Leger mag niet op kolonisten schieten
Buitenland
Rellen Parijs bij protest
tegen lager minimumloon
Weer mortierbeschieting IRA
op Londens vliegveld Heathrow
Het gaat nu tussen de echte Hongaren en de joden
Landeigenaren Chiapas
bedreigen bemiddelaar
Nieuwe hongersnood
dreigt in Oost-Afrika
Regeringsgezinde partijen
winnen in Kazachstan
6 VRIJDAG 11 MAART 1994
Trabant en Lada gewild bij autodieven
den haag Terwijl in Nederland de merken Porsche, Lancia en
Mercedes de lijst van auto's met het grootste diefstalrisico aan
voeren, is dat in Duitsland Trabant. Ook het merk Lada is daar
in de top vijf te vinden. Dat blijkt uit een rapport dat het minis
terie van justitie in Den Haag gisteren heeft uitgegeven. De po
pulariteit van Trabant en Lada vloeit voort uit het feit dat er in
Oosteuropese landen veel vraag naar onderdelen van deze au
to's bestaat.
Oorlogsheld Haukelid overleden
osloKnut Anders Haukelid, een Noors-Amerikaanse held uit
de Tweede Wereldoorlog, is gisteren op 82-jarige leeftijd overle
den. Haukelid was de meest onderscheiden oorlogsheld van
Noorwegen. Samen met acht Noorse commando's blies hij in
1943 een fabriek op waar de nazi's zwaar water produceerden
voor hun kernwapenproject. Haukelid werd in 1911 in de VS ge-
'boren maar verhuisde op tweejarige leeftijd met zijn ouders naar
Noorwegen.
Finse voedselproduktie stilgevallen
Helsinki» Door stakingen is de voedselproduktie in Finland giste
ren grotendeels stilgevallen nadat loonoverleg met de vakbon
den mislukte. Winkeleigenaren zeggen dat ze nog voor enkele
maanden voorraden hebben en dat de consumenten, althans
aanvankelijk, slechts ongemak zullen ondervinden van de acties
en geen ontberingen zullen lijden.
Schoonmoeder Jeltsin overleden
/moskou Maria Girina, de schoonmoeder van de Russische pre
sident Boris Jeltsin, is gisteren op 84-jarige leeftijd overleden. Ze
was al geruime tijd ziek. Jeltsins eigen moeder, Klavdia, overleed
vorig jaar op 85-jarige leeftijd.
Nortre Dame wordt opgeknapt met laser
parus De drie portalen van de Notre Dame in Parijs zullen van
af volgende week worden opgeknapt met behulp van de aller
modernste lasertechniek. Met behulp van laserstralen zullen
-stukjes vuil die zich op de 13-de eeuwse kathedraal hebben vast
gezet worden losgebrand, zonder de nog overgebleven restjes
kleur in de gevelreliefs aan te tasten.
Vice-premier Tadzjikistan vermoord
doesjanbe Vice-premier Moensjo Nazarsjojev van Tadzjikistan
is gisteravond bij zijn huis in de hoofdstad Doesjanbe door on
bekenden doodgeschoten. De 65-jarige Nazarsjojev liep in zijn
tuin toen hij vanuit een langsrijdende auto onder vuur werd ge
nomen. Over de identiteit van de daders is nog niets bekend.
Aantal AIDS-patiënten VS verdubbeld
atlanta Het aantal nieuwe AIDS-patiënten in de Verenigde Sta-
,ten is vorig jaar meer dan verdubbeld. De stijging wordt veroor
zaakt door een nieuwe, bredere definiëring van de ziekte en een
scherpe stijging van hef aantal heteroseksuele patiënten. Sinds
vorig jaar worden mensen die met het HIV-virus zijn besmet ook
'gerekend tot AIDS-patiënten.
Oekraïne krijgt weer aardgas
moskou Rusland heeft de aardgaskraan naar Oekraïne vandaag
weer volledig opengedraaid, nu de regering in Kiev heeft toege
legd de schulden te zullen aflossen. Rusland kneep de toevoer
vorige week geleidelijk af omdat Oekraïne zijn schuld van ruim
'1,3 miljard gulden aan Moskou niet afbetaalde. Eerder deze
week maakte Oekraïne dan eindelijk een termijnbetaling van 14
miljoen gulden over naar Moskou.
Rellen en vernielingen hebben
gisteren in Parijs vroegtijdig een
einde gemaakt aan een beto
ging tegen een voorgenomen
korting op het minimumloon.
Ongeveer 25.000 jongeren wa
ren de straat opgegaan uit pro
test tegen de plannen van de re-
gèring-Balladur een minimum
jeugdloon in te stellen, dat 80
procent bedraagt van het gel
dende minimumloon in Frank
rijk.
Winkels werden geplunderd
en politieauto's vernield. De op
roerpolitie, die zich aanvanke
lijk bescheiden opstelde, greep
in en arresteerde tien jongeren.
In het begin van de avond was
het centrum van Parijs weer
rustig. Veel studenten en scho
lieren waren woedend op de
'herrieschoppers, die alleen
maar rotzooi wilden trappen'.
De instelling van een mini
mum-jeugdloon verstopt in
êen vrijwel per ongeluk gevon
den decreet in de staatscourant
heeft voor geweldige opwin
ding gezorgd. Aanvankelijk gold
dat minimum-jeugdloon voor
alle jongeren, met of zonder op
leiding. Maar uiteindelijk zal de
.maatregel alleen gelden voor
jongeren zonder opleiding. Zij
krijgen 80 pro.cent van het mini
mumloon en tevens een oplei
ding in een bedrijf. Ook dat
laatste gaat de meeste bonden
te ver. De bonden vrezen dat
daardoor de werkloosheid on-
Premier Balladur.
FOTO
londen cees v
correspondent
Het verboden Ierse Republikeinse Leger (IRA)
heeft vannacht een tweede mortieraanval op de
Londense luchthaven Heathrow uitgevoerd.
Kort na middernacht werden drie mortieren af
geschoten, die net als de raketten van woensdag
niet explodeerden. Er waren geen gewonden en
de materiële schade was nihil.
Alleen de zuidelijke landingsbaan en terminal 4
moesten tijdelijk worden afgesloten. Vanwege het
nachtelijke uur leidde dat niet tot een chaos. Ter
minal 4 wordt gebruikt voor vluchten van en naar
Nederland. Op een vrijdagmorgen maken onge
veer 25.000 mensen gebruik van de terminal. Het
gebouw kon vanmorgen weer worden openge
steld.
De IRA had rond half zes gisteravond laten we
ten dat 'in de komende twee uur iets zou gebeu
ren' en dat Heathrow moest worden gesloten.
Evenals woensdag weigerden de
ter het uitgestrekte complex te ontruimen. He
athrow, dat jaarlijks door 47 miljoen passagiers
wordt aangedaan, is de grootste internationale
luchthaven ter wereld.
De IRA-aanvallen worden in Londen gezien als
een poging om maximale economische schade te
berokkenen. De gebruikte mortieren, die elk het
explosieve vermogen van vier handgranaten heb
ben, waren veel ldeiner dan het projectiel dat in
1990 op Downing Street 10 de ambtswoning
van de Britse premier werd afgevuurd.
Kort voor de tweede aanval had Gerry Adams,
de voorzitter van Sinn Fein (de politieke arm van
de IRA), een impliciete waarschuwing gegeven.
Hij zei: ,,Het conflict gaat voort. Om de zoveel tijd
zal iets spectaculairs gebeuren om de wereld te
herinneren aan de Britse aanwezigheid in Noord-
Ierland". Vannacht werd in de Noordierse hoofd
stad Belfast een lid van de Noordierse politie, de
Royal Ulster Constabulary', doodgeschoten. Het
slachtoffer had geen dienst toen hij werd aange
vallen.
Een uitgebrande auto staat bij het Londense vliegveld Heathrow als getuige van de mislukte n
van woensdag. Vanuit de buizen op de achterbank werden de projectielen afgevuurd.
'Massamoordenaar Hebron had wel moeten worden gestopt'
Leger en grenspolitie in de bezette gebieden hebben
strikte orders geen vuurwapens te gebruiken tegen Israë
lische kolonisten. Zelfs als de militaire bewakers in de
Grot van de Aartsvaders in Hebron op hun post waren
geweest, hadden ze massamoordenaar Baruch Goldstein
niet neergeschoten. Dat heeft de commandant van de
paramilitaire grenspolitie in Hebron gisteren verklaard
tijdens het getuigenverhoor voor de Israëlische staats
commissie die de omstandigheden onderzoekt waaron
der het bloedbad kon plaatshebben.
omstandigheid op kolonisten
schieten, ook niet als deze hun
vuurwapens gebruiken tegen
onschuldige Palestijnen. Als ze
kolonisten op Palestijnen zien
vuren, moeten ze dekking zoe
ken tot de kolonisten het maga-
dbloemendaal
correspondent
Volgens de commandant, luite
nant-kolonel Meir Tayar, mo
gen soldaten en leden van de
grenspolitie onder geen enkele
zijn van hun wapen hebben
leeggeschoten. Pas daarna kun
nen ze arrestaties verrichten.
Het achterliggende idee is dat
de kolonisten per definitie niet
de vijanden van de Israëlische
militairen zijn.
Eerder deze week zei de com
mandant van Israëls centrale
militaire sector, generaal-ma-
joor Danny Yatom, dat het
bloedbad had kunnen worden
voorkomen als er bewakers
hadden gestaan bij de toe
gangsdeuren tot de islamitische
gebedsruimte. Overste Tayar
kon weinig meer zeggen dan
dat drie afwezige bewakers zich
hadden verslapen. ,,Maar ook
als ze wel op hun post waren
geweest, hadden ze niet op
Goldstein geschoten vanwege
de order", voegde hij eraan toe.
De lezing van Tayar werd la
ter, op de dag afgezwakt door de
commandant van de Israëlische
strijdkrachten op de Westelijke
Jordaanoever, generaal-majoor
Shaul Mufaz. Hij bevestigde dat
er een order bestaat die het mi
litairen verbiedt op joden te
schieten. Maar die heeft volgens
hem alleen betrekking op situa
ties waarin sprake is van orde
verstoringen waarbij joodse le
vens gevaar lopen. ,,Als ik in de
Grot van de Aartsvaders was ge
weest en ik had gezien dat
Baruch Goldstein biddende
moslims neermaaide, dan had
NAVO-bijstand
gevraagd tegen
Serviërs Bihac
zagreb/zepce/praac
der 'normaalbetaalden' zal toe
nemen.
Het plan leidde niet alleen in
Parijs tot protesten. In vrijwel
alle grote steden zijn duizenden
jongeren bijeen geweest om
zich te verzetten tegen de rege
ringsplannen. In Bergerac kaap
ten middelbare scholieren zelfs
een trein om naar de geplande
demonstratie in Bordeaux te
gaan.
Franse VN-soldaten in de mos
lim-enclave Bihac hebben gis
teren assistentie ingeroepen
van NAVO-vliegtuigen nadat
zij door Serviërs onder vuur
waren genomen. Een toestel
van het bondgenootschap
kreeg de schutters in het oog,
maar mocht van de speciale
VN-afgezant Akashi de stellin
gen niet bombarderen, zo ver
klaarde een VN-functionaris
ter plaatse.
Een Servische tank beschoot
woensdagavond al barakken
van Franse blauwhelmen in Bi
hac. Legerposten in Otoka en
Bosanska Krupa kwamen gister
morgen onder vuur. Niemand
raakte gewond, maar twee
vrachtwagens, een stuk geschut
en een raket werden verwoest.
De Fransen vroegen daarop om
luchtacties. Verscheidene Fran
se en Amerikaanse vliegtuigen
scheerden over het gebied,
waarop de Serviërs stopten met
schieten.
VN-lidstaten zijn overeenge
komen 7.200 extra troepen naar
Bosnië te sturen om toezicht te
houden op de kwestbare be
standen in de republiek. De
Britse minister Rifkind (defen
sie) verklaarde gisteren dat een
oproep van Londen succes had.
Verschillende landen boden
3.850 nieuwe blauwhelmen aan
en 2.450 anderen worden uit
andere plaatsen in het voorma
lige Joegoslavië naar Bosnië ge
haald. De Britten zelf sturen een
extra bataljon van 900 soldaten.
De VN hadden om 10.000 extra
blauwhelmen gevraagd.
Een gewonde Servische soldaat
hangt zijn machinegeweer en mu
nitie losjes over zijn schouder. De
man raakte gewond bij gevechten
met moslims in het belegerde
stadje Maglaj.
FOTO REUTER RANKO CUKOVIC
correspondent
Enkele duizenden Hongaren hebben
gisteren voor het gebouw van de
Hongaarse radio gedemonstreerd te
gen het ontslag van 129 radio-mede
werkers. Wat hen op de been bracht,
is niet dat er 129 van de 2.000 perso
neelsleden uitgaan, maar dat de ont
slagen vrijwel uitsluitend journalisten
treffen, en dan nog journalisten die
erom bekend staan dat ze de opposi
tie steunen. Volgens radio-directeur
Laszlo Csucs een pure bezuinigings
met de parlements-
ver twee maanden in
lar weinigen die dat
operatie, ma;
verkiezingen
zicht zijn err
geloven.
De 129 ontslagen maken deel uit van
een totaal van meer dan 300 dat Gsucs
voor april, de maand voor de verkie
zingen, heeft gepland. Toen hij zijn
plannen voor de ontslagen enkele we
ken geleden aankondigde, zei hij dat
de operatie economische redenen had.
Met zo'n duizend journalisten en dui
zend mensen aan technisch en admi
nistratief personeel, is de radio volgens
hem zwaar overbemand. Maar hij gaf
ook aan dat vooral diegenen zouden
worden getroffen 'die oppositie heb
ben gevoerd tegen de vernieuwing van
de Hongaarse radio'.
Maar volgens de oppositie hebben de
ontslagen weinig met bezuinigingen en
niets met vernieuwing te maken, maar
alles met wat in Hongarije 'de me
diaoorlog' wordt genoemd, een doelge
richte actie bij radio en televisie tegen
programma's en journalisten die de
huidige regeringscoalitie niet steunen.
Dat zijn voor een deel voormalige
communisten en socialisten, maar ook
aanhangers van de liberale partijen.
De ontslagen komen op een voor de
regeringspartijen zeer gunstig tijdstip,
namelijk aan het begin van de cam
pagne voor de parlementsverkiezingen
die op 8 mei plaatsvinden. Op het plat
teland zijn radio en TV voor veel men
sen de enige nieuwsbron, zodat de op
positie vreest dat haar stem daar nu
nauwelijks nog zal doordringen.
Radio-directeur Csucs staat bekend als
een aanhanger van de rechtse nationa
list Istvan Csurka, een schrijver en par
lementariër die bekend is om zijn anti
semitische uitspraken en die het afge
lopen weekeinde verklaarde dat 'poli
tieke zuivering op zichzelf geen slechte
zaak is, aangezien de ontslagen het
volk ten goede komen' en: 'dat dit het
begin van de persvrijheid in Hongarije
is'.
De aanhangers van Csurka laten zich
ook tijdens de demonstratie voor het
radiogebouw niet onbetuigd. Kleine
groepjes, herkenbaar aan een Hon
gaarse vlag of een rozet met de Hon
gaarse driekleur op de revers hebben
zich onder de demonstranten ge
mengd om hun steun aan radio-direc
teur Csucs te betuigen. ,,Wat is uw me
ning", vraagt een van hen als hij ons
als buitenlandse journalisten heeft geï
dentificeerd.
Ietwat verbijsterd hoort hij aan dat we
geen mening over de kwestie hebben,
maar dat we hier zijn om verslag te
doen. Dan wil hij zijn eigen opvattin
gen wel kwijt: „De radio moet worden
gezuiverd van communisten, er is in
dit land niets veranderd sinds 1989".
En dan ontglipt hem, een beetje tot
zijn eigen schrik: „Het gaat nu tussen
de echte Hongaren en de joden".
De ontslagen bij de radio troffen on
dermeer vrijwel de volledige redactie
van het programma '168 uur', een van
de programma's waarin de oppositie
ik hem neergeschoten", zei hij.
„Het was de plicht van de sol
daten alle mogelijke maatrege
len te nemen om een einde te
maken aan de schietpartij."
Een andere officier die giste
ren getuigde was de militaire
gouverneur van Hebron, kolo
nel Shalom Goldstein. Hij zei
dat zich in het afgelopen jaar in
de Grot van de Aartsvaders 25
incidenten tussen joden en
moslims hebben voorgedaan.
Volgens Goldstein waren in de
meeste gevallen de joden de
agressors. Tegen een paar van
hen is vervolging ingesteld. Bur
gemeester Zvi Katzover van
Kiryat Arba, de Israëlische ne
derzetting bij Hebron, heeft
protest aangetekend tegen die
verklaring. Volgens hem zijn er
'zeker honderd' incidenten ge
weest waarbij moslims joden
hebben aangevallen.
De Israëlische mensenrech
ten-organisatie 'B'tselem' heeft
gisteren de commissie gevraagd
te mogen getuigen. De organi
satie zegt dat volgens een eigen
onderzoek in totaal 62 Palestij
nen door Israëli's zijn gedood
bij de massamoord en de onge
regeldheden die daarna uitbra
ken. Dat is aanzienlijk meer dan
het leger de commissieleden
heeft verteld.
Spanning loopt op in Mexicaanse deelstaat
De conservatieve krachten in
Chiapas verdenken de bisschop
en andere roomskatholieke
geestelijken ervan dat ze deel
uitmaken van het verzet. Die
mening wordt versterkt omdat
veel priesters in Chiapas aan
hangers zijn van de theologie
van de bevrijding. In deze theo
logische richting wordt het stre
ven naar sociale rechtvaardig
heid gezien als een belangrijke
menselijke opdracht die voort
vloeit uit het evangelie.
De bedreigde bisschop werd
onlangs namens Latijns-Amer
san cristobal de las casas ips
De sociale en politieke spannin
gen in de Mexicaanse deelstaat
Chiapas zijn weer opgelopen
nadat de bemiddelaar tussen
verzet en regering, bisschop Sa
muel Ruiz door een plaatselijke
actiegroep is bedreigd. Het on
langs opgerichte Burgerfront
van San Cristobal (FCS) eist dat
de bisschop vertrekt uit Chia
pas. Het FCC dreigt het bis
schoppelijk paleis in brand te
steken als de bisschop niet aan
de eis voldoet.
Het FCC is een organisatie die
nauwe banden heeft met de
landeigenaren in Chiapas. Deze
zijn door de opstandelingen van
het Zapatistische Bevrijdingsle
ger (EZLN) verantwoordelijk ge
steld voor de erbarmelijke om
standigheden waarin de plaat
selijke inheemse bevolking
moet leven.
echte
de
mensenrechten voorgedragen
voor de Nobelprijs voor de Vre
de. De Argentijnse architect
Adolfo Perez Esquivcl, die zelf
in 1980 de vredesprijs kreeg,
diende de voordracht van Sa
muel Ruiz bij het Noorse No-
belcomité in.
Oost-Afrika staat tien jaar na de
hongerramp in Ethiopië, die
aan honderdduizenden het le
ven kostte, voor een nieuwe
voedselcrisis. Kenya, dat tot
voor kort nog overschotten pro
duceerde, ziet de ergste hon
gersnood op zich afkomen
sinds de onafhankelijkheid in
1963. Vijf miljoen mensen
een vijfde van de totale bevol
king zijn op voedselhulp aan
gewezen. Zelfs bronnen en
boorgaten drogen op en ernsti
ge waternood dreigt. Ook in
Ethiopië, Somalië en het zuiden
van Sudan hongeren miljoenen
Hongersnoden zijn tegen
woordig voorspelbaar. Talrijke
hulporganisaties zorgen ervoor
dat de noodlijdende gebieden
voedingsmiddelen krijgen.
Vroeger was hulp alleen nodig
bij buitengewone droogteram
pen, maar nu is de honger in
grote delen van Oost-Afrika een
permanent verschijnsel gewor
den.
De continue hulp heeft een
beslissend nadeel: ze redt het
leven van de hongerenden,
maar vernietigt de inheemse
economie. Elke levering van
graan drukt de prijzen en on
dergraaf! het bestaan van de
Afrikaanse hoeren. In Amerika
en West-Europa hebben de ex
porteurs van agrarische produk-
ten al lang munt geslagen uit de
hongerhulp en de verscheping
van graanoverschotten naar
Afrika. De huidige hongersnood
in Oost-Afrika is niet alleen
door het weer en uitgebleven
ngnval gnw
deel door mensen zelf veroor
zaakt. Dit geldt in het bijzonder
voor de gebieden in Somalië en
het zuiden van Sudan die ver
woest zijn door de burgeroor-
lOR.
tot nu toe ruim aan het woord kwam.
Het is een van de veertien politieke
programma's op radio en televisie die
het afgelopen jaar zijn gesneuveld om
dat ze te veel ruimte aan de oppositie
boden. Hoe haastig de ontslagen zijn
doorgevoerd, bleek daaruit dat de
zendtijd van '168 uur' noodgedwongen
moest worden opgevuld met muziek.
Een van de ontslagenen. Henrik Havas,
was de enige journalist die in 1987 de
moed had om verslag te doen van de
oprichtingsbijeenkomst van het Hon
gaars Democratisch Forum (MDF), nu
de grootste regeringspartij. Volgens de
voorzitter van de liberale Vrije Demo
cratische Partij hebben veel van de ge
troffen journalisten meer bijgedragen
tot de systeemwisseling dan een aantal
regerende politici.
De partijen die het beleid van
de Kazachse president Nazarba-
jev steunen, hebben de meeste
stemmen behaald bij de verkie
zingen voor een nieuw parle
ment die maandag werden ge
houden. Dat maakten verkie
zingsfunctionarissen gisteren
bekend.
Waarnemers van de Confe
rentie voor Veiligheid en Sa
menwerking in Europa (CVSH),
onder wie CDA-kamerlid Van
Houwelingen, hebben echter
kritiek op de korte voorberei
dingstijd, een slecht systeem
van inschrijving van partijen en
de praktijk dat een individu
voor zijn hele familie stemt.
Volgens de waarnemers vol
doen de verkiezingen daardoor
inter
naler
Nazarbajev verwierp die kri
tiek. Hij zei dat de verkiezingen
democratisch waren verlopen
en voldeden aan Kazachse nor
men. „Aan Europese normen
zijn we nog niet toe", zei de
president.
