Lijdzaam wachten op komst HSL
baas
Gerrit van der Valk wordt
galant aan de kant gezet
Randstad
Archeologen vinden kasteel van de Heren van Amstel
Winst VNU stijgt fors
Qigen
'We houden alles in eigen hand'
Natuurprijs
voor Gouda
STRESS
STRESS
Bredere Landscheidingsweg
in één klap van tafel geveegd
BaalhSID|P
ZATERDAG 12 MAART 1994
amsterdam gpd
Joost van den Vondel heeft toch
gelijk gekregen toen hij in zijn
uit 1637 daterende 'Gijsbrecht'
het 'Slot van Aemstel' situeerde
m" aan de oever van het IJ. Het wa-
Ë>e~ ren de historische regels: „Wat
:r T uitkomst wacht ge toch? Gij zult
ee' terstont dit slot van alle kanten
ran zien beladdren en bespringen.
Men zal me van het Y~zoo lich-
telijck niet dwingen, lek heb
i noch overal veel vrienden op
mijn hant. Mijn toeverlaet,
naest Godt, is Yen waterkant".
De Amsterdamse stadsar-
cheoloog Jan Baart is verrukt
over zijn meest recente ontdek
king: het kasteel van de Heren
van Amstel. Bij opgravingen aan
de Nieuwezijds Kolk in de oude
binnenstad, troffen hij en zijn
medewerkers een uit rode en
gele kloostermoppen opgetrok
ken muur aan. Bovendien blijkt
uit de vondst dat Amsterdam
twee eeuwen ouder is dan werd
gedacht.
Met de opmerkelijke vondst
lijkt een langslepend probleem
opgelost over de ligging van het
kasteel van de Heren van Am
stel. Oude kronieken, ge
schiedschrijvers en ook de
mondelinge overlevering spra
ken altijd al over de situering
van het kasteel in Amsterdam.
Ook de plaatsaanduiding werd
vermeld: de aan de Nieuwezijds
Kolk grenzende Dirk van Has-
seltsteeg. Recentere ge
schiedschrijvers verwierpen dit
idee. Die vermoedden het kas
teel in Muiden of onder de
Joods-Portugese begraafplaats
in Ouderkerk aan de Amstel.
Het slot van Gijsbrecht van
Amstel blijkt echter te hebben
gelegen op een landtong in het
II, is uil deze opgravingen ge
bleken. Uitgerekend op de plek
waar de afgelopen maanden ge
kraakte historische panden met
een grote ME-macht werden
ontruimd. Op de plaats van de
inmiddels gesloopte monumen
ten wordt binnenkort begonnen
met de bouw van een ultramo
dern hotel- en winkelcomplex.
Het kasteel dateert uit het be
gin van de dertiende en moge
lijk zelfs uit de twaalfde eeuw.
Kastelen uit die periode en ze
ker van deze omvang zijn zeer
zeldzaam in Nederland. Baart
vermoedt dat het een vierkant
kasteel is geweest met een om
vang van ongeveer 15 bij 15 me
ter.
De Heren van Amstel waren
een invloedrijk adelijk geslacht.
In oude oorkonden wordt Gijs
brecht II van Amstel al vermeld
tussen 1200 en 1230. Het be
roemde treurspel van Vondel
gaat eigenlijk over de zoon Jan
van Gijsbrecht IV. In 1303
maakte Jan zich meester van
Amsterdam, maar moest deze
stad in 1304 afstaan aan graaf
Willem II van Holland.
Dat is ook het jaartal waarop
alle versterkingen rond de stad
afgebroken moesten worden en
vermoedelijk ook Kasteel Am
stel. Maar volgens Baart kan het
Auto's dorpswacht niet vervangen
haarlem De particuliere dorpswacht in Badhoevedorp mag sur
veillance-auto's blijven gebruiken die qua uiterlijk veel op poli
tiewagens lijken. Dat heeft de waarnemend president van de
rechtbank in Haarlem, mr. C. van Maanen, gisteren bepaald in
een kort geding dat de Nederlandse staat tegen de exploitant
van de dorpswacht had aangespannen. De staat daagde de initi
atiefnemer van de dorpswacht, Hoogenboom Bewakingsdienst,
voor de rechter omdat het publiek in verwarring zou worden ge
bracht door de wagens van de dorpswacht. Ook in Katwijk is in
middels een particuliere bewakingsdienst actief. Deze auto's
vertonen echter weinig overeenkomsten met politiewagens.
Justitie dagvaardt Paktank
Rotterdam De directie van Paktank Nederland moet zich op 31
maart voor de Rotterdamse rechtbank verantwoorden voor de
explosie in het Botlekgebied, die op 17 oktober 1989 het leven
kostte aan drie mensen. Dat blijkt uit de dagvaarding die het
openbaar ministerie in Rotterdam gisteren heeft uitgebracht.
Volgens justitie is de ontploffing ontstaan door verregaande na
latigheid van Paktank. Volgens justitie had de ramp kunnen
worden voorkomen als volgens de voorschriften was gewerkt.
Geen boeken verdachten afpersing
den haag» De acht verdachten die de komende weken terecht
staan wegens afpersing voor de linkse Koerdische verzetsbewe
ging Dev Sol, krijgen geen inzage in de fotoboeken van de Cen
trale Recherche Informatiedienst (CRI) en de politie. Dat heeft
de rechter in Den Haag vrijdag bepaald. De verdachten hadden
een kort geding tegen de Staat aangespannen. Ze eisten inzage
in de albums, omdat ze vrijwel uitsluitend zouden zijn opgepakt
doordat ze op foto's waren herkend.
'Een paar weken geleden zijn ze het land al komen opmeten
De weilanden zijn helgroen in de felle zon. Ze zijn verla
ten: de dieren staan op stal. De glinsterende vaarten
doorkruisen het 'groene hart' in de Randstad, een sym
metrisch lijnenspel in het boerenland. Rijpwetering, Ha-
zerswoude-Dorp en Benthuizen: drie dorspgemeen-
schappen liggen er bij zoals ze er tientallen jaren geleden
bij het nakende voorjaar ook al bij lagen. Straks is dat
misschien voorbij. Dan flitst de trein op de Hoge Snel
heidslijn door de agrarische gemeenschap en dan is het
ook gedaan met de rust.
rijpwetering Roderick de Smit hadden besteld. Nou, mij niet
gezien, ik ga liever gewoon
dood."
haarlem. gpd
Het Haarlemse uitgeverscon
cern VNU heeft de nettowinst
vorig jaar zien groeien met ruim
13 procent tot 145 miljoen gul
den. In 1992 was de winst 128
miljoen. De nettowinst per aan
deel steeg van f 8,33 tot f 9,43.
De geldomzet, exclusief de om
zet van de grafische bedrijven
die VNU bezig is af te stoten,
nam met 6,4 procent toe tot 2,3
miljard. Het concern heeft dit
vrijdag na het sluiten van de
beurs bekendgemaakt.
VNU werd in 1993 geconfron
teerd met verdere achteruitgang
van het advertentievolume in
dagbladen en vaktijdschriften.
Daar^. stond een bevredigende
ontwikkeling tegenover van de
'omzet op de lezersmarkten.
De algemene vergadering van
aandeelhouders zal op 26 april
worden voorgesteld het divi
dend voor de gewone aandelen
te handhaven op f3,60. Hiervan
is al f 1 als interim dividend uit
gekeerd. Mede met het oog op
de financiering van enkele grote
projecten en verdere expansie,
gaat VNU over tot de uitgifte
van 3 miljoen gewone aandelen.
Maandag komt de uitgever met
een prospectus uit.
Vlak naast de provinciale weg in
Rijpwetering staat de 300 jaar
oude boerderij van de familie
Ganzevles. „Zestig jaar geleden
kwam ik hier wonen," vertelt
Ganzevles senior. ,,Zes jaar was
ik toen, en we woonden hier
met achtentwintig mensen. We
hebben jarenlang gewerkt aan
het opknappen van de boerde
rij. Maar ja, nu is het afgelopen,
zo heb ik begrepen. Een paar
weken terug zijn ze het land ko
men meten: het paaltje sta^t
hier in de grond."
De boerderij van de familie
Ganzevles staat pal op de route
van de hogesnelheidstrein,
waarvan het spoor volgens de
laatste plannen dwars door
Rijpwetering voert. Even verder
op woont meneer Disteldorp.
Hij strooit veevoer in zijn voor
tuin, waar schapen en een mek
kerend lammetje lopen. Zijn re
actie is een stuk nonchalanter.
„Je doet er niets tegen. Als ze
het echt willen komt dat ding er
toch wel," zegt hij grijnzend: „Ik
ben nu 76 dus misschien dient
het mijn tijd wel uit. Laatst
vroeg iemand of we al een
pladtsje in het bejaardentehuis
Uitgekocht
Over twee dingen lijken de
meeste bewoners van het dorp
in de veen het roerend eens te
zijn. Ten eerste kan je huis beter
óp dan naast het spoor staan.
De mensen worden liever uitge
kocht dan dat ze naast het ge
raas van de HSL komen te wo
nen. Tweede punt is dat de ge
meente Alkemade „niets doet
en niets weet", zo zegt Ganze
vles. De buurman van Distel
dorp, L. van Haastregt, windt
zich daar zichtbaar over op. Vier
jaar geleden kocht hij een oud
spoorhuisje. Het werd afgebro
ken, de ruwbouw van een
nieuw huis werd door een aan
nemer neergezet, en van Haast
regt verzorgde zelf de afwerking
van zijrrwoning.
„Nadat ik mijn huis had ge
bouwd, zei iemand van de ge
meente opeens dat hij niet be
greep dat ik een vergunning had
gekregen. Er waren toen al
plannen voor de omleiding van
de A4, en nu komt hier die trein.
Rijkswaterstaat is nog bezig met
een studie over het bestem
mingsplan van dit gebied en nu
komt die van een minister
De een droomde altijd al
van een eigen bedrijf.
Voor een ander was het
ondernemerschap de
laatste mogelijkheid om
uit de werkloosheid te
komen. Een derde zag het
gat in de markt dat
niemand anders opviel.
Allemaal hebben ze
gemeen dat ze er voor
kozen eigen baas te
worden en een bedrijf te
beginnen. Vandaag:
Caroline de Bruijne en
Barbara Roskam van
Zanzibar, een interieur
winkel aan de Oude Rijn
in Leiden.
„Eigenlijk wilden we de horeca in. Daar
hebben we allebei jaren in gewerkt en we
wilden samen een broodjeszaak opzetten.
Maar op een gegeven moment merkten we
dat we het alleen nog maar over de
inrichting hadden. De broodjes kwamen
niet meer ter sprake. Daardoor hebben we
ons plan veranderd en zijn we overgestapt
op inrichting.
In principe verkopen we alles wat hier
staat. Glas, aardewerk, maar ook de lampen
en de meubels. En als iemand de toonbank
zou willen hebben, kan dat ook. Dan laten
we er nog een maken. Bepalend voor wat
hier staat is dat we het zelf leuk moeten
vinden. Het hoeft helemaal niet bij elkaar te
passen. Het mag kitsch zijn, oud of nieuw,
dat maakt niet uit. Op een of andere manier
blijkt er uiteindelijk toch een soort lijn in te
zitten. Veel mensen die hier langskomen
denken dat de winkel een huiskamer is. Zelf
hebben we dan het gevoel dat we in een
vissekom zitten.
De plek waar we zitten, in het voormalige
Brill-gebouw aan de Oude Rijn, ligt op het
eerste gezicht een beetje uit de route. Maar
de sfeer van deze ruimte, een oude
drukkerij is uniek. Typerend voor onze
winkel. En de liggingts in de praktijk veel
beter dan je zou denken. Tussen
Haarlemmerstraat en Breestraat, vlak bij de
markt en de Nieuwstraat. Er komen toch
veel mensen langs. Wij passen nu eenmaal
niet tussen de plastic luifels van de
Haarlemmerstraat.
Erg intensief hebben we ons niet
voorbereid voor we de winkel begonnen.
We zijn er vrij impulsief ingestapt. We
hebben natuurlijk een boekhouder die ons
adviseert en we zijn elders gaan kijken en
praten bij winkels die in dezelfde lijn
werken. Familie heeft uiteindelijk geholpen
bij de financiering. Voordat we open
konden gaan zijn we twee maanden bezig
geweest met verbouwen en inrichten. Er
moest hier ontzettend veel gebeuren. Bij de
inrichting hebben we gekozen voor een
zuidelijke, Portugees/Spaanse sfeer. In de
hele winkel is maar één voorwerp uit
Zanzibar te vinden: een lap stof die we bij
de opening hebben gekregen. De naam
hebben we vooral gekozen om de klank, ver
weg, exotisch.
Het leuke van een eigen zaak is de
vrijheid. We hebben alles zelf in de hand-
We kunnen zelf bepalen wanneer en waar
we gaan inkopen. We gaan naar markten in
België, maar we zijn ook al naar Londen en
Boer Ganzevles: „We hebben jarenl;
heb ik begrepen.
met de HSL. Nee, met mij zijn
ze nog niet klaar!"
In Hazerswoude Dorp en
Benthuizen hebben de meeste
inwoners het 'van horen zeg
gen': die supersnelle trein komt
vlak bij ons te rijden. De dorpe
lingen praten erover in de win
kels en in boerenpraatclubs.
„Eerlijk gezegd zit dat bos dat
hier moet komen, het Bent
woud, mij meer dwars", zegt
boer Aad Rensink in Benthui
zen. „Als dat doorgaat, dan ver-
wijnt de helft van mijn land. En
dan vertrek ik: dan emigreer ik
naar Amerika of zo."
Achter de boerderij aan de
Heereweg in Benthuizen staan
opslagloodsen. Zojuist
pootaardappe-
len afgeleverd door een enorme
vrachtwagencombinatie. „Die
loodsen staan hier nog niet zo
lang maar ze moeten nog jaren
mee. Straks moeten we mis
schien weg, daar gaat je investe
ring! Daarom vallen we nu een
beetje in een gat: moet je inves
teren of niet? En wat moet je in
de grond stoppen? Als je weet
dat je over twee jaar vertrekt
dan stop je wat anders in de
grond, dan maak je een ander
teeltplan dan als je blijft."
Gat
Theo Cornet is geen boer maar
hij wil graag iets over die 'ver
rekte' HSL kwijt. De 48-jarige
Leidenaar werkt al enige jaren
als chauffeur bij transportbe
drijf Hogeboom aan de Zuid-
weg in Rijpwetering. „Een stel
halve zolen in Den Haag heeft
bedacht dat die trein waarmee
je in tien minuten in Parijs zit,
over het bedrijf van mijn baas
loopt. Mijn baas heeft mij acht
jaar geleden van de straat opge
pikt: ik was al vijf jaar werkloos.
Ik kreeg toen weer een kans en
straks ben ik die baan weer
kwijt! Dan val ik weer in een gat.
En dan zijn de 25 mensen van
Hogeboom ook zonder werk. Ik
vind het schandalig."
kasteel ook in 1296 zijn ver
woest. als represaille voor de
moord op Floris V door de Gijs-
brechten.
Het ktfsteel wordt bij het rijk
voorgedragen als nationaal ar
cheologisch monument. Als
culturele attractie zou hel dan
ingepast moeten worden in de
parkeergarage die op de plek
komt. Projectontwikkelaar
ABN-Amro was gisteren bij de
presentatie zeer verrast door de
vondst. Projectleider E. ten
Voorden kon dan ook nog niets
zeggen over de realisatie van dit
plan.
Gemeenten houden
bezwaar tegen wet
voor gehandicapten
De gemeenten Amstelveen,
Arnhem, Katwijk en Zandvoort
blijven ernstige bezwaren hou
den tegen de nieuwe Wet voor
zieningen gehandicapten
(WVG) die 1 april dit jaar wordt
ingevoerd. Dat schrijft de Zand-
voortse wethoudei I rermes
vrijdag in een brief aan de Eer
ste en Tweede Kamer. In de
nieuwe wet komt de verant
woordelijkheid voor het vervoer
en woningaanpassing van ge
handicapten bij gemeenten te
liggen. De gemeenten krijgen
daarvoor van het rijk een bud
get dat op het aantal inwoners
is gebaseerd.
De vier gemeenten hebben
een groot centrum voor gehan
dicapten binnen hun grenzen
hebben. De verpleegkosten van
deze bewoners worden welis
waar uit de awbz-pot betaald,
maar de gemeenten moeten
zelf het vervoer en gedeeltelijk
de aanschaf van nieuwe rolstoe
len betalen. Zij verwachten gro
te financiële problemen.
gouda gpd
Gouda heeft de Gemeentelijke
Natuurprijs 1993 gewonnen. De
Zuidhollandse plaats is erin ge
slaagd natuurbehoud, -herstel
en -ontwikkeling op dusdanige
uit een wervende werking voor
andere gemeenten voortvloeit,
zo meldt de jury. De prijs, een
geldbedrag van 50.000 gulden,
werd gistermiddag in het Arn
hemse stadhuis uitgereikt door
staatssecretaris Gabor (natuur
beheer).
Het nieuwste
bock van
Nederlands
bekendste anti-
vcroudcrings-
spccialist, de
Leidsc arts-
bioloog prof. dr.
J.G. Defares.
Jongere generatie neemt de macht over
den haag gpd
Parijs geweest. Verder kopen we in via de
groothandel en een deel van het aardewerk
- dat onder andere uit Spanje en Marokko
komt - laten we importeren. Verschil van
mening hebben we nooit als we spullen
inkopen. Als we tien vazen zien staan,
zullen we er allebei precies dezelfde
uitkiezen. We vullen elkaar goed aan,
hebben dezelfde smaak. Ruzie hebben we
nooit, hooguit wat verschil van mening. We
gaan ook al heel lang met elkaar om.
De winkel loopt langzaamaan steeds
beter. Het is geen vetpot, maar we kunnen
er wel van leven. Op den duur zouden we
wel iets mogen groeien. Misschien moeten
we dan wel verhuizen, jammer genoeg.
Maar dan zouden We wel wat meer armslag
hebben om wat langer op reis te gaan voor
de inkoop. Maar we hebben wel vertrouwen
in de toekomst. We zijn in een recessie
begonnen, het kan daarna alleen maar
beter gaan."
tekst. rudolf kleun
ZONDER
Nieuw onderzoek toont aan,
dat stress de mens veel sneller
oud maakt. Stress (werk,
relatie) verhoogt de bloeddruk,
verzwakt het afweerstelsel,
veroorzaakt hartklachten en
kwalen, verergert de ontwik
keling van aderverkalking en
leidt tot geestelijk en lichame
lijk vitalitcitsvcrlies. In dit
bock, dat als een medische
thriller leest, wordt indringend
ingegaan op de vraag:
"Hoe leef ik met stress?"
Een schat aan bio-mcdischc in
formatie wordt gepresenteerd,
zoals: de schadelijkheid van
zgn. rustigmakers en slaappillen
- "brain machines" - het
loskomen van ego-gericht
zijn - anti-stress muziek - bio-
verjongingsmethoden en pre
paraten tegen stress.
U kunt dit boek (256 blz.),
zonder verdere kosten, thuis
ontvangen door overmaking
van f 34,50 op postgiro
33.66.852 of op bankrekening
69.82.11.650 van
bv Parmalux te Amsterdam
(tel.:020-615.62.62).
Ook verkrijgbaar in de bock
handel.
Binnen de familie Van der Valk
wordt het door sommigen hard
op gezegd: 'Als Gerrit in het ver
leden de belastingdienst niet zo
voortdurend had getreiterd, dan
hadden we nu niet in die rot
zooi gezeten. De FIOD heeft ons
gewoon teruggepakt'. De jonge
re generatie Van der Valken zint
dan ook op een galante manier
om Gerrit aan de kant te zetten.
Van een coup is echter geen
sprake, zegt woordvoerder
Charles Huijskens. „Hij krijgt
straks net als Lubbers een rol op
afstand. Hij wordt een soort
vraagbaak voor de familie."
Wil de zon voor de Toekan in
de toekomst weer gaan schij
nen, dan moet er gewerkt wor
den aan een andere, betere re
latie met de overheid. Topman
nen Arie en Gerrit laten zich in
tussen door niemand verleiden
tot prikkelende uitspraken die
kunnen worden gepubliceerd.
Alleen nicht Hanneke van der
Valk uit Bilthoven (die niet tot
de 'bedrijfsfamilie' behoort, ze
aantal jaren geleden uit het be
drijf gestapt) wordt veelvuldig
in kranten en televisieprogram
ma's gesignaleerd. AJs Gerrit
zichzelf niet afbreekt, wil zij wel
een handje helpen. Er zijn ge
noeg nare dingen over de 'peet
vader' te vertellen. Bijvoorbeeld
dat negentig procent van het
bedrijf bonafide is, maar dat er
wel een enorm lek naar het bui
tenland is. Dat er een luchtje zit
aan de visserschepen in Chili en
de restaurants in het oosten van
Duitsland. En dat Gerrit. alias
God, het contact met de werke
lijkheid heeft verloren en dus
gestopt moet worden. De fami
lie neemt haar dit bijzonder
kwalijk, maar heeft nog geen
stappen ondernomen om Han
neke de mond te snoeren.
De verdediging van de familie
richt zich voorlopig op het uit
eenrafelen van de aanklacht van
justitie. De verdenking van het
massaal ontduiken van belas
ting en premies en valsheid in
geschrifte moet worden beperkt
tot een paar incidentele 'uitglij-
ers', waarvoor gewoon wordt
betaald. Zo behoudt de familie
ook de steun van het publiek,
dal er 'gelukkig' nog steeds geen
schnitzeltje minder om eet. Het
Van der Valk Magazine komt
binnenkort zelfs met een spe
ciale editie waarin de mooiste
steunbetuigingen zijn verza
meld.
Provincie moet huiswerk Haagse verbinding overdoen
haal bergen 's
meubel lease service
De niet
zorgeloos inrichten.
Vraag naar de folder!
KATWUK LEtDERDCW DlEMEW
den haag monica wesseling
Het plan om de nieuwe Land
scheidingsweg in Den Haag als
vierbaansweg aan te leggen, is
gisteren in één klap door de
provinciale adviescommissie
verkeer van tafel geveegd. Het
plan is onvoldoende onder
bouwd en de gevolgen voor na
tuur en milieu zijn niet goed in
kaart gebracht. Gedeputeerde
staten, het dagelijks bestuur van
de provincie, moeten hun huis
werk overdoen.
De Landscheidingsweg, die
onderdeel is van de verbinding
tussen de A4 en Scheveningen,
zou oorspronkelijk uit twee rij
stroken gaan bestaan. Verdub
beling is volgens GS nodig om
dat cr minder verkeer over de
Van Alkemadelaan kan rijden.
De capaciteit voor auto's ver
mindert doordat op deze weg
tussen het
I laag en Scheveningen een bus-
strook wordt aangelegd.
Na jaren van studie is nu ein
delijk een plan voor de verbin
ding tussen de A4 (Amsterdam-
/Den Haag) en het Hubertus-
duin (nabij Madurodam) ge
reed. Verdubbeling van de
landscheidingsweg leidt wel tot
veel meer overlast. Daarom
moeten er, vinden GS, hoge ge
luidswallen worden geplaatst.
De weg loopt langs belangrijke
natuurgebieden als de Rogge-
woning en landgoed Duinhorst.
Daarom wil het provinciebe
stuur een ecotunnel of -viaduct
aanleggen.
Wassenaar heeft veel last van
sluipverkeer. De provincie
denkt dit voor een belangrijk
deel te kunnen oplossen door
rechtsafslaand verkeer op de
Wittenburgerweg (richting
Ixindscheidingsweg) onmogelijk
te maken. Om de overlast voor
de bewoners van l.eidschendam
en Voorburg enigszins in te per
ken wordt de weg ter hoogte
van de Zeeheldenwijk, Park
I.eeuwensteijn en Damsigt door
een tunnel geleid.
De tegenstand tegen de plan
nen is groot, zo bleek gisteren.
Op de fractie van de WD na,
vinden alle politieke partijen
het plan rammelen. De nood
zaak voor de aanleg van busba
nen en de manier waarop na
tuur en landschap 'gespaard'
worden, is onvoldoende duide
lijk. GS hebben het voorstel te
ruggenomen D-- vertraging
maakt op de lange historie van
dë weg nauwelijks iets uit. Er
wordt al bijna vijftig jaar over
gepraat en zelfs als het besluit
wordt genomen, dan nog zal
het zeker vijf jaar duren voor de
eerste meter asfalt wordt ge
stort.