Cultuur Kunst
De balans van een
verzamelwoede
Opening Boekenweek in
vervallen silo aan U
Financiële ramp dreigt
voor Nationale Reisopera
Leidse architecten Europees bekroond
Piet Bambergen speelt Doolittle
Dramatische lading bij Van Leeuwen
WOENSDAG 16 MAART 1994
9
Nirvana naar 7 niei verplaatst
Rotterdam Het uitverkochte concert van Nirvana in Ahoy' dat
geprogammeerd stond voor donderdag 24 maart is verplaatst
naar zaterdag 7 mei. Het uitstel is noodzakelijk gebleken door de
gezondheidsproblemen van zanger Kurt Cobain, die eerder deze
maand in een Romeins ziekenhuis moest worden opgenomen
na het innemen van een overdosis roesmiddelen. Cobain heeft
van zijn artsen een maand rust voorgeschreven gekregen. Indien
zijn herstel naar wens verloopt hervat Nirvana op dinsdag 12
april haar Europese toemee in Birmingham.
Vier kunstenaars in Artopa
lisse Vier kunstzinnige bollenstrekers exposeren i
centrum Artopa aan de Grevelingstraat hun werk. Van 17 maart
tot en met 3 april exposeren in het centrum Hans Peeters, Han-
neke van den Bosch. Cobi Smit en Lida van Wickeren. De expo
sitie is te bekijken op donderdag-, zaterdag-en zondagmiddag
van 13.30 tot 16.30 uur en op donderdagavond van 19.30 tot
21.30 uur.
Tentoonstelling Snoeck in Dever
lisse Het kunstwerk dat de beeldend kunstenaar Jan Snoeck uit
Den Haag voor de wijk De Blinkerd maakte, is vanmiddag fees
telijk onthuld. In verband hiermee is in Dever tot en met 20
maart een tentoonstelling van werken van Snoeck te zien. Kera
miek, beelden, grafiek en textiel en schilderijen van de kunste
naar staan alle in het teken van de vrijheid. De openingstijden
van Dever zijn dinsdag tot en met zondag van 14.00 tot 17.00
Rijksmuseum Kröller-Müller haalt kunst uit depot
Neem nou 'De Madrileense', het vrouwenportret dat Pa-
blo Picasso rond de eeuwwisseling geschilderd heeft. He-
lene Kröller-Müller kocht het 14 juni 1930 op een veiling
in Parijs. Een kleine tien jaar eerder had zij al, eveneens
in de Franse hoofdstad, twee kubistische doeken van de
Spaanse schilder verworven. Dat tweetal schilderijen
hangt vrijwel permanent in de oude vleugel van het mu
seum op De Hoge Veluwe. 'De Madrileense' evenwel is
vaker in het depot dan in de museumzaal te vinden. Met
een paar honderd andere schilderijen leidt het een vrij
duister bestaan. Slechts zo nu en dan komt het boven
OTTERLO THOM STROINK
In die situatie is, weliswaar tij
delijk, verandering gekomen:
'De Madrileense' is tot en met 5
juni te zien in de tentoonstel
ling 'Depot op zaal, schilderijen
van A tot Z'. Zo'n 265 eerder in
het depot opgeslagen schilderij
en hangen te kijk in
vleugel van het museum. Om
dat de huidige opstelling van de
schilderijen van o.a. Van Gogh,
Mondriaan en Van der Leek in
de Van de Velde-vleugel ge
handhaafd blijft, was nooit eer
der zoveel werk uit de collectie
Kröller-Müller
voor het publiek toegankelijk.
Binnenkort wordt begonnen
met de ingrijpende verbouwing
van het grote depot. En dat is
reden voor het museum de
schilderijencollectie, vanaf 1908
door Helene Kröller-Müller 'tot
nut en genot der gemeenschap
bijeengebracht', voor één keer
in zijn geheel te presenteren: de
balans van een verzamelwoede.
Compact
De expositie heeft een onge
woon compact karakter. Van
wege de omvang van de collec
tie is er voor gekozen de schil
derijen alfabetisch naar kunste
naar gerangschikt op volgorde
in rijen onder elkaar te hangen.
Van A tot Z dus, van de pointil-
list Johan Joseph Aarts tot de
Mexicaanse schilder Angel Zar-
raga. En dat levert een boeiend
panorama op van hetgeen het
museum in zijn bezit heeft. Er
zijn genoeg topstukken om te
kunnen zeggen dat het museum
met een luxe probleem kampt.
I>ang niet alle schilderijen kun
nen een plaatsje krijgen aan de
wanden van de museumzalen
maar zijn gedoemd voor lange
tijd in het depot te verblijven.
Daaronder zijn dan bijvoor
beeld 'Het gevecht' van Ensor,
het 'Buurpraatje' van Bart van
der Leek. en de 'Clown voor ruï
nes van Rotterdam', het monu
mentale schilderij dat Charley
Toorop in de oorlogsjaren
maakte. Ze zijn dan nu weer
eens te zien. Net als Picasso's
vrouwenportret dat omringd
wordt door de Madonna van
S.di Pietro en stoere vissers van
Dirk Nijland.
Naast schilderijen, die regel
matig in het museum geëxpo
seerd worden, maar zich de
laatste tijd door dat ruimtebrek
in het depot bevonden, bestaat
'Depot op zaal' uit een aantal
werken dat zelden of nooit het
depot verlaat. Onder die werken
zijn schilderijen die kwalitatief
niet zo geweldig zijn, zoals en
kele doeken van anonieme 17e
eeuwse meesters die nimmer de
museumzaal halen en schilde
rijen van wie door kunsthisto
risch onderzoek onzeker is ge
worden wie ze gemaakt heeft,
zoals de vijf Van Goghs die ge
toond worden. Dat M
i het i
chter
gering. De tentoonstelling
maakt duidelijk dat het Kröller-
Müller museum een stuwmeer
van hoogwaardige kunst bezit
waarvan een deel noodgedwon
gen in het depot belandt. Ook
iv Madrileense' te daarvan dé
dupe.
'Depot op zaal, schilderijen
van A tot Z' tot en met 5 juni in
het Rijksmuseum Kröller-Mül
ler in het Nationaal Park De
Hoge Veluwe. Open: dinsdag
tot en niet zondag 10.00-17.00
Foto's uit Ulster
van winnaar
Zilveren Camera
bij Kleine Klup
Zilveren
1993 Peter Boer exposeert
t/m 14 april in de Leidse fo
togalerie De Kleine Klup.
Boer, die in 1992 afstu
deerde aan de School voor
Fotografie, is onder meer
werkzaam voor het Leidse
universiteitsblad Mare, het
Utrechts Nieuwsblad en het
kunstblad Hollandse Hom
mage.
Zijn afstudeerproject was
een achtergrondreportage
over de Noordierse hoofd
stad Belfast. Na anderhalf
jaar keerde hij daar terug,
toen het geweld na een bom
aanslag opnieuw oplaaide-
.De expositie toont tien foto's
uit Belfast, een serie nieuws
foto's en portretten.
De Kleine Klup is geopend:
ma t/m za 10-22 uur, zo 12-
22 uur.
Het dagelijks leven in de Noordierse hoofstad Belfast: Britse patrouille in Clonard Street Falls.
FOTO PETER BOER
amsterdam
In een lege en vervallen graan
silo aan het IJ in Amsterdam
had de Groninger dichteres Ma
ria van Daalen gistermiddag
een prikkelend alternatief voor
de opening van de Boekenweek
georganiseerd. De ongeveer 100
poëzieminnaars moesten eerst
150 met duivepoep besmeurde
treden beklimmen, maar wer
den in de nok beloond met haar
voordracht van P.C. Hoofts re
devoering 'Over de Waardig-
heidt der Poëzy'.
Van Daalen wilde daarmee
,,de waardigheid en waarde van
poëzie" een grotere nadruk ge
ven dan de hogere omzetcijfers
die de Stichting CPNB met het
thema van de 59e Boekenweek
wil bereiken. De verkoop van
poëzie bedroeg in 1993 maar
een half procent van de totale
verkoop van 27 miljoen boeken.
De CPNB hoopt voor dit jaar op
een omzetverhoging van 50
procent.
„Poëzie heeft geleerd de
mensen tot zichzelf te gaan,
stelt wetten en maakt onsterfe
lijk", liet Van Daalen de 17e-
eeuwse dichter, toneel- en ge
schiedschrijver zeggen. „Poëzie
is de enkeling die spreekt tot de
enkeling. Dat was vier eeuwen
geleden zo en geldt nog steeds",
voegde ze er in haar eigen
woorden aan toe.
Op de ijskoude betonnen
vloer van de tochtige silo brach
ten onder anderen collega-dich
ters Kees 't Hart, Michaël Zee
man, Diana Ozon en Rein
Bloem met een korte voor
dracht een soortgelijk eerbe
toon aan de dichtkunst. Met ie
ders instemming citeerde
Bloem een uitspraak van wijlen
Hans Faverey: „De opdracht
van de poëzie is het zelfbewust
zijn, de trots en waardigheid
aan de taal terug te geven".
De manifestatie zonder hap
jes of drankjes stond in schril
contrast met de officiële ope
ning van de Boekenweek dins
dagavond op het rode pluche
van de Amsterdamse Stads
schouwburg. In aanwezigheid
van onder anderen de ministers
Kok en d'Ancon,
a, Boekenweek-
geschenk-auteui
r Hella Haasse
en veel schrijvt
ïrs en dichters
bekeken tie ge
nodigden eerst
een optreden va
n Joop Visser en
de kersverse Pa
>11 Mali Export-
prijswinnares Lc
inette van Don
gen.
Met een knipoog naar een ge
dicht van Jan Hanlo was het tra
ditionele feest daarna het „Oote
Oote Boe"-kenbaI gedoopt. Het
Boekenweekprogramma voor
de periode van 16 tot en met 26
maart staat in het teken van alle
poëzie, maar het bal was be
doeld als eerbetoon aan de ver
nieuwende dichtersstroming
van de Vijftigers.
Onder de titel „Boekenbelt"
werd dinsdagavond ook feest
gevierd in het Haagse theater
Zeebelt. Voorafgaand werd eerst
een literair programma rond
het thema spellingswijziging ge
organiseerd. Onder de deelne
mers waren de schrijvers Rudy
Kousbroek, Helga Ruebsamen
en Sarah Verroen
Hamsterdam
Het Gewestelijk Arbeidsbureau heeft een forse
streep gehaald door de reorganisatieplannen van
het Enschedese operagezelschap Forum. Volgens
het Arbeidsbureau is een onnodig groot aantal
mensen het slachtoffer van de saneringsoperatie,
die in december door de Forum-directie werd
aangekondigd. Interim-directeur 11. Bal spreekt
van een „uiterst ernstige situatie". Hij sluit zelfs
een ingreep door de subsidiegever, het ministerie
van wvc, niet uit.
Door het veto van het Arbeidsbureau in Henge
lo loopt de omvorming van het huidige gezel
schap per 1 september tot twee nieuwe stichtin
gen - een reisopera en een apart orkest - grote
vertraging op. Voor de reorganisatie gold een
deadline van 1 maart. Krachtens de cao is het
operabedrijf verplicht mensen die voor die datum
niet zijn ontslagen, nog een jaar extra (tot 1 sep
tember 1995) in dienst te houden. Volgens
woordvoerder VV. Wissing van de Nederlandse
Toonkunstbond NTB raakt Forum daarmee in
ernstige financiële problemen. Hij verwijt de di
rectie een „kortzichtig beleid dat grote risico's
heeft."
Voor het Arbeidsbureau, dat nog niet op de
zaak wil reageren, zijn de plannen van de directie
in strijd met de wet op de ondernemingsraad en
recente regelgeving van het Ministerie van Sociale
Zaken. Wissing: „Uitgangspunt is dat er bij dit
soort inkrimpingen zo weinig mogelijk mensen
betrokken moeten zijn. Dat zijn nu eenmaal de
richtlijnen. Forum kreeg tot dit jaar 20 miljoen
gulden subsidie. Daar moet drie miljoen vanaf.
Welnu, in dat licht gezien is het onaanvaardbaar
dat er met de banen van meer dan de helft van
het aantal mensen gerommeld wordt."
Piet Bambergen (63) wordt de
nieuwe Doolittle in de musical
My Fair Lady. De rol van de
vuilnisman Doolittle ('Als ik
straks de kerk maar haal') werd
in vroegere Nederlandse pro-
dukties onder anderen ge
speeld door Johan Kaart en
Joop Doderer. De show van
r Iiidy
Lemer and Loewe stamt uit
1956. Paul van Vliet speelt de
hoofdrol van professor Higgins
in deze wereldklassieker.
Piet Bambergen werd sinds
1961 vooral bekend als de ko
mische kracht van het duo De stortten ze zich op kluchten als
Mounties, eerst met aangever 'Dikke vrienden' en 'Lief zijn
Fred Plevier en na diens dood voor elkaar'. Bambergen speel
met René van Vooren. Ze de- de ook in een drietal films rond
den samen tv-shows, revues en het thema 'Help, de dokter ver
schnabbels in het land. Later zuipt' en op de televisie in de
comedyserie 'Taxfree'.
Als Doolittle in My F;
speelt hij de vader van liet
bloemenmeisje Eliza. Wie deze
rol gaat vertolken is nog niet
bekendgemaakt. De naam van
Ryan van den Akker (thans in
de musical 'Cyrano') wordt het
meest genoemd. De musical
gaat in oktober van dit jaar in
première.
n 31/3, di 1
Galerie Bleijenberg, Breestraat
113, Leiden.
De schilderijen van Koos van
Leeuwen laten zich moeilijk
duiden. Na nauwlettende be
studering zijn de verfstreken te
vertalen in figuren en een ver
haal. Maar in eerste instantie
blijft het verhaal verborgen ach
ter lijnen en vlakken die in dy
namische diagonalen de ruimte
in verdwijnen. Hier en daar
doemen er duidelijk herkenbare
details op, zoals de achterpartij
i van een paard, of een vrouwen-
gezicht met schuin naar achte
ren gestrekt bovenlijf, maar al
gauw gaat de duidelijkheid over
in een vermoeden. De stoffelijk
heid van een mens of dier gaat
over in de stoffelijkheid van een
bijna transparante, rijk gestruc
tureerde verflaag.
Een voorbeeld is het werk
'Onbevlekte ontvangenis'.
Structuur en verhaal strijden
om de voorrang. Twee mensen
zijn herkenbaar vanwege klas
sieke poses en menselijke con
touren. De schilderkundige in
vulling van hun lichamen gaat
op een mooie manier mee met
de vorm en draaiïngen, maar is
toch weer een wereld op zich.
Het geheel is een werk waarin
vooral het gevoel voor kleur en
vlakverdeling opvalt.
Bij zijn uitbeelding van licht
toont Van Leeuwen een opval
lende kwaliteit. In het schilderij
'Ligthness and Weight' is met
enkele losse toetsen een Mid-
den-Europese straat aangege
ven; Pruisische gebouwen waar
van de glorie is overspoeld door
de aftakeling en de weemoed,
een kale straat met ergens ach
terin enkele tanks. Rond het
verdwijnpunt van deze straat is
een prachtig oplichtende lucht
te zien, het licht dat je soms aan
het eind van de dag kunt zien,
laag aan de horizon maar met
een opflakkerende, bijna oog
verblindende helderheid. Het
slaat terug op de huizenrij en
maakt de zware muren bijna
diffuus. Je zou bijna de schim
mige vrouw vergeten die op de
voorgrond voorbijtrekt. Haar
contouren, mond en ogen zijn
aangegeven in bloedrood, maar
haar huid en kleding zijn trans
parant; daar is zij niet aanwezig
en heeft de straat het overgeno-
Koos van Leeuwen weet in
zowel uitvoering als in het ver
haal een dramatische lading
mee te geven. Vaardig maakt hij
hier zeer sterke werken. Zonder
deze dramatiek is het echter
wat magertjes, en niet veel meer
dan een illustratie.
leiden letty stam
B&D Architecten in Leiden
heeft in Denemarken een Eu
ropese onderscheiding in de
wacht gesleept. Het bureau
kreeg de Glulam Award voor de
houtcontructie die het bureau
heeft ontworpen voor het ge
meentehuis De Marne in het
Groningse Leens. Directeur Jo
han Meijer heeft de onderschei
ding in Kopenhagen ontvangst
genomen.
'Glulam' staat voor The Euro
pean Glued Laminated Timber
industries. Hierin zijn alle pro
ducenten van gelamineerd hou
ten constnicties in verenigd. De
gelijknamige Award is als eerbe
toon aan architecten en inge
nieurs ingesteld. Vandaar dat B
&D de onderscheiding alleen
krijgt voor de manier waarop
het bureau het hout heeft toe
gepast. Want het gemeentehuis
in zijn geheel ziet er eveneens
prijzenswaardig is.
Directeur Meijer maakte sa-
mert met Bas van Hille het ont
werp. Het duo ging daarbij uit
van de aloude Groninger boer
derij. Dat prototype deelden
Meijer en Van Hille in tweeën
en schoven die een stuk uit el
kaar. Beide vleugels dienen nu
als kantoorruimten. De be
kroonde constructie vormt een
soort overdekte straat die de de
len met elkaar verbindt. De ra
men bovenin geven een zee van
licht. Onder de spanten eten de
ambtenaren en vergadert de ge
meenteraad.
Voor de manier waarop het Leidse architectenbureau B&D het hout heeft toegepast in het gemeentehuis van Leens, s
onderscheiding in de wacht.
