'Kerk zelf schuldig aan leegloop'
Nieuw beraad over vrouwelijke voorganger
Kerk Samenleving
ZATERDAG 5 MAART 1994
HET WEER
HANS VAN ES
BUITENLAND KORT
Sudan 1
I en delegatie van Pax
Christi Internationaal is gis
teren uiterst somber terug
gekeerd van een bezoek
aan het zuiden van Sudan.
De gevechten tussen rege
ringstroepen en het verzet
zijn de laatste tijd verhe
vigd, de bombardementen
op burgerdoelen zijn geïn
tensiveerd, de honger
neemt toe en de vluchtelin
genstroom blijft groeien. De
delegatie, die; bestond uit
voorzitter kardinaal Dan-
neels, internationaal secre
taris. F. de Jonghe en J.
Gruiters van Pax Christi Ne
derland, bracht het bezoek
op uitnodiging van de
Nieuwe Sudanese Raad van
Kerken. Vorig jaar novem
ber had de rooms-katholie-
ke vredesbeweging ook al
een delegatie gestuurd naar
het land dat volgens haar
door de internationale ge
meenschap in de steek
wordt gelaten.
Sudan (2)
De schrik zit er bij Gruiters
kort na aankomst nog goed
in. Ongeveer 24 uur nadat
de delegatie haar bezoek
aan de stad Nimule en het
vluchtelingenkamp Aswa
beëindigde, werden deze
plaatsen getroffen door een
serie bombardementen. Hij
neemt aan dat de bommen
van de regeringstroepen
'niet toevallig' op deze plek
ken vielen. Met de bombar
dementen op burgerdoelen
beoogt de regering geen
mensen te doden, maar de
bevolking op de vlucht te
doen slaan, zegt Gruiters.
Doordat de bevolking weg
trekt, verlaten ook humani
taire organisaties het ge
bied en ontstaat er voedsel
schaarste. Daardoor komt
de verzetsbeweging SPLA in
een isolement. De bombar
dementen van de regering
vormen 'een flagrante
schending van de Conven
tie van Genève, waarin
Sudan partij is', aldus Pax
Christi. Maar de burgerbe
volking wordt eveneens ge
troffen door de strijd tussen
de verschillende facties bin
nen de SPLA. Verzoening
van deze partijen is een
voorwaarde om tot onder
handelingen met de rege
ring te komen,
Sudan (3)
Niet alleen op politiek ni
veau, maar ook 'van onder
op' moet aan verzoening
gewerkt worden. Vooral de
kerken kunnen hier volgens
Pax Christi 'een verbinden
de rol' vervullen en politie
ke, etnische en culturele
verschillen overbruggen. De
vredesbeweging pleit voor
meer financiële en persone
le hulp aan de kerken. Pax
Christi bepleit tevens meer
bezoeken van kerkelijke,
politieke en non-gouverne
mentele delegaties aan
Sudan 'als teken van solida
riteit'. De beweging hoopt
zelf over enkele maanden
opnieuw een delegatie te
sturen, nu naar het overwe
gend islamitische noorden
van Sudan. Minister Pronk
voor ontwikkelingshulp liet
juist vrijdag weten een reis
naar Sudan tot nader order
uit te stellen.
Sudan kwam enkele
maanden geleden ook in
het nieuws door het bezoek
dat de Anglicaanse aartsbis
schop G. Carey bracht aan
het door de burgeroorlog
verscheurde zuiden. Het
opstellen van zijn reissche
ma bracht hem in conflict
met de regering, wat uitein
delijk zelfs leidde tot een di
plomatieke rel tussen
Groot-Brittannië en Sudan.
Godsdienstsocioloog niet verbaasd over rapport Sociaal Cultureel Planbureau
,,Ik kijk daar niet van op", zegt Gerard van Tillo over de
prognoses van het Sociaal Cultureel Planbureau dat in
het jaar 2020 driekwart van de Nederlanders buitenker
kelijk is. „Die trend van geloofsafval en kerkverlating was
al langer zichtbaar in vroegere peilingen", meent de
hoogleraar godsdienstsociologie aan de Universiteit van
Amsterdam en priester van het bisdom Haarlem.
vali
Als socioloog is hij ervan over
tuigd dat de gevestigde kerkelij
ke structuren zullen verdwijnen,
maar niet de godsdienst. Die zal
worden opgelost in andere sec
toren van de samenleving.
Al jaren volgt de godsdienst
socioloog Gerard van Tillo de
peilingen over de kerkelijkheid
en de godsdienstigheid van de
Nederlander. Dat behoort ten
slotte ook tot zijn vak. Aan één
peiling heeft hij zelf meege
werkt: het onderzoek 'Opnieuw
God in Nederland' uit 1979, dat
door het weekblad De Tijd en
de KRO werd ingesteld als ver
volg op hetzelfde onderzoek uit
1968. De trend van kerkverla
ting en geloofsafval tekende
zich daar al in af.
„Het valt me op dat gods
dienst in Nederland eigenlijk
nog zo'n taai bestaan leidt.
Maar toch. Ik ben opgegroeid in
Brabant. Het hele leven was
daar toen doordrenkt van het
katholicisme. Als je dat bedenkt,
is de huidige ontwikkeling ei
genlijkonvoorstelbaar."
De secularisatie met als ge
volg kerkverlating en geloofsaf-
i de i
i de i
itali-
teit van de moderne industriële
samenleving. Een belangrijk
kenmerk daarvan is het streven
naar zelfstandigheid en autono
mie, dat door de welvaart mo
gelijk wordt gemaakt. Mensen
vertrouwen op hun eigen krach
ten en willen zich niet meer af
hankelijk maken van traditione
le en voor hen achterhaalde re
ligieuze richtlijnen.
Godsdienstsociologen zijn het
daar wel over eens. Kerkelijke
godsdienstigheid en economie
zijn twee communicerende va
ten, legt hij uit. Naarmate de
economische welvaart groeit,
daalt de traditionele kerkelijke
godsdienstigheid. „In de rijke
Scandinavische landen is de
ontkerkelijking al veel eerder op
gang gekomen. De ontkerkelij
king is daar ook veel verder. Het
enige contact met het christen
dom dat mensen in veel gebie
den nog hebben loopt vaak via
een tijdschrift."
Die sociologische wet van een
toenemende welvaart mag dan
gelden, toch hebben de kerken
de kerkverlating en het geloofs-
Gerard van Tillo: „Als de kerk niet
afval ook aan zichzelf te wijten,
vindt Van Tillo. Voor het gemak
beperkt hij zich tot de rooms-
katholieke Kerk. Daarin is hij als
wetenschapper en priester ook
het beste thuis. De hiërarchi
sche structuur van de kerk met
gezagsverhoudingen van boven
naar beneden, de missers in het
beleid en de rel rond het aftre
den van mgr. Bar als bisschop
van Rotterdam, het zijn alle
maal factoren die de ontkerke
lijking bij de katholieken heb
ben versterkt.
Een wijziging van het kerkelij
ke beleid zal de maatschappelij-
karakter verandert, wordt zij een.sekte.'
ke ontwikkeling van geloofsafval
en kerkverlating nauwelijks
kunnen keren, meent Van Tillo.
Te lang heeft de kerk zich ge
keerd tegen de moderne sa
menleving met haar waarden
als individualisering, democra
tisering, vrijheid en materiële
gerichtheid. Die rekening krij
gen kerken nu gepresenteerd.
De tijd, dat katholieken nog
massaal ter kerke gingen, zal
niet meer terugkeren.
Kerkelijke leiders zouden er
beter aan doen hun criteria te
verleggen, is zijn sociologische
advies. Niet uit moeten zijn op
massaliteit, macht en invloed,
maar op authenticiteit, geloof
waardigheid en persoonlijke be
trokkenheid van de gelovigen.
„Ik bedoel dat in een andere
zin dan kardinaal Simonis. Die
mikt op een kleine groep van
orthodoxe gelovigen, die over
blijven. Maar daarin slaat hij de
plank goed mis. Als de kerk niet
van structuur en karakter veran
dert, dan wordt het een sekte.
Zo'n kerk kan niet rekenen op
achting en geloofwaardigheid
bij mensen. Ze zullen het bij tijd
en wijle eerder ridiculiseren.
De Nederlandse Gereformeerde
Kerken krijgen voorlopig geen
vrouwelijke voorganger. De re
gionale vergadering van Den
Haag besloot gisteravond de
aanvraag van een preekconsent
door I.. Janssens uit Alphen aan
den Rijn pas over een half jaar
in behandeling te nemen. „De
kerk als geheel is nog niet toe
aan deze aanvraag", zegt één
van de bij het overleg aanwezi
ge predikanten, dominee P.A.
Straling uit Katwijk, in een toe
lichting.
Op landelijk niveau buigen de
Nederlandse Gereformeerde
Kerken zich binnenkort over de
vraag of een vrouw het ambt
van diaken kan bekleden. In een
aantal plaatselijke gemeenten is
dat inmiddels het geval en kent
men zelfs ook vrouwelijke ou
derlingen. Een landelijk besluit
hierover bleef tot nog toe uit.
„En die discussie wil de regio
Den Haag eerst afwachten,
voordat mevrouw Janssens dui
delijkheid krijgt op haar ver
zoekt", vertelt Strating.
VoOr veel leden van het kerk
genootschap - dat in 1967 ont
stond na een breuk binnen de
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt - gaat de vraag of een
vrouw het ambt van ouderling
kan vervullen voorlopig al veel
te ver. „Dat heeft te maken met
de principiële stellingname dat
een vrouw binnen de gemeente
geen leidinggevende functie
kan hebben", aldus de Katwijk-
se predikant. „Een vrouw als di
aken is in die visie wel moge
lijk."
Hoewel de plaatselijke ge
meenten van de Nederlandse
Gereformeerde Kerken vergaan
de bevoegdheden hebben, vindt
de regio Den Haag het in dat
licht nog te vroeg om de discus
sie over vrouwelijke voorgan
gers aan te gaan. „Het verlenen
van een preekconsent aan een
vrouw heeft nu eenmaal gevol
gen voor de hele kerk", meent
Strating.
De aanvraagster van het
preekconsent is de echtgenote
van de Nederlands gerefor
meerde predikant M. Janssens
uit Alphen aan den Rijn. Zij
heeft haar kandidaats theologie
gehaald aan de theologische
universiteit van de christelijke
gereformeerde kerken in Al
phen. Voor mannen is dat vol
doende studie om een preek
consent te kunnen aanvragen.
Ondanks het voorlopige uit
stel zegt Janssens over de verga
dering toch een 'goed gevoel' te
hebben. „Het verzoek is in elk
geval heel serieus genomen",
vertelt ze. „Men had het ook
heel formeel van tafel kunnen
vegen. De periode tot de na
jaarsvergadering wordt nu door
de plaatselijke gemeenten ge
bruikt om zich over een aantal
vragen te buigen. De centrale
vraag daarin is hoe ik de gaven
die ik van God heb gekregen,
binnen onze kerk kan gebrui
ken. Daarmee is mijn verzoek
recht gedaan en is mij als mens
ook recht gedaan."
BOEKBESPREKING
Een pastor moetje toch kunnen vertrouwen!
Een pastor dient in zijn functie van hulpverlener de
noodzakelijke grenzen te bewaken, zélfs als het initia
tief van de andere partij komt. Seksueel contact met
een gemecntelid 'overkomt' hem niet. Hij is er zelf ver
antwoordelijk voor, benadrukken Marjo Eitjes en Gi
deon van Dam in hun zojuist bij uitgeverij Meinema
verschenen boek 'Een pastor moet je toch kunnen ver
trouwen!'.
De gereformeerde predikant F. drukt zich nog wel uit
in die terminologie. „Denk niet dat je dit nooit zal over
komen", zou hij tegen collega's willen zeggen over het
overschrijden van pastorale grenzen. Hij vatte genegen
heid op voor mevrouw V., die hem gevraagd had over
geloofsvragen te komen praten. Ze liet duidelijk mer
ken prijs te stellen op zijn aandacht en warmte. Er ont
stond een relatie, die bijna twee jaar heeft geduurd.
Aanvankelijk omschreef de predikant deze verhouding
als 'overspel'. Dat hij 'toevallig' ook nog eens dominee
was, deed er voor hem niet toe. Voor Eitjes en Van Dam
is dat juist van essentieel belang. Zij spreken van seksu
eel misbruik omdat de betrokken pastor misbruik
maakte van zijn macht op grond van zijn rol als hulp
verlener en zijn positie in de kerk.
F. erkent nu dat hij zelf verantwoordelijk was voor
zijn gedrag, maar wijt dit mede aan een manco in de
theologische opleiding. „Dat ik als predikant zo belang
rijk voor mensen kan zijn, is me niet geleerd", zegt hij.
Eitjes, stafmedewerkster bij het Katholiek Bureau voor
vorming en toerusting omtrent Seksualiteit en Relaties
(KBSR), beaamt dat. Zij zou wensen dat theologische
opleidingen, die langzamerhand meer open beginnen
te staan voor deze problematiek, daarvoor oefenplaat
sen zouden zijn.
Van Dam, werkbegeleider van predikanten in de Ge
reformeerde Kerken in Nederland, werd in 1989 bena
derd door een vrouw in Eindhoven, die het zwijgen
over het seksueel misbruik door haar pastor wilde
Marjo Eitjes (links) en Gideon van Dam. foto anp
doorbreken. Dit leidde in het najaar van 1990 tot de op
richting van de interkerkelijke initiatiefgroep tegen
seksueel misbruik in pastorale relaties, waarbij ook het
KBSR en de PSVG (Protestantse slichting voor voorlich
ting en vorming omtrent relaties en seksualiteit) zich
aansloten. Het KRO-omroeppastoraat en het radiopas
toraat van de IKON fungeren sindsdien als meldpunt
voor de misbruikten.
Van Dam ziet geen aanleiding om aan te nemen dat
de problematiek in Nederland minder ernstig is dan in
de Verenigde Staten, waar ruim 12 procent van de pas
tores heeft toegegeven zich schuldig te hebben ge
maakt aan seksueel misbruik. Hij zou graag willen dat
onderzoek wordt gedaan naar de situatie in Nederland,
maar daarvoor ontbreken vooralsnog de fondsen.
Tot Eitjes' vreugde neemt ook in de RK Kerk de aan
dacht voor de problematiek toe. In november vorig jaar
heeft de bisschoppelijke contactcommissie vrouw en
kerk de Nederlandse bisschoppenconferentie geadvi
seerd in alle bisdommen vertrouwenspersonen en
raadspersonen aan te stellen en een klachtenprocedure
te ontwikkelen. Dit advies is inmiddels voorgelegd aan
de bisdommen omdat de plaatselijke bisschop verant
woordelijk is voor seksueel misbruik in zijn diocees.
In het boek komt geen rooms-katholieke pastor aan
het woord. „Een geïnterviewde rk pastor die seksuele
contacten met jongens had, schrok zozeer van zijn ei
gen woorden toen hij ze op schrift zag staan, dat hij
niet wilde dat zijn verhaal werd gepubliceerd", aldus
Van Dam. Twee van de vier misbruikten die hun ver
haal doen in het boek zijn van rooms-katholieke huize.
Eén van hen is een man, die als kind door een pastoor
is misbruikt.
Behalve interviews met misbruikten en pastores be
vat het boek het verhaal van de partner van een pleger,
de partner van een misbruikte en van een kerkeraads-
lid. Zoals misbruikten en plegers inmiddels hun eigen
vertrouwenspersonen hebben, zouden ook deze groe
pen gedupeerden op eigen hulpverleners moeten kun
nen terugvallen. Het 'partijdig pastoraat' voor deze
groepen is echter nog niet van de grond gekomen.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
COLOFON
EN DAAROM Vi4D IK
DAT MUM OD'IEMT MOET
WORDEN VRIJGESPROKEN
vanJ de pefstad
DieFSTAU? AAAAR HET
ÖAAT «iER OM EEN
vJERNiELïNGz
O, PAN &BLOOE
IK. PAT "IK V/OOR
de verkeerde
CuëNTGepiÊirues
Ik wou pat u
ook ee ns voor
de verkeerde
rechter pleitte..
Uitgave van Dagbladuitgever.) Damiate bv
DIRECTIE B M Essenberg. G P Arnold (adj
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Ma|OOr. Fran
Nypels. Henk van der Post (ad|)
OMBUDSMAN R D Paauw, tel dag 9 30
30 uur 071-356215. of per post
JOFDKANTOOR
oseveltstraat 82.232
Telefoon071-356356
REGIOKANTOOR
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij voo
per maand
aal 85.55
per |aar 329.30 3
VERZENDING PER POST
Nederland j>er kwartaal 125,50
KLACHTEN BEZ^RGING*^
ma t/m vrij. 18 00-19.30 uur,
zat. 10 00-12 00 uur Tel 071-143241
Beperkte voorjaarswarmte
zen, maar verbleken bij de vroege
warmte-uitschieters, die vrij recen
telijk zijn gescoord. In 1989 werd
op 6 maart in Limburg al een tame
lijk zomerse 21,6 graden geno
teerd; Haarlem deed die dag aardig
mee met 17 graden. Een jaar later
ontpopte februari 1990 zich als
een echte lentemaand en werd met
een gemiddelde temperatuur van
7.6 graden (normaal 2.3) veruit de
warmste van de eeuw Reeds op de
20e bloeiden de narcissen en werd
in Eindhoven 19.5 graden opgete
kend. Maart 1990 werd tijdelijk
koploper vande eeuw met een ge
middelde van 8,5 graden, maar de
lentemaand van 1991 deed het
nog beter met 8.8 graden.
De komende dagen hoeven we niet
op hoogstandjes te rekenen Het
weerbeeld voor begin maart ziet er
eerder normaal uit. De regen van
vanavond gaat vooraf aan koelere
oceaanlucht, waarbij de tempera
tuur terugkeert op een niveau van
8 tot 10 graden. Een volgende re
genzone komt al in de loop van
zondag langszij, waarbij de wind
stevig aantrekt. Een derde neer-
slaggebied kondigt zich maandag
Tussen de slechtweergebie-
De lente maakt dit weekeinde een
flinke stap voorwaarts. Niet alleen
bij ons, waar het vooral vandaag
lauw aanvoelt, maar ook de door
gewinterde gebieden in Noord-Eu
ropa krijgen hun deel. Na vele we
ken van strenge vorst zorgt een
langgerekte zuidelijke stroming tot
in Lapland voor dooi. Gisteren was
het al heel aardig, maar de lucht
soort. waarin we ons bevonden,
was van oorsprong polair en liet
geen hogere maxima toe dan 10
graden. De zon verborg zich soms
achter slierterige, hoge bewolking.
Deze velden cirrostratus hadden
zich gevormd, toen een golf warme
lucht terrein won. het eerst in de
hogere lagen van de atmosfeer.
Vandaag is die warmte ook op zee
niveau aanwezig. De voorraad voor
jaarswarmte is echter beperkt. We
kunnen er slechts van profiteren,
zolang we in de warme sector van
een depressie bij IJsland liggen.
De achtergrens van deze zone,
wordt gemarkeerd door een kou
front, waardoor het later op de dag
bewolkt raakt, het eerst in de re
gio's langs de westkust. Voor die
tijd heeft de zon het kwik al om-
hooggestuwd naar ca. 12 graden,
in het oosten wellicht naar 15 16
graden. Normaal liggen de maxima
bij 7 8 graden. De temperaturen
van vandaag mogen er dus best we-
jimte v
Zoals het nu lijkt, zet de wisselval
ligheid volgende week nog wel een
tijdje door.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
zondag
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Zaterdag in Schotland en
een enkele bui, zondag
bewolkt en regen. In Enge
land juist op zaterdag eni
ge tijd regen, op zondag
Luxemburg:
Zaterdag van het westen
bewolking, later gevolgd
door regen Zondag wi
n klein
s op e
ca 15 graden, zondag be
duidend lager
Noord- en Midden-Frank-
Zaterdag in Bretagne en Noi
kenvelden, elders eerst nog flink wat
zon. Zondagochtend trekt een regenge-
bied naar het oosten weg en klaart het
vanuit het westen weer op Plaatselijk
komt dan mist voor. Middagtemperatu-
ren zaterdag van 12 graden in Bretagne
tot dichtbij 20 graden in het oosten;
zondag aanmerkelijk minder zacht.
Portugal:
Zaterdag tijdelijk bewolkt en plaatselijk
regen. Zondag zonnig, aan de Algarve
i klein
Maxi
terdag 17, zondag 20 graden
Spanje:
Zaterdag in het noordwesten
den en plaatselijk regen, elders overwe
gend zonnig Zondag in het uiterste
noorden, en ook ook aan de Costa's in
het zuiden enkele wolkenvelden, maar
vrijwel overal droog, elders zonnig. Mid-
dagtemperatuur aan de Costa's zaterdag
ongeveer 20 graden, zondag iets lager
Canarische Eilanden-.
Half tot zwaar bewolkt en enkele buien,
vooral aan de noordkant van de eilan
den. In de bergen boven 1300 meter tij
delijk zelfs sneeuw. Aan de zuidstran-
den ook geregeld zon en maxima rond
18 graden.
ook wolkenvelden
Zondag wolkenvelden en vooral in de
Dauphin'e en het Centraal Massief kans
op wat regen, aan de zuidkust droog en
perioden met zon. Middagtemperatuur
zaterdag tussen 16 en 20 graden, zon
dag enkele graden lager. In de Franse
Alpen zaterdag droog en overwegend
zonnig, zondag tijdelijk meer bewolking
en boven 1700 meter kans op wat
sneeuw. Temperatuur op 2000 meter
hoogte zaterdagmiddag tussen +5 en
10 graden, zondagmiddag tussen 0 en
+5 graden. In de Pyreneeën perioden
met zon. afgewisseld door wolkenvel
den. Vrijwel overal droog. Middagtempe
ratuur op 2000 meter zaterdag ongeveer
10 graden, zondag rond +5 graden
Italië:
Vrij zonnig, maar zaterdag in het zuid
oosten eerst nog kans op een enkele re
gen- of onweersbui. Middagtemperatuur
zaterdag van 11 graden in het noorden
en langs de Adriatische kust tot 17 gra
den op Sicilië, zondag op de meeste
plaatsen een klein beetje warmer. In de
Italiaanse Alpen en Dolomieten is het
zonnig. Vooral zondag is het ook op
2000 meter erg mild.
Duitsland:
Zaterdag zonnig en zacht. Zondag eerst
wolkenvelden en plaatselijk wat regen,
in de loop van de dag vanuit het westen
een bui. Middagtemperatuur zaterdag
van 11 graden in Sleeswijk-Holstein tot
plaatselijk 18 graden ten zuiden van de
Main; zondag daling van temperatuur.
Zwitserland:
In het algemeen zonnig en vooral zater
dag erg zacht. Zondag in het noorden
eerst enkele wolkenvelden en mogelijk
1400 meter. Tempe-
op 2000 meter zaterdag rond +7
i; zondag is het met name aan de
noordzijde van het Alpenmassief weer
Oostenrijk:
Veel zon, zondag in Vorarlberg en Tirol
wat sneeuw, in de dalen wat regen
Temperatuur op 2000 meter zaterdag
rond +7 graden, zondag iets onder het
vriespunt.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
ZONDAG 6 MAART 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07 14 Zon onder 18.24
Maan op 03.52 Maan onder 12.22
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 10.09 22 49
Laag water 05.06 «18 06
MAANDAG 7 MAART 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07 11 Zon onder 18.26
Maan op 03.52 Maan onder 12.22
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 11.23
Laag water 06.26 19.41
Weerrapporten 04 mdart 16 uur:
w8 15 2 0.1
ro 3 13 8 0.0
