Duisternis moet worden beschermd
Politieke machtsstrijd over stemverhouding EU
Feiten Meningen
SER-advies
afgang voor
Stekelenburg
Ouderwetse gezelligheid in Lissabon
Schrijfster leeft na
'fatwa' als in kooi
ZATERDAG 5 MAART 1994
2
Tja, het was natuurlijk ook lastig onderhan
delen voor de vakcentrales. Het Centraal
Planbureau rekende vorig jaar voor dat zelfs
hij een gemiddelde economische groei van
drie procent de werkloosheid in de komen
de kabinetsperiode nog fors zal toenemen,
(ia dan maar eens proheren om het met de
werkgevers eens te worden over het sociaal-
economisch beleid voor de komende jaren,
Werkgevers, die de bonden al langer laten
spartelen en daarmee voorlopig doorgaan,
gezien de eerste schermutselingen rond de
nieuwe CAO's.
Maar een hall jaar praten in de Sociaal-
Economische Raad leverde onlangs toch
een ontwerptekst op. Daarin zal weinig vro
lijks voor de vakbeweging: een bevriezing
van uitkeringen en minimumloon, minder
ambtenaren en premieheffing op hel aan
vullend pensioen. Kroonlid en CDA-
econoom Kolnaar was er als de kippen bij
om erop te wijzen dat de SER toch maar
mooi had ingestemd met het CDA-plan om
de uitkeringen in de komende kabinetspe
riode te bevriezen.
Dat had hij nou niet moeten doen. Daar
mee gaan wij niet akkoord, brieste een als
door een adder gebeten voorzitter Vrins van
de FN V-ambtenarenbond Abvakabo. En
dan de 'besparing op personele en materië
le kosten van de overheid door prioriteit
stelling in kerntaken en efficiencyvergro-
ting'. Valt er voor ons dus niks meer te on
derhandelen, oordeelde Vrins. De 'grond
slagverbreding door bejaarden met een
aanvullend pensioen in hogere mate te be
trekken in de premieheffing' stuitte vervol
gens op fel verzet van de Industriebond, de
grootste FNV-bond.
Met hangende pootjes ging daarop Steke
lenburg terug naar de SER. Of werkgevers
en kroonleden misschien hier en daar nog
een alineaatje wilden schrappen of aanvul-
len Nee, dat wilden niet Want daan&ee
werd de bodem onder het advies uitgesla
gen, vonden ze. Kernpunt van het advies is
immers dat het kabinet vijftien miljard gul
den moet uittrekken voor verlaging van de
loonkosten (belastingen en premies voor
werkgevers en werknemers) op en rond het
minimumloon. Zo moet eenvoudig werk
goedkoper worden voor werkgevers en te
gelijkertijd aantrekkelijker voor werknemers
(omdat van het brutoloon netto meer over
blijft). De bevriezing van de uitkeringen
staat ingeboekt voor zes van die vijftien mil
jard. Die bevriezing ter discussie stellen be
tekent dus knabbelen aan die vijftien, mil
jard.
Verder wil de SER een schepje bovenop
het verlagen van het begrotingstekort. Dal
vergt eveneens de nodige miljarden. En
waar moeten die vandaan komen? Van die
'besparing op personele en materiële kos
ten bij de overheid' natuurlijk. En wat be
treft de premieheffing op aanvullende pen
sioenen slaat in het advies al de voetnoot
dat iedereen hier nog even verder over wil
nadenken.
Daar stond Johan met lege handen. Dan
maar geen handtekening van de FNV onder
hei SER-advies. Wel een beetje vervelend:
voor de vierde keer in zeven jaar geen FNV-
paraaf onder een SER-advies. Stekelenburg
legt de schuld in de Volkskrant maar bij de
werkgevers en kroonleden: vooral de werk
gevers hebben volgens hem redelijk ont
spannen' de concessies van de vakbonden
afgewacht en daar niets tegenover gesteld.
Maar dat is natuurlijk onzin. Want uitein
delijk heeft hij wèl ingestemd met de tekst.
Dan moet hij ook bereid zijn om die te ver
dedigen. In hetzelfde vraaggesprek merkt
hij ook nog op dal 'wij te maken hebben
met bonden die vrijheid willen om te on
derhandelen'. Is dat soms pas sinds een
week het geval? Weet hij soms niet wat er in
de bonden leeft? Dat zou je wel mogen ver
wachten van iemand die al ruim zes jaar
FNV-voorzitter is.
Wellicht dacht Stekelenburg de heikele
punten wel langs de bondsvoorzitters te
kunnen slepen, maar heeft daarbij zichzelf
schromelijk overschat. Blijkbaar ontbreekt
het hem ook na zes jaar voorzitterschap aan
de benodigde overtuigingskracht. Daarmee
is hoe dan ook de gang van zaken rond het
SER-advies voor de ENV-v
geh echte afgang geworden,
Nederland moet weer donker worden. Steeds
meer mensen ergeren zich aan het gebrek aan
duisternis dat 's nachts heerst. Satellietfoto's,
die tijdens de nacht zijn gemaakt, tonen Neder
land als één grote lichtvlek. Milieugroepen en
particulieren dringen aan op maatregelen en
wellicht krijgen zij hun zin: om te beginnen
worden tuinders met hun hel verlichte kassen
aan banden gelegd. Wie een geding begint te
gen een sportvereniging met een sterke lichtin
stallatie, zoals onlangs in Vlaardingen, maakt
een goede kans te worden verlost van hinderlijk
kunstlicht.
Nergens in Nederland is het nog echt don
ker. Op veel plaatsen is het zelfs midden in
de nacht uitgesproken licht. Openbare ver
lichting, reclameborden, sportvelden, kan
toren en openbare gebouwen, verkeer en
industrie, jachthavens, kunstobjecten,
feestverlichting, luchthavens, historische
gebouwen in floodlight, tienduizenden
huiskamers met TV-toestellen en schemer
lampen, maar zonder gordijnen. En dan
zijn er nog de tuinders, bloemenkwekers
vooral, die met hun assimilatielicht de hal
ve wereld in een goor-gele gloed zetten.
Het waren in eerste instantie de (amateur-
)astronomen die hun nood klaagden. Zelfs
op een heldere winteravond heeft het in
Nederland geen enkele zin om naar de he
mel te turen; met het blote oog zie je vrijwel
,,0p de Drenthse hei of de uiterste zuid
westpunt van het Zeeuwse strand krijg je
nog een flauwe indruk van hoe het vroeger
was. Een echt 'met sterren bezaaide hemel'
bestaat in Nederland niet meer. Daarvoor
moet je minstens richting zuid-Frankrijk",
weet Mat Drummen, directeur van ama
teur-sterrenwacht De Koepel in Utrecht.
Volgens Drummen is als gevolg van licht
vervuiling of zogenoemd stoorlicht in ver
gelijking met vijftig jaar geleden nog maar
een twintigste deel van de sterrenhemel
zichtbaar. ,,Waar je vroeger honderd sterren
zag, zie je er nu nog vijf." Professionele as-
is in West-Europa onmogelijk ge
worden. Daar kun je je schouders over op
halen, maar de vraag is wat al dat licht voor
effect heeft op mens en milieu. Is zoveel
licht, of zo'n duidelijk gebrek aan duister
nis, nog wel gezond?
Directe omwonenden van een fors kassen
complex in Maassluis stelden vast dat het
mini-milieu in hun tuintjes 'raar' reageerde;
egeltjes die niet aan hun winterslaap begin
nen, merels die midden in de nacht aan 't
fluiten slaan. De jurist N. Koffeman, die na
mens de bewoners optrad, nam met eigen
ogen waar hoe duizenden ganzen achter de
kassen neerstreken. „Trekvogels oriënteren
zich onder andere op de sterrenhemel. Je
kon zien dat deze vogels echt de kluts even
kwijt waren. De uilen in mijn tuin gingen
midden op de dag op voedsel uit; dat klopt
ook niet."
Koffeman kreeg de tuinders op de knieën:
de Raad van State verplichtte hun de kassen
geheel te verduisteren, ook de bovenkant.
„Helaas is het nooit tot een bodemproce
dure gekomen, zodat die uitspraak van de
Raad alleen voor dit speciale geval van toe-
passingwas."
TNO deed onderzoek naar lichtvervuiling.
Daaruit blijkt dat het moeilijk is een hinder-
norm vast te stellen; waar direct omwonen
den zich ergeren aan het licht dat direct
hun huis binnenvalt, maken passanten zich
boos over het strooilicht boven de kassen
Het werk in de kas-
sen gaat dag en
nacht door en zorgt
er voor dat het in Ne
derland nooit echt
helemaal donker is.
archieffoto
dat tegen wolken reflecteert ei
lichtkoepels veroorzaakt. Vijf tot vijftien
procent van de direct omwonenden van
een aantal kassen in Limburg zei hinder of
ernstige hinder te ondervinden van het as
similatielicht. Tot spijkerharde conclusies
kwam TNO echter niet; een hindergrens
werd niet vastgesteld.
Niettemin erkent de Raad van State dat
licht in elk geval hinderlijk kan zijn. Be
hoorlijk wat klachten tegen tuinders en
sportverenigingen liepen de afgelopen ja
ren uit op het intrekken van de hinderwet
vergunning. De raad spreekt zelfs over
'recht op duisternis" en deed de uitspraak:
„Duisternis en het donkere landschap moe
ten als waarden worden beschouwd die be
scherming behoeven."
Verscheidene tuinders in het Westland
maar ook in andere delen van het land
kregen opdracht hun kassen aan de zijkant
af te schermen, zodat hun naaste buren
geen overlast hebben van de groeilampen.
„Maar wat is overlast? Wanneer je die lam
pen zelf ook gebruikt, zul je geen last heb
ben van die van je buurman", meent een
woordvoerder vein het gemeentehuis in
Naaldwijk. „De mensen hier eten van de
kassen, dus wordt er niet geklaagd." In Ber-
kel en Rodenrijs klinkt hetzelfde geluid.
„Kassen die aan een weiland grenzen wor
den afgeschermd, omdat anders de koeien
en schapen in de war raken. Daar wordt re
kening mee gehouden.
Het afschermen van de kassen kost handen
vol geld, zeker wanneer ook de bovenkant
wordt dichtgemaakt. Met de huidige wetge
ving valt de tuinders nog niets te verbieden
of dwingend op te leggen. Gezien de uit
spraken van de Raad van State gaat het
echter wel die kant op. Ook flatbewoners
aan de rand van bebouwde gebieden, ge
wend aan uitzicht over donkere weilanden,
kunnen zich met succes verweren tegen het
tuinbouw-licht.
In een ontwerp-verordening van het minis
terie van VROM staat onder meer dat het
licht dat door de glazen gevels schijnt met
95 procent moet worden verminderd. In de
periode van 1 september tot 1 mei wordt
assimilatieverlichting verboden tussen acht
uur 's avonds en middernacht. Wanneer
een tuinbouwbedrijf daardoor in moeilijk
heden komt, kan de plaatselijke overheid
enkele uitzonderingsbepalingen toepassen.
Wanneer de verordening van kracht wordt,
staat niet vast. Dat kan nog jaren duren. We
hebben dus recht op duisternis, de vraag is
alleen: wanneer?
ROTTERDAM. PETER SLAVENBURG
Portugal is het meest sympathieke Derde-Wereld
land van Europa. Ik aarzel om dit zo op te schrijven,
want ik zou niet graag ook maar één Portugees wil
len beledigen. Maar dat gevoel begint al direct, als
je per auto bij het Spaanse Badajoz de grens over
gaat. Van het ene moment op het andere zijn er
flinke kuilen in de weg; moet je je omzichtig langs
paard-en-wagens manoeuvreren en constateer je
dat op het plein van Estremoz de tijd is blijven stil
staan. Een krant in Lissabon schreef een dezer da
gen dus niet ten onrechte, dat Portugal nog altijd
veertig jaar achter loopt hij de meeste andere Eu
ropese landen.
Lissabon, dit jaar culturele hoofdstad van Europa,
doet weinig om dat Derde-Wereldgevoel weg te ne
men. Grote witte onderbroeken en andere opval
lende stukken wasgoed sieren met name op zondag
de balkons van zelfs de belangrijkste straten. Ook
hier gaten in trottoirs en wegen, die wijzen op lang
durig achterstallig onderhoud. En bijna alle huizen
zijn dringend aan een opknapbeurt toe. Buiten het
stadscentrum vallen vooral de barrios de lata op, de
krottenwijken, die je het schaamrood op de wangen
brengen, omdat ze zo moeilijk te rijmen vallen met
het feit, dat ook Portugal lid is van de Europese
Unie.
Het Derde-Wereldkarakter wordt trouwens nog ver
sterkt, omdat honderdduizenden niei-blanken het
land bevolken en met hun zwarte huidskleur op
vreedzame wijze het koloniale verleden van Por
tugal illustreren. Lissabon wordt niet voor niets de
meest Afrikaanse stad van Europa genoemd.
Dat Portugal ver weg staat van de vaak harde, maar
gestroomlijnde werkelijkheid van onze Noord-
europese wereld, kwam tijdens de openingsfestivi-
Jongetje in een arme wijk van Lissabon: Het is soms
moeilijk om je te realiseren dat Portugal lid is van de
Europese Unie. foto archief
teiten van Lisboa '94 duidelijk naar boven. Veel on
derdelen van het programma bleken zelfs een dag
voor de openingsceremonie bij lange na niet gereed
te zijn. Of zoals een kennis als excuus aanvoerde:
„Van planning hebben wij geen kaas gegeten, maar
in improviseren zijn wij meesters
Hij had gelijk, want kort voordat de burgemeester
van Lissabon, Jorge Sampaio, het culturele jaar
voor geopend verklaarde, bleek alles grotendeels op
zijn pootjes terecht te zijn gekomen. En ik twijfel er
niet aan dat we dit patroon de rest van dit culturele
jaar steeds opnieuw zullen zien.
Wat mij nog het meest verbaasde, was dat men zich
in Lissabon in het geheel niet druk lijkt te maken
over veiligheidszaken. Lijfwachten, controle
poortjes. geplastificeerde identiteitsbewijzen, grim
mige politieagenten, hapklare honden en de ene
fouillering na de andere, zoals ik die in de rest van
Europa bij dit soort officiële gelegenheden gewend
ben, ontbraken bij de opening van Lisboa '94 ge
heel. Dat een terrorist een uitgelezen gezelschap
van Europese ministers, ambassadeurs en burge
meesters van eerdere culturele hoofdsteden met
handgranaten had kunnen bestoken, was blijkbaar
bij niemand opgekomen.
In een wereld, waarbij terreuraanslagen aan de or
de van de dag zijn, kan zo'n houding malckelijk
worden uitgelegd als een ernstige vorm van nalatig
heid. Er waren ook enige Europese bobo's die hun
verontwaardiging over zoveel onvoorzichtigheid
nadrukkelijk aan hun Portugese gastheren over
brachten. Maar ik vond het prettig om terug te zijn
in een land. waar de inwoners gastvrij zijn, waar
nog een ouderwets gevoel van gezelligheid bestaat
en waar je niet de hele dag wordt geconfronteerd
met de absurde veiligheidsnoodzaak, die het leven
in de meeste Eerste-Wereldlanden beheerst.
LISSABON RUUD DE WIT
THE INDEPENDENT
De strijd om de macht in de Eu-
alle hevigheid losgebarsten door
het vooruitzicht dat drie of vier
nieuwe landen tot de Europese
Unie zullen toetreden. Het is
een gecompliceerde strijd, die
niet alleen gaat tussen grote en
kleine landen en rijke en min
der rijke landen, maar ook een
botsing is tussen verschillende
visies op de toekomst van Euro
pa.
Dit driedimensionale schaak
spel wordt maandagen dinsdag
in Brussel gespeeld door de mi
nisters van buitenlandse zaken
van de Unie. Op de agenda van
de ministerraad staat haar wijze
van besluitvorming na de toe
treding van Zweden, Finland,
Oostenrijk en wellicht Noorwe
gen.
De Europese ministerraad kan
momenteel volgens de verdra
gen van de Unie op drie ver
schillende manieren besluiten
nemen: met gewone meerder
heid (7 van de 12 landen), met
gekwalificeerde meerderheid
(54 van de 76 stemmen) of met
éénparigheid.
Hel probleem spitst zich toe op
de besluitvorming met gekwali
ficeerde meerderheid. Nu kun
nen landen, die tezamen 23
(één meer dan het verschil tus
sen 54 en 76) stemmen hebben,
elk besluit dat met gekwalifi
ceerde meerderheid kan wor
den genomen, tegenhouden.
Dat noemt men de blokkerende
minderheid.
De grote landen van de Unie
Duitsland, Frankrijk, Italië en
het Verenigd Koninkrijk heb
ben elk tien stemmen. Spanje
heeft er acht. Nederland, België,
Griekenland en Portugal elk vijf,
Denemarken en Ierland drie en
Luxemburg twee.
Door de beoogde uitbreiding
van de Unie met Zweden. Fin
land. Oostenrijk en mogelijk
Noorwegen ligt de vraag op ta
fel hoeveel stemmen deze lan
den in de ministerraad krijgen
en waar de grens voor de blok
kerende minderheid komt te
liggen-
Op de topconferenties van Eu
ropese regeringsleiders in
achtereenvolgens Lissabon,
Kopenhagen en Brussel is over
de uitbreiding gesproken. Daar
bij werd afgesproken dat er een
zuiver mathematische doorbe
rekening zou worden toegepast.
Dat betekent dat als Zweden en
Oostenrijk elk vier en Noorwe
gen en Finland elk drie stem
men krijgen, het totaal aantal
stemmen op 90 komt.
De wiskundig onderlegde amb
tenaren in Brussel becijferden
dat de gekwalificeerde meerder
heid dan bij 64 komt te liggen
en de blokkerende minderheid
dus bij 27 stemmen. In de prak
tijk betekent dat, dat twee grote
landen de steun van ten minste
twee kleine landen nodig heb
ben om onwelgevallige voor
stellen te kunnen torpederen.
De Britten voelen hier niets
voor. Zij willen dat de blokke
rende minderheid wordt ge
handhaafd op 23 stemmen. De
nationale soevereiniteit zou an
ders te veel in het gedrang kun
nen komen, zegt Londen. Een
woordvoerder van de Britse re
gering zei deze week dat het
voorGroot-Brittannië 'een hard
punt' is.
Spanje heeft in de discussie een
geheel eigen bijdrage. Premier
Gonzalez wil een gekwalificeer
de meerderheid, die afhangt
van de vraag of de stemmen af
komstig zijn van grote of kleine
landen. Zijn twee grote landen
tegen een voorstel, dan zou de
blokkerende minderheid bij 23
stemmen komen. De kleine lan
den zouden voor hetzelfde re
sultaat 27 stemmen bijeen moe
ten brengen.
Madrid rakelt daarmee de ui
terst gevoelige groot-klein kwes
tie op. De Spaanse regering
heeft daarvoor ook sterke argu
menten. Ze wijst erop dat de
verhouding tussen de bevol
kingsaantallen en de stemver
houding in de ministerraad nog
verder zoekt raakt bij de toetre
ding van de dunbevolkte Scan
dinavische landen, Finland en
Oostenrijk.
Zo hebben de Duitsers per 8
miljoen burgers gezamenlijk 1
stem in de Europese minister
raad. Een handjevol Luxembur
gers (384.000 inwoners) heeft in
diezelfde raad twee stemmen.
Drie stemmen voor vijf miljoen
Finnen staan ook in geen ver
houding tot 1 stem per vijf mil
joen Spanjaarden, aldus Ma
drid.
Er is geen speld tussen de
Spaanse redenering te krijgen,
die is gebaseerd op democrati
sche principes van gelijkwaar
digheid van stemmen. Maar feit
is wel dat was afgesproken om
deze oude discussie uit te stel
len tot de regeringsconferentie
van 1996, waar over de reorga
nisatie van de Europese instel
lingen moet worden gesproken.
Europese ambtenaren in Brus
sel, in de loop der jaren wat cy
nischer geworden, boren de
edele, democratische, motieven
van de Spanjaarden de grond
in. Het zou er hun slechts om
gaan de belangen van de medi
terrane landbouw te bescher
men.
Het kan geen toeval zijn dat
Spanje, Italië en Griekenland
(samen 23 stemmen) 'de
olijfolie-maffia' volgens het
Spaanse voorstel een blokke
rende minderheid blijven, aldus
een diplomaat.
Staatssecretaris Piet Dankert
van Europese zaken zei dat de
kwestie voor Nederland een
breekpunt is. Een uitgebreid
Europa heeft des te meer be
hoefte aan een besluitvaardige
ministerraad, aldus Dankert.
Volgens hem denken Duitsland.
Frankrijk, België en Luxemburg
er net zo over; het Europees
Parlement wil ook geen minis
terraad, waarin om de haver
klap voorstellen op een blokke
rende minderheid stuiten. De
Duitse socialist Klaus Hansch
zei deze week een blokkerende
minderheid van 23 van de 90
stemmen een stap terug te vin
den.
Het zal moeilijk worden om in
het parlement een meerderheid
te vinden vóór uitbreiding, als
daardoor het vermogen om be
sluiten te nemen wordt aange
tast, zo waarschuwde Hansch,
vice-voorzitter van het Euro
pees Parlement.
De uitbreiding van de Unie.
waarover meer dan een jaar in
tensief is onderhandeld en die
nu binnen handbereik lijkt,
dreigt te worden opgeofferd als
gevolg van een interne machts
strijd. De enige hoop van Euro
pa-enthousiasten is, dat uitein
delijk niemand de verantwoor
delijkheid voor een mislukking
op zich wil nemen.
BRUSSEL LEO MAAT
Ze verstijft wanneer de deurbel
gaat. Degene die aanbelt kan
een moordenaar zijn. Taslima
Nasreen blikt nerveus door het
kijkgaatje in dé deur. Ze twijfelt
eraan óf ze zelf niet gezien
wordt terwijl ze iedere bezoeker
behoedzaam bestudeert voor
dat ze de vier sloten opent.
„Ik zit hier in een kooi. Een ge
vangene", zegt ze bitter. Zij is
een Bengaalse dichteres en fe
ministe die wegens godslaste
ring een fatwa een doodvon
nis over zich heeft uitgespro
ken gekregen. Islamitische fun-
damentalisten hebben een be
loning van 2.500 gulden in het
voorzicht gesteld aan degene
die haar vermoordt. Anders dan
de Britse schrijver Salman Rus
hdie, die zich verschuilt na een
Iraans vonnis, leeft Nasreen
openlijk in Dhaka, de hoofdstad
van Bangladesh. Sinds kort
biedt de regering haar bescher
ming: twee gewapende politie
mannen bij de hoofdingang van
haar torenflat die alleen aan
dacht hebben voor hun kaart
spel.
Ze staart treurig door de tralies
van gevlochten ijzer op haar
balkon. „Ik zou er alles voor
over hebben om naar buiten te
kunnen, in een koffiehuis te zit
ten, naar de roddelverhalen
luisteren van de fabrieksmeis
jes, of het liefste van alles, naar
een boekwinkel gaan. Maar ik
weet dat die fundamentalisten
me dan zouden aanvallenzegt
ze. De fatwa dwong haar haar
baan als anesthesist op te ge-
Nasreen is 31 jaar oud, maar
ziet er jonger uit, met een
vleugje kinderlijke openheid. Ze
rookt sigaretten, maar vaak on
handig, aisof ze die gewoonte
pas tijdens haar 'gevangen
schap' heeft opgepakt. Ze is
vanwege haar uitgesprokenheid
op het gebied van seks al jaren
het doelwit van islamitische fa-
nataci. Ze beschuldigt de Ben
gaalse mannen ervan hun vrou
wen 'gesluierd, ongeletterd en
in de keuken' te willen houden.
De openheid waarmee ze over
zaken als verkrachting, geweld
binnen het gezin en orgasme
schrijft heeft de moslim-geeste
lijken geschokt, maar vond bij
duizenden huisvrouwen en
\TOUwelijke studenten gehoor.
„Ik schrijf niet over seks. Ik
schrijf over seksueel misbruik.
Vrouwen worden gebruikt als
een wegwerpartikel", zegt ze.
Zij is drie keer gescheiden en
haar privé-leven wordt veelvul
dig besproken en aangevallen.
Op de laatste boekenbeurs in
Dhaka lag een tiental kwaadaar
dige boeken over haar uitge
stald allemaal geschreven
door mannen met titels als
Taslima ken t geen schaam te.
Iedere maand krijgt ze honder
den brieven, voornamelijk van
vrouwen. „Zij vragen advies. Zij
bedanken me omdat ik de din
gen durf te zeggen die zij al lang
in het geheim voelen", zegt ze.
Maar er zijn ook bedreigingen
bij: 'Als je tegen de islam blijft
schrijven, vermoorden wij je
dat is de boodschap.'
De fatwa hangt sinds afgelopen
oktober boven haar hoofd, toen
moslim-geestelijken aanstoot
namen aan haar roman Lajja
(Schande). Daarin beschrijft zij
hoe de huizen van hindoestaan-
se families in Bangladesh in
brand worden gestoken en
meisjes verkracht door moslims
die wraak namen na de vernie
tiging van de Ayodya-moskee in
India.
Een schoolhoofd in Sylhet, die
optrad namens de 'Raad van
Soldaten voor de Islam' riep het
vonnis over haar af. In decem
ber marcheerden meer dan
5.000 fanatici door Dhaka, die
haar dood eisten. Van Lajja
werden meer dan 60.000 exem
plaren verkocht voordat het
werd verboden. De verkettering
van Nasreen is in de moskeeën
nog steeds een geliefd thema
voor de preek.
Nasreen komt alleen haar flat
uit met de auto, in het donker,
de ramen omhoog. Ze wil haar
paspoort terug, dat de regering
in januari heeft ingetrokken.
Dan kan ze naar Londen, waar
ze wil praten met Rushdie.
DHAKA* TIM McGIRK
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
