Zeeheldenbuurt zit vol proteststemmers :'W$t Wj: WBL gaat de wijk in De winst van extreem rechts I De grootste winst van extreem rechts bij de vorige week woensdag gehouden verkiezingen in Leiden werd geboekt in de Zeeheldenbuurt. Daar had vrijwel niemand op gerekend. Menigeen voorspelde dat de protestpartijen grote winst zouden boeken in wijken als het Noorderkwartier en De Kooi, maar dat één op de vijf inwoners van de volkswijk tussen Zijlsingel en industrieterrein de Waard het hokje van de CD of de CP'86 rood zou kleuren, kwam als een grote verrassing. Waar komt deze onvrede zo plotseling vandaan? Is er een groot migrantenprobleem in de wijk of zijn er andere problemen die zo relatief veel proteststemmen opleverde? Twee verslaggevers van deze krant trokken een week door de buurt en spraken met bewoners om het ongenoegen in kaart te brengen. Die inwoners waren openhartig over de problemen in de wijk. Dat neemt niet weg dat op verzoek van sommigen de namen zijn veranderd. ZATERDAG 12 MAART 1994 Het parlement, zo noemden de buurtbewoners bet groepje oude mannen dat elke dag neerstreek op liet hoekje van de Trompstraat en de Zijlsingel, tegenover de meelfabriek. Daar, op het houten bankje, bespraken de oudjes het wel en wee van de buurt. Him buurt, waaraan ze zo veel goede herinneringen bewaren, maar die de laatste jaren in sneltreinvaart is afgegleden naar een bedenkelijk niveau. Het parlement is inmiddels ontbonden. Of dat voorgoed is, weten de leden nog niet. Maar niemand heeft op dit moment zin om de 'activiteiten' voort te zetten. „Want je ziet zo veel hè", zegt Bert, een van de leden. „Je hoort ook zo veel. En ik kan mijn kop niet houden. Dat wordt me niet altijd in dank afgenomen. 'Dit is een wijk van honderd ergernissen' elkaar om en passen zich ,,Als ik 's avonds mijn hond uitlaat, ben ik toch bang. Dat er ineens een buitenlander achter me loopt. „Ze slaan hun kinderen en vrouwen. Ze trappen ze soms gewoon de gang door. Dat moeten ze natuurlijk zelf weten, maar het Leven in een volkswijk: sleutelen ii HERMAN JOUSTRA LOMANi de deuropening. FOTO'S LOEK ZUYDERDUIN Opmerkingen die nauw gedachtengoed van de Maar zo moet dat volgens niet worden opgevat. Stee ,,0p de CD y aansluiten bij het echts-extremisten. door de bewoners vast luidt de kreet: hoor." Bij- De leden van het parlement wa ren de oren, de ogen en de mond van de Leidse Zeehelden buurt. Ze waren van alles op de hoogte. „Van de handel in drugs bijvoorbeeld", zegt 'parle mentslid' Bert. „Ze dealden bij de telefoon cel. Dan ging er iemand die cel binnen, belde op, en binnen de kortste keren stonden hier dan een paar gasten. Snel 'handelen' en dan weer wegwezen. Soms kwam de dealer aan rijden op een fietsje met een kindje voorop. Mag jij raden waar de drugs verstopt zaten. In de capuchon van dat kindje. Wij zagen dat natuurlijk. En zij zagen ons. Dan voel je je toch niet echt prettig meer." Koffieshops zijn er niet, maar vraag het de buurtbewoners en ze kennen de plekken waar de drugs worden verhandeld en ge bruikt. Ze klagen over de spuiten bij een bankje in het park aan de Tasmanstraat, of in het Katoenpark aan de andere kant van de Zijlsingel. De handelaar die in de Waard- straat zat, ze kunnen hem nog allemaal uitte kenen. Ze kennen 'die krankzinnige dealer' in de Kortenaerstraat die op een keer met pijl en boog voor het raam stond te schreeuwen. En ze herinneren zich de geheimzinnige sa menscholingen op het terreintje bij de Bon tekoestraat, dat nu een betegeld speelplaatsje is, maar toen een braakliggend, vervuild ter rein vol met injectiespuiten. En allemaal kla gen ze over het gevoel van onmacht, van on veiligheid. Inventarisatie Paul van den Heuvel, buurtwerker in 't Schip pertje, kent al die verhalen. „De dealers die uit de wijk zijn vertrokken, verdwenen ook niet door toedoen van de politie. Gewoon een stoel door de ruit bleek meer effect te hebben. Maar dat gaf mensen weer het ge voel dat de politie en dus ook de overheid alle problemen niet meer aankan." Want er is nog veel meer aan de hand in de Zeeheldenbuurt. De handel in drugs vormt maar een van de vele problemen in de wijk. „Ik heb naar aanleiding van de verkiezings uitslag eens een lijstje zitten maken", legt Van den Heuvel uit. „Van zaken die de ge meente aan de buurtbewoners heeft beloofd maar die nooit zijn uitgevoerd. Dan zit ik zo aan een A4-tje vol. Variërend van het slecht opknappen van het terreintje aan de Bonte koestraat, via het af en aan rijden van vracht wagens van het industrieterrein door de Oos terstraat, tot het rooien van bomen zonder herbeplanting. Het gebrek aan groen is een voorname klacht van de buurtbewoners. Aan de Tasmanstraat is een groot park, maar in de straten van de Zeeheldenbuurt is weinig groen te zien. „Er zijn hier hele straten zon der bomen en zonder voortuintjes", zegt Van den Heuvel. „Kortom zonder een sprankje groen. En bij het beetje dat er dan is, zoals het plantsoentje aan de Heemskerkstraat, daar worden zonder nadenken van die grote afvalcontainers geplaatst." Eenvoudige laagbouw van voor de oorlog, voornamelijk huurwoningen, bepaalt het beeld van de wijk. Alleen de rand van de buurt is wat fleuriger. Daar staan dan ook veel particuliere woningen. Maar waar je ook kijkt, de straten zijn bijna uitgestorven. De Zeeheldenbuurt kent dan ook slechts twee toegangswegen en een sluipweggetje. Het is eigenlijk een kaal, stil dorpje, 's Avonds hangt er zelfs een onheilspellend sfeertje door de schaarse straatverlichting. „Men mist de politie. Je ziet de wijkagent niet meer", zegt Van den Heuvel. „Die heeft een veel te groot gebied onder zijn hoede. In het buurthuis hadden we een keer een info- avond georganiseerd over buurtbeheer. Zit het zaaltje lekker vol, komt de politie niet op dagen. Dat zet kwaad bloed." Het zijn de klachten van véél buurtbewo ners, zo blijkt. Ze bevestigen het verhaal van de buurtwerker. Er zijn zó veel klachten dat er een enorm gevoel van onvrede is ontstaan. Dat wisten de parlementsleden van de Zee heldenbuurt ook. Maar ook zij zagen, hoor den en voorvoelden niet alles. De enorme stemmenwinst van extreem-rechts bij de raadsverkiezingen heeft ook hen verbaasd. Bert is er nog beduusd van. „Ik heb de pa gina met de uitslagen uitgeknipt en bewaard. Wót een stemmen voor CP en CD! Ik kan het nog niet goed geloven. Ik schaam me er echt voor. En er zijn meer mensen hier in de buurt die er zo over denken. Maar aan de an dere kant: ik weet zeker dat het bijna alle maal proteststemmers waren. En geen racis- Denken de buitenlanders daar ook zo over? Veel van hen blijken niet eens op de hoogte te zijn van de verkiezingsuitslag. Neem Uzun, Turk van geboorte en sinds een tijdje woon achtig in de Zeeheldenbuurt. „Hebben ze werkelijk zo rechts gestemd? Ik heb nog nooit iets van discriminatie gemerkt. Er is volgens mij ook niet veel aan de hand. Ja, als je je au to verkeerd zet, dan toeteren sommige men sen meteen. Staat een auto van een Neder lander in de weg, dan wordt er niet getoeterd. En ze roepen je wel eens iets na op straat. Maar dat gebeurt bijna nooit hoor, héél af en toe. Dat is alles." Dat is de ervaring van meer buitenlanders in de Zeeheldenbuurt. Van openlijk racisme hebben ze nog nooit iets gemerkt. Jenny uit de Trompstraat vindt dan ook er niet zo moet worden gezeurd over discriminatie. „Zo wordt het al gauw genoemd. En er wordt ook wel eens wat overdreven met het woord ge schermd. Tijdens een feestje hier verderop liep één van die buitenlandse kinderen over de wagen van m'n man. Hij heeft daar wat van gezegd en kreeg vervolgens de ene god ver net de andere naar zijn hoofd en ze zeiden dat hij discrimineerde. Kom, hij riep alleen dat kind tot de orde. Met CD heeft dat niks te maken. Van dat programma van die partij zakt je broek toch af...?! Dat neemt niet weg dat er in de buurt ste vig wordt gekankerd op buitenlanders, terwijl het percentage allochtonen in de wijk maar een procent of vijf bedraagt: er zijn er 118 op een totaal van bijna 2300 bewoners. Dat is een lager percentage dan in de meeste Leidse volkswijken. Ter vergelijking; in Noorder kwartier gaat het om veertien en in De Kooi om tien procent. „Ja, je kunt nu wel zeggen, dat het om een klein aantal gaat", zegt Berry, een jonge va der uit de Trompstraat, maar zo zien wij dat niet. Niet om discriminerend te doen hoor, maar de buitenlanders kwamen pas na de re novatie in de wijk. Daarvc Het zijn er relatief gezien niet zo veel, maar ze kwamen ineens. De buurt is dat nog niet te boven." Oorzaak Berry komt 's ochtends geregeld op de koffie in buurthuis 't Schippertje. Net als sommige vrouwen uit de buurt, die erheen gaan als ze hun kinderen naar basisschool Het Galjoen in de Munnikenstraat hebben gebracht. Voor hen vormen buitenlanders wel degelijk een probleem in de wijk, zo blijkt uit de discus sies. Met Berry wijzen ze de grote renovatie van de buurt, zo'n tien jaar geleden, aSn als het begin van alle ellende. Niet alleen werden de ongeveer vierhonderd opgeknapte huur woningen een stuk duurder, maar de tot dan toe vrijwel geheel 'blanke' volksbuurt kwam ook nog eens 'plotseling' in aanraking met vreemde culturen. En dus met andere gewoonten. Berry: „Dat groepje Marokkaanse mannen dat een keer bij een auto samen de olie stond te verver sen, pleurde de olie zo in de putkolk. Het duurde toch nog even voordat iemand de stoute schoenen aantrok en ze duidelijk maakte dat we dat in Nederland zo niet doen. Zo heeft iedereen aan de koffietafel wel wat te vertellen over dat onderwerp. Een greep uit de opmerkingen: ■el bezig tis naaicursus voor allochto- or moeten betalen. Maar als 'egt, ben je aan het discrimi- niemand in de buurt komt openlijk uit is er niet één. voor zijn stemgedrag en er is til helemaal nie- hien dan wel mand die openlijk van zijn sympathie voor :hts durft te betuigen. „Maar dat paar buitenlandse gezinnen vonen, krijg je ghettovorming. heeft ook duidelijk met een gebrek aan poli tiek bewustzijn te maken", zegt Arie, een al leenstaande oudere man uit de Evertsen- straat. ,,lk heb ook bijna nergens een verkie zingsaffiche zien hangen voor de ramen. Nee, de mensen kankeren hier gewoon veel. Het zijn proteststemmers. Dat heeft niks met politieke denkwijzen te maken." Arie zou best eens gelijk kunnen hebben. Iedere buurtbewoner heeft wel een andere klacht. „Het komt niet door één probleem dat de mensen zo hebben gestemd", ver klaart Jan, een man van middelbare leeftijd uit de Munnikenstraat. Hij woont zijn hele leven al in de Zeeheldenbuurt. „Het komt ook niet door twee problemen. Dit is een wijk van honderd ergernissen." Bosdoener De Woningbouwvereniging Leiden (WBL) komt eruit als de grote boosdoener door de manier waarop woningen worden toegewe zen. Jan zegt: „In leegstaande huurhuizen werden ook na de renovatie wat ik maar noem krampgevallen van de sociale dienst geplaatst. Hij heeft het over alcoholisten en ex-psychiatrische patiënten, die in de buurt via de WBL onderdak kregen. Er lijkt een direct verband te bestaan tus sen de onvrede over de WBL en de winst van extreem-rechts en de SP, de linkse protest partij. Waar in het verleden volwassen kinde ren van buurtbewoners moeiteloos een huis in hun geliefde buurt konden vinden, is dit nu veel moeilijker geworden. Door nieuwe, strakke richtlijnen van de gemeente. Ook ge zinnen die te klein woneri, komen niet direct voor iets groters in hun Zeeheldenbuurt in aanmerking. Jenny, een jonge vrouw uit de Tromp straat, geeft daarvan een voorbeeld: „Een vrouw met twee kinderen hoopte naar een ander huis vlakbij te kunnen doorverhuizen. Dat kon niet volgens de woningbouwvereni ging en dat huis ging naar één Marokkaanse man. Één man. Maar het was er binnen de kortste keren een komen en gaan van wel 'twintigduizend' mensen. Dus dan weet je wel wat er gaande is." Jan beaamt dat. Als een leegstaand huur pand waar diverse wijkbewoners op azen be volkt wordt door buitenlanders of 'krampge vallen', ontstaan grote frustraties die, aange vuld met enkele bestaande vooroordelen, mede hebben geleid tot het opvallende stem gedrag. „Alleen is het zo overtrokken. Als veertig gezinnen in gedachten een leeg staand huisje hebben gereserveerd voor een van hun kinderen en een buitenlander trekt er in, dan is het: die klote-buitenlanders. Veertig gezinnen zeggen dat, terwijl het dan maar om één buitenlander gaat. Dan lijkt het meteen een gigantisch probleem." Jan is niet de enige die het liever over an dere problemen heeft. Veel bewoners hebben zo hun eigen ergernis. De hoge heffingen van de gemeente, de buurman die zwart bijklust, het beloofde speelterreintje dal er maar niet komt, het tekort aan parkeerplaatsen. Kortom, ergernissen die ook elders voorko men. Problemen die niet specifiek zijn voor de Zeeheldenbuurt. Het afwijkende stemge drag van de wijk valt er in elk geval niet incc te verklaren. In die richting moet ook niet worden ge zocht, meent Jan. Hij denkt te weten waar het werkelijk aan Schort. „Weet je wat het volgens mij écht is? Waarom de mensen nu zo rechts hebben gestemd? Ze zijn hier arm, ze lopen op hun tandvlees en ze zijn du? ten einde raad. En ze hebben te weinig geestelij ke bagage. Ze schreeuwen mekaar maar na. Als er een Turk in een grote auto rijdt, is het meteen: dat is geen zuivere koffie, die kan hij nooit betalen. De gedachte dat zo'n man misschien een goede baan heeft, komt niet bij ze op. Of de gedachte dat hij de auto mis schien geleased heeft. Nee, ze schreeuwen Buurtwerker Paul va nders. „De ambtenan sn de buurt voortaan gen op 3 mei. Da, De oude leder het merken. den Heuvel ziet het en de politiek moe- taan sneller te hulp schie- mgedrag verander je daar ui de landelijke veri iezin ris het al te laat voor." van het parlement zullen '\AJ c' ziin a' ^ez'R met een act'c om vaker de wijken in VY te gaan en meer voorlichting te geven. I let is een il lusie te denken dat we daardoor alle problemen oplossen, maar we streven naar meer openheid én gaan het dus proberen. Dat is de eerste reactie van WBL-woordvoerster L. Gon- galves op de stroom van klachten uit de Zeeheldenbuurt over Woningbouwvereniging Leiden (WBL). „Het is inderdaad zo dat na de grote renovatie de buurt voor een deel uit elkaar is gevallen. Er kwamen nieuwe bev He oze rij huurwoningen in de Zeeheldenbuurt. Veel ouders in de buurt z )'n huisje trekken. In de praktijk blijkt dat vaak niet mogelijk. meer zoals vroeger. Toen konden woningzoekenden nog hun voorkeur uitspreken voor een bepaalde wijk. Nu is er het woonbonnensysteem en gaat het erom wie op een woning inschrijft en een passend inkomen heeft. Er wordt niet gekeken waar mensen vandaan komen of wel ke voorkeuren men heeft, aldus Gongalves. De WBL staat volgens de voorlichtster vrijwel machte loos als het gaat om onderhuur of de plaatsing van de 'zo geheten 'krampgevallen', problemen die volgens de be woners vaak voorkomen. „Onderhuur is moeilijk aan te tonen. We hebben nog nooit een zaak gewonnen over dat onderwerp. De woningbescherming gaat daar heel ver in. En als mensen hun huur betalen en we krijgen geen klachten dan is het niet onze taak om te zien hoe mensen leven. Maar nogmaals, we zijn bezig met een intensiever sociaal beheer en dus ook in de Zeeheldenbuurt. Inwo- nenden met klachten mogen ons altijd bellen."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 33