De tweedeling van
de maatschappij
Binnenland
ezuiniging op bejaarden
Voorlopig van de baan
tejaardenoorden zijn
traks achterhaald
uccessierechten lager door
uwelijkse voorwaarden
Eeuwenoude traditie wordt straks illegaal
Dagelijks bestuur CD
schorst R. van der Plas
-t
JJDAG 25 MAART 1994
Algemeen Nedeiljnds Persbureau CPD Geassocieerde Pers Dienster
nelheid op deel A2 gaat omhoog
ilemborg» De maximumsnelheid op de A2 tussen Everdingen
In de brug bij Zaltbommel gaat dit jaar op vrijwel het gehele tra-
omhoog van 100 naar 120 kilometer per uur. De reden is dat
ejp dit traject buiten de spits nu al massaal te hard wordt gere-
en. De politie is niet in staat dagelijks te controleren, terwijl
iistitie niet staat te juichen als er bij elke controle weer honder-
en bonnen moeten worden verwerkt.
5TW-vrijstelling op parkeergeld
en haag Gemeentelijke gelden van parkeermeters en parkeer-
jtomaten zijn vrijgesteld van BTW-heffing. Maar zodra de ge-
ieente een bewaakt parkeerterrein exploiteert, wordt zij be-
:houwd als ondernemer en moet er wel BTW worden geheven.
>e belastingkamer van de Hoge Raad legt dit onderscheid aan
i een arrest waarin een particuliere exploitant van een parkeer-
rrein BTW-vrijstelling vroeg.
^Jegen jaar cel voor doodslag
P pEUWARDENDe rechtbank in Leeuwarden heeft gisteren een 41 -
Brige inwoner van Leeuwarden veroordeeld tot negen jaar cel-
N traf en 'I BS wegens doodslag op twee personen en een poging
I(. Jaartoe. De man stak in oktober vorig jaar in een Dokkumer dis-
Jotheek zijn 26-jarige ex-vriendin dood. Ook een 27-jarige man.
™ie het slachtoffer te hulp schoot, werd door messteken om het
even gebracht.
Betaalde verloskundige hulp voor arts'
jUfENHAAG» De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) vindt dat
juisartsen dezelfde vergoeding moeten krijgen als een verlos-
[undige bij hun hulp aan zwangere vrouwen. De LHV gaat pro-
leren dit via de rechter af te dwingen. Onderhandelingen hier-
jver met de Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (NOV)
pjn op niets uitgelopen.
9^'an der Stoel krijgt eredoctoraat
3Strecht Oud-minister van buitenlandse zaken Max van der
35toel heeft vanmiddag in de Domkerk het eredoctoraat van de
?5uijksuniversiteit Utrecht gekregen. De universiteit eert hem hier-
I75iee voor zijn grote verdiensten voor maatschappij en weten-
I95chap. Volgens erepromotor prof. dr. P.R. Baehr zijn de rappor-
J0(Pn van Van der Stoel over mensenrechten 'altijd objectief, zeer
ïojjcrgvuldig en van een wetenschappelijk gehalte.' Van der Stoel
jyi als rapporteur voor de Verenigde Naties actief geweest in Irak.
jcJussen 1968 en 1970 rapporteerde hij over de mensenrechtensi-
ï74iatie in Griekenland.
19^ voorgenomen bezuiniging
-5(fo 120 miljoen op de bejaar-
l75noorden gaat volgend jaar
Ï5fet door. Het CDA steunt een
röfctie daartoe van PvdA-ka-
P2$rlid Melkert, zo zei de
)A'er Terpstra gisteravond.
motie werd dinsdag inge-
pnd bij het kamerdebat over
besteding van de belasting-
eva lier van vijf miljard,
^/olgens de motie moet de
zuiniging voorlopig van tafel
afwachting van een onder-
[olle.
het aan gedeputeerde Jaap
Jkstra van de provincie
P [erijssel ligt, blijven ouderen
^figer thuis wonen en houden
verpleeghuizen en bejaar-
loorden op in deze vorm te
taan. In plaats van deze naar
smaak verouderde voorzie-
igen moeten er kleinschalige
lonzorgcentra komen die een
inemend aantal zelfstandig
nende ouderen zorg op maat
°Pn bieden. „De zorg moet naar
mensen toe. in plaats van de
insen naar de zorg toe te la-
komen", aldus portefeuille
der welzijn Dijkstra.
4et de gisteren gepresenteer-
notitie Modernisering van de
'eren zorg hoopt hij de com-
[ssie Welschen, bezig met een
:iening van de financiering
de bejaardenzorg, te be'in-
leden. Het instellen van
mzorgcentra zou een groot
tal verpleeghuizen en be-
irdenoorden overbodig ma-
Uitgangspunt van het plan is nemen.
dat iedereen kan beschikken
over een eigen woning of ap
partement. Mensen zouden in
hun eigen huis kunnen blijven
wonen en thuis hulp op maat
ontvangen. De ouderen die da
gelijks intensieve zorg nodig
hebben zouden in appartemen
ten en aanleunwoningen dicht
bij het woonzorgcentrum moe
ten wonen. „Als mensen langer
thuis kunnen blijven wonen,
betekent dat bovendien een
enorme humane winst", is de
overtuiging van Dijkstra.
De eerste stap van het plan
zou moeten zijn het onder één
paraplu brengen van de verzor
gingshuizen, de verpleeghuizen,
de woon-zorg-combinaties en
de thuiszorginstellingen in de
vorm van een woonzorgcen
trum. Dit centrum moet gezien
worden als een multi-functio-
nele organisatie die alle oude
ren die zorg en hulp nodig heb
ben, onder zijn hoede neemt.
Een centraal zorgloket dient
verzoeken en vragen van welke
aard dan ook, in behandeling te
ren maar voor de ander zouden
beheren. Na het overlijden van
de man werd zijn vermogens-
aanwas over een huwelijkse pe
riode van ruim twintig jaar be
rekend op ruim anderhalf mil
joen gulden De weduwe kreeg
daarvan de helft, waarover zij
geen successierecht wenste te
betalen. De belastinginspecteur
was het daarmee niet eens, en
beschouwde het bedrag van
ruim 750.000 gulden als een le
gaat, waarover successierecht
was verschuldigd. Het Gerechts
hof in den Haag bevestigde die
opvatting.
De Hoge Raad ziet het echter
anders en kent doorslaggevende
betekenis toe aan het feit dat
het 'verrekeningsbeding' tussen
beide echtgenoten al bestond
tijdens het huwelijk. Het vermo-
genswinstdeel van de man
kreeg ze dus niet als legaat maar
als zogenoemd huwelijksver
mogensrecht. In de eindafreke
ning met de fiscus bleek dat de
weduwe maar liefst een kleine
twee ton te schelen, die ze dus
niet aan de belasting hoefte te
betalen.
gaat weliswaar om een ge-
bij een ongeluk, maar de
rijkere mens kan somt» aan-
nlijk besparen op successie-
hten. Het gaat dan om men-
i die op huwelijkse voorwaar-
1 trouwen en via de notaris
preken dat zij al tijdens hun
vvelijk regelmatig hun vermo-
ïswinst delen. Het uiteraard
rekkelijke 'voordeel' ontstaat
nneer een van de partners
tnt te overlijden. Een en an-
blijkt uit een arrest van de
astingkamer van de Hoge
ad dat deze week is gepubli-
?rd.
let proefproces waaruit het
rest voortkwam, draaide om
Ie I betekenis van een' afspraak
sen twee partners. Die had-
i afgesproken dat ze hun ver-
igen elk in eigen beheer zou-
i houden maar tenminste
imaal per jaar de groei van
n vermogens zouden delen,
hadden afgesproken dat ze
ht op vijftig procent van de
mogensaanwas van de ander
dit geld niet uit zouden ke-
De bijstand ligt onder vuur. Niet alleen
door de steeds maar stijgende
kosten, maar vooral door de
alarmerende berichten over i
om vangrijkefi'aude.
Begin vorig jaar lanceerde
staatssecretaris Ter Veld Ml'
plannen voor
bezuinigingen op de I jjj*
bijstand, die haar de
kop zouden kosten.
Later nam haar
opvolger Wallage die
plannen over. Eind
vorig jaar zag hij
kans om ze alsnog
door de Tweede Kamer
te loodsen.
Maar hoe is het om te
leven van de bijstand? Hoe
groot is het misbruik nu
eigenlijk? Komen al die
bijstandsontvangers ooit nog
aan het werk? Die vragen staan
centraal in een serie artikelen over
de bijstand.
zoek van de commissie-Wel-
schen, die de toekomst van de
bejaardenoorden bestudeert.
Of de bejaardenoorden na
1995 alsnog moeten inleveren
hangt van de bevinding van
deze commissie af.
De WD wilde de bezuiniging
definitief schrappen. De libe
ralen dienden daartoe een ei
gen motie in. De PvdA vond dit
voorstel echter niet deugdelijk
gedekt. Melkert wil zijn eigen
motie financieren uit de belas
tingmeevaller van volgend
ILLUSTRATIE INORID JOUSTRA
sjaak smakman
Al weer ruim tien jaar
geleden sprak Joop
den Uyl over de
dreigende tweedeling in de
maatschappij. Toen leek dat
wat overdreven, maar inmid
dels is die tweedeling dichterbij
dan ooit. Toen in 1985 het re
cordaantal van 570.000 Neder
landers bijstand kreeg, liep een
op de zeven langer dan vijf jaar
bij de sociale dienst. Vorig jaar
had al een op de drie het eerste
lustrum bij de sociale dienst ge
vierd.
De banengroei in de tweede
helft van de jaren tachtig ging
aan de langdurig werklozen
goeddeels voorbij. Hoewel er
naar schatting 600.000 banen
bij. kwamen, daalde het aantal
bijstandsontvangers met slechts
een kleine 100.000 tot rond het
half miljoen. Vooral de nieuw
komers op de arbeidsmarkt,
jongeren en herintredende
vrouwen, profiteerden van het
herstel van de werkgelegenheid.
En meer zit er ook niet in. In
de Sociale Nota 1994, het be
langrijkste beleidsdocument
van het ministerie van sociale
zaken en werkgelegenheid,
staat letterlijk dat 'de voor de
komende jaren voorziene eco
nomische groei zelfs in het
meest gunstige scenario onvol
doende werk zal opleveren om
de jaarlijkse toename van de
beroepsbevolking op te vangen,
de werkloosheid terug te drin
gen en gedeeltelijk arbeidson
geschikten aan de slag te krij
gen'. Sociale Zaken rekent erop
dat er alleen al de komende
twee jaar meer dan 100.000 bij
standsontvangers bij komen.
Met het verdwijnen van het
perspectief op werk verdwijnt
ook het perspectief op volwaar
dig functioneren in de maat
schappij. Alle pleidooien ten
spijt om de betekenis van werk
te relativeren, stellen de
Utrechtse sociologen Dercksen
en Engbersen in hun essay 'ar
beid en burgerschap' dat 'ar
beid hoe dan ook de belangrijk
ste sleutel is tot maatschappelij
ke integratie'. Ook kerken,
buurten, families, politieke par
tijen, vakbonden en ander vere
nigingsleven hebben zo'n inte
grerende functie 'maar met ui-
zondering van arbeid hebben al
die traditionele instituties aan
belang ingeboet
Minister De Vries van sociale
zaken blijft onder meer daarom
ondanks de sombere voorspel
lingen in zijn Sociale Nota vast
houden aan de doelstelling dat
er werk moet zijn voor iedereen
die kan werken. Veel collega
economen vinden dat een uto
pie. De Vries' partijgenoot en
voorganger op Sociale Zaken Al-
beda heeft er al meermalen op
gewezen dat de werkgelegen
heid zich na elke recessie welis
waar wat herstelt, maar dat te
gelijkertijd de werkloosheid zich
op een hoger peil stabiliseert.
Babyboom
Het probleem van de werkloos
heid lost zich op de langere ter
mijn waarschijnlijk wel op. Ne
derland vergrijst immers, zodat
de zich nu nog vergeefs aanbie
dende langdurig werklozen,
jongeren en herintredende
vrouwen straks hard nodig zijn.
Het probleem is echter dat
'straks' over een kleine twintig
jaar is, wanneer de babyboom
ers met pensioen gaan. Het te
kort aan arbeidskrachten plus
de kosten van de vergrijzing
(zoals meer AOW-uitkeringen
en stijgende kosten van de ge
zondheidszorg) betekenen
waarschijnlijk zelfs dat die ba
byboomers, de dertigers en
veertigers van nu, tot na hun
65ste zullen moeten doorwer
ken.
De vraag is echter hoe je nü
werk kunt scheppen. De vak-
bónden mikken vooral op meer
deeltijdwerk, mede omdat alge
mene arbeidstijdverkorting niet
haalbaar en in een aantal geval
len ook helemaal niet wenselijk
is. De werkgevers hameren op
lagere loonkosten, want volgens
de wet van vraag en aanbod
neemt de vraag (naar arbeid)
immers toe wanneer de prijs er
van zakt. Bonden en werkgevers
vonden elkaar onlangs op het
scheppen van banen tussen de
onderste CAO-schalen en het
minimumloon: de koffiejuf
frouw en het manusje-van-alles
moeten terugkomen.
Die overeenkomst zet echter
vooralsnog weinig zoden aan de
dijk. Werkgevers en bonden
denken zo 12.500 nieuwe banen
te scheppen. Want ja. ook al
kost een koffiejuffrouw niet
véél, ze kost al snel meer dan
een automaat. Bovendien wordt
die automaat nooit ziek. werkt
ook 's avonds en in het week
einde en heeft geen vakantie.
Banenpool
Blijft over: de overheid en ge
subsidieerde instellingen. Daar
lijkt werk zat: in de zorg zijn ve
le handen te kort, de veiligheid
op straat is een groot probleem
en de sanering van het zwaar
vervuilde milieu staat nog in de
kinderschoenen.
Na een aarzelend begin heb
ben de banenpool (voor lang
durig werklozen) en het Jeugd
werkgarantieplan (JWG, voor
werkloze schoolverlaters) vaste
vorm gekregen. Maar de gren
zen lijken nu al in zicht. De pak
weg twintigduizend banenpool
ers en tienduizend JWG'ers
doen nu nuttig werk als stads
wacht, conciërge, tramconduc
teur of wat al niet meer, maar ze
blijven zitten waar ze zitten.
Het was de bedoeling dat ba
nenpool en JWG als een tussen
station op weg naar een 'echte
baan' in het bedrijfsleven zou
den fungeren, maar in de prak
tijk fungeren ze als een eindsta
tion. Voor de meeste banen
pools bestaan inmiddels wacht
lijsten en werkloze schoolverla
ters moeten niet zelden een jaar
of langer wachten voordat ze
iets krijgen aangeboden. Vol
gens de planning moet in de
komende vijf jaar het aantal
JWG-plaatsen ruimschoots ver
drievoudigen, maar nu al zeg
gen veel gemeenten dat ze geen
kans zien om meer banen te
scheppen. Vooral niet omdat
het om 'additioneel werk' moet
gaan: werk dat niet (meer)
wordt gedaan omdat het te
duur is. Vooral de vakbonden
willen op die manier voorko
men dat nu nog bestaande ba
nen bij gemeenten en instellin
gen verdwijnen en later worden
opgevuld met werklozen.
Er is nog een optie: JWG-
plaatsen en banenpoolers in het
bedrijfsleven. Daar stuit De
Vries echter op het taaie verzet
van vakbonden en werkgevers.
De bonden zijn bang dat bedrij
ven dan snel hun laaggeschool
de personeel ontslaan en dat
werk vervolgens laten doen
door de JWG'ers en banenpool
ers. Dat kost dus banen, stellen
de bonden. De werkgevers wil
len er al evenmin aan. Zij vre
zen voor concurrentieverval
sing: bedrijven die veel perso
neel 'vervangen', Hunnen goed
koper werken dan bedrijven die
dat niet doen
Bovendien hebben werkge-
vers en bonden nu juist beslo
ten om te trachten 'echte' ba
nen te scheppen op minimum
loonniveau. De inzet van ba
nenpoolers en JWG'ers in het
bedrijfsleven is een garantie dat
van dit plan helemaal niets te
recht komt.
Maar wat dan wel? Dat de
massa-werkloosheid op termijn
waarschijnlijk verdwijnt, daar
hebben de drop-outs van nu
niets aan. Als er niets gebeurt,
wacht hen een uitzichtsloos be
staan op minimumniveau.
Daarmee wordt de tweedeling
van de maatschappij een feit.
Dit is het vijfde deel uit een se
rie van zes over de hijstand. De
eerste vier delen verschenen
op 19, 22, 23 en 24 maart.
Morgen: Aan de slag.
utrecht anp
Het is een eeuwenoude traditie die de
vluchtelingen en asielzoekers uit Somalië
en Ethiopië mee hebben genomen naar Ne
derland: het kauwen van blaadjes qat. De
qat-plant (Catha edulis) heeft bladeren diev
wanneer je er lang genoeg op kauwt, een
licht euforisch gevoel geven. Dat wordt ver
oorzaakt door een amfetamine-achtige stof.
Honger verdwijnt, je wordt er vrolijk van,
uitgerust en ontspannen.
Het gebruik van qat, diep geworteld in de
Oostafrikaanse traditie, is in de landen van
herkomst een sociaal gebeuren. Bij voor
keur kauwen de gebruikers het wanneer ze
bij elkaar zijn. Ondertussen bespreken ze
'de toestand in de wereld'.
Op Schiphol landt tweemaal per week een
vliegtuig uit Kenya of Ethiopië met aan
boord een paar takkenbossen. Op die dagen
verzamelen vele Somalische en Ethiopische
migranten, asielzoekers en vluchtelingen
zich op het Centraal Station in Amsterdam
voor de distributie. Die moet snel gebeuren
want de bladeren blijven maar een paar da
gen vers.
Tijdens de studiedag 'Vluchten in Versla
ving?' over de problematiek van verslaafde
vluchtelingen, gisteren in Utrecht, kwam de
qat-kwestie aan de orde. Veel problemen
van een groot aantal van de vluchtelingen
of asielzoekers verdwijnen of verminderen
enigszins tijdens het kauwen van een hand
je van de bladeren.
Tot voor kort was het gebruik en de handel
in de bladeren volledig legaal. Lange tijd
zag de overheid geen aanleiding het middel
te verbieden. Maar binnenkort vallen de
blaadjes toch onder de Opiumwet. Er zitten
twee werkzame stoffen in, die vermeld
staan in een verdrag van de Verenigde Na
ties overpsychotrope stoffen. Nederland be
krachtigt binnenkort dit verdrag.
Zou dat niet gebeuren, dan krijgt ons land
een uitzonderingspositie binnen Europa,
aldus J.G. Roerink, staflid van de afdeling al
cohol-, drug-, en tabaksbeleid van het mi
nisterie van WVC. Als het verdrag in wer
king treedt, is qat een verboden middel. Het
is overigens nog niet bekend of justitie
voorrang zal geven aan het bestrijden van
deze drug.
Beleidsmedewerker E. Fromberg van het
Nederlands Instituut voor alcohol en drugs
(NLAD) vindt het zeer kwalijk dat qat op de
lijst met verboden middelen komt. „Het cri
minaliseert alleen maar. terwijl het gaat om
een onschuldig middel waar Somaliërs en
F.thiopiërs veel plezier aan beleven."
I let is nog onbekend of qat kauwen schade
lijk-is voor de gezondheid, maar de gebrui
kers zijn er in ieder geval van overtuigd dat
het net zo 'onschuldig' is als dagelijks een
borreltje.
den haag anp
Het dagelijks bestuur van de
Centrumdemocraten heeft
gisteren het 32-jarige hoofdbe
stuurslid R. van der Plas uit
Purmerend geschorst. Aanlei
ding is een puhlikatie in het
weekblad De Groene Amster
dammer van deze week.
Daarin doet de student jour
nalistiek Kees Kooiman verslag
van zijn zeven maanden du
rende infiltratie in de CD. In
het artikel getuigt Van der
Plas. die CD-raadslid is in Pur
merend, openlijk van zijn war
me sympathie voor nazi-
Duitsland. Hij geeft erin ook
toe dat hij betrokken is ge
weest bij het neo-nazistische
Aktrionsfront Nationaler So-
zialisten (ANS).
Het dagelijks bestuur stelt
dat het Van der Plas de laatste
tijd 'dringend' heeft verzocht
met zijn politieke activiteiten
en uitspraken te blijven 'bin
nen de door de partij uitgezet
te lijnen', maar dat hij die ver
zoeken in de wind heeft gesla
gen. De partij heeft uit eigen
gelederen een commissie sa
mengesteld die de zaak gaat
onderzoeken.
