Kans op terugkeer van difterie
Binnenland
'Herstel' ozonlaag geen einde afbraak
'Luchtmacht was in '69
hang voor atoomaanval'
Kosto legt eerste steen
Wöltgens daagt Van
Mierlo uit over AOW
PR-offensief voor
VRIJDAG 11 MAART 1994
Kosto wil eind aan wildgroei loterijen
den haag Er worden grenzen gesteld aan de hoogte van lote-
rijprijzen, Loterijshows op televisie en reclame voor loterijen en
andere kansspelen worden ingeperkt en er mogen geen nieuwe
kansspelen bijkomen. Staatssecretaris Kosto van justitie heeft
dat de Kamer laten weten. Doel is de gokverslaving enigszins in
de hand te houden. De voorstellen moeten nog verder worden
uitgewerkt. Onduidelijk is dus nog of bijvoorbeeld de huidige
hoofdprijs van zeven miljoen gulden in de Nationale Postcode
loterij acceptabel wordt geacht, of dat de prijs omlaag moet.
Bank helpt bij opsporing paspoorten
den haag Banken kunnen een grote rol spelen bij de opsporing
van gestolen of zoek geraakte paspoorten en rijbewijzen. Een
speciaal computerprogramma en aangescherpte wetgeving heb
ben via de banken al duizend valse identiteitsbewijzen boven
water gehaald, zo meldt het blad van de Nederlandse Vereniging
van Banken NVB, NVBulletin. Nu worden jaarlijks zo'n 100.000
paspoorten en rijbewijzen gestolen of verloren. Een groot deel
daarvan komt in het criminele circuit terecht. Met die identi
teitsbewijzen kan gemakkelijk worden gefraudeerd, bijvoorbeeld
bij kasopnamen bij banken. In het zogeheten Verificatie en In
formatie Systeem (VIS) zitten inmiddels bijna 100.
paspoorten.
'Duitsers welkom bij bevrijding'
den haag De aanwezigheid van Duitsers bij de herdenking op 4
mei ën de festiviteiten op 5 mei 1995 is voor het kabinet be
spreekbaar. Het gaat hier immers om de overwinning op het fas
cisme. Wel moet een en ander grondig met de organisaties van
slachtoffers en verzetsmensen worden besproken, zo vinden ka
binet en een kamermeerderheid. CDA'er De Hoop Scheffer: „De
voorbereiding moet liggen bij de organisaties van oud-strijders
en oud-verzetsmensen. Volgens mij is betrokkenheid van de
Duitsers een goede manier om te laten zien dat Duitsland intus
sen toch is toegetreden tot het concert van democratische sta-
FSV bereid tot bijna-nullijn
utrecht De spoorwegvakbond FSV wil het grootste deel van de
looneis van 2,5 procent inleveren als de NS bereid zijn harde af
spraken te maken over behoud van werkgelegenheid. De bond
denkt daarbij vooral aan een vierdaagse werkweek voor perso
neel vanaf vijftig jaar en aan het recht voor werknemers om in
deeltijd te werken. Bij het afbreken van het CAO-overleg twee
weken geleden wilden de gezamenlijke bonden nog 2,5 procent
meer loon èn afspraken over behoud van werk. Eerder deze
week maakte de Vervoersbond CNV al bekend dat een loonsver
hoging niet nodig is bij werkgelegenheidsafspraken. De Ver
voersbond FNV raadpleegt dit weekeinde zijn kaderleden.
Toch geen BTW op toertochten ijsclub
den haag Staatssecretaris Van Amelsvoort van financiën stelt
toch ijsverenigingen en ijsclubs die toertochten organiseren vrij
van BTW-heffing. De bewindsman heeft dat de vaste kamer
commissie van financiën laten weten, die direct aan de bel trok
na berichten over een mogelijke BTW-aanslag op een toertocht
in Drenthe.
Man wil pamfletten verspreiden
den haag Een Belgische actievoerder wil doorgaan met het in
Nederland verspreiden van pamfletten waarin de uitroeiing van
joden in de Tweede Wereldoorlog wordt ontkend. Hij vocht een
eerder door de rechter opgelegd verbod gisteren aan voor de
president van de rechtbank in Den Haag. Hij vindt dat hij recht
heeft op vrijheid van meningsuiting. De Anne Frank Stichting,
het Landelijk Bureau Racismebestrijding en het Centrum Infor
matie en Documentatie Israël (CIDI) hadden om het verbod ge
vraagd.
Toename in Oost-Europa kan overwaaien naar Nederland
De kans op terugkeer van difterie is allesbehalve denk
beeldig. De geneeskundige hoofdinspectie heeft daarom
een aantal deskundigen gevraagd een draaiboek op te
stellen als deze gevaarlijke besmettelijke infectieziekte
weer toeslaat in Nederland.
voormalige Oostblok. Het gif
dat de gevaarlijke typen van de
difterie-bacterie uitscheiden
kan in neus en keel vliesachtige
ontstekingen veroorzaken die in
ernstige gevallen tot verstikking
kunnen leiden. Bij complicaties
vernietigt het gif bovendien ze
nuwcellen en hartspiercellen,
Volgens het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieuhy
giëne (RIVM) in Bilthoven
neemt de kans op difterie toe
door vermindering van de na
tuurlijke bescherming en een
groeiend aantal gevallen in het
PvdA-fractieleider Wöltgens
heeft gisteren een nieuw propa
gandamiddel geïn
troduceerd in de
verkiezingscampag
ne; de open brief.
De eerste was giste
ren voor 'Beste
Hans' van Mierlo en
had de AOW als on
derwerp. „Heel Ne
derland wacht met
spanning af wat het
CDA gaat doen.
Toch zou ik het
jammer vinden als
het nadenken alleen
aan Elco Brinkman
wordt overgelaten.
Is dat jou niet min
stens zoveel op het
lijf geschreven?", aldus Wölt
gens.
De PvdA-fractieleider wijst er
op dat de koopkracht van een
bejaarde met uitsluitend AOW
er bij D66 net als bij het CDA de
komende jaren zes procent op
achteruit gaat. Volgens Wölt
gens is het binnen de 'beroem
de smalle marges van de poli
tiek' mogelijk tot betere resulta
ten te komen, zoals het PvdA-
prógram laat zien. Daarin leve
ren de bejaarden de komende
jaren drie procent in. „Mis
schien toch iets om in het
weekend over na te denken".
Wöltgens stelt de vraag ook,
'Misschien
toch iets
over te
denken
zegt hij, met het oog op de ko-
Vliegtuigen zijn ook boosdoener
de bilt.jan ottens
In de eerste maanden van dit jaar is de
ozonlaag boven Nederland veel dikker ge
weest dan de afgelopen jaren. Toen werden
dermate extreem lage waarden gemeten dat
een echt gat in de ozonlaag, die het aardop
pervlak beschermt tegen de bij mensen
kankerverwekkende ultraviolette straling
van de zon, dicht bij leek te komen. In janu
ari en februari was de laag echter veel dik
ker dan in de voorgaande jaren, hoewel ook
dat 'herstel' niet betekent dal de geleidelijke
afbraak van de ozonlaag is gestopt.
Sinds de jaren zeventig neemt de dikte van
de ozonlaag af met ongeveer twee procent
per tien jaar. Hoewel dat nog niet weten
schappelijk voor honderd procent vast
staat, wordt algemeen aangenomen dat de
ozon wordt afgebroken onder invloed van
vooral chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's)
drijfgassen die onder meer worden gebrtlikt
bij het maken van schuimplastic, in koel
kasten en in spuitbussen. Internationaal
zijn inmiddels afspraken gemaakt om het
gebruik van CFK's te beperken. Deson
danks vertoont het al bestaande gat in de
ozonlaag boven de zuidpool nog steeds
geen enkel teken van herstel. Het was de af
gelopen winter zelfs weer groter dan daar-
Ook het vliegverkeer speelt een rol. Vooral
vliegtuigen die op grote hooge vliegen bren
gen via de uitlaatgassen veel extra stof in de
ozonlaag, dat de afbraak van ozon bevor
dert. Vooral zwavelhoudende deeltjes fun-
Maastricht en vliegvelden waren doelwit
den haag» gpdkomt naar voren dat kernwa
pens lange tijd een hele grote
De Koninklijke Landmacht rol hebben gespeeld,
hield er in 1969 ernstig reke- De landmacht bereidde zich
ning mee dat ruim vijftig grondig voor op een mogelijke
plaatsen in Nederland doelwit oorlog tegen de Oostbloklan-
zouden zijn van een atoom- den. De IJsselünie, een brede
aanval door de Russen. Be- waterlinie die ook in 1939-
langrijkste doel was Maas- 1940 de Duitsers moest tegen-
tricht, met in de onderaardse houden, werd gezien als be-
gewelven van de Sint Pieters- langrijke barrière tegen de
berg een van de NAVO-com- Russen. Van '51 tot '53 werd in
mandocentra. Andere nucleai- het grootste geheim aan ver
re doelen waren de marine- sterking van de IJssellinie ge-
stad Den Helder, luchthaven werkt. Als het nodig was, werd
Schiphol, de Randstad (met het stroomgebied van de IJssel
zeehaven Rotterdam) en de onder water gezet. Om te
militaire vliegvelden Leeuwar- voorkomen dat de hele Betu-
den, Twenthe, Woensdrecht, we onder water zou lopen,
Gilze en Rijen en Valkenburg. werd tussen Arnhem en
Dat blijkt uit een gisteren Nijmegen een dijk gebouwd,
verschenen studie van de his- in de volksmond defensiedijk.
torici J. Hoffenaar en B. De sluizen bij Kornwerder-
Schoenmaker over de Konink- zand, Den Oever en IJmuiden
lijke Landmacht in de periode konden bij nadering van de
1945-1990. De onderzoekers vijand worden gesloten, waar
stelden de doelwitten vast op door het waterpeil van het IJs-
grond van het feit dat er mili- selmeer, en daarmee dat van
taire installaties, brandstof- de IJssel, zou stijgen. Moest
centra of telefooncentrales za- het waterpeil snel stijgen, dan
ten, of omdat het Vliegvelden kon via dezelfde sluizen ook
of voor de verbindingen be- zout water worden doorgela-
langrijke bruggen waren. ten. De gevolgen daarvan zou-
Uit het kaartmateriaal valt den overigens zeer ingrijpend
niet op te maken of de veron- zijn geweest, aldus de onder-
derstellingen van de Neder- zoekers. Vooral in het West-
landse landmacht door histo- land zou een enorme verzil-
risch materiaal uit het oost- ting zijn opgetreden,
blok worden bevestigd. Wel
met een grote kans op plotselin
ge dood.
Difterie kwam in de Tweede
Wereldoorlog in Nederland veel
voor. In 1945 stierven ruim
4.200 mensen aan difterie, vijf
jaar later nog maar 196. Sinds
1970 is nog maar één patiënt
aan deze ziekte overleden: difte
rie is door massale vaccinatie in
Nederland vrijwel verdwenen.
Omdat er geen infecties zijn,
maakt het lichaam ook geen an
tistoffen meer aan. Bij mensen
die langer dan tien tot vijftien
jaar geleden zijn ingeënt, 60
procent van de volwassenen, is
de natuurlijke weerstand vrijwel
nul.
In Rusland is het aantal geval
len van difterie de laatste jaren
vooral in en rond de grote ste
den sterk gestegen. De epide
mie heeft zich vanaf 1992 uitge
breid naar de Oekraïne, Wit
Rusland, Letland en Litouwen,
terwijl in Polen twee mensen
difterie hebben gekregen na
contact met Oekraïners.
Het RIVM noemt het risico op
besmetting bij een kort bezoek
aan deze gebieden vooralsnog
Open brief nieuwe verkiezingstactiek PvdA
mende kabinetsformatie. Hij wil
graag weten of de PvdA straks
kan rekenen op de steun van
D66 bij pogingen om rechtvaar
dige inkomensver
houdingen te reali-
Van Mierlo reageer
de woedend. Hij
noemde de actie
'demagogisch'.
„Dank voor de op
roep tot nadenken,
al was dat niet echt
nodig", schreef Van
Mierlo gisteren di
rect terug aan de
'geachte heer Wölt
gens'. Hij kaatste de
bal direct terug. Wij
zend op de consta
tering van Wöltgens
dat de afgelopen ja
ren de zwakste schouders de
zwaarste lasten hebben moeten
dragen, stelde Van Mierlo 'datje
het vast met me eens bent dat
de schuldingen (CDA en PvdA
dus, red.) zwaar gestraft moeten
worden'. Overigens gaf Van
Mierlo niet aan hoe D66 het
koopkrachtverlies voor bejaar
den wil beperken. Dat zal de
partij van jaar tot jaar bekijken,
aldus de Democraat.
Wöltgens wees de beschuldi
ging van demagogie van de
hand. „De enige electorale bij
bedoeling van mijn brief is voor
de verkiezingen helderheid te
hebben".
geren als gangmaker voor de vernietigende
werking van de CFK's.
De oorzaak van de enorme ozonafbraak bo
ven Europa in de zomermaanden van 1992
en 1993 is complexer. Volgens weerkundi
gen speelde de enorme uitbarsting van de
Filipijnse vulkaan Pinatubo in juni 1991
daarbij een belangrijke rol. Toen kwamen
enorme hoeveelheden stof hoog in de at
mosfeer, waardoor veel meer ozon werd af
gebroken dan normaal. Dat stof zakt echter
weer geleidelijk aan terug naar het aardop
pervlak. Een tweede oorzaak voor de lage
ozonwaarden boven Nederland in de afge
lopen twee jaar is een iets gewijzigde lucht
stroming, waardoor veel lucht uit de tropen
werd aangevoerd. Die lucht is van nature
den haag De redding van 's lands industrie moet de
komende verkiezingsmaanden de AOW gaan aflos
sen als het gesprek van de dag in Den Haag en om
streken. De werkgeversvoormannen Rinnooy Kan
(VNO) en Blankert (NCW) gaven daarom gisteren in
het bijzijn van premier Lubbers het startsein voor een
grootscheeps PR-offensief Nederland moet kiezen.
Congressen, brochures en paginagrote advertenties
moeten politiek, werknemers en milieubeweging de
komende tijd rijp maken voor de gedachte dat het
vijf voor twaalf is. Onze concurrentiepositie is in ge
vaar. De werkgevers roepen de kiezers om hun poli-
Idee wekt woede
Van Thijn voor
ander kiesstelsel
gpd
niet groot. Het risico van import
in Nederland kan echter toene
men naarmate de Europese
grenzen verder opengaan. Bij
kinderen is het gevaar dankzij
de hoge vaccinatiegraad klein.
Het RIVM en de inspectie
raadt iedereen aan die naar die
gebieden gaat en langer dan
tien jaar geleden is ingeënt, zich
opnieuw te laten vaccineren.
Voor een vaccinatiecampagne
in Nederland zelf is vooralsnog
geen reden.
Woordvoerders van kleine
partijen hebben furieus gere
ageerd op het voorstel van
minister Van Thijn (binnen
landse zaken) om het Neder
landse kiesstelsel zo te veran
deren, dat kleine en lokale
partijen minder kans heb
ben.
De minister zei gisteren
dat Nederland zo snel moge
lijk af moet van het huidige
kiesstelsel. Dat levert veel te
veel kleine en lokale partijtjes
op. Het besturen van ge
meenten en het land met
steeds grotere, moeizaam
werkende coalities brengt de
bestuurskracht ernstig in ge-
Dat concludeert Van Thiin
uit de uitslag van de raads-
erkiezingen. Hij is niet te
gen lokale partijen, noch is
hij erg geschrokken van het
lies van de eigen partij.
Wel denkt Van Thijn dat in
fan steden het college van
burgemeester en wethouders
zal worden gevormd door
een coalitie van drie tot vijf
partijen, waardoor besturen
erg moeizaam wordt.
Schutte (GPV) vindt het
een raar idee. „Als zo mas
saal op kleine partijen wordt
gestemd, is dat een teken van
onvrede met de grote partij
en. Daar moet Van Thijn le
ring uit trekken, in plaats van
de kleinere partijen van on
rust en instabiliteit te be
schuldigen." Wïllcms
(Groen Links) is ook tegen:
„Van Thijn wil extreem
rechts de wind uit de zeilen
nemen. Maar die oplossing is
slechts optisch."
Clementie voor
Luit jens is
lauw ontvangen
groningen «gpd
De strafvermindering voor de
74-jarige nazi-collaborateur
Luitjens heeft weinig beroering
gewekt. Wel vinden voormalige
verzetsinstanties de datum van
vrijlating van de ex-landwachter
uit het Drentse Roden ongeluk
kig gekozen: eind maart vol
gend jaar, kort voor de vijftigste
herdenking van de Tweede We
reldoorlog en de bevrijding.
Ook in Canada is gematigd
gereageerd. „Wij hebben altijd
gewild dat het recht zijn loop
moest hebben, zowel in Canada
als in Nederland. Dat is ge
beurd. Alle procedures zijn
doorlopen en dan moet je ver-
der niet meer zeuren", aldus di
recteur hitman van het Simon
Wiesenthal Center in Toronto.
Gezien de achtergronden - de
leeftijd van Luitjens en diens
onbesproken geclrag na de oor
log - heeft hij er geen moeite
mee, zegt hij, om het besluit
sta
tieke partijen te vragen om een goed industriebeleid.
Daarnaast is het voorjaar traditioneel de tijd waarin
met de vakbonden gepraat wordt over de arbeids
voorwaarden. Aan de CAO-onderhandelingstafels
worden besluiten genomen over zaken die de werk
gevers noodzakelijk achten: loonmatiging en flexibe
ler werken bijvoorbeeld. De werkgevers weten zich
verzekerd van steun van de publieke opinie als het
gaat om minder regelgeving. Volgens een NIPO-on-
derzoek ziet de helft van de Nederlanders het belang
in van loonmatiging. Tot langer werken is slechts
een kwart bereid. foto anp
justitie te respecteren.
Kosto zette gisteren het vonnis
levenslang om in zes jaar met
aftrek van voorarrest. Luitjens
werd in 1948 in Assen bij ver
stek (hij was ontsnapt en naar
het buitenland gevlucht) tot le
venslang veroordeeld vanwege
zijn rol in de oorlog. Eind 1992
besloot hij onder grote druk
vanuit Canada naar Nederland
te komen om zijn straf uit te zit
ten.
IN DE PEILING
AlmeloStaatssecretaris Kosto heeft gisteren de eerste steen gelegd
voor het nieuwe huis van bewaring De Karelskamp in Almelo. De straf
inrichting krijgt 144 cellen. foto anp Raymond rutting
Vertrouwen
D66-lijsttrekker Van Mierlo en
zijn PvdA-collega Kok genieten
op dit moment bij de kiezer het
meeste vertrouwen. Zij hebben
een fikse voorsprong op CDA'er
Brinkman. Waar Kok en Van
Mierlo niet alleen bij hun eigen
aanhang vertrouwen wekken
scoort Brinkman alleen goed bij
mensen die nu van plan zijn op
het CDA te stemmen. Dat geldt
ook voor WD-lijsttrekker Bolke-
stein en het Groenlinkse duo
Brouwer/Rabbae.
Dat blijkt uit de Politieke Ther
mometer die het bureau Inter-
/View gisteren voor ANP en TV-
programma NOVA heeft ge
maakt. De thermometer wordt
tot de Tweede-Kamerverkiezin
gen van 3 mei nog een paar
keer herhaald. Van de kiezers
heeft 47,7 procent vertrouwen
in Van Mierlo, bij Kok is dat
43,4, bij Brinkman 31 en bij Bol-
kestein 25,3 en bij
Brouwer/Rabbae 20,8. Voor alle
lijsttrekkers is het vertrouwen
onder de eigen aanhang-het
grootst (rond de 80 procent).
Alleen Van Mierlo is een uitzon
dering. Hij geldt voor 93,6 pro
cent van de huidige D66-kiezers
als een vertrouwenwekkende fi
guur. PvdA-leider Kok geniet
onder zijn eigen kiezers het
minste vertrouwen met 74,9
procent.
Bijna de helft (45,9 procent) van
alle kiezers denkt op dit mo
ment nog na of men bij de
Tweede-Kamerverkiezingen van
3 mei op D66 stemt. CDA en
WD worden door respectieve
lijk 36,3 en 36,0 procent ge
noemd als een mogelijke keuze;
voor de PvdA is dat percentage
34,3 procent en voor Groen-
Links26,l.
Groen, groener
Als het verkiezingsprogramma
van Groen Links tot regerings-
beleid wordt verheven, heb je
de meeste kans dat de doelstel
lingen van het Nationaal
Milieubeleidsplan (NMP2) wor
den gehaald. Dat heeft het
Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieuhygiëne (RI
VM) uit Bilthoven becijferd die
het verkiezingsprogramma van
Groen Links op 'groenheid'
heeft getest.
OokD66 scoort volgens het RI
VM redelijk op milieugebied,
hoewel de plannen van deze
partij minder concreet zijn uit
gewerkt dan die van Groen-
Links. Beide partijen trekken
meer geld uit voor het milieu
dan het huidige kabinet wil.
Ook andere partijen overwegen
om het 'groengehalte' van hun
verkiezingsprogramma te laten
doorrekenen door het RIVM.
I let kabinet wil in 2000 22,7
miljard gulden reserveren voor
het milieu. Aanstaande maan
dag beslist de Tweede Kamer
over NMP2. Groen Links trekt
3,5 miljard meer uit en komt op
26,2 miljard gulden. D66 heeft
22,9 miljard uitgetrokken.
Het huidige kabinet wil op ter
mijn arbeid goedkoper maken
en energie duurder. Deson
danks wordt een aantal milieu
doelstellingen niet gehaald. Met
name op het gebied van verkeer
en energiegebruik blijven de re
sultaten ver achter. Groen Links
wil de energieprijs voor klein
verbruikers verdubbelen en de
accijns op benzine met 42 cent
verhogen. In totaal haalt de par
tij zo dertig miljard gulden extra
aan heffingen binnen. D66 int
met vergelijkbare, maar minder
vergaande belastingmaatrege
len zes miljard extra.
Doordat bij Groen Links het
meeste geld via een lagere loon-
belastyig weer terugvloeit naar
de consument, wordt die er per
saldo niet slechter op, aldus het
RIVM. Door de regel in te voe
ren dat er niet meer dan twee
koeien per hectare mogen gra
zen, vermindert de uitstoot van
ammoniak bij Groen Links
meer dan bij het kabinet of bij
D66. Bij het kabinet en bij D66
neemt de rundveestapel af met
een kwart en bij Groen Links
met 35 procent.
I Iet is de eerste keer dat het RI
VM verkiezingsprogramma's
heeft doorgerekend op milieu
effecten. Tot dusver werden
programma's alleen doorgere
kend door het Centraal Plan Bu
reau (CPB) op economie-effec-
Later stemmen
Burgemeester Peper van Rotter
dam wil dat stembureaus bij
verkiezingen open zijn van ze
ven uur 's ochtends lot acht uur
's avonds. Volgens Peper zou de
opkomst in Rotterdam bij de
gemeenteraadsverkiezingen van
2 maart bij een dergelijke maat
regel zeker vier procent hoger
hebben gelegen dan nu het ge
val was. Dat schrijft hij aan mi
nister Van Thijn van binnen
landse zaken. Volgens Peper
zijn 'de huidige openingstijden
van de stembureaus die stam-
men uil ccn langvervlogen ar-
beidsbestel, niet meer in over
eenstemming met de maat
schappelijke werkelijkheid van
een al jaren bestaand ander rit
me van het arbeidsbestel.' Wer
kenden hebben volgens Peper
nu vaak geen tijd om nog te
stemmen omdat ze nog onder
weg zijn van huis of in de file
