Bisschoppelijke
bescherming voor
oorlogsmisdadiger
Nieuw sociaal stelsel verzandt in uitstel
Feiten &Meningen
Tijd voor
nieuwe,
frisse
politici
WOENSDAG 16 MAART 1994
2 id
De Nederlandse politiek ligt weer in een co
ma van de eigen Pavlov-reacties. Bolkestein
heeft het bestaan het Nederlandse asielbe
leid ter discussie te stellen. Zijn voorstel
komt er kort en goed op neer dat we ermee
ophouden vluchtelingen van buiten Europa
in Nederland op te vangen. Bolkestein wil
deze mensen met westerse hulp, onder
meer uit Nederland, opvangen in de eigen
regio. Dat zou het aantal in Nederland op te
vangen vluchtelingen terugbrengen tot zo'n
15.000 per jaar, tegen een alleen al dit jaar
in ons land aantal te verwachten vluchtelin
gen van ruim zestigduizend. Dat betekent
ongeveer 45.000 vluchtelingen minder per
jaar in ons land.
Overigens bepleit Bolkestein helemaal
niet om vluchtelingen in de wereld maar
aan hun lot over te laten. Hij wil dat Neder
land naar rato van zijn rijkdom bijdraagt
aan de leniging van de dikwijls afschuwelij
ke nood. De reactie op dit voorstel was te
voorzien. Krokodilletrancn van de politici
van de andere partijen. Kosto van de PvdA
voorop. De partij die het vreemdelingen
vraagstuk als eerste weinig fijnzinnig aan de
orde stelde en waarvan staatssecretaris
Kosto reeds maanden geleden pleitte voor
een opvangbeleid van vluchtelingen in hun
eigen
de fa
regio,
ropese
dar
i hel verhond
Un
clies
impleet
legen overtreding
Kosto was op die
conferentie een
echte die-liard en
liet zich daar ook
vol trots op voor
staan. Nu speelt
moorde onschuld
en huilt hij mee met
de wolven in het
bos. De kiezer trapt
daar echter niet in
en plaatst de PvdA
in de peilingen op
steeds groter verlies,
erkelijkheid
chter
land
veranderen. Ook
een politicus niet.
De werkelijkheid is dat een groeiend aantal
landgenoten genoeg heeft van de constante
stroom van vreemdelingen. Zij hebben daar
genoeg van omdat zij hun positie bedreigd
zien. i )at is niet een vertekend beeld van (Se
Nederlanders, maar hun naakte werkelijk
heid. Een gulden kan maar één keer worden
uitgegeven en een huis kan maar door één
familie worden bewoond.
Er is een reëel verdelingsvraagstuk in tij
den van slinkende overheidsmiddelen en
teruglopende fondsen ten behoeve van de
sociale zekerheid. Dat betekent inschikken.
Van dat soort inschikken hebben de meeste
politici in hun doorzonwoningen geen last.
En dat stemt bitter. Een beroep op mede
menselijkheid en solidariteit kent grenzen,
die des te eerder in zicht komen indien de
lasten van de medemenselijkheid wat al te
opzichtig op hetzelfde bordje terechtko-
Bolkestein doet niets meer en niets min
der dan deze zorgen van heel veel mensen
en met name van bejaarde mensen te ver
tolken. Uiteraard wil hij ook dat zijn partij
er beter van wordt en de verkiezingen wint.
Bolleke ontkende dat zedig voor de N05-
camera, maar dat is weer die geijkte Hol
landse zuinigheid, die de waarheid zeldun-
zegt, maar verpakt in een mooi papiertje
met een strik erom. Vooral niet openmaken
want dan brand je je vingers.
Ondertussen groeit de CD als kool. Wel
licht vangt Bolkestein met zijn ferme stel-
lingname wat stemmen weg bij Janmaat.
Daar is niets op tegen en alles voor. De ge
vestigde politieke kaste, burgemeester Pe
per van Rotterdam voorop, gaat overigens
vrolijk door met het negeren van de kiezer.
De CD wordt gewoon overal uitgesloten van
het gesprek over samenstelling en program
ma van nieuwe colleges van B en W.
Peper ging zelfs zover de politici van deze
partij te criminaliseren, terwijl hij als door
de Kroon benoemde burgemeester boven
de politieke partijen dient te staan. Peper
heeft daar als arrogant regent geen enkele
boodschap aan, zoals hij ook bekwaam de
kiezer negeert daar waar het aankomt op
een vliegveld in Rotterdam. Dat gaat vol
gens meneer gewoon door met steun van
het door hemzelf georganiseerde nep-refe-
rendum. Een echt referendum zie je hem
niet organiseren.
Dit staan op de tenen van een niet on-
aanzienljk deel van de kiezers zal zich onge
twijfeld vertalen in weer een nieuwe reke
ning. 3 Mei is de eerste gelegenheid. Wel
licht wordt de WD toch nog de eerste partij
van het land. Alles is mogelijk.
Maar ook dit lost niets op, want de oude
politieke kaste is uitgeregeerd. Het is tijd
voor verandering, tijd voor een nieuwe ge
neratie van frisse en vitale politici, die niet
zijn bedorven door een jarenlange opvoe
ding door diezelfde kasten, om de verloede
ring in economie en land tegen te gaan. Dat
gaat in Nederland overigens in fasen, voor
dat men werkelijk gelooft dat het zo niet
verder kan. Nog een jaar of wat en dan is
het er, het zakenkabinet-Fortuyn!
Paul Touvier 11a vijftig jaar voor de rechter
Voor het eerst in de geschiedenis van het naoorlogse Frankrijk, vijftig jaar na de oorlog,
verschijnt morgen een Fransman voor de rechter wegens misdaden tegen de menselijk
heid. Dan begint in het voor de gelegenheid omgebouwde Hof van Versailles bij Parijs het
proces tegen Paul Touvier (78). Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de executie van
zeven joden, eind juni 1944 in Rillieux-le-Pape bij Lyon. Die waren enkele uren eerder op
gepakt. Touvier zou hen hebben geselecteerd.
Paul Touvier zoals hij
erin 1943 uitzag. Op
de foto links verlaat
Touvier het gerechts
gebouw in Versailles
waar hij in juni 1993
moest verschijnen.
FOTO'S ANP
De executie was een vergelding voor de
liquidatie van Philippe Henriot. de
Vichy-ministervan propaganda, in Pa
rijs. Het gebeurde op het moment dat
de geallieerde troepen, die drie weken
eerder waren geland in Normandië, op
rukten naar de hoofdstad.
Touvier was hoofd van de Franse militie
in Lyon en omgeving. Sinds 1942 werk
te hij met de nazi's samen, vanaf janua
ri 1944 als 'nationaal inspecteur'. In
1946 en 1947 werd hij tweemaal bij ver
stek ter dood veroordeeld. Kort daarna
werd hij opgepakt voor een doodordi-
naire inbraak. Na zes dagen ontsnapte
hij uit het politiebureau. Uiteindelijk
werd hij pas in mei 1989 weer gearres
teerd, in een klooster van strengkatho-
lieke paters in het hartje van Nice.
In de veertig tussenliggende jaren ge
noot de „vrome, diepgelovige en be
rouwvolle Touvier" onderdak van tien
lallen geestelijken, onder wie tenminste
drie bisschoppen. Die hebben hem al
die tijd de hand boven het hoofd ge
houden.
Touvier heeft onderdak gehad in onge
veer vijftig kloosters. In 1967 na de
verjaring van zijn doodvonnissen
heeft mgr. Charles Duquaire, secretaris
van de aartsbisschop van Lyon, zelfs
een identiteitskaart voor hem gekregen
op naam van Paul Berthet. Touvier ge
bruikte de achternaam van zijn vrouw.
Het opgegeven adres was dat van het
bisschoppelijk paleis in Lyon.
President De Gaulle wees in 1963 een
gratieverzoek voor Touvier door kerke
lijke autoriteiten, vierkant van de hand:
„Touvier? Twaalf kogels in zijn lijf...",
zou zijn reactie zijn geweest. Duquaire
had bij zijn opvolger, Georges Pompi
dou, meer succes. In 1971 verleende
Tl
H
Pompidou Touvier zonder enige ophef
gratie. Bijkomendestraffen, zoals een
verblijfsverbod, vervielen. Touvier keer
de daarop terug naar zijn ouderlijk huis
in Chambéry, waar hij teruggetrokken
leefde met vrouw en twee kinderen.
Om Pompidou zover te krijgen, had
Duquaire zelfs een aantal vooraan
staande verzetsmensen in Frankrijk
overgehaald het gratieverzoek te steu
nen. Velen van hen hebben daar spijt
van. Zij voelen zich bedrogen. Van de
zielige verhalen van Touvier over zich
zelf bleek niets te kloppen. De man was
geen klein radertje en had in de oorlog
wel degelijk op joden gejaagd. Ook was
hij verantwoordelijk voor executies en
martelingen en had hij zich de eigen
dommen van door hem gearresteerde
joden toegeëigend.
De zaak nam een wending in 1972 na
de ontdekking in Bolivia van Klaus Bar
bie, de voormalige chef van de Gestapo
in Lyon. Door diens toedoen werd dui
delijk welke rol Touvier had gespeeld.
Die dook opnieuw onder in kloosters.
Pas in 1981 gelastten de autoriteiten
zijn aanhouding. Er volgde een reeks
invallen van politie en gendarmerie in
kloosters waar hij was gezien. In een
poging de achtervolgers op het verkeer
de been te zetten verscheen in 1985 in
een krant een valse overlijdensadver
tentie. Uiteindelijk vond de gendarme
rie hem in mei 1989 in Nice.
Aartsbisschop-kardinaal Decourtray
van Lyon gelastte een onderzoek naar
de rol van de katholieke kerk en van
zijn voorgangers. De conclusie daarvan
luidde, dat niet de Kerk, maar individu
ele geestelijken grote fouten hadden ge
maakt.
Omdat de tegen hem uitgesporken
doodvonnissen waren verjaard wordt
Touvier nu vervolgd voor misdaden te
gen de menselijkheid. In juli 1991 was
het 30.000 pagina's tellende dossier met
zes aanklachten tegen hem klaar. In af
wachting van zijn berechting en tegen
een borgsom van 20.000 gulden werd
hij voorlopig op vrije voeten gesteld.
De juridische touwtrekkerij ging door.
Het Hof in Parijs gelastte begin 1992
een nieuw onderzoek. Twee maanden
later beslisten vier andere magistraten
dat er geen proces kwam. Zij veegden
vijf klachten van tafel. De executies in
Rillieux waren volgens hen een wat ver
hitte, maar op zich staande reactie op
de moord op Henriot. De actie maakte
geen deel uit van een systematisch plan
joden uit te roeien, was dus geen mis
daad tegen de menselijkheid en daar
mee verjaard.
Daarop brak de hel pas goed los. Onder
druk van het algemeen protest verklaar
de het Hof van Cassatie die uitspraak
nietig.
Behalve Touvier wordt nog één Frans
man verdacht van soortgelijke feiten: de
oud-staatssecretaris Maurice Papon
(83). Die wordt verantwoordelijk ge
houden voor het transport van 1.690 jo
den uit Bordeaux en omgeving naar
Duitse vernietigingskampen. Het on
derzoek naar zijn optreden loopt sinds
1982. Een derde verdachte, René Bous-
quet, oud-staatssecretaris van de met
de nazi's samenwerkende Vichy-rege-
ring, is vorig jaar in Parijs vermoord
vóór het tot een rechtszaak kwam.
versailles jan van etten
Schuif maar door en schrijf maar af is het motto
Tot voor kort was tijdverspilling een doodzonde in
politiek Den Haag. De geesten leken eindelijk rijp
voor een drastische ingreep in de sociale zekerheid.
„Mijn grote angst is dat de tijd verdampt", klonk
het vorig jaar regelmatig uit de mond van staatsse
cretaris Wallage (sociale zaken). „En er is zoveel
werk aan de winkel." Als geen ander profileerde
Wallage zich als de 'grote doener', die het sociale
stelsel wel even onder handen zou nemen.
Dat imago van Wallage verliest snel glans. Vorige
week werd bekend dat de beoogde herziening van
de WW, de Bijstandswet en het opheffen van de be
drijfsverenigingen, op de lange baan worden ge
schoven. 'Over de verkiezingen heen tillen', heet
dat in Haags jargon, wal synoniem is voor door
schuiven van heikele problemen naar een nieuw
kabinet. Daardoor worden ze natuurlijk inzet van
de kabinetsformatie, speelbal van nieuwe politieke
verhoudingen in de Tweede Kamer en speeltje van
nieuwe bewindslieden.
Drie belangrijke aanzetten voor een nieuw sociaal
stelsel zijn in één week om zeep geholpen. Dat kèn
geen toeval zijn. De kreupele gang van zaken rond
de betreffende wetsvoorstellen is typerend voor de
huidige Haagse politiek. Verdeelde partijen, een
stevige lobby van het 'middenveld' aangevuld met
de normale Haagse bureaucratie, staan borg voor
waterige compromissen en eindeloze procedures.
Neem de WW. Het kabinet besloot vorige zomer
het recht op een werkloosheidsuitkering te beper
ken. Daaraan gingen maandenlange onderhande
lingen vooraf om CDA en PvdA op één lijn te krij
gen. Vervolgens bleek dat de ambtenaren van soci
ale zaken de bezuinigingsopbrpngst veel te hoog
hadden ingeschat. De cijfers waarop zij zich baseer
den. waren volstrekt verouderd.
In allerijl kwam Wallage met een nieuw voorstel,
dat voor veel werklozen harder uitpakte. Dat voor
stel is inmiddels ook weer gewijzigd, onder druk
van de vakbonden. Inmiddels was de PvdA afge
haakt, omdat te veel WW'ers in de lagere bij
stand zouden belanden. Het CDA heeft ondertus
sen zijn handen vol aan de AOW en voelt er niets
voor als enige partij de bezuinigingen op de WW
door te drukken. Deze week besloot de Kamer dan
ook unaniem twee maanden voor de behandeling
van het WW-voorstel uit te trekken. Daarmee is
afronding vóór de verkiezingen onmogelijk.
Dan de Bijstandswet. Alle ophef over vermeende en
CDA-kamerlid Bijleveld.
FOTO PERSBUREAU DIJKSTRA
geconstateerde fraude ten spijt en ondanks de ver
nietigende kritiek op de sociale diensten door de
onderzoekscommissies Van derZwan en Doelman-
Pel, de wet blijft voorlopig ongewijzigd. Het na ein
deloos gesteggel bereikte akkoord met gemeenten
over meer vrijheid bij het vastellen van de uitke
ringshoogte, kan de bureaula in.
De nieuwe Bijstandswet moet nog bij de Kamer
worden ingediend, maar diverse woordvoerders la
ten nu al weten de behandeling te blokkeren.
'Schuif maar door en schrijf maar af, is het motto.
Want geld kost het uitstel wel: honderden miljoe
nen guldens aan misgelopen bezuinigingen, die nu
weer elders gevonden moeten worden, maar ook
dat is een probleem voor het nieuwe kabinet.
Dat de bedrijfsverenigingen voorlopig blijven be
staan, kost weliswaar geen geld, maar het berok
kent wel de geloofwaardigheid van de politiek grote
schade. Het voorstel tot ontmanteling van de be
drijfsvereniging was immers de enige aanbeveling
van de vorig jaar uitgevoerde parlementaire enquê
te (commissie-Buurmeijer), die kon rekenen op een
kamermeerderheid. Dat toch al magere resultaat
gaat alsnog verloren. De Sociaal Economische Raad
zal zijn advies niet meer voor de verkiezingen uit
brengen. waarna alleen een nieuw kabinet er nog
zijn voordeel mee kan doen.
„Tja, triest hè", klinkt het enigszins besmuikt uit de
mond van CDA-kamerlid Bijleveld. Ze zegt het
'spijtig' te vinden dat 'het zo moet lopen', maar in
het etiket 'beschamend' kan ze zich ook wel vin
den. „Het komt de geloofwaardigheid van de poli
tiek in ieder geval niet ten goede. En de onzeker
heid voor de uitkeringsgerechtigden blijft."
Bijleveld wijst naar de PvdA als hoofdschuldige
voor de grote doorschuifoperatie. De coalitiepart
ner zou intern verdeeld zijn over de noodzakelijk
geachte bezuinigingen op de sociale wetten. Was
de speelruimte voor Wallage daardoor sowieso be
perkt, erg zijn best heeft hij volgens Bijleveld niet
gedaan. „Wallage had meer haast moeten maken".
Geldt dat dan ook niet voor het CDA? Minister De
Vries van sociale zaken is toch een partijgenoot?
Bijleveld verklaart dat het CDA in eerste instantie
wel degelijk 'via de binnenlijnen' op grotere spoed
heeft aangedrongen. De laatste weken is het en
thousiasme voor snelle afhandeling van de bezuini
gingen op de sociale wetten echter volledig weg
geëbd. De AOW-perikelen zijn daar debet aan. Het
toch al zo bleke sociale gezicht van het CDA mag
niet nog valer worden.
Het zwartepieten van Bijleveld kan het onvermogen
van de politiek om pijnlijke besluiten te nemen,
niet verbloemen. Wallage signaleerde dat vorig jaar
ook, direct nadat hij de boedel van zijn voorgang
ster Ter Veld had overgenomen. „Het management
van de overheid laat erg veel te wensen over. Dat
komt deels door de enorme bureaucratie, deels
door de belangenverstrengeling tussen politiek en
pressiegroepenzei de staatssecretaris over de
stroperige besluitvorming in een interview met de
ze krant. „De politieke democratie staat op gespan
nen voet met een nuchtere, zakelijke beoordeling."
den haag marc peeperkorn
berlijn
Berlijn meet met twee maten
Berlijn is nog
steeds een ge
deelde stad
ge gevallen met
twee maten
wordt gemeten.
Ik moest daar deze week aan
denken bij een bezoek aan de
Internationale Toerisme Beurs
in en rond het futuristische
congrescentrum ICC in het wes
ten van de stad. Het gebouw zit
vol kankerverwekkend asbest,
maar kan en zal worden gesa
neerd, terwijl het gewoon open
blijft.
Een dag later reed ik in het oos
ten van Berlijn langs het Palast
derRepublik, het in 1990 we
gens asbestbesmetting gesloten
vroegere pronkstuk van de
DDR. Boven het Palast hangt
sinds de sluiting de slopersha
mer. De vraag is gerechtvaar
digd waarom de gebouwen ver
schillend behandeld worden,
terwijl ze even besmet zijn.
Akkoord, het Palast der Repu
blic in DDR-tijden vanwege de
honderden kroonluchters ook
wel spottend Honeckers Lam
penwinkel genaamd, is geen ar
chitectonisch juweel, maar dal
geldt evengoed voor het ICC. Al
le twee vertegenwoordigen ech
ter een stuk stadsgeschiedenis
en daarom zou het consequent
zijn om of beide bouwwerken te
slopen of te renoveren.
Maar wat heet vandaag-de-dag
consequent? Hier spelen niet
hardop uitgesproken politie
ke motieven een grote rol. Voor
de regering in Bonn en het
stadsbestuur van Berlijn is het
Palast een zichtbaar object van
de groeiende DDR-nostalgie in
Oost-Duitsland. De 05s/szetten
zich emotioneel in voor het be
houd van het gebouw. Ze gaan
er de straat voor op en houden
discussies voor de gesloten
poorten. De kolos aan de Marx-
Engels-Platzwas ii
nistische tijd niet alleen zetel
van het Oostduitse schijnparle-
ment, maar met zijn vele res
taurants en bars ook trefpunt
van de Oostduitse burgers. In
deze socialistische etalage vier
den de Berlijners bruiloften en
partijen. En toen Honecker er in
1989 het mislukte jubelfeest ter
gelegenheid van het 40-jarige
bestaan van de DDR vierde,
sprak Michail Gorbatsjov de le
gendarische woorden: „Wie te
laat komt, wordt door het leven
bestraft."
De Oostduitsers zien de voorge
nomen sloop vooral als het zo
veelste bewnjs voor hun stelling
dat het westen niets van hun ei
gen identiteit heel wil laten, en
daar zit een heleboel in. Minis
ter Irmgard Schwaetzer van
bouwzaken, die in het 'verre'
Bonn eerst zonder een moment
te aarzelen het sloopbesluit had
uitgevaardigd, begint nu terug
te krabbelen. De ontdekking
van tonnen asbest in het West-
berlijnse ICC heeft haar terug
tocht iets makkelijker gemaakt.
Ze heeft de zwartepiet voorlopig
teruggespeeld naar het Berlijnse
stadsbestuur, dat nu maar eens
moet uitleggen waarom in het
ene geval sloop nodig is en in
het andere geval gesaneerd kan
worden. Politieke discussies
over dit stuk uit de DDR-erfenis
in het zogenaamde superverkie
zingsjaar wil ze liever uit de weg
gaan. Dus duurt de Doornroos-
jeslaap van het Palast nog een
jaartje langer. De voorstanders
van het behoud van de kolos
kunnen zich troosten met het
aloude gezegde dat van uitstel
heel vaak afstel komt. En dan
kan ook uw Berlijnse corres
pondent er mogelijk toch nog
een keer zijn pilsje drinken.
hans hoogenduk correspondent
