Jesus Christ Superstar
aangepast aan de tijd
Beperkte rol Studenten koor
Tandenloze zigeuner
zingt sterren van hemel
Cultuur Kunst
Molenvereniging wil 7 miljoen extra
Gedreven spel in lange musical
Doesburg
Lakenhal
krijgt
nieuwe Van
muziek
recensie susanne lammers
Nederlands Studenten Kamerkoor o.l.v. Daniel Reuss m.m.v. instrumentaal ensem
ble. Werken van Ravel, Heppener, Koolmees, Manneke en Ton de Leeuw. Gehoord:
5/3, Hartebrugkerk te Leiden.
Het Nederlands Studenten Kamerkoor werkt niet met pu
bliekstrekkers. Het zingt vrij onbekende, moderne muziek, om
dat het daar zelf genoegen in schept. Het ontstond twintig jaar
geleden op basis van de formule waarop ook het Nederlands
Studenten Orkest en het Nederlands studenten Kamerorkest ge
baseerd zijn. Een 'leeg' koor, met elk jaar audities voor koorle
den en een vaste dirigent. Dit jaar resulteerde de (gebruikelijke)
korte maar intensieve repetitieperiode in een homogeen koor
met een prachtige klank dat voornamelijk Nederlandse muziek
bracht die de zangers niet altijd veel ruimte gaf. Niet hemel-
schokkend, wel interessant.
Het oudste onderdeel waren Ravels 'Trois chansons' voor koor
a capella. Deze expressieve liederen, met vaart gezongen, stam
men uit 1915. Het tweede viel het meest op. Een miniatuur-
sprookje waarin vogels een meisje de dood van haar geliefde op
het slagveld melden. De rol van het koor blijft hier beperkt tot
ondersteunen, een solosopraan vertelt het verhaal. Zij zong in
dit aangrijpende lied de droevige contouren die het koor subtiel
inkleurde. Dit leverde een heel mooi evenwicht op.
Minder had het koor te doen in 'De Naam' van Hans Kool
mees. Een verteller vertelt een kinderverhaal, instrumentalisten
illustreren en de rol van het koor bleef beperkt tot hel zingen
van de met toverkracht beladen naam van de jongen, alsof het
mantra's waren.
In Ton de Leeuw 'A cette heure du jour' (een franse vertaling
op basis van een al dan niet authentieke Soemerisch gebed)
vraagt de ik-figuur de goden hem zijn geliefde te schenken. De
meerstemmige sfeertekening wordt gevolgd door een statische
litanie. Gaandeweg weeft men een steeds indrukwekkender
klankkleed van geneuriede accoorden.
Men sloot af met 'lm Gestein' van Heppener. De poëzie van
Celan is gesloten. Heppeners toonzetting is veel toegankelijker.
Hij stelde zelf een thematische cyclus samen, die muzikaal mooi
was opgebouwd. Voor het koor de uitstalkast van de avond. En
in deze korte, afwisselende stukken hoorden we nog eens dal de
toverformule werkt.
MAANDAG 7 MAART 1994
CHEF ANNEMIEK RUYGROK, 071-356472. PLV -CHEF )AN RIJSDAM. 071-356472
MUZIEK
RECENSIE DICK HERMSEN
Zigeunerspecial op 5/3 in het LVC, Leiden
Gypsies, gitanos, egyptiërs of
tziganes worden ze genoemd.
Bij ons heten ze vooral zigeu
ners. Naar schatting tien mil
joen zwerven er rond over de
hele wereld. In Nederland ligt
het aantal woonwagenbewo
ners rond de zevenentwintig
honderd. Deze en nog veel
meer informatie was te lezen bij
foto-reportages die her en der
waren opgehangen in het ge
bouw van het LVC. De foto's
vormden onderdeel van een
boeiende avond zigeuner-cul
tuur met alles erop en eraan. Er
was film, dans, muziek en voor
al veel sfeer.
De grote zaal was voor het or
kest Taraf de Hhaidouks. Dit ze-
ventienkoppig ensemble, af
komstig uit Roemenië is mo
menteel voor een tournee in
Europa. Het is eigenlijk een fa
milie-orkest. Spil, vader en
grootvader van het gezelschap
is de zanger en violist Nicolae
Neacsu. Steunend op een wan
delstok komt de tandeloze grijs
aard het podium op gestrom
peld om vervolgens de sterren
van de hemel te spelen en de
prachtigste ballades te vertol
ken.
De leden van het orkest vari-
eëren van veertien tot bijna ze
ventig jaar oud. Ze spelen tradi
tionele Roemeense muziek en
doen dit subliem. De muzikan
ten die elkaar voortdurend af
wisselen op het podium, spelen
stuk voor stuk met ongekende
virtuositeit. Nergens gaat dit ten
koste van de inhoud van de mu
ziek. De, voor de Slavische mu
ziek, typisch scherpe klank en
het tegendraadse ritme zorgen
voor een opzwependheid die
zijn weerga niet kent.
Een zigeuneravond zonder
dans is ondenkbaar. Feta is een
dansgroep die precies vijfen
twintigjaar geleden, in het LVC,
begon met het uitvoeren van
traditionele dansen. Op Slavi
sche muziek werd een heuse
Roemeense dans voor het voet
licht gebracht. In het zoldercafé
ging de aandacht uit naar een
Hot Club de France-ensemble.
Peripherique, afkomstig uit
Nijmegen, heeft goed geluisterd
naar de godfather van de zigeu-
ner-gitaarmuziek: Django Rein-
hardt. Met rustige soft-swing
zetten ze de altijd nog populaire
zigeuner-gitaarjazz weer eens in
een mooi licht.
Filmliefhebbers konden ge
nieten van de indrukwekkende
'Trahir' van regisseur Mihailea-
nu. Prachtige foto's met gepor
tretteerde fragmenten van een
onzeker zwerversbestaan waren
van de hand van Jan Kuba en
José Melo. Een dergelijk opge
zette cultuuravond verdiend ze
ker herhaling en veel meer pu
bliek.
Sinatra vorige week tijdens de uitreiking van de Grammy Awards
'met U2-zanger Bono. foto ap
De hoofdrolspelers in Jesus Christ Superstar met v.l.n.r. Addo Kruizinga als Judas, Frank Hoelen als Jezus en een voortreffelijke Anne Mie Gils als
Maria Magdalena. foto luc van der spiegel
Spannende voorstelling Ballet van Vlaanderen
Vorig jaar was de musical 'Jesus Christ Superstar' in Ne
derland te zien in een Engelse versie. Het was een stati
sche voorstelling, met het accent op de (solo-)zang, ver
pakt in een powerpop-arrangement. De conclusie moest
luiden dat de musical van Tim Rice en Andrew Lloyd
Webber uit 1971 achterhaald was. Het maakt de waarde
ring voor de show waarmee het Ballet van Vlaanderen de
komende maanden door ons land reist des te groter. Re
gisseur Frank Van Laecke maakte er een spannende
voorstelling van, met een goed evenwicht tussen vorm en
inhoud.
amstelveen kees groenenboom
Het lijdensverhaal is een van de
oudste onderwerpen uit de ge
schiedenis van het westerse
muziektheater. In de tijd van
Bach en Handel was het nog de
strenge en machtige kerk die
voorschreef hoe Jezus diende te
worden verbeeld. Begin jaren
zeventig, toen Rice en Lloyd
Webber het bijbelverhaal ge
bruikten voor een 'wereldlijke'
musical, was de macht van de
kerk snel aan het slinken. Toch
lag het onderwerp nog wel zo
gevoelig, dat aanvankelijk geen
enkele theaterproducent de
show op de planken durfde
brengen.
'Jesus Christ Superstar' werd
een hit omdat Rice en Lloyd
Webber feilloos de tijdgeest
hadden aangevoeld. Ze gaven
de hippie-generatie een Jezus
die als integer individu optorn
de tegen een corrupte gevestig
de orde. Daarmee vertelden ze
veel over de tijd waarin ze leef
den. Het maakte de musical ook
al snel achterhaald, want twin
tig jaar na dato blijkt de waar
heid van de hippies toch ook
niet de definitieve waarheid.
Het is knap dat regisseur Frank
van Laecke een versie heeft we
ten de maken die aansluit bij de
geest van deze tijd. De tijd
waarin, volgens de laatste en
quêtes, de kerk de mens weinig
meer te bieden heeft.
Van laecke maakt van Jezus
die in de vertaling zijn Engel
se naam houdt een popster.
Frank Hoelen lijkt, in zijn leren
broek en met zijn vlassige
baardje, sprekend op popheid
Jim Morrison, die na een explo
sief leven jong overleed aan een
overdosis drugs.
Van Laeckes Jezus is weinig
goddelijk meer. Hij is niet de
begripvolle, alwetende verlosser
die ondanks alle ontberingen
het overzicht houdt op de situa
tie. Net als Judas is hij overgele
verd aan het lot. Jezus is niet
louter goed en Judas is niet lou
ter slecht. De twee kunnen niet
zonder elkaar: het goede kan
niet zonder het kwade bestaan.
Van Laecke heeft dat vertaald in
een haat-liefdeverhouding tus
sen de twee hoofdpersonen, die
ten slotte samen ten onder
gaan.
In het functionele decor, dat
optimaal wordt benut, heeft
choreografe Michèle Assaf goed
met de beschikbaré ruimte ge
woekerd. Het ensemble, dat uit
stekend zingt en danst, wordt
heel inventief benut in de dia-
loog-scènes. Dank zij het lichte
arrangement van Max Smeets is
de verstaanbaarheid van de Ne
derlandse teksten goed.
Het accent ligt op de actie.
Want al zijn de vocale prestaties
van de solisten goed, op de zang
is wel iets af te dingen. Zeker bij
Hoelen, die in de hoogte vaak
moet smokkelen. Anne Mie
Gils, als Maria Magdalena, is
een klasse apart. Haar vertol
king, met een rijk geschakeerde
stem en met veel gevoel voor de
lang niet altijd even lekker bek
kende tekst, is voortreffelijk.
De verontruste christenen die
aan de ingang van het theater
waarschuwende pamfletten uit
delen hebben gelijk: het is niet
'hun' Jezus die binnen te zien is.
Hij is meer een abstractie, een
begrip geworden. Dat is juist
waarom deze voorstelling iets te
zeggen heeft aan een generatie
die vindt dat je God vooral in je
zelf moet zoeken.
Jesus Christ Superstar door het
Koninklijk Ballet van Vlaande
ren. Met Frank Hoelen (Jesus),
Addo Kruizinga (Judas), Anne
Mie Gils (Maria Magdalena),
Frans Limburg (Pilatus), Mike
Libanon (Herodus), John
Desmet (Simon) en Gerardo
Jak (Petrus). Regie: Frank Van
Laecke. Muzikale leiding: Max
Smeets. Choreografie: Michèle
Assaf. Gezien: vrijdag 4 maart,
Cultureel Centrum, Amstel
veen (première) -
Jesus Christ Superstar is on
der meer te zien in de volgende
plaatsen: Utrecht, 2, 3 en 4
april; Apeldoorn, 6 en 7 april;
Rotterdam, 8 en 9 april;
Gouda, 12 en 13 april; IJmui-
den, 17 mei; Alkmaar 18 en 19
mei.
Nirvana-concert gaat gewoon door
rome» Ondanks de ongesteldheid van zanger Kurt Cobain gaat
het reeds uitverkochte Nirvana-concert in Ahoy' op donderdag
24 maart gewoon door. Mojo Concerts en platenmaatschappij
Ariola gaan er tot nader order van uit dat de band in Rotterdam
present is. ,,We hebben nog bijna drie weken voor de boeg en
dat is voor herstel toch een behoorlijk lange periode", aldus een
woordvoerster van Mojo Concerts. Cobain raakte vrijdag door
een combinatie van een overdosis pijnstillers en alcohol in coma
'en werd opgenomen in een ziekenhuis in Rome. Nadat artsen
zijn maag hebben leeggepompt is hij weer bij bewustzijn geko
men. Zijn situatie zou nu stabiel zijn. De 28-jarige zanger ver
bleef enkele dagen met zijn vrouw Courtney Love en hun twee
jarig kind in de Italiaanse hoofdstad tussen optredens in Europa
door.
Acteur John Candy overleden
mexico-stad» De in Canada geboren filmacteur John Candy is
vrijdag in Mexico, waar hij was voor opname van de film Wa
gons East aan een hartaanval overleden. Candy (42) is met name
"bekend om zijn komische rollen. Hij speelde onder meer in Ho-
'me alone, The Blues Brothers, 1941 en National Lampoon's Va-
"cation.
Grace Slick gearresteerd
.TiBURONGrace Slick, voormalig zangeres van de rockbands Jef
ferson Airplane en Jefferson Starship, is zaterdag gearresteerd
nadat zij een geweer op de politie had gericht. Na een telefo
nische melding kwam de politie kwam naar de woning van Slick
,~in Tiburon, Californie. De ex-zangeres kwam naar buiten, richtte
haar geweer op de agenten en zei dat ze van haar land af moes
ten gaan. Nadat de agenten haar hadden overmeesterd bleek het
vuurwapen niet geladen. In de tuin werden wel patronen en hul
den gevonden. Nadat zij 7.000 dollar borg had betaald mocht
Slick uit de cel, waarna ze voor observatie naar een ziekenhuis
werd gebracht.
Regisseur Aboeladze overleden
moskou De Georgische filmregisseur Tengiz Aboeladze is giste
ren op 71-jarige leeftijd overleden. Hij maakte onder Sovjetpre
sident Gorbatsjov met zijn film 'Boete' de weg vrij voor glasnost
m de cultuur. Volgens de tv-omroep van het GOS overleed de re
gisseur in Tbilisi, na een langdurig ziekbed. De doodsoorzaak is
niet bekend gemaakt. Aboeladze maakte 'Boete', een allegorie
"over de Stalin-terreur, al in 1984, maar de film werd pas drie jaar
later door de Sovjetcensuur vrijgegeven.
Spielberg en Altman onderscheiden
los angeles Steven Spielberg, Hollywoods succesvolste regis
seur, is zaterdagavond door zijn collega's beloond met de hoog
ste regisseursprijs voor 'Schindler's List'. Het Gilde van Regis
seurs noemde deze prent de beste dramatische film van 1993.
Regisseur Robert Altman kreeg van het Gilde de D.W. Griffith-
prijs voor zijn gehele bijdrage aan de Amerikaanse film. Ook hij
is genomineerd als beste regisseur, voor zijn film 'Short Cuts' die
een schrijnend beeld schetst van het^alledaagse leven van twin
tig bewoners van Los Angeles.
Componist Walter Kent dood
los angeles De Amerikaanse componist Walter Kent is vorige
week op 82-jarige leeftijd overleden. Hij was vooral bekend om
zijn 'Blue Birds Over the White Cliffs of Dover'. Het lied, in 1941
voor het eerst gezongen door Vera Lynn, werd een van de be
kendste symbolen van het geallieerde verzet tijdens de Tweede
^Wereldoorlog.
Frank Sinatra onwel op toneel
Richmond» De zanger Frank Sinatra (78) is gisteren onwel ge-
worden tijdens een optreden in Richmond (Virginia). Hij is per
ambulance overgebracht naar een ziekenhuis. Nadere bijzon-
I derheden over de gezondheidstoestand van The Voice ontbre-
iken.
Pe vereniging De Hollandsche Molen verwacht
dat het ministerie van welzijn, volksgezondheid
èn cultuur jaarlijks 7 miljoen gulden extra zal uit
trekken voor de restauratie en het onderhoud van
Uiolens. Dat zei de voorzitter van de vereniging,
C. de Groot, afgelopen wekeinde in Den Haag tij
dens de algemene ledenvergadering.
De vereniging zet zich in voor het behoud van
de Nederlandse molens. Er zijn zo'n 1000 wind
en watermolens. De .Groot baseert zijn verwach
ting op recente uitspraken van minister D'Anco-
na naar aanleiding van een onderzoek naar de
restauratiebehoeften van monumenten. In de
cember, bij de presentatie van het zogeheten rap
port Buitendijk, zei D'Ancona dat de molenwe
reld op bijzondere aandacht mag rekenen. Uit het
rapport blijkt dat de komende veertien jaar, jaar
lijks tien miljoen gulden aan de restauraties van
molens moet worden besteed. Dat is nu minder
dan zes miljoen per jaar. Minister D'Ancona
werkt het rapport Buitendijk uit in een strategisch
plan voor de monumentenzorg dat in april ver
schijnt.
i recensie dick hermsen
(Musical: Mexico, O Mexico door toneel
vereniging Ontwikkeling en Vreugd.
Tekst: Nanko van Dorp, liedjes: Harry van
der Wouden, regie. Lex Luijendijk, muzi-
;kale leiding: Hans Kortekaas, choreografie.
Margreet Vink, keyboards: Joop de Boer
'en Corine van Wieringen. Gezien: 6/3,
iQÖrpshuis, Hazerswoude-dorp,
Nog te zien: vanavond uitsluitend voor
verder voor ieder toegankelijk op 12,
18 en 19 maart. Aanvang: 19.30 uur.
Het zal je gebeuren: je bent ka
pitein op een groot schip. Je legt
aan en je gaat wat drinken in de
havenkroeg die je nog kent van
itwee jaar geleden. Tot je grote
iverbazing blijkt de dochter van
de kroegbaas hopeloos verliefd
op je, terwijl je haar slechts één
keer hebt ontmoet. Sterker nog,
de verloving is al geplanned,
volgens de aanstaande met
•jöuw medeweten. Tot overmaat
:van ramp blijken er allerlei lief
desbrieven aan haar door jouw
te zijn ondertekend, maar je
weet absoluut van niets. Hoe
deze intrige haar vervolg krijgt
kunt u zelf gaan zien in liet
Dorpshuis in Hazerswoude.
De gedrevenheid waarmee de
toneelamateurs hun rol invullen
grenst aan het professionele.
Het enthousiasme straalt van de
spelers af. De acteurs zijn geen
zangers, maar de liedjes worden
vertolkt alsof de spelers al jaren
niets anders doen dan zingen.
De verstaanbaarheid van de.
teksten is prima, hier is duide
lijk goed op gestudeerd. De mu
sical is bepaald geen gemakke
lijk genre om te spelen. Acteren,
zingen, dansen, alles krijgt een
plaats in het verhaal. Als speler
moet je dan toevallig maar van
al deze markten thuis zijn. Hier
en daar een oogje dichtknijpen
mag dan ook bij dit soort pro-
dukties.
In de volle zaal was het voor
aanvang een drukte van belang.
Voor de première waren de
plaatsen uitsluitend gereser
veerd voor zes tot veertien-jari
gen. Of deze, op zichzelf aardi
ge, geste nou zo'n slim idee was
kun je je afvragen. Een musical
van drie uur(!) is voor kinderen
een hele zit. Bovendien stellen
kindervoorstelling bepaalde ei
sen: het verhaal moet passen in
hun belevingswereld en de kids
moeten er op de een of andere
manier bij betrokken worden.
Geen van beide was het geval
hetgeen al snel leidde tot een
druk vliegverkeer van gevouwen
programmaboekjes. Bij ouderen
zal het verhaal echter beter in
de smaak vallen. Alhoewel er
zeker voor een uur in het totaal
geknipt had kunnen worden,
ervaar je de musical niet als te
lang. Er gebeurt voortdurend
wel iets en het stuk wordt met
veel vaart gespeeld. Speciale
vermelding verdient het spel
van Kees Loomans. Met een on
vervalst Belgisch accent zet hij
met veel humor een overtuigen
de rol neer.
Schrijvers zijn
ontevreden
over uitgevers
amsterdam anp
Schrijvers zijn niet tevreden met
de activiteiten van hun uitge
vers. De uitgever heeft vaak
geen promotieplan en van in
spraak van de auteur wat betreft
de reclame is hij niet gediend.
Zelf doen de schrijvers veel aan
om de aandacht op htm publi-
katies te vestigen. Dat blijkt uit
de enquête Boek Relaties van
de Vereniging van Letterkundi
gen - Vakbond van Schijvers
(VvL/VvS), waarvan de resulta
ten onlangs zijn verschenen.
De Vereniging van letterkun
digen stuurde de enquêtefor
mulieren naar alle 650 leden.
Slechts 61 mensen minder
dan 10 procent stuurden het
formulier terug. Onder de in
zenders bevinden zich vooral
auteurs van verhalend proza en
van kinder- en jeugdboeken.
De schrijvers vinden dat de
VvL meer moet doen om hun
werk onder de aandacht te
brengen. Zo zou de VvL bij
voorbeeld informatie moeten
geven via folders of een bulletin.
Ook zou hulp moeten worden
geboden bij de contacten met
uitgeverijen of de media. De
commissie Boek Relatie die
de enquête heeft opgesteld,
heeft het bestuur van de VvL
voorgesteld nader onderzoek te
doen naar de manier waarop de
vereniging actief kan zijn voor
de leden.
leiden Stedelijk Museum De
Lakenhal heeft een zelfportret
van Theo van Doesburg
(1883-1931) cadeau gekre
gen. Het schilderij, daterend
van 1907, is afkomstig uit de
verzameling van een Leidse
familie die het van de schilder
kreeg tijdens de periode dat
hij in de Sleutelstad werkte.
De Vereniging van Belang
stellenden in De Lakenhal
zorgde voor het geld voor de
aankoop van het zelfportret
eind 1993 bij het Haagse vei
linghuis Glerum.
Het portret zal officieel wor
den overhandigd op de jaar
lijkse ledenvergadering van
de Vereniging op 17 mei,
maar bezoekers kunnen het
nu al bewonderen in De La
kenhal. Het Leidse museum
had al een kubistisch zelfpo-
tret uit 1914 in de collectie en
wil daar binnenkort ook een
expressionistisch zelfportret
aan toevoegen. Met die 'drie
luik' kan dan een goed beeld
gegeven worden van de ont
wikkeling die Van Doesburg
in de jaren 1907-1917 door
maakte.
foto pr