Verwachte zege is
verdienste Schroder
discussie over 'geroofde' kunst op gang
Melina Mercouri bracht
Colombianen staan voor een moeilijke keuze
Haider jaagt op stemmen in Oostenrijkse provincies
Buitenland
Dolce far niente
hans jacobs
Griekenland heeft deze week massaal
afscheid genomen van Melina Mercou-
ri. De Griekse natie heeft haar 'moeder'
verloren iemand die de gekwelde
Grieken zelfvertrouwen gaf en aanzien
buiten de landsgrenzen. Een gepassio
neerde vrouw die de liefde van haar
volk op vele manieren beantwoordde.
De rouw en het verdriet zijn dan ook
oprecht. De zondag in New York over
leden politica, actrice, zangeres en
filmster is jarenlang het boegbeeld ge
weest van Griekenland en de Griekse
cultuur.
Melina Mercouri heeft door haar strijd
tegen het kolonelsregime in de jaren ze
ventig ook in het buitenland een uitstra
ling en bekendheid gekregen die ver uit
gaat boven haar prestaties op het toneel
of het witte doek. Haar strijd als minister
van cultuur in de achtereenvolgende re
geringen van premier Papandreou voor
terugkeer van Griekse 'geroofde' kunst
schatten heeft die bekendheid alleen
maar vergroot.
Al hield ze tot haar laatste snik vol dat ze
toch in de eerste plaats actrice was. „De
helft van mijn hart behoort het theater
toe, maar ik heb bewust gekozen voor de
politiek. Ik denk niet dat ik nog ooit zal
optreden en dat geeft me het gevoel een
verraadster te zijn", zei ze in een vraag
gesprek met de krant Eleftherotipia. De
kettingrokende Melina Mercouri be
waarde haar ware leeftijd als ware het
een staatsgeheim. Volgens de filmstudio
is ze op 18 oktober 1925 geboren. Andere
bronnen houden het op 1920.
In hetzelfde vraaggesprek zei Mercouri:
„Ik ben geen lief meisje. Ik vergeef niet
gemakkelijk en ben ambitieus en ver
wend. Als ik mezelf een doel heb gesteld
doe ik alles om dat te bereiken'Euro
pa' dankt mede aan Mercouri de jaarlijk
se aanwijzing van een 'culturele hoofd
stad'. De Griekse minister vond dat de
Europese Unie meer moet zijn dan een
economische instelling en haar burgers
ook op andere manieren met elkaar in
contact moet brengen.
De onverzettelijkheid van Mercouri, die
al tot uitdrukking was gekomen in haar
vanuit Parijs gevoerde strijd tegen de
Griekse junta „Ik ben als Griekse ge
boren en zal als Griekse sterven" zei ze
25 jaar geleden toen haar het staatsbur
gerschap werd ontnomen bleek nog
eens bij haar pogingen om de zoge
naamde 'Elgin-marmers' terug te krij
gen.
Thomas Bruce, de zevende graaf Elgin
was een Britse diplomaat met meer dan
gemiddelde belangstelling voor klassieke
kunst. In de periode 1799-1802 vertegen
woordigde hij zijn land aan het hof in
Constantinopel (het huidige Istanbul).
Griekenland behoorde toen nog tot het
Ottomaanse rijk en Elgin kreeg van de
autoriteiten toestemming om de Griekse
kunstschatten in kaart te brengen. Elgin
mocht ook naar hartelust 'souvenirs'
De Britse aristocraat maakte van die vrij
heid dankbaar gebruik. Tussen 1803 en
1812 nam hij enorme schatten mee uit
Athene, met name uit het Parthenon.
Dat is de aan de godin Pallas Athene ge
wijde hoofdtempel op de Akropolis. Met
de bouw vjjn het Parthenon is begonnen
in het jaar 447 voor de huidige jaartell-
ling. Hoewel het in later eeuwen dienst
heeft gedaan als kerk en moskee, is het
Parthenon de eeuwen redelijk intact
doorgekomen. De meeste schade is in
recente jaren aangericht door de schier
onbeheersbare luchtvervuiling.
Elgin interesseerde zich vooral voor de
marmeren reliëfen en beelden, die
sindsdien zijn naam dragen als Elgin -
marbles. De acquisitie riep destijds al
veel weerstanden op. al werden de
kunstschatten aan het begin van de vori
ge eeuw nog niet op hun juiste waarde
geschat. De diplomaat werd beticht van
oneerlijkheid en vandalisme. Deson
danks werden de marmers in 1816 door
de staat opgekocht en kregen ze een ere
plaats in de collectie van het British Mu-
Mercouri, die de naam van Elgin nauwe
lijks over haar lippen kreeg en conse
quent sprak over de 'Parthenon-mar
iner's, eiste teruggave aan Griekenland
van de 'gestolen' beeldengroep. ,,U heeft
deze beeldhouwwerken bijna twee eeu
wen in bewaring gehouden. U heeft er
zogoed mogelijk voor gezorgd, daar zijn
we dankbaar voor. Maar in de naam van
rechtvaardigheid en eerlijkheid alstu
blieft, geef ze terug", aldus een emotio
nele Mercouri in Oxford.
Een zelfde oproep richtte Mercouri ove
rigens niet aan het Louvre in Parijs, dat
het waarschijnlijk bekendste Griekse
beeldhouwwerk bezit de Venus van
Milo. Mercouri vroeg Frankrijk wel het
beeld uit te lenen. „De meeste Grieken
hebben de Venus nog nooit gezien", ver
duidelijkte Mercouri haar verzoek. Ze
had er ook geen problemen mee dat in
het buitenland uit Griekenland afkomsti
ge kunstschatten te zien zijn. „Dat wekt
de interesse voor onze cultuur en voor
ons land". Maar de 'Elgin-marmers' zijn
andere kost.
„Het gaat om de Akropolis. Een uniek
monument dat onze ziel, ons bloed sym
boliseert. En het Parthenon. Weet u wat
dat betekent voor een Griek? Iedere
Griek wordt geboren, leeft en sterft met
de Akropolis. Voor miljoenen Grieken is
de Akroplois het eerste dat ze 's och
tends zien als ze het raam open doen.
Het staat er voor 90 procent. De rest ligt
in Engeland. Dat is toch onrechtmatig",
aldus Mercouri tegenover NRCHandels
blad.
Mercouri kreeg van vele kanten steun-
voor haar verzoek, waaronder van de
Unesco, de internationale cultuurorgani
satie. Wereldwijd leidde het tot een dis
cussie over cultuurschatten die met na
me in vorige eeuwen uit Afrika, Egypte.
India en Zuid-Amerika naar West-Euro
pa zijn gesleept. Schatten die in de be
trokken landen zelf niet meer te vinden
zijn. Voor de Britten was het verzoek
echter niet bespreekbaar. Maar Mercouri
liet zich niet ontmoedigen.
„We krijgen ze terug en ik zal er bij zijn.
Als het na mijn dood gebeurt, dan zal ik
opstaan uit mijn graf Mercouri liet in
het nationaal museum in Athene alvast
een zaal gereed maken voor de reliëfen
en beelden.
Het Parthenon op de Akropolis in Athene: 'Iedere Griek wordt geboren, leeft en sterft met de Akropolis'.
archieffoto
Verkiezingen Nedersaksen stellen landelijke trend vast
De kiezers in de Noordduitse deelstaat Nedersaksen ope
nen morgen de verkiezingsmarathon in Duitsland. Alle
partijen bezweren dat het om regionale verkiezingen
gaat en dat die hun eigen wetten hebben. Maar nu al
staat vast dat morgenavond na het sluiten van de stem
bus de winnaars een landelijke trend zullen vaststellen.
Al zullen de verliezers uiteraard het tegenovergestelde
beweren.
De grootste kanshebber is de
49-jarige advocaat en regerend
ministerpresident Gerhard
Schroder van de SPD. Vier jaar
geleden loste, hij de uitgebluste
christen-democraat Ernst- Al-
brecht af. De SPD haalde toen
44 procent van de stemmen, de
CDU 42 procent. Om te kunnen
regeren had Schroder de hulp
van de Groenen i\oaig.
Nu zou zijn partij wel eens de
absolute meerderheid in zetels
kunnen halen. En dat is dan
Schröders eigen verdienste. De
man die begon als ultra-linkse
straatvechter, heeft zich in de
afgelopen vier jaar ontwikkeld
tot een soort vaderfiguur. Soms
is hij daar zelf nog verbaasd
over: „De mensen mogen mij,
geloof ik."
Schroder heeft een opmerke
lijke carrière achter de rug. Hij
is in het laatste oorlogsjaar ge
boren als zesde kiod van een
dienstmeisje en een arbeider.
Zijn vader keerde niet terug uit
de oorlog. De Schröders groei
den op in een bouwvallige ba
rak aan de rand van een voet
balveld. De keiharde strijd om
te overleven heeft Gerhard
Schröders karakter gevormd.
Met alle mogelijke klusjes ver
diende hij geld om het gymna
sium en zijn rechtenstudie te
betalen. Als 18-jarige werd hij
lid van de SPD en in 1978 lan
delijk voorzitter van de radicale
SPD-jongerenorganisatie, de
Jusos. In 1980 veroverde hij een
parlementszetel en baarde op
zien door als eerste parlementa
riër zonder stropdas te verschij
nen. Een typerend gebaar voor
de altijd provocerende Schro
der.
Toen Kohl in 1983 bondskan
selier werd, zag Gerhard Schro
der dit ook als een persoonlijk
signaal: iedereen kan kanselier
worden indien hij er maar hard
genoeg voor werkt. Prompt
kondigde hij in een interview
zijn kandidatuur voor het mi
nister-presidentschap in Ne
dersaksen aan en oogstte hoon
gelach bij het sociaal-democra
tische politieke establishment.
De verkiezingen in 1986 ver
loor hij op het nippertje, maar
vier jaar later loste hij Albrecht
af. De partij knikte vol respect,
maar helemaal accepteren de
SPD-toppers deze dwarsligger
niet. Schroder gaat te vaak zijn
eigen weg, doorkruist partijstra
tegieën en schrikt niet terug
voor een behoorlijke portie de
magogie. Hij heeft een beetje
het image van de Franz-Josef
Strauss binnen de SPD: macht-
bewust, eigengereid en onbere
kenbaar. Het partij-voorzitter-
schap bleek vorig jaar te hoog
gegrepen.
Binnen de SPD in Nedersak
sen is zijn wil wet en dat zijn
zelfvertrouwen buitengewoon
groot is, blijkt wel uit de verkie
zingspamfletten, een grote foto
van Schroder, met de tekst:
'Luisteren, beslissen en hande
len'. Zijn naam ontbreekt, even
als die van zijn partij. De bood
schap is duidelijk: Ik, Gerhard
Schroder, ben de man om hier
te regeren.
Zijn christen-democratische
tegenspeler heeft het heel wat
moeilijker. De 34-jarige Chris
tian Wulff mag op de CDU-
pamfletten de linkerhoek vul
len. De rest wordt ingenomen
door de eerste na-oorlogse kan
selier Konrad Adenauer. De
CDU zou onder de nieuw lijst
trekker volgens de opiniepeilin
gen slechts 36 procent van de
stemmen krijgen en dat zou een
rampzalige nederlaag beteke-
Voor Wulff komen de verkie
zingen simpelweg vier jaar te
vroeg. Hij heeft nog te weinig
rimpels en, wat in de CDU in
deze deelstaat nog veel belang-
Geweld laait op tijdens verkiezingsstrijd
De veiligheid van kandidaten
voor de Colombiaanse verkie
zingen is naar schatting verze
kerd in slechts een kwart van de
ruim duizend gemeenten. In de
rest van het land moeten de po
litici vrezen voor hun leven, ge
zien de verhoogde activiteit van
de guerrillabewegingen, de
drugmaffia en de paramilitaire
doodseskaders.
De Colombianen kiezen mor
gen een nieuw Congres. Tegelij
kertijd stelt de Liberale Partij
vast wie haar officiële kandidaat
zal zijn voor de veel belangrijke
re presidentsverkiezingen van 8
mei. In de aanloop naar de
stembusgang is het geweld
hoog opgelaaid. Zeker tien kan
didaten voor het Congres zijn al
het doelwit van aanslagen ge
weest.
De favoriet bij de interne libera
le verkiezingen is Ernesto Sam
per die in zijn campagne ha
mert op de noodzaak van be
strijding van de armoede. Vol
gens hem gaat de economische
groei van ongeveer vijf procent
voorbij aan de onderkant van
de samenleving en wordt het
geweld daarmee gevoed. Zijn
tegenstrever Andres Pastrana
heeft meer vertrouwen in een
harde hand om het geweld de
kop in te drukken. Het huidige
bloedvergieten roept herinne
ringen op aan de verkiezingen
van vier jaar geleden, toen
huurmoordenaars in korte tijd
drie presidentskandidaten met
kogels doorzeefden, ondanks de
kleine legertjes lijfwachten die
hen ter beschikking stonden.
Op het overgrote deel van de
nieuwe kandidaten voor het
COLOMBIA
Hoofdstad: Bogota
Aantal inwoners: 33,4 miljoen
Oppervlakte: 1.138.914 km2
(Nederland 40.844)
Bevolkingsdichtheid: 29,3
(Nederland 368)
Taal: Spaans (officieel)
hoogste ambt is in het recente
verleden al eens een aanslag ge
pleegd.
Zelfs afgezien van het geweld
staan de zeventien miljoen Co
lombiaanse kiezers voor een
moeilijke taak. In sommige
kiesdistricten is er een keuze uit
meer dan driehonderd lijsten.
Aan de verkiezingen voor de Se
naat nemen ruim 250 kandida
ten deel die ieder over een eigen
lijst beschikken.
Wie denkt dat de mime keuze
mogelijk gemaakt door de
herziening van de Grondwet
drie jaar geleden een toon
beeld is van democratisering,
kan wel eens bedrogen uitko
men. De vele lijsten zijn een ge
volg van de versplintering van
de conservatieve en de liberale
partijen. Waarnemers zien in de
opsplitsingen vooral een poging
van regionale politici om het
cliëntelisme te redden, het sys
teem van vriendendiensten
waarmee partijbonzen kiezers
aan zich binden. „Het kopen
van stemmen blijft, en sommige
Congresleden zijn bereid hun
geweten te verkopen", zei de
conservatieve senator Claudia
Bloom.
De voormalige guerrillabewe
ging M-19 ontkomt niet aan de.
malaise, ook al was de herzie
ning van de Grondwet vooral
bedoeld om een einde te maken
aan de hegemonie van liberalen
en conservatieven. Ook de gele
galiseerde verzetsbeweging
kampt met verdeeldheid en
presenteert meerdere kieslijs
ten. Volgens opiniepeilingen is
het onwaarschijnlijk dat M-19
zijn negen senaatszetels (van de
102) kan behouden.
De keuze voor de Colombianen
is extra moeilijk door het nieu
we kiessysteem, waarbij iedere
kandidaat tevens lijsttrekker is.
Het systeem biedt een uitgele
zen mogelijkheid aan regionale
potentaten en drugbaronnen
om hun invloed te doen gelden:
Wanneer een kandidaat twee of
meerdere keren het benodigde
aantal stemmen krijgt, komen
ook zijn medestanders in het
Congres, ook al staan die hele
maal niet op het stembiljet ver
meld. Kiezers weten dus in veel
gevallen helemaal niet op wie
zijstemmen
Sterker nog: de 'lijsttrekker' kan
zich na zijn overwinning terug
trekken ten gunste van de onbe
kende nummer twee, drie,of
vier. De Colombianen begrijpen
heel goed dat drugbaronnen
met geld of met dreigementen
een gekozen kandidaat kunnen
overtuigen van de noodzaak
een stapje opzij te doen. 1 Iet
scenario doet denken aan begin
jaren tachtig toen de leider van
het drugkartel uit Medellin, wij
len Pablo Escobar, als reserve
kandidaat zijn opwachting
maakte in het Congres, omdat
het gekozen Congreslid van zijn
plaats afzag.
rijker is, Wulff heeft de partij
teugels allesbehalve vast in han
den.
Ook Schröders coalitiepart
ner, de Groenen, hebben een
moeizame campagne achter de
rug. Voor het eerst moeten ze
vanuit de regeringsverantwoor
delijkheid opereren. Maar in
plaats van op successen te kun
nen wijzen, lijkt hun campagne
eerder op een permanente ver
ontschuldiging voor niet vervul
de verwachtingen.
Desondanks twijfelt niemand
eraan dat de Groenen over de
kiesdrempel van vijf procent ko
men. Voor de in Nedersaksen
profielloze liberalen zal het
weer een lange avond worden:
redden we het of gaat het weer
mis?
Ook de rechts-extremistische
Republikaner van de oud-SS'er
Franz Schönhuber zijn nog al
lesbehalve zeker van hun suc
ces, ondanks het feit dat de
aartsrivaal DVU, de partij van
de extremistische miljonaire
Frey, niet meedoet.
Mogadishu Een Amerikaanse soldaat houdt zijn teint op peil bovenop een container van de Verenigde Naties op het vliegveldterrein van de Somalische hoofdstad Mogadishu. Het
vliegveld is omgetoverd in een militaire basis. Amerikaanse soldaten patrouilleren niet meer in de straten van Mogadishu. Het is hen verboden het basisterrein te verlaten.
foto reuter corinne dufka
De rechtse politicus Jörg Haider streeft
naar vergroting van zijn aandeel in de
stemmen bij regionale verkiezingen die
morgen in Oostenrijk worden gehouden.
Hij wil een dam opwerpen tegen immi
gratie en zaait nieuwe twijfel over de
wenselijkheid van het lidmaatschap van
de Europese Unie.
De leider van de Vrijheidspartij (FPÖ)
heeft het oog gericht op de belangrijke
post van 'landman' in de provincie Ka-
rinthië, zijn bolwerk in het zuiden van het
land. Deze post moest hij drie jaar gele
den opgeven nadat hij in het openbaar de
loftrompet had gestoken over de werkge-
legenheidspolitiek van Adolf Hitier.
Haider, die beschuldigingen van racis
me niet uit de weg is gegaan, heeft tijdens
de campagne een sterk punt gemaakt van
het thema buitenlanders, waarbij hij rede
neert dat immigratie een kwestie is van
wet en orde.
Het doel op lange termijn van Haider is
de coalitie te breken die Oostenrijk al lang
regeert. Daarmee zou hij wat hij noemt
een zelfgenoegzame regering onderuit ha
len en het land nieuwe dynamiek geven
met de vestiging van een radicale 'derde
republiek'. „Ik kom terug. Ik word weer
landman van Karinthië", zei de 44-jarige
Haider op een bijeenkomst.
Ongeveer 1,2 miljoen mensen mogen
morgen stemmen voor regionale parle
menten in drie van de negen provincies
waaruit Oostenrijk bestaat. De verkiezin
gen in Karinthië. Tirol en Salzburg in het
westen van het land, vormen de eerste ge
legenheid waarbij de kiezers kunnen rea
geren op het akkoord tussen Wenen en
Brussel over de toetreding van Oostenrijk
tot de Europese Unie.
De beste kansen voor Haider liggen in
Karinthië waar zijn Vrijheidspartij 29 pro
cent van de stemmen haalde bij de laatste
regionale verkiezingen in 1989. Een opi
niepeiling vorige week gaf de FPÖ 31 pro
cent van de stemmen in Karinthië, wat
maar acht punten lager is dan de over
heersende sociaal-cjemocraten. De Volks
partij verliest aan Haider sinds deze in
1986 leider werd van de FPÖ. Uit een pei
ling in het Oostenrijkse blad News blijkt
dat de FPÖ ook meer aanhang krijgt in
Salzburg en Tirol, waar de steun op onge
veer 20 procent ligt. De grote partijen
staan allebei op verlies.
De golvende heuvels en akkers van Ka
rinthië grenzen aan de voormalige Joego
slavische republiek Slovenië en de mees
ten van de 250.000 vluchtelingen voor de
strijd in Kroatië en Bosnië die de afgelo
pen twee jaar Oostenrijk in mochten,
kwamen aan in deze provincie. Met de
werkloosheid op ongeveer het hoogste ni
veau sinds de Tweede Wereldoorlog, 4,5
procent, en een scherpe toename in de
misdaad is het gebied een vruchtbare
voedingsbodem geworden voor tegen
buitenlanders gerichte sentimenten.
In Tirol en Salzburg, die in het westelijk
deel van Oostenrijk ingeklemd liggen tus
sen Duitsland en Italië, is het lidmaat
schap van de EU een brandende kwestie
geworden. Allebei de provincies zullen
last krijgen van de verwachte toename
van het verkeer van zware vrachtauto's na
de toetreding tot de EU.
Haider heeft zich bezorgd geuit over het
transitverkeer en over de toekomst van de
Oostenrijkse boerenstand na de toetre
ding tot de EU, maar hij zei dat hij in april
zal meedelen of hij voor of tegen de toe
treding is dan zijn de provinciale ver
kiezingen achter de rug.
Jörg Haider hoopt op winst bij regionale verkie
zingen in Oostenrijk. archieffoto anp
