'Muziek is vaak te voorspelbaar'
Cultuur&Kunst
Toon Teilegen wint weer
Woutertje Pieterseprijs
Miljoenen veiling kunst Streisand
Zigeunerorkest in Leids LVC
Verhelderend beeld
van vroeg werk
IJ DAG 4 MAART 1994
Engelse rock en folk van Red Jasper zaterdag in Het Kasteel
Zelf noemen ze het progressieve rock, vermengd met
Britse folk. Maar de muziek van Red Jasper is eigenlijk
niet te vangen in tegenwoordige termen. Symfonische,
melodieuze klanken gaan bij de Engelse vijfmansforma
tie moeiteloos over in rustieke riedeltjes van mandoline
en dwarsfluit. Men kan veel zeggen van dit clubje eigen
heimers, maar verrassend en vernieuwend is het in elk
geval. Frontman Davey Dodds: „Muziek is vandaag de
dag te voorspelbaar."
Groen Links. Hij is een echte
'groene' en de teksten zijn dan
ook doordrenkt van maatschap
pijkritiek en spot, waarbij de
burgerlijkheid en de 'yuppen'
het moeten ontgelden.
Dodds geeft voorafgaand aan
de songteksten in het album
keurig uitleg over de composi
ties. De leadzanger, zelf wonend
in een cottage op het platteland
en op vooroorlogse wijze in zijn
eigen levensbehoefte voorziend
(de hond jaagt op het wild en
brengt het eten op tafel), hekelt
in de introductie de bewoners
van de stad die in hun vrije
weekeinde het platteland via de
snelweg ('the river of light') be
stormen. Dodds: ,,Ik denk dat
het leven van de plattelander
veel menselijker is dan het lem
mingen-gedrag dat je in Londen
ziet."
leiden rob van der zanden
Zaterdagavond staan ze in Het
Kasteel van Alphen aan den
Rijn. Het optreden is onderdeel
van een vierdaagse toernee in
Nederland. Het is niet de eerste
kennismaking met ons land.
maar voor velen is de band vol
komen onbekend.In de schap
pen van de CD-zaken is het
zoeken naar een album van Red
Jasper, terwijl ze er al twee heb
ben uitgebracht, Action Replay
en A Midsummer Night's
Dream.
Dodds en zijn band zijn ove
rigens niet direct op zoek naar
erkenning. De markante Engels
man gaat volledig zijn eigen
gang en beseft terdege dat zijn
muziek de hitlijsten niet zal ver
overen. Red Jasper (genoemd
naar de hond van Dodds) maakt
nou eenmaal niet al te toegan
kelijke nummers en de teksten
gaan niet over alledaagse din
gen. En dan moet je niet reke
nen op de steun van het grote
publiek.
De laatste CD van Red Jasper,
A Midsummer Night's Dream,
is een album waarvan de the
ma's komen uit het gelijknami
ge toneelstuk van Shakespeare.
Het gaat over spanningen in het
huwelijk, ongelukkige liefdes en
de relatie tussen illusie en wer
kelijkheid. Dat lijken hele ste
reotype items, maar de manier
waarop Red Jasper ze behandelt
is allerminst traditioneel.
Dodds zou, als hij Nederlan
der was geweest, stemmen op
Relatieles
Ook geeft hij, als getrouwd man
en vader van twee kinderen, les
sen in relatie. Dodds waar
schuwt voor de egoïstische lief
de, zoals hij dat noemt. „Men
moet niet denken dat het geluk
is af te dwingen door iets of ie
mand aan zich te binden."
Toch wil hij waken voor ge
preek. „Je moet niet constant
tegen mensen lopen te preken.
Het wordt al snel saai om naar
al die nummers over het redden
van walvissen te luisteren. Ik
zeg ook niet dat we nu met zijn
allen in India moeten gaan le
ven en onze krachten moeten
delen met de maharishi."
„Een gevaarlijk sociaal ver
schijnsel is dat de mensen die
enorm bezorgd zijn over het
milieu vaak softe hippies zijn
die het maatschappelijk klimaat
toch niet kunnen beïnvloeden.
Ik ben ook nuchter genoeg om
me te realiseren dat mijn mu
ziek de wereld niet zal verande
ren."
Dodds gaat enerzijds terug in
de tijd, maar het genre dat hij
beoefent wordt niettemin door
hem zelf progressieve rock ge
noemd. Red Jasper wordt ge
schaard in de categorie symfo
nisch. maar heeft weinig weg
van die typische symfonische
rockbands als bij voorbeeld Ma-
rillion, Saga en IQ. Het lijkt ove
rigens weer wel een beetje op
de 'oude' Marillion, toen Fish
nog de leider was.
En als het dan toch in een
hokje moet worden gestopt
(Dodds doet het met tegenzin)
dan gaat het veel meer richting
Jethro Tuil. Dodds: „We worden
inderdaad vaak met hen verge
leken, maar ik heb ze na het al
bum Thick as a brick uit het oog
verloren. Onze rock-invloeden
komen wel uit de jaren zeven
tig, Led Zeppelin, Cream."
Red Jasper heeft geen high
tech-geluid en is zoals dat heet
'ondergeproduceerd'. Het klinkt
organisch, akoestisch, soms bij
na primitief, precies zoals Da
vey Dodds is. 'Pastoraal Engels'
wordt het ook genoemd. „Wij
willen atmosfeer opbouwen, we
beginnen niet met een hoop
aangename geluiden die we aan
elkaar plakken om er een song
van te maken. De muziek is te
genwoordig al voorspelbaar ge
noeg. Onze eerste prioriteit is
dat ons materiaal goed is ge
schreven."
De zaal van Het Kanteel aan
de Concertweg gaat om 21.00
uur open. De symfonische
band Shadowland begint om
22.00 uur.
Losgeld geëist
voor Schreeuw
OSLO» AP
De Noorse regering moet 1 mil
joen dollar losgeld betalen voor
de teruggave van Edvard
Munchs Beroemde doek 'De
Schreeuw', dat vorige maand
werd gestolen uit het Nationaal
Kunstmuseum in Oslo. De ad
vocaat Tor Erling Staff heeft dit
gisteren bekend gemaakt. Voor
de radio zei hij benaderd te zijn
door iemand die niet bij de
diefstal betrokken is geweest,
maar wel de mogelijkheid heeft
het schilderij terug te bezorgen.
De politie heeft weinig be
langstelling getoond voor de
uitspraken van Staff en liet we
ten hem ook niet te zullen ho
ren over de zaak. Politiewoord
voerder Gunnar Halsett zei dal
het onderzoek inmiddels vrijwel
is doodgelopen. Het museum
heeft een beloning van 200.000
kronen uitgeloofd voor infor
matie die leidt tot de vondst van
het doek, maar er komen vrijwel
geen tips meer binnen.
Minister Kleveland van Cul
tuur liet in een reactie op de eis
tot losgeld weten dat deze eis
haar niet verbaast. Omdat 'De
Schreeuw' vanwege zijn be
kendheid over de gehele wereld
niet te verkopen valt, is losgeld
eisen voor de dieven de enige
manier om nog wat geld uit de
diefstal te halen, aldus de mi
nister. Op de vraag of wordt
overwogen op de eis in te gaan.
wilde zij geen commentaar ge
ven.
Piet Zwart Prijs
fotografe Besnyö
den haag anp
De fotografe Eva Besnyö krijgt
de Piet Zwart Prijs 1994. De
prijs, groot 10.000 gulden en
een publikatie, wordt toegekend
door de Bond van Nederlandse
Ontwerpers (BNO).
Vanaf haar begintijd in
Hongarije en Berlijn zijn haar
foto's uitingen van een sociaal
bewogen visie op de maat
schappij. De mens is het harts
tochtelijk middelpunt in haar
indrukwekkende oeuvre, aldus
de BNO.
Het is de vierde keer dat de
prijs, genoemd naar de ontwer
per Piet Zwart, wordt uitgereikt.
Vorige winnaars waren indus-
tricecl ontwerper Friso Kramer,
grafisch ontwerper Jan van
Toorn en grafisch ontwerper
Wim Crouwel. De prijs wordt
toegekend aan iemand die heeft
uitgeblonken op één van de ter
reinen die Piet Zwart heeft be
streken: grafische en industriële
vormgeving, interieurarchitec
tuur en fotografie.
I jörk op jubilerend Pinkpop
|n haag De organisatie van Pinkpop hoopt tijdens de 25e afle-
L_ 1 ring van het openlucht-popfestival 25 groepen te kunnen la-
in optreden. Vorig jaar zagen 60.000 toeschouwers tien groe-
>n optreden. De IJslandse zangeres Björk en de groepen Smas-
ing Pumpkins, The Breeders, The Afghan Wighs en de Charla-
jns hebben deze week hun handtekening gezet voor het optre-
?n. Eerder deden dat al The Prodigal Sons, Galliano, Daryll
ebn, Morphine, The Levellers, The Lemonheads, Arrested Deve-
T^pment, Urban Dance Squad, Crowded House en Rage against
P "ele Machine. Op maandag 23 mei wordt op twee podia opgetre-
^?n.fen. De dag vóór Pinkpop is Rocking Kolonia, een festival voor
roerig 20.OOO kampeerders die worden verwacht. De Belgische for-
1"Jatie Nemo en het Zeeuwse Gorefest zijn twee van de groepen
Pje optreden.
id Jtouwse pianiste in Voorschoten
eld r
■vprrpORSCHOTENIn het cultureel centrum in Voorschoten treedt
pen aterdag 5 maart de pianiste Guoda Gedvilaité op. Ze speelt on-
tje er meer preludes van haar landgenoot Ciurlionis, Mozart, Pro-
pvalofjev en Franck. Gast is de Voorschotense cellist en componist
Itjestank den Herder. Werk van zijn hand staat eveneens op het
ilijk (rogramma. Omdat Voorschoten een stedenband heeft met
?nditaar woonplaats Druskininkai, besloot de pianiste deelname
s. Dfan het Scheveningen Internationaal Muziek Concours te com-
wanineren met een concert in in het Cultureel Centrum. De organi-
ipp^tie is in handen van de stichting Voorschoten-Oost Europa,
gelolet optreden begint om 20.00 uur.
laan
^Concerten Tori Amos
^j'msterdam» Tori Amos treedt 7 april op in Paradiso in Amster-
e^am. Een maand later komt de Amerikaanse zangeres terug
a d»00r drie concerten: op 7 mei in het Mecc Auditorium in Maas-
'n °Vicht, 8 mei in de Vereeniging in Nijmegen en 9 mei in het Cir-
te ustheater in Scheveningen. De voorverkoop voor Paradiso be-
e "®int op donderdag 17 maart. Kaarten voor Maastricht, Nijmegen
n- ;n Scheveningen zijn vanaf zaterdag 19 maart te koop op de be-
^jjjende voorverkoopadressen.
0 uil
oVan Scheijndel in Expressie 70
n zi1
naatlphen aan den run In Expressie 70 in Alphen is van 7 maart tot
^e-18 maart werk van Willem van Schijndel te zien. De Leidse kun-
dt btenaar maakte tien jaar geleden zijn tentoonstellingsdebuut bij
oflit creatieve centrum. De abstracte landschappen van toen heb-
heri>en plaatsgemaakt voor figuratieve kunst met duidelijk Afri-
es caanse invloeden. De openingstijden van Expressie 70 aan de
azaPorne''s Geellaan 2 zijn: maandag t/m donderdag: 10.00-12.00
iun-n 14.00-16.00, vrijdag 10.00-12.00 uur en donderdagavond
)ch 19.30-21.30 uur.
Zij
feezing existentialisme en kunst
n .eiden» Erik Kreytz houdt op dindag 8 maart een lezing bij K&O
r e0jnder de titel 'Het existentialisme en de kunst in Parijs na de
e*~ oorlog'. De kunsthistoricus opent hiermee de reeks van in totaal
"^tien bijeenkomsten kunst en cultuur na 1945. Centraal stond
aaloen de waag naar de maatschappelijke functie en verantwoor-
oe<Üelijklieid van de kunstenaar. Het existentialisme won snel aan
anInvloed met Jean-Paul Sartre als belangrijkste pleitbezorger. De
'aalezing begint om 20.15 uur in de kapelzaal. Kreytz herhaalt op 9
j*.semaart zijn lezing om 9.30 uur. Kaarten zijn verkrijgbaar bij K&O
'"8 aan de Oude Vest 45.
Psalm en Afrikaanse kunst
es-
regio De van origine Kameroense Marthe Nso Abomo expo-
?n seert van 8 maart tot 3 juni haar werk in het gemeentehuis in
,t haar woonplaats Voorhout De schilderes is onder meer geïnspi-
reerd door CoBrA. In de Dorpskerk in Voorschoten is werk te
,tez'en van Roeli Willekes. De tekst van psalm 139 heeft de Haagse
.(jjjverbeeld in haar aquarellen. Sieraden en bibelots van Do de
,n Graaf, keramiek en wandplastieken van Lex van Riessen en de
batiks, pentekeningen en beschilderde eieren van Yvonne Vol-
werk zijn te zien in galerie Pastel in Hazerswoude. De expositie
teIaan de Voorweg 30 in Hazerswoude Dorp loopt van 6 maart tot
net april.
Ier
''amsterdam anp
e
De kinderboekenschrijver Toon
eTellegen (1941) heeft opnieuw
nde Libris Woutertje Pieterse
"'Prijs gewonnen. Hij krijgt de on
derscheiding voor zijn zesde
'boek met dierenverhalen, geti-
'teld 'Bijna iedereen kon omval-
llen'. Twee jaar geleden kreeg
lTellegen de prijs voor 'Juffrouw
r Kachel', zijn eerste kinderboek
dat niét over de dierenwereld
g'ng-
1 Aan de prijs is een geldbedrag
van tienduizend gulden verbon-
den. Juryvoorzitter Kees Fens
vertelde gisteren in The Movies
1 iri Amsterdam dat de jury una
niem was in de keuze. Van Tel-
legen, huisarts in Amsterdam,
z jn inmiddels tien dichtbun
dels en acht kinderboeken ver
schenen. In 1988 kreeg hij de
I Gouden Griffel voor het dieren-
verhalenboek 'Toen niemand
iets te doen had'. Zijn volgende
bundel over dieren, 'Langzaam,
zo snel als zij konden', werd in
1990 bekroond met de Zilveren
Griffel. Zijn dichtbundel 'Een
dansschool' kreeg in 1993 de
Jan Campert Prijs.
De jury van de Libris Wouter
tje Pieterse Prijs beoordeelde in
totaal een kleine zestig kinder
boeken die tussen 1 januari en
31 december 1993 verschenen.
De - jaarlijkse - prijs is voor de
zevende keer toegekend. De
prijs is vernoemd naar het boek
Woutertje Pieterse van Multatu-
li, dat de kwaliteit weergeeft
waarnaar de Stichting Wouter
tje Pieterse Prijs zegt te streven.
Als er naar het oordeel van de
jury onvoldoende kwaliteitsboe
ken zijn verschenen, wordt de
prijs niet toegekend. Dat is tot
dusverre echter niet voorgeko
men.
Onder grote belangstelling in
binnen- en buitenland heeft het
New Yorkse veilinghuis Chris
tie's gisteren een deel van de
kunst- en meybelverzameling
van actrice/zangeres Barbra St
reisand geveild.
De opbrengst was 5,7 miljoen
dollar, ongeveer 11,4 miljoen
gulden, en overtrof met bijna 4
miljoen gulden de raming van
circa 7,5 miljoen gulden die
Christie vooraf had gemaakt.
Streisand heeft onlangs beslo
ten 'soberder' te gaan leven en
liet daarom haar Art Deco meu
belen en Art Nouveau schilde
rijenverzameling veilen. De
hoogste prijs werd betaald voor
een Art Deco schilderij uit 1932
van de Franse schilderes Tama
ra De Lempicka betaald. Het
doek, dat Adam en Eva uit
beeldt, ging voor bijna vier mil
joen gulden van de hand. De
waarde was vooraf op 1,6 mil
joen gulden getaxeerd. De hoge
prijs werd niet alleen bepaald
door de waarde van het schilde
rij, maar ook door de beroemd
heid van de verkoopster.
Hetzelfde gold voor vele an
dere kunstvoorwerpen die een
hogere hamerprijs haalden dan
het geval was geweest waren zij
uit de kunstverzameling van ge
wone stervelingen afkomstig
geweest. Een Tiffany tafellamp
met kap die Streisand in 1979
voor ruim 100.000 gulden aan
schafte bracht nu 1,38 miljoen
gulden op. Vandaag worden
nog een aantal minder kostbare
bezittingen van Barbra Strei
sand geveild, zoals glazen, as
bakken en lampen. De multi
miljonair actrice gaat zich nu
toeleggen op antiek uit de vroe
ge periode van de Amerikaanse
onafhankelijkheid uit het einde
van de achttiende eeuw.
In LVC in Leiden is morgenavond geen rock, hip
hop, blues, house of reggae te horen maar staat
een heus orkest op het podium. Het Roemeense
gezelschap Taraf de Haïdouks geeft een optreden
met bruisende zigeunermuziek. De 18 bandleden
zijn tussen de 14 en 70 jaar oud. Het is één van de
weinige orkesten dat nog originele zigeunermu
ziek speelt met liedjes over onder meer de oogst,
het huwelijk en dood.
Taraf de Haïdouks heeft als gast het akoestisch
kwartet Périphérique meegenomen. Met twee gi
taren, een viool en een contrabas spelen de vier
muziek die te vergelijken valt met die van het Ro
senberg trio. Het folkore-ensemble Feta danst en
een fototentoonstelling brengt de zigeunercultuur
in beeld. Het optreden begint om 21.00 uur.
Concert van Kievorkest in
Stadsgehoorzaal afgelast
Het'Kamerorkest van Kiev komt niet naar Leiden. Het Russisch
gezelschap zou met violiste Borika van den Booren op dinsdag 8
maart optreden in de Stadsgehoorzaal. De kaartverkoop loopt
echter zo slecht dat het concert is afgelast. Mensen die een en-
tréebewijs hebben gekocht, kunnen hun geld terug krijgen bij de
Stadsgehoorzaal.
Mondriaan aan de Amstel
amsterdam fran^oise ledeboer
Piet Mondriaan trok in februari
1892 op 19-jarige leeftijd in het
bezit van een akte tekenen
vanuit Winterswijk naar Am
sterdam. Uit de 20 jaar dat
Mondriaan in de hoofdstad
woonde zijn ruim 600 werken
bewaard gebleven. Toen de
kunstenaar op 1 februari 1944
in New York overleed was zijn
abstracte werk wereldberoemd
maar ook in de halve eeuw
daarna werd weinig aandacht
aan de onmisbare bouwstenen
van zijn Amsterdamse 'leertijd'
besteed. De expositie 'Mondri
aan aan de Amstel' in het Am
sterdamse Gemeentearchief
probeert dit beeld verhelderen.
De Amerikaanse kunsthistori
cus Robert Welsh bestudeerde
Mondriaans oeuvre al in de ja
ren zestig. In de catalogus bij de
expositie legt hij uit waarom het
vroege werk van onze beroemd
ste Nederlandse kunstenaar na
Rembrandt zo lang onderbe
licht kon blijven. Mondriaans
omvangrijke oeuvre toont tot
omstreeks 1908 zo'n grote ver
scheidenheid aan genres en stij
len dat het moeilijk was zijn
Amsterdamse produktie in op
eenvolgende stadia te onder
scheiden.
De schilderijen, aquarellen en
tekeningen op de expositie wor
den naar thema's gegroepeerd.
Op de met steunen uitgeruste
fiets die hij ook als schildersezel
kon gebruiken trok Mondriaan
naar de landschappen met fa
brieken en boerderijen, slootjes,
boten en molens die zijn favo
riete onderwerpen werden.
Mensen komen op deze werken
niet voor omdat alleen het lij
nenspel van de compositie hem
fascineerde.
Een aantal voorbeelden
maakt zijn geleidelijke stijl
verandering goed zichtbaar.
„Alles wijst op een jarenlang
doelbewust streven dat op zich
zelf al aangeeft dat Mondriaans
wonen en werken in Amster
dam van grotere betekenis voor
zijn ontwikkeling moeten zijn
geweest dan vaak wordt aange
nomen," aldus Welsh.
De expositie is aangevuld met
biografisch materiaal uit het
Amsterdams Gemeentearchief.
Wie een beeld hoopt te krijgen
van 'de man achter Mondriaan'
moet echter nog steeds genoe
gen nemen met losse snipper
tjes informatie. Bax en Snel ver
zuchten dat er over zijn per
soonlijke leven nog steeds heel
weinig feiten bekend zijn. De
opgetrokken nevelen op de ex
positie 'Mondriaan aan de Am
stel 1892-1912' hebben daarom
in de eerste plaats betrekking
op zijn Amsterdamse werk.
De expositie 'Mondriaan aan
de Amstel' in het Gemeentear
chief Amsterdam (Amsteldijk
67, Amsterdam) duurt tot 15
mei. De openingstijden zijn
van maandag tot en met zater
dag van 11.00 tot 17.00 uur en
op zon- en feestdagen van
13.00 tot 17.00 uur.
Mondriaan schilderde eind 1908 deze watermolen bij Abcoude. foto gemeentearchief Amsterdam
Red Jaspers 'groene' voorman Davey Dodds.
FOTO WILLEBRORD ELSINC
