Belgische blauwhelmen
vermoord in Rwanda
Buitenland
'Onkreukbare' struikelt
zelf over corruptie
Prille liefde
Snel VN-troepen naar moslim-enclave Gorazde
Suriname verder zonder
steun van Nederland
Voorlopig geen Duitse
wapens naar Turkije
Harnas kondigt nieuwe
aanslagen in Israël aan
Mond- en tandverzorging
in Spanje op laag pitje
Verwarring rond decreet
Jeltsin over militaire bases
Invoering ECU historische klus van enorme omvang
6 VRIJDAG 8 APRIL 1994
Schönhuber wordt niet vervolgd
landshut» De Duitse justitie ziet af van strafvervolging van Franz
Schönhuber, leider van de extreemrechtse Republikaner. De
oud-SS'er had de leider van de Duitse joden, Ignaz Bubis, de
'ergste volksmenner' genoemd. De openbare aanklager in het
Beierse Landshut beschouwt dat niet als volksophitsing, omdat
de uitlating niet was gericht tegen een hele bevolkingsgroep
maar tegen een privépersoon.
400.000 Haïtianen ondergedoken
Caracas Het regime van generaal Cerdras heeft 400.000 Haïtia
nen gedwongen in eigen land onder te duiken. Dat heeft minis
ter van buitenlandse zaken in ballingschap, Claudette Werleigh,
gisteren in de Venezolaanse hoofdstad Caracas gezegd. Ze zei
verder dat sinds de val van president Aristide in september 1991
meer dan vijfduizend politieke moorden zijn gepleegd en ne
gentigduizend mensen het land hebben verlaten.
Onderzoek naar nieuwe Concorde
parus Het Franse Aerospatiale, British Aerospace en het Duitse
Dasa hebben gisteren laten weten gezamenlijk onderzoek te
doen naar een nieuw supersonisch verkeersvliegtuig, dat de ver
ouderde Concorde moet vervangen. Het onderzoek zal jaren
gaan duren. De kosten zullen over de drie partners worden ver
deeld.
Oostenrijks EU-referendum op 12 juni
wenen De Oostenrijkers zullen zich op 12 juni in een referen
dum kunnen uitspreken over toetreding tot de Europese Unie.
Dat zei kanselier Vranitzky gisteren. Het referendum valt samen
met de verkiezingen in de bestaande EU-landen voor het Eu
ropese Parlement. Oostenrijk streeft ernaar op 1 januari 1995 toe
te treden tot de Europese Unie.
Oude granaat doodt Oekraïnse kinderen
moskou In het Oekraïnse Sjepetovka zijn vier kinderen omge
komen toen zij een granaat uit de Tweede Wereldoorlog op een
vuur hadden gegooid. De kinderen hadden de blindganger ge
vonden in een berg aarde die bij de binnentuin van een flatcom
plex was gestort.
Polen vraagt lidmaatschap EU aan
warschau Polen heeft vandaag het lidmaatschap van de Eu
ropese Unie aangevraagd. Na Hongarije, vorige week, is Polen
het tweede voormalige communistische land in Oost-Europa
dat het lidmaatschap aanvraagt. Zeventig procent van de Polen
is voor toetreding.
'Nederlandse' drugsmokkelaar is Duitser
bangkok Een man die gisteren met zeven kilo heroïne werd
aangehouden op het vliegveld van de Thaise hoofdstad Bangkok
blijkt een Duitser en geen Nederlander te zijn. Het Nederlandse
paspoort dat de 48-jarige man bij zich droeg, bleek vals. De man
werd aangehouden na een tip van de Amerikaanse narcoticapo-
litie DEA.
Grieken verwerpen EU-ultimatum
athene Griekenland heeft gisteren gezegd niet te zullen toege
ven aan het ultimatum van de Europese Unie om het embargo
tegen het buurland Macedonië op te heffen. De Grieken hebben
tot volgende week woensdag de tijd de strafmaatregelen op te
heffen. Daarna stapt de EU naar het Europese Hof van Justitie.
Chaos bibliotheek na radiostunt
fort worth
Om het lezen te bevorderen,
had een discjockey van Radio
KYNG-FM gezegd dat hij tien
duizend dollar had verstopt
tussen de boeken in de open
bare bibliotheek van de stad
Fort Worth in Texas. De luiste
raars stroomden vervolgens bij
honderden toe en trokken in
hun jacht naar het geld dui-
PORTRET: MORIHIRO HOSOKAWA
nen die partij.
Maar al snel kwam Hosokawa
in moeilijkheden. Begin dit jaar
slaagde hij er slechts op het nip
pertje in zijn coalitieregering te
redden. De steun van de LDP
voor zijn beleid betekende ech
ter dat hij zwaar moest inboe
ten op de strenge hervormings
plannen. Dezelfde LDP weiger
de vervolgens een cruciaal par-
lementsdebat over de begroting
aan te gaan, voordat de be
schuldigingen van vermeende
financiële transacties aan het
adres van de
De hervormingsgezinde pre
mier Morihiro Hosokawa bleek
uiteindelijk geen uitzondering
op de Japanse regel dat de poli
tiek van corruptie en schanda
len aan elkaar hangt. Al bij zijn
aantreden in augustus vorig jaar
gaf hij toe geld te hebben aan
genomen van de transporton
derneming Sagawa Kyubin. Dat
schaadde toen nog niet zijn
imago van een man die een ein
de zou maken aan de jarenlan
ge traditie van corruptie, schan
dalen en handjeklap in de twee
de industriële
wege ver
meende finan
ciële schanda
len. Met twee
leningen die
hij in de jaren
tachtig accep
teerde leek
weliswaar niet
veel mis te
zijn, maar hij
moest toege
ven onlangs te
hebben ont
dekt dat er onduidelijkheden
bestonden over de manier
waarop een 'oude vriend' zijn
fondsen beheerde.
De 'onkreukbare', zoals Hoso
kawa werd genoemd, kreeg in
augustus vorig jaar het vertrou
wen van zeven oppositiepartij
en. Samen vormden ze een
front tegen de Liberaal-Demo
cratische Partij (LDP) die Japan
38 jaar had geregeerd. De nieu
we regeringsleider had zelf ooit
de LDP de rug toegekeerd uit
onvrede met de corruptie bin-
dalen.
Hosokawa was niet de eerste re
geringsleider in zijn familie. Zijn
grootvader, prins Fumimaro
Konoe, leidde drie regeringen
tussen 1937 en 1941. Konoe
trachtte de oorlog met de VS te
voorkomen, maar is uiteindelijk
de geschiedenisboekjes inge
gaan als een zwakke leider die
er niet in slaagde de militaristen
in toom te houden. Nadat een
geallieerde rechtbank hem had
aangeklaagd als oorlogsmisda
diger pleegde Konoe zelfmoord.
Situatie in hoofdstad Kigali chaotisch en gespannen
Tien Belgische soldaten van het VN-vredesleger in
Rwanda zijn gisteren doodgeschoten door de Presiden
tiële Garde toen zij de wrakstukken van het woensdag
met de presidenten van Rwanda en Burundi verongeluk
te vliegtuig wilden inspecteren. De Rwandese premier
Uwilingly Ny Amana en tientallen burgers ondergingen
hetzelfde lot. Twee Belgen worden nog vermist. In de
hoofdstad Kigali werd vanmorgen opnieuw hevig ge
vochten.
het internationale vliegveld te
heropenen zodat buitenlanders
eventueel kunnen worden geë
vacueerd. Frankrijk overweegt
al een evacuatieplan om de zes
honderd in Rwanda verblijven
de Fransen in veiligheid te
brengen.
Vanmorgen was de situatie in
Kigali nog steeds chaotisch en
l-brussel .gpd-ap
De VN-veiligheidsraad heeft de
moorden op de VN-troepen
veroordeeld en overweegt zijn
vredesrol in Rwanda te herzien.
De VN hebben het Rwandese
leger bovendien opgeroepen zo
spoedig mogelijk de orde in de
hoofdstad Kigali te herstellen en
gespannen. Het bleef ook on
duidelijk wie de macht op dit
moment in handen heeft. Even
als gisteren waren in de stad de
hele morgen geweervuur en ex
plosies te horen.
De dreiging van een nieuwe
burgeroorlog wordt ondertus
sen alsmaar groter, nu duizen
den troepen van het Rwandees
Patriottisch Front (RPF) hun
stellingen in het noorden heb
ben verlaten en oprukken naar
de hoofdstad. Over de oorzaken
van het vliegtuigongeluk van
woensdag tast nog iedereen in
het duister. Was het een onge
luk of een zorgvuldig geplande
en geslaagde moordaanslag op
met name Rwanda's president
Juvénal Habyarimana. Wat dat
laatste betreft werd in eerste in
stantie het RPF als schuldige
aangewezen. Om hun machts
basis uit te bouwen zouden
voormalige rebellen er daarom
alles aan gelegen zijn om Haby-
orgoed uit de weg te
België heeft geschokt gerea
geerd op de dood van de tien
Belgische blauwhelmen. Pre
mier Dehaene, die op vakantie
is op Malta, en minister Claes
van buitenlandse zaken, die in
Roemenië op bezoek is, keren
vandaag voortijdig naar Brussel
terug voor spoedberaad. Onder
meer zal worden besloten of de
ruim vijftienhonderd Belgen,
die in Rwanda wonen, moeten
worden geëvacueerd. België zou
niet overwegen om ook zijn
blauwhelmen terug te trekken.
De Amerikaanse minister Christopher (bui
tenlandse zaken) hoopt dat snel VN-troe
pen worden gestationeerd in het door Ser
viërs belegerde Gorazde. De blauwhelmen
in de belaagde moslim-enclave zouden vol
gens hem de basis kunnen leggen voor ac
ties van de NAVO tegen de Servische aan
vallers.
De Britse en Franse eenheden zouden de
Oekraïners moeten helpen bij het bescher
men van de 65.000 inwoners van de stad.
„Het plan wordt versneld uitgevoerd", zo
meldde een hoge Amerikaanse functionaris.
Hij waarschuwde dat het nog niet duidelijk
is of de Serviërs de eenheden in Gorazde
toelaten.
Nationaal veiligheidsadviseur Anthony
Lake benadrukte gisteren nog eens dat de
eenheden worden beschermd door NAVO-
vliegtuigen. „Wij moeten aan de Serviërs en
de Serviërs in Bosnië duidelijk maken dat
de kosten van aanhoudend verzet zeer
hoog zijn."
De Serviërs hebben gisteren tientallen
granaten afgevuurd op twee voorsteden van
Gorazde. Radio Sarajevo sprak van 'een van
de moeilijkste dagen' sinds de Serviërs vori
ge week de aanval op deze moslim-enclave
inzetten. Het Servische offensief heeft tot
dusver aan 76 mensen het leven gekost.
De moslims hebben gisteren eenzijdig
een bestand van 24 uur afgekondigd in Bos-
nië-Hercegovina. De Bosnische president
Izetbegovic gaf zijn militaire bevelhebbers
opdracht het staakt-het-vuren af te kondi
gen 'om voorwaarden te scheppen voor be
sprekingen met het leger van de Bosnische
Serviërs'.
De moslims in Bosnië zeiden aanvanke
lijk alleen te willen onderhandelen met de
Serviërs als die hun aanvallen op de mos
lim-enclaves Gorazde en Bihac stopzetten.
Zij weigerden deel te nemen aan overleg
met de Serviërs over een algeheel bestand
in Bosnië.
zenden boeken van de planken
en scheurden ze aan flarden.
De discjockey had de biblio
theek niet om toestemming
gevraagd. „Het was plotseling
in hem opgekomen, en nor
maal gesproken komen maar
dertig tot veertig mensen op
zijn oproep af', aldus pro
grammaleider Dan Pearman.
Het radiostation zal alle scha
de vergoeden.
Bij een reeks explosies in een wapenopslagplaats in de Kroatische hoofdstad Zagreb zijn gisteren acht mensen gewond geraakt en zeker tien hui
zen verwoest. De meeste werknemers van het depot zijn geëvacueerd, maar er wordt nog een aantal vermist. De opslagplaats is het grootste wa
pendepot van het Kroatische leger en bevat onder andere wapens van het 'Joegoslavische' leger dat zich na de zes maanden durende Servisch-
Kroatische oorlog in 1991 terugtrok. foto reuter jura nanook
PARAMARIBO
Suriname zal eventueel een bij
gesteld Structureel Aanpas
singsprogramma (SAP) verder
uitvoeren als Nederland geen
geld uittrekt voor financiële on
dersteuning. Dat staat in een di
plomatieke nota die gisteravond
aan de Nederlandse regering is
verstuurd.
De Surinaamse overheid be
treurt dat ze deze conclusie
moet trekken, maar hoopt dat
de samenwerking op andere
terreinen dan het economische
saneringsprogramma niet
wordt vertraagd.
De nota is het antwoord op
een regeling die Suriname met
het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) sloot. Dit gebeurde
drie weken geleden in New York
nadat Suriname hervatting van
de Nederlandse steun aan het
SAP in het vooruitzicht was ge
steld, indien Suriname het IMF
als rapporteur en adviseur na
mens Nederland accepteerde.
Minister Pronk (ontwikke
lingssamenwerking) liet even
wel bij de besprekingen in New
York weten dat Nederland pas
in juli bereid is een beslissing te
nemen. Hij laat dit afhangen
van de rapportage van het IMF.
De Duitse regering heeft haar
militaire leveranties aan Turkije
voorlopig stopgezet. Aanleiding
voor de opschorting zijn de aan
houdende berichten dat Turkije
de wapens inzet in de strijd te
gen de Koerden in het zuidoos
ten van het land.
De eerste leverantie die is op
geschort, betreft vizieren en re
serve-onderdelen die als NAVO-
hulp op 15 april zouden worden
overgedragen. Tot de Duitse
NAVO-leveranties dit jaar aan
Turkije zouden volgens de oor
spronkelijke plannen ook zes
tien F-4-F-straaljagers behoren.
Turkije heeft onthutst gerea
geerd op het Duitse besluit. Vol
gens Ankara komt de opschor
ting neer op een 'indirecte aan-
linum Aan dit ooiveerspaartje zijn de lentegevoelens niet voorbij ge
gaan. Samen met zo'n twintig andere gevederde stellen nestelen zij in
Linum, in de buurt van de Berlijn. foto reuter luu schmidt
'Geheime contacten tussen Israël en Irak
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
De radicale islamitische Ha-
mas-organisatie heeft aange
kondigd dat ze de komende
week nog vier gewelddadige ac
ties zal uitvoeren in Israël en de
bezette gebieden. De aanslag
van afgelopen woensdag in Afu-
la was volgens Harnas de eerste
van vijf in antwoord op de mas
samoord in Hebron door de Is
raëlische kolonist Baruch Gold
stein. De Israëlische regering
heeft gisteren besloten de Wes
telijke Jordaanoever en de Ga-
zastrook voor onbepaalde tijd af
te sluiten. Oost-Jeruzalem is
daardoor onbereikbaar gewor
den voor Palestijnen in de rest
van de bezette gebieden. Vol
gens de Israëlische media zullen
de bezette gebieden tot 14 april,
de viering van de Israëlische on
afhankelijkheid, gesloten blij-
In een verklaring roept Ha
rnas de kolonisten op de bezette
gebieden onmiddellijk te verla
ten omdat 'hun huizen zullen
worden getroffen door de raket
ten waarmee God ons onlangs
heeft gezegend'. PLO-leider
Arafat krijgt de belofte dat Ha
rnas hem als leider zal erkennen
als hij bereid is het vredesover
leg met Israël een jaar lang te
staken.
Israël en Irak hebben in het
geheim besprekingen gevoerd
over uitbreiding van het vredes
proces in het Midden-Oosten.
Dat zegt het Britse blad The
Economist. Het Israëlische mi
nisterie van buitenlandse zaken
heeft het bericht ontkend.
barcelona «ruud de v
correspondent
Een op de vijf Spanjaarden
poetst nooit zijn tanden en
slechts twintig procent brengt
eens per jaar een bezoek aan de
tandarts. Over de hele Europese
Unie ligt dat op zestig procent.
Het aantal Spanjaarden dat
regelmatig een tandarts consul
teert, is de laatste twee jaar om
Financiële redenen afgenomen.
Gebitsverzorging is in Spanje
niet opgenomen in het zieken
fonds of in de pakketten van de
particuliere verzekeraars en
moet dus altijd uit eigen zak
worden betaald.
Deze ook in Spanje als schok
kend ervaren gegevens werden
gisteren gepubliceerd door de
Algemene Raad van Colleges
van Tandartsen en Mondhygië
nisten. De publikatie viel samen
met de Werelddag voor de Ge
zondheid, die dit jaar met de
leus 'Je glimlach weespiegelt je
gezondheid' in het teken staat
van de mond- en tandverzor
ging-
De belangrijkste oorzaak voor
de slechte staat van de Spaanse
gebitten naast het niet-poet-
sen en het links laten liggen van
de tandartsen is de hoge sui
ker- en snoep-consumptie. Al
van jongst af aan krijgen de kin
deren enorme hoeveelheden
snoep en zoetigheid te verwer
ken en dat verandert niet als ze
ouder worden.
De geringe belangstelling van
Spanjaarden voor hun gebit
weerspiegelt zich ook in het
aantal tandartsen en de geringe
kwaliteit van de opleidingen.
Op veertig miljoen Spanjaarden
zijn er niet meer dan tiendui
zend tandartsen.
MOSKOU .Rtr-AFP
De Turkse minister Cetin
(buitenlandse zaken) betoogde
in een telefoongesprek met zijn
Duitse ambtgenoot Kinkel dat
Turkije zich met alle middelen
zal verzetten tegen het 'terroris
me'. De bewindsman verzeker
de de Duitse regering tevens dat
in het zuidoos-Turkije 'geen en
kele tank van Duitse herkomst'
is ingezet.
Rond de order van president
Jeltsin dat Rusland dertig mili
taire bases moet vestigen in
GOS-staten en de Baltische re
publieken is gisteren grote ver
warring ontstaan in Moskou. Of
het, gezien de woede in onder
andere Letland, een rookgordijn
betrof of een 'technische fout',
feit is dat verscheidene minis-
brussel leo maat
De Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de
Europese Unie) is driftig op zoek naar deskundigen, die
in een halfjaar tijd een zinnig rapport kunnen maken
over de technische moeilijkheden die het omschakelen
van verschillende munteenheden naar een gezamenlij
ke Europese munt met zich meebrengt. Die technische
problemen zijn legio en het is kort dag. De gezamenlij
ke Europese munt moet er immers het liefst in 1997 of
uiterlijk in 1999 komen.
De groep deskundigen moet zich buigen over uiteenlo
pende onderwerpen als de wettelijke aspecten van de
Qmschakeling, het ontwerp, de produktie en distributie
van munten en bankbiljetten en de gevolgen voor on
der andere de bankwereld, de consumenten, het mid
den- en kleinbedrijf. Past de ECU straks wel in een flip
perkast, een parkeerautomaat of telefooncel? Wie mag
de munten en biljetten produceren? Hoe gaat de
munteenheid heten? Wat is de wettelijke status van
contracten, afgesloten in een nationale munteenheid,
als deze is verdrongen door de ECU? Zal de midden
stand de omschakeling niet misbruiken voor stiekeme
prijsopdrijving?
De wellicht belangrijkste vraag die de experts krijgen
voorgeschoteld is de manier waarop de Europese munt
moet worden ingevoerd. In een memorandum van het
directoraat-generaal voor economische en financiële
zaken van de Europese Commissie worden alvast enke
le scenario's geschetst:
De invoering kan met een 'Grote Knal' gebeuren. Alle
betaalmiddelen worden in een korte periode (een week
tot hooguit twee maanden) vervangen door ECU's. Prij
zen in winkels, restaurants en noem maar op worden
onmiddellijk uitgedrukt in de nieuwe munteenheid. Al
le bestaande geldautomaten moeten in de kortst moge
lijke tijd worden aangepast.
De geleidelijke benadering. ECU-biljetten en -munten
zouden vooreen bepaalde, relatief lange tijd (enkele
maanden tot twee jaar) naast elkaar bestaan als wettig
betaalmiddel. Dat geeft de gebruiker tijd om aan de
ECU te wennen en ook meer tijd om machines en com
puters om te schakelen.
Ook een tussenvorm lijkt mogelijk. De ECU wordt ge
bruikt voor alle betalingen in sleutelsectoren van de
economie, terwijl in het midden- en kleinbedrijf het ge
bruik van de nationale munt wordt gehandhaafd. De
invoering van de ECU in de consumentensector zou
dan geleidelijk kunnen en samenhangen met economi
sche behoefte en technische mogelijkheden.
De geleidelijke benadering heeft volgens het memoran
dum echter ook belangrijke nadelerf. De kosten van
aanpassing zullen in totaal hoger zijn en de praktische
problemen, waaronder het risico van fraude, groter.
De deskundigen zullen er dus een hele kluif aan heb
ben. Maar ze kunnen in de leer gaan bij de Britten, hoe
wel die zelf niets van een ECU willen weten. In het Ver
enigd Koninkrijk werd in 1961 een onderzoekscommis
sie ingesteld voor de invoering van het decimale munt
stelsel.
Het duurde vervolgens tien jaar voordat in 1971 het de
cimale stelsel een einde maakte aan de sixpence. De
operatie was beduidend minder complex dan de invoe
ring van de ECU. Het Britse pond bleef gewoon be
staan, alleen de munten moesten worden vervangen.
Een ander leerzaam voorbeeld biedt de Duitse hereni
ging, waarbij in een paar maanden tijd de Duitse Mark
in de voormalige DDR werd ingevoerd. Daarbij moest
een geheel nieuw bankwezen worden opgezet, dat in
de socialistische heilstaat ontbrak. Ondanks deze leer
zame voorbeelden zal de daadwerkelijke invoering van
een gezamenlijke Europese munt een historische klus
van gigantische omvang zijn. Bovendien kan niemand
voorspellen hoeveel tijd ermee zal zijn gemoeid.
ters zeiden niet op de hoogte te
zijn van het decreet.
Als blijk van de grote verwar
ring in het Kremlin sprak minis
ter Kozyrev (buitenlandse za
ken) tegen iets te weten van de
verklaring. In het presidentiële
decreet stond dat zowel het mi
nisterie van defensie als dat van
buitenlandse zaken was betrok
ken bij het opstellen ervan.
„Wij weten niet waar deze or
der vandaan komt of wie ermee
heeft ingestemd", zei Kozyrev
tegenover het persbureau Inter
fax. „Zowel diplomaten als het
leger staan met open mond."
De minister was zo verbijsterd
dat hij de verklaring eerst als
een vervalsing afdeed en als een
poging om de ministeries en het
Kremlin tegen elkaar uit te spe
len.
Jeltsins woordvoerder Kostik
ov zei gisteren echter dat de
verwijzing naar een Russische
basis in Letlahd een fout was
geweest. De president had al
leen willen verwijzen naar het
radarstation Skrunda, dat al valt
onder een bilateraal vierjarig
contract.
De Russische ambassadeur in
Riga, Rannich, heeft formeel
zijn verontschuldigingen aange
boden bij de Letse regering en
zei eventuele schade in de bila
terale betrekkingen te betreu
ren. Hij zei verrast te zijn over
het feit dat het Letse ministerie
van buitenlandse zaken eerder
op de hoogte was van Jeltsins
decreet dan het Russische mi
nisterie van buitenlandse zaken.