Napels ontwaakt uit een bizarre droom
ZATERDAG 12 MAART 1994
Er gioon hoop voor Ontmanteling van machtssysteem in gang gezet
Napels, de Italiaanse
probleemstad aan de
voet van de Vesuvius.
Voor het eerst zijn
magistraten er met de
hulp van 'spijtoptanten'
in geslaagd corrupte
politici aan te klagen en
de banden bloot te
leggen die zij hebben
met de Napolitaanse
majfia, de camorra.
Hetzelfde overkwam in
totaal achttien
(onderzoeks)rechters.
Niet minder dan zestig
vooraanstaande
maffiabazen
verdwenen de afgelopen
tijd achter de tralies.
Het lijkt echter nog
maar het begin van de
ontmanteling van een
pervers machtssysteem.
Hij staat niet langs, maar op de
drukke weg die de wijk Santa
Lucia verbindt met het Plein
van het Plebiciet. Vanachter zijn kartonnen
katheder lijkt de man elk moment het woord
te zullen richten tot een denkbeeldige menig
te. Hij zwijgt echter en kijkt onverstoorbaar
toe hoe de automobilisten zich langs hem
manoeuvreren. Hij heet Pasquale, deze ton
ronde Napolitaan van 45 jaar, en is van be
roep sigarettensmokkelaar. Op de 'lessenaar'
ligt zijn waar uitgestald: drie pakjes Marlboro
en een pakje Merit, Amerikaanse blonden
zoals ze in jargon worden genoemd.
Pasquale is een van de naar schatting
40.000 Napolitanen die leven van de verkoop
van gesmokkelde sigaretten. Hij woont in een
met wasgoed behangen straatje in Santa Lu
cia, het onbetwiste centrum van de Napoli
taanse smokkelbendes. Pasquale is kwaad.
Hij verkettert de. Romeinse politici die on
langs een wet hebben uitgevaardigd, die zo
wel de verkopers als de kopers van 'blonden'
zwaar straft. Wie meer dan 15 kilo sigaretten
smokkelt of verkoopt, kan één tot vier jaar
gevangenisstraf krijgen. De koper wordt ge
trakteerd op een boete van 112 gulden en
moet, op eigen kosten, zijn naam, samen met
die van andere zondaars, laten publiceren in
een krant.
„Vertelt u mij maar hoe ik in een stad als
Napels mijn hoofd boven water moet hou
den zonder de blonden", bromt Pasquale. „Ik
verdien tussen de 1000 en de 1500 gulden per
maand en daar moet een gezin van vier per
sonen van eten." Pasquale wil best zijn acti
viteit stoppen en een bijdrage leveren aan de
nieuwe politiek van burgemeester Bassolino,
maar op één voorwaarde: dat er gezorgd
wordt voor vervangend werk. „Zolang dat
werpen; je ziet
nog
niet het geval is, blijf ik hier
pe vent die mij weg krijgt."
Pasquale gooit zijn hoofd i
beide mondhoeken omlaag
voor zich uit. Op nog geen tien meter
staan vijf politieagenten. Ze grijpen niet in,
hoewel een van hen met geïrriteerde stem
zegt: „De koop en verkoop van sigaretten is
verboden, meneer. De harde lijn begint
zijn nek, trekt
n spiedt trots
meter afstand
vruchten af t
maar weinig venters.
De lijn blijkt niet zo hard te zijn, maar
heeft al wel geleid tot felle protestmanfesta-
ties voor het gemeentehuis. In Napels ging
het 'volk van de blonden' de straat op, en ook
in de havensteden Bari en Brindisi in de regio
Puglia, de hak van de Italiaanse laars, klonk
protest. De eigenlijke smokkel heeft zich de
laatste jaren verplaatst naar Puglia, waar de
sigaretten, die 's nachts met superspeedbo
ten worden opgehaald uit Albanië, aan land
komen. Met vrachtwagens wordt de smok
kelwaar overgebracht naar Napels, van waar
uit de distributie over heel het land plaats-
De Napolitaanse smokkelaars en 'detaillis
ten' eisten een onderhoud met burgemeester
Bassolino, die echter weigerde hen te ont
vangen. Hij zegt: „Ik heb het niet gedaan,
omdat ik het niet juist acht. Ik kan ook geen
alternatief werk verschaffen. Mijn taak is de
voorwaarden te creëren voor de ontwikkeling
van een gezonde economie. In deze stad
moet iedereen zijn bijdrage leveren aan de
terugkeer van de legaliteit. Napels staat er
belabberd voor omdat zowel de kleine als de
grote criminaliteit niets in de weg is gelegd.
Ze zijn juist gebruikt om het politiek-maffio-
se systeem in stand te houden."
Oude activiteit
De sigarettensmokkel wordt vaak afgedaan
als folklore, maar is in werkelijkheid een van
de oudste activiteiten van de 'moderne' ca
morra. De opbloei van de organisatie valt sa
men met de landing van de Amerikaanse
troepen in Sicilië in 1943. De weg voor de
Amerikanen was vrijgemaakt door Lucky Lu
ciano, de maffiabaas van Italiaanse origine
die vanuit een Amerikaanse gevangenis zijn
collega's in Sicilië had weten te mobiliseren.
Lucky Luciano werd in 1946 het land uitge
zet en vestigde zich in Napels, waar hij het
contactpunt werd voor de Napolitaanse geor
ganiseerde misdaad en de Siciliaans-Ameri
kaanse maffia. Onder zijn invloed begon de
gefragmenteerde en anarchistische camorra
meer structuur te krijgen. Ze wist te profite
ren van de florende zwarte markt en wierp
zich op de sigaretten die met Amerikaanse
oorlogsschepen, maar ook met koopvaardij
schepen, via de vrijhaven Tanger, Napels be
reikten.
breidden zich uit. Aan de prostitutie, afper
sing en de zwarte lotto en toto werd de con
trole over de vlees- en fruitdistributie toege
voegd. De sigarettensmokkel bleef echter, tot
in de jaren '70, de belangrijkste bron van in
komsten. De overstap van de sigaretten- naar
de heroïnehandel, bleek niet groot. Een en
ander was vooral mogelijk dankzij de banden
met de Siciliaanse maffia. De beroemde
spijtoptant Buscetta zou zeggen dat de ca
morra in feite een loopjongen was van Cosa
Nostra.
Nieuwe stijl
De poging om de camorra te modelleren
naar Siciliaanse model, is van camorrabaas
Raffaele Cutolo. Hij organiseert, het grootste
deel van de tijd vanuit de gevangenis - waar
hij nog zit -, een camorra nieuwe stijl, centra
listisch en met sterkere hiërarchische ban
den, die de naam krijgt Nieuwe Georganiseer
de Camorra (NCO). Tegen de in de loop van
de jaren '70 snel sterker wordende NCO, or
ganiseren de 'oude' families zich in de Nieu
we Familie (NF). Het zijn de clans die fortuin
gemaakt hebben in de sigarettensmokkel,
een activiteit die zich heeft verplaatst naar
Puglia en in de schaduw is komen te staan
van de veel meer opleverende drugshandel.
Tbt 1985 vechten de twee groepen, met 'Si
ciliaanse methoden', een oorlog uit die hon
derden doden eist. De Nieuwe Familie weet
de NCO van 'professor' Cutolo, met hulp van
de Siciliaanse maffia, te verslaan. Het model
van Cosa Nostra wordt echter \\eer verlaten
en de camorra keert terug naar haar oude,
gefragmenteerde organisatiestructuur. Vol
gens het onlangs gepresenteerde rapport van
de parlementaire anti-maffia-commissie be
staat de camorra vandaag de dag uit 111
clans met in totaal 6700 'soldaten'. De mach
tigste familie is die van Carmine Alfieri, de
man die nu heeft besloten met de justitie sa
men te werken.
Het rapport van de commissie is revolutio
nair te noemen, omdat voor het eerst zonder
omhaal de banden tussen de camorra en de
(nationale) politiek worden onderkend en de
camorra wordt omschreven als de domine
rende macht in de economie van heel de re
gio Campanië. Er is sprake van een heuse
verstrengeling tussen politiek,
Vorige week werd bekend dat de anderhalf jaar geleden gearresteerde Italiaanse 'su-
perboss' Carmine Alfieri, een van de historische leiders van de carqorra, met de jus
titie samenwerkt. In politieke kringen, maar ook binnen de vrijmetselarij en de ca
morra zelf houdt men opnieuw het hart vast. Dat enkele honderden 'camorristi'
hebben laten weten zich - op bepaalde voorwaarden - te willen overgeven aan de
Italiaanse staat, lijkt verband te houden met eventuele bekentenissen van Alfieri.
Deze tekenen van een 'voorjaar van Napels' worden gekoesterd door Antonio Basso
lino, de ex-communist die enkele maanden geleden de neo-fasciste Mussolini ver
sloeg in de race om het burgemeesterschap. Hij erft een ontredderde en letterlijk
failliete gemeente, maar dat lijkt hem niet te deren. Bassolino heeft zich ten doel ge
steld van Napels weer een 'normale stad' te maken. Hij huldigt het standpunt dat de
wijdverbreide cultuur van de illegaliteit moet verdwijnen. Door de herinvoering van,
ogenschijnlijk banale, regels en wetten, wil hij de stad van het dode spoor lichten en
waardigheid geyen aan het leven van de Napolitanen. Bassolino heeft met het oog
hierop zelfs enkele nieuwe wethouderschappen ingesteld, zoals die van Normaliteit.
Waardigheid en Doorzichtigheid.
Ontwaakt Napels werkelijk? Is er een alternatief voor het regiem dal de afgelopen
decennia de stad heeft geplunderd? Wat is de camorra; waarin onderscheidt ze zich
van de Siciliaanse maffia, en is het waar dat ze op haar laatste benen loopt? Een por
tret van een stad waarin alle referentiepunten zijn weggevallen en een burgemeester
wordt gevraagd werk te verschaffen aan 40.000 sigarettensmokkelaars.
die stamt uit de periode van de gro
te maffia-oorlog.
De camorra is altijd ondernemer geweest
in het gebied dat zij controleerde. Met de golf
van aanbestedingen voor openbare werken
die dankzij het ontwikkelingsfonds voor
Zuid-Italië en de aardbeving van 1980 wer
den gegund, kon ze haar rijkdom investeren
en uitgroeien tot een economische groot
macht. De politici werden 'gekocht' met door
de clans gecontroleerde stemmen.
In Campanië zijn inmiddels acht parle
mentariërs, zes christen-democraten en twee
socialisten, officieel beschuldigd van banden
met de camorra. De belangrijkste is Antonio
Gava, ex-minister van binnenlandse zaken.
Een doorslaggevende bijdrage aan hel offen
sief van de magistraten leverde de mafiose
zakenman en rechterhand van Alfieri, Pas
quale GalassO, die vorig jaar werd gearres
teerd en snel uit de school begon te klappen.
Ook werd duidelijk hoe enorm groot de eco
nomische macht was van het duo Alfieri-Ga-
bazen. Maa
lasso. Hun imperium, waarvan talloze
'onverdachte' bedrijven deel uitmaken, ver
tegenwoordigt een waarde van 1.8 miljard
gulden.
Napels lijkt te ontwaken uit een bizarre
droom. Men applaudiseert bij de val van de
immer voor onaantastbaar gehouden partij-
r tegelijkertijd realiseert men zich
de ravage is die zij achterlaten,
a in de camorra zijn spectaculair,
maar de anti-maffia-commisie benadrukt
juist hoe sterk haar, met name economische,
macht is. De camorra is systematisch onder
schat en in Napels en de regio Campanië de
enige bemiddelaar tussen de maatschappij
en de staat, aldus commissievoorzitter Vio-
lante. Hij voegt eraan toe dat de bestrijding
zeer moeilijk zal zijn, omdat de camorra be
staat uit talloze clans, die zich even snel vor
men als ontbinden, en het onderscheid tus
sen ondernemers en 'camorristi' vaak niet is
Test-case
Ook is het de vraag of de relatie tussen de po
litiek en de camorra werkelijk is vernietigd.
Een belangrijke test-case zullen de verkiezin
gen van 27 en 28 maart zijn. De Napolitaanse
anti-camorra-magistraten vrezen dat de aan
kondiging van enkele honderden can
de wapens in te leveren en zich te 'vei
ren' van de camorra, verband houdt i
verkiezingen.
Mancuso, coördinator van de camorrabe
strijding, zegt dat het niet om 'spijtoptanten'
gaat, maar om personen die via de politici
een voor hen gunstige wettelijke regeling wil
len afdwingen ..Bisschop Riboldi, de persoon
tot wie zij zich hebben gewend, lijkt te wor
den gebruikt om een 'pastorale dekmantel' te
geven aan het zoveelste pact t
en de politiek", aldus Macuso.
De magistraat zegt dat de
niet is verslagen. „De organisatie is verwond,
gedesoriënteerd en op zoek naar nieuwe
partners. Ze heeft echter nog een enorm
machtspotentieel en de 'humus' - sociale en
economische achterlijkheid - is intact." De
magistraat benadrukt dat er wel grote kansen
liggen voor de Italiaanse staat. „Ongeveer
200 camorristi werken samen met de justitie.
De 'bekering' van de baas der bazen, Carmi
ne Alfieri, is van groot belang. Ons probleem
is dat het Openbaar Ministerie van Napels
een chronisch gebrek heeft aan middelen en
4jde-
nschappen. Er komt c
doe
Alfie
i informa-
lerking kunnen wij
i heeft gezegd: 'de
i fase is afgesloten',
voor zorgen dat hij
FOTO ARCHIEF ANEFO
staat heeft gewonnen, t
laten wij er in Godsnaa
werkelijk gelijk krijgt."
Aan de noodkreet van het Napolitaanse
OM is inmiddels gehoor gegeven. Minister
van Justitie Conso besloot het uit dertien
man bestaande anti-camorrateam uit te brei
den met tien magistraten. Burgemeester Bas
solino heeft positief gereageerd op het initia
tief van Rome. Hij gokt op een morele weder
geboorte van de Napolitanen en zal werken
aan een terugkeer van de legaliteit, maar
heeft altijd laten weten dat hij hierbij abso
luut in de rug gedekt dient te worden door de
nationale regering. „Wonderen kunnen niet
van mij worden verwacht", zei hij onlangs.
Misschien voltrekt zich nu een klein wonder:
Italië dat zich eindelijk ontfermt over zijn
zorgenkind Napels.
CODE GRABBER, HET NIEUWSTE WAPEN VAN AUTODIEVEN
Een toenemend gebruik
van alarmsystemen kan
niet verhinderen dat er in
Nederland meer auto's worden ge
stolen dan ooit. Verzekeringsbedrij
ven verscherpen daarom hun eisen
ten aanzien van alarm- en blokkeer-
systemen. Sommige verzekeraars
stellen dergelijke installaties zelfs
verplicht. Ook de technische eisen
waaraan alarm- en blokkeersyste-
men moeten voldoen, komen hoger
te liggen.
.Auto's worden steeds verder volge
stopt met elektronica. Daar is niets
op tegen zolang rekening wordt ge
houden met de invloed die die appa
ratuur onderling uitoefent. En het
mag niet zo zijn dat het alarm afgaat
et je auto een hoog
spanningsleiding passeert; dat komt
de veiligheid van het verkeer niet ten
goede," zegt T. Koopmans, preven
tie-ingenieur bij de TBBS, het bureau
dat de systemen in samenwerking
met TNO keurt. „Binnenkort wordt
een nieuw auto-telefoonnet in wer
king gesteld; wie weet wat dat weer
tot gevolg heeft."
Het nieuwste wajDen van de autodie
ven is de zogenaamde code grabber.
Het is een in Engeland ontwikkeld
apparaatje waarmee de radio-code
van deurvergrendelingen met af
standsbediening 'gegrepen' kan wor
den. Een eenvoudige druk op de
knop herhaalt de code, zodat de por
tieren worden ontgrendeld en de dief
zo kan wegrijden.
„In Engeland betekenen die code
grabbers een kleine ramp," zegt me
vrouw Van Leeuwen van de Neder
landse vereniging van Automobiel
Assuradeuren (NWA). „In Nederland
duiken ze nu ook op, maar een be
langrijk verschil met Engeland is, dat
systemen voor radiografische deur
vergrendeling daar over grote afstand
werken, tot wel twintig meter aan
toe. In Nederland is die afstand ge
middeld een meter of zeven en de
dief moet tussen de auto en de eige
naar in staan om de cpde op te pik
ken."
Ook de prijs van de code grabber is
voor de modale autodief een be
zwaar: de apparaatjes kosten zo'n
drieduizend gulden. Koopmans ge
looft om die reden niet in het gevaar
van de nieuwste vinding. „Tot voof
kort waren er wel kwetsbare syste
men die werkten met infra rood
licht. Meteen universele afstandsbe
diening voor tv-toestellen vielen au-
tosloten zonder moeite te openen.
De fabrikanten hebben het ontwerp
van dat infra-rood systeem inmid
dels aangepast."
Nieuw op de Nederlandse markt is
de zogenoemde failsafe-beveiliging.
Daarbij moet de eigenaar een code
intoetsen of een speciale sleutel ge
bruiken voordat hij zijn auto start.
Zonder die handeling wordt het elek
trische systeem van de auto op twee
of drie plaatsen onderbroken, zodat
wegrijden onmogelijk is. Het systeem
werkt daarom ook tegen dieven die
auto's zonder contactsleutel, door
het verbinden van de bedrading,
kunnen starten.
Koopmans denkt dat met die blok-
keer-beveiliging autodieven voorlo
pig buiten spel worden gezet. „Ze
kunnen je auto helemaal leeg roven,
alles slopen wat er te slopen valt en
er desnoods de wielen onder van
daan halen, maar hij komt geen me
ter van zijn plaats."
Door TNO en dè TBBS goedgekeurde
blokkeersystemen zijn pas sinds kort
te koop, gemiddeld voor zo'n vier
honderd gulden. Koopmans bena
drukt dat het inbouwen van de appa
ratuur nauw luistert. „In Duitsland
gebruiken installateurs bedrading in
verschillende kleuren; dat werkt lek
ker makkelijk. Helaas geldt dat ook
voor dieven. Daarom zeggen we in
Nederland: alle kleuren draad zijn
toegestaan, als het maar zwart is."
Koopmans schetst autodiefstal als
een eeuwige wedloop tussen auto
mobilisten en verzekeraars aan de
ene kant en het criminele circuit
daar tegenover. Dé oplossing bestaat
daarom niet. „Ik weet dat er gesleu
teld wordt aan apparaatjes waarmee
je de code van met fail safe beveilig
de auto's kunt kraken. Die dingen
werken nog niet, of ze werken niet
snel genoeg. Hoe lang het duurt weet
ik niet, maar er komt een dag dat het
een kwestie van razend snel scannen
is om de juiste code te vinden. En
dan bedenkt de industrie weer iets
Steeds meer verzekeringsmaatschap
pijen verplichten hun klanten tot
aanschaf van een vorm van beveili
ging. Nationale Nederlanden bij
voorbeeld, stelt de grens op 75.000
gulden. „Cliënten die in een dure au
to willen rijden, maar geen alarm
willen aanschaffen moeten we 'nee'
verkopen," zegt directie-medewerker
Bilthof van Nationale Nederlanden.
Verzekeraar Aegon biedt klanten
sinds enige tijd een gratis blokkeer-
systeem aan. Voorwaarde is wel dat
zij minstens drie jaar hun auto bij
dat bedrijf verzekeren. Andere verze
keringsbedrijven piekeren o
soortgelijke of geheel alter
aanbiedingen.
Ook Nationale Nederlanden koestert
dergelijke plannen, maar welke kant
het op gaat staat nog niet vast. Bilt
hof: „Op het moment worden we
met plannen bestookt door talloze
Willy Wortels, die allemaal een unie
ke, geniale vorm van beveiliging uit
gevonden hebben. We bekijken die
ideeën op hun effectiviteit; tot nu toe
is er niels hij."
Bilthof zou het liefst 'iets anders' wil
len doen als concurrent Aegon, maar
wat precies kan hij nog niet zeggen.
„Het komt hier op neer: we zoeken
naar mogelijkheden om het aantal
autodiefstallen te beperken."