Uitbreiding EU kans
voor creatieve impuls
Feiten &Menemgen
Der Spiegel blijft
bij beoordeling
steken in vooroordelen
Weinig handel met
nieuwe lidstaten
DONDERDAG 3 MAART 1994
2
x" ik Nier
X vAT ven uiróiivzeive
7 6NQÜ6T6 &VÉ* EN VL-4K voóP. 76
M/HÊVeR^iÊZi^T ook
AMftéÉjfcEpÊN oAl VB-
<3£MtëiïézMV M/MêN TB
V STtUÊN
oRPBWOCWtSMj/
Flans van den Broek (rechts), Europees
handelingsdelegatie. Zweden is één va
voor buitenlandse zaken, dinsdag in Brussel ii
e lidstaten van de Europese Unie.
Wanneer de balans wordt opgemaakt van voor- en
nadelen van de uitbreiding van het Europa van de
Twaalf, dan o'verheersen uiteindelijk de positieve
kanten. De financiële basis van de EU door de
laatste uitbreidingen met het arbie Griekenland en
Portugal enigszins uitgehold wordt versterkt. Het
vrije verkeer van personen en goederen verder uit
gebreid.
Verder wordt het democratische gehalte van de
Unie verhoogd, zijn er betere kansen voor een soli
de sociaal beleid en een strenger milieubeleid. Ze
ker als straks Noorwegen ook over de streep wordt
getrokken. Dinsdag kon met de Noren nog geen ak
koord worden gesloten. De verschillen van mening
over het landbouwbeleid, de belastingwetgeving en
vooral het visserijbeleid waren daarvoor nog te
groot.
De regering in Oslo heeft er gezien het geringe en
thousiasme van de eigen bevolking die in 1972
als eens nee zei tegen de Gemeenschap alle be
lang bij om als harde en compromisloze onderhan
delaar te worden gezien. Dat maakt de kans op een
Noors 'ja' in het noodzakelijke referendum groter.
Maar ook zonder dat zullen de vier regeringen het
nog moeilijk krijgen om hun bevolkingen die in
het geval van Zweden, Finland en Oostenrijk is 'op
gegroeid' in neutraliteit en los van enig bondge
nootschap te overtuigen van de juistheid van
De oppositie tegen lidmaatschap van de Eu
ropese Unie neemt af, maar nog steeds zijn er
meer Noren tegen dan voor aansluiting met Eu
ropa. Dal blijkt uit een peiling, waarvan de re
sultaten gisteren zijn verschenen in de krant
Arbeiderbladet.
Volgens de peiling is 42 procent van de Noren
tegen en 28 procent voor lidmaatschap van de
EU. In september was de verhouding nog 51-23.
Dertig procent van de 1.124 ondervraagde No
ren had geen mening over de EU-kwestie.
Vooral vrouwen zijn tegen lidmaatschap.
Slechts een op de vijf is voor, terwijl een op de
twee Noorse vrouwen tegen is. De meeste voor
standers van de EU zijn te vinden onder de in-
i Oslo en de geschoolde bovenlaag
de bevolking.
aansluiting bij 'Europa'. De boeren boven de pool
cirkel en in de Alpenweiden zitten niet te springen
op concurrentie uit de EU of op vermindering van
hun subsidies. De Noorse vissers vrezen eveneens
voor hun inkomsten.
De onderlinge verdeeldheid binnen de Twaalf, het
falen in Bosnië en het algemeen gevoelde v
wen van de 'Europese' burgerij ten opzichte van
'Brussel' zoals dat na het sluiten van het Unie
verdrag van 'Maastricht' is geëtaleerd zijn bo
vendien ook buiten de Unie niet onopgemerkt ge
bleven.
Nadelen zijn er ook. De Twaalf zullen er nog spijt
van krijgen dat ze niet eerst intern orde op zaken
hebben gesteld. Dat 'verbreding' van Europa voor
rang heeft gekregen boven 'verdieping'. Het demo
cratisch gehalte van 'Brussel' bijvoorbeeld laat veel
te wensen over. De besluitvorming is ondoorzich
tig, traag, gecompliceerd en onnodig bureaucra
tisch. Met drie, en hopelijk vier, nieuwe landen
worden die problemen alleen maar groter. Niet
voor niets is er nog geen besluit genomen over de
stemverhouding en besluitvorming in de toekom
stige Europese ministerraad van vijftien of zestien
landen. Geheel in de Europese traditie zijn de
grootste struikelblokken voor het laatst bewaard.
De uitbreiding van de Europese Unie is dan ook
geen moment voor zelfgenoegzaam reflecteren,
maar moet dienen als uitdaging en impuls om aan
de samenwerking een nieuwe, creatieve dimensie
te geven.
Kok: Tik op de
NIEUWSANALYSE
Politici trappen
nog maar eens
een open deur in
,,l)e kiezer heeft altijd gelijk". PvdA-leider
Wim Kok trapte nog maar eens een deur
open die al wijd open stond toen hij rea
geerde op de uitslag van de gemeenteraads
verkiezingen. De sociaal-democraten zak
ten, omgerekend in kamerzetels, terug van
49 naar 31Een verlies van achttien zetels.
Kok probeerde de klap nog wat te ver
zachten. Sprak over 'een flinke tik op de
neus' die de PvdA van de kiezer had gekre
gen. Meer niet, zoals ook de tweede man
van de PvdA, Wallage, aangaf. „Wij kregen
een tik op de vingers, maar onze handen
zijn niet afgehakt".
Bij de PvdA likte men de wonden. Rege
ren maakt immers niet populair. Om ver
volgens hoopvol te verwijzen naar het feit
dat de partij toch maar de opgaande lijn
van de afgelopen maanden had weten vast
te houden. Een prima basis om de campag
ne voor de kamerverkiezingen mee in te
gaan. Want dèn gaat het er om.
Geen wonder dus dat Kok vragen over de
betekenis van de gemeenteraadsverkiezin
gen voor de landelijke politiek handig om
zeilde. Hoezo, het beleid nu wijzigen? De
PvdA zal het kabinetsbeleid zoals dat ge
voerd is de afgelopen vier jaar, verdedigen.
Waarbij de vraag zal luiden wat de opposi
tie daar tegenin te brengen heeft. Met ach
ter de hand het antwoord: niets.
CDA
Bij de andere verliezers, het CDA, werd op
soortgelijke wijze gereageerd. De christen
democraten zakten, omgerekend in kamer
zetels, terug van 54 naar 39. Een verlies van
vijftien.
CDA-leider Brinkman kende de oorzaken
wel. Zijn partij stond
een streng nationaal
beleid voor om ons
land er economisch
weer bovenop te
helpen. Dat geniet
weinig populariteit
bij de burger maar
moet toch worden
gevoerd. Aldus
Brinkman.
Het vergt tijd voor
dat de man in de
Toto ar- straat doorkrijgt dat
chief wal CDA wil,
toch goed is. Een
volhoudendus, zo sprak Brink
man zichzelf en de
partij moed in. Bo
vendien is er in het
CDA sprake van een
generatiewisseling,
orakelde Brinkman
verder. En speelden
er veel plaatselijke
thema's bij de ver-
fa kiezingen van giste-
Wallage: Tik op de
vingers roro»ar Ook bi| het .DA zag
cmif ™cn tle uitslag niet
als een afstraffing
voor het gevoerde
kabinetsbeleid. Eerder als een aanmoedi
ging er nog eens flink tegenaan te gaan voor
de kamerverkiezingen van 3 mei. En ach,
wat had de oppositie nu eigenlijk voor alter
natieven, zo vroeg Brinkman zich af.
De leiders van de regeringspartijen toon
den zich gisteren doof en blind voor de uit
spraken van de kiezer. Die logen er niet om.
In het hele land vluchtten de kiezers weg
naar uiterst rechts (CD, CP'86), links
(Groen Links, SP) en lokale partijen.
Deels zal het zeker zijn gegaan om pro
teststemmen. Van de andere kant zullen er
echter ook velen zijn geweest die bewust
voor een andere partij hebben gekozen.
Waarbij het opviel dat zowel WD, maar in
nog sterkere mate D66, niet echt konden
profiteren. Hun winst gisteren bleef achter
bij de verwachtingen. Tenminste, voor zo
ver de peilingen de laatste dagen en weken
een juist beeld gaven. Waarover getwijfeld
kan worden.
Doorgaan
CDA en PvdA willen in ieder geval hardnek
kig doorgaan met hun beleid, zo gaven de
voormannen van beide partijen aan. Een
politiek van snijden, snoeien, bezuinigen.
Iets waar de kiezer kennelijk genoeg van
heeft.
De vraag is nu welke partij het eerst water
bij de wijn zal doen. I lel lijkt de IVdA te
worden. Wallage hekelde gisteravond al
meteen de keiharde inkomenspolitiek die
coalitiegenoot CDA voorstaat. Een veeg te
ken.
Bij WD en D66 is al aangekondigd dat
men het bij de verkiezingen van 3 mei nog
beter wil doen. Dat kan alleen een verdere
polarisatie betekenen in het midden van
het politieke spectrum. Een centrum, nu
bevolkt door CDA en PvdA, waar de kiezer
net uit wegvlucht. Zoals de uitslag van gis
teren wel heeft bewezen.
Welke lessen moeten er nu getrokken
worden? Feit is dat de huidige regeringspar
tijen er kennelijk niet in slagen de antwoor
den te vinden op de problemen waar de
kiezers mee worstelen. Ook WD en D66
slagen daar in onvoldoende mate in.
Aangezien politiek rechts en politiek links
te klein zullen blijven om echt invloed op
de macht te kunnen uitoefenen, zullen de
vier grootste partijen toch de instituten blij
ven die het voor de burgers moeten doen.
In welke combinatie dan ook, in een vol
gend kabinet.
Of zij daarin zullen slagen? De uitslag van
gisteren doet het ergste vrezen. En de twee
maanden tot de kamerverkiezingen zijn
toch wel behoorlijk kort om aan dat beeld
nog veel te veranderen.
Zeker als de discussies tussen de politiek
leiders van de diverse groeperingen meteen
weer verzanden in een spelletje 'wie met
wie' na de kamerverkiezingen of geruzie
over de aanpak van de CD. Zoals gister
avond. Gelukkig dat er nog voetbal was op
het andere net..
den haag carel goseling
Het Nederlandse bedrijfsleven is positief
gestemd over de uitbreiding van de Eu
ropese Unie met tenminste drie en moge
lijk zelfs vier nieuwe landen. Dat blijkt uit
de reacties van de werkgeversverbonden
VNO en NCW. „De toetreding van deze lan
den vergroot de Europese markt en neemt
belemmeringen voor Nederlandse bedrij
ven weg. Dat beschouwen wij als zeer posi
tief', aldus M. Toen, secretaris internatio
nale zaken van het VNO.
F. Lempers, directeur economische zaken
van het NCW, wijst voorts op het 'nieuwe
evenwicht' dat in de EU ontstaat als Fin
land en Zweden toetreden. „Het zwaarte
punt van de EU komt meer op het noorden
te liggen. Nederland komt daardoor weer in
het centrum te liggen. Dat is, nadat eerder
allerlei zuidelijke landen lid waren gewor
den, een goede ontwikkeling", aldus Lem
pers.
Verder hecht de NCW-directeur veel belang
aan de deelname van Zweden. „Onze ach
terban heeft veel moeilijkheden gehad met
het monetaire beleid van Zweden. Bij toe
treding zal dit land zich moeten onderwer
pen aan de Europese maatstaven. Daardoor
kunnen de Nederlandse ondernemers niet
meer op afstand worden gezet door een
voortdurend devaluerende Zweedse
munteenheid", meent Lempers.
De werkgeversorganisaties in het wegver
voer. Koninklijk Nederlands Vervoer en
Transport en Logistiek Nederland, hebben
gisteren negatief gereageerd op de afspra
ken die met Oostenrijk zijn gemaakt over
het wegtransport. De verladersorganisatie
EVO en Transport en Logistiek Nederland
vinden het onjuist dat Oostenrijk geduren
de een flink aantal jaren strengere milieu-
eisen aan vrachtwagens mag stellen dan
andere landen van de EU. Het KNV vreest
zelfs blijvend strengere eisen in Oostenrijk.
Via een systeem van zogeheten ecopunten,
die per land worden toegewezen, probeert
de Oostenrijkse regering te bereiken dat in
2004 alleen nog vrachtauto's zullen worden
toegelaten die aan strenge milieu-eisen vol
doen. In de toetredingsonderhandelingen is
afgesproken dat het ecopuntensysteem drie
jaar eerder afloopt, dus in 2001. KNV kan
dit niet anders zien dan een verplichting
eerder over schone vrachtauto's te beschik
ken en dat kost geld.
Op dit moment is het belang van Finland.
Zweden. Oostenrijk en Noorwegen voor de
Nederlandse export niet groot. Uit recente
cijfers van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek (CBS) blijkt dat in 1992 nog geen 1
procent van de Nederlandse export naar
Finland is gegaan (1.4 miljard gulden), 2
procent naar Zweden (3,9 miljard), 1 pro
cent naar Oostenrijk (2,9 miljard) en 1 pro
cent naar Noorwegen 2 miljard). Ter verge
lijking: de uitvoer naar Frankrijk bedraagt
25,9 miljard, België en Luxemburg 35,1 mil
jard en Duitsland 70,8 miljard.
Volgens Toen van het VNO is het moeilijk
te schatten of de export naar de mogelijke
kandidaat-lidstaten na hun toetreding
daadwerkelijk toeneemt. „De uitvoercijfers
zijn op dit moment relatief laag. Daaruit
kun je aan de ene kant opmaken dat er nog
veel kansen voor ons liggen. Aan de andere
kant zou je kunnen stellen dat het belang
van die economieën voor het Nederlandse
bedrijfsleven relatief klein is. De interpreta
tie van die cijfers is voor mij op dit moment
onduidelijk", aldus Toen.
treft bovendien boter op hun
hoofd. Ze collaboreerden mas
saal en het verzet kwam pas op
gang toen de Duitse nederlaag
in zicht kwam.
„In Nederland liep alles op rol
letjes", wordt een tevreden oor
logsmisdadiger Adolf Eichmann
geciteerd. En meer nog, wal
heeft dat arrogante Nederland
nou eigenlijk van de oorlog te
lijden gehad? Volgens schrijver
Louis Ferron zou het te maken
hebben met een fascinatie voor
de nazi's het grote aantal ge
denktekens zou daar ook van
getuigen.
Uit het hele verhaal dampt een
scherpe mestgeur op. Wiede
mann, volgens mensen die
meer met hem te maken heb
ben gehad zeker geen fan van
Nederland, heeft zich heerlijk
kunnen uitleven. Met enige te
leurstelling constateert hij dat
het beeld dat zijn landgenoten
van Nederland hebben ondanks
alles positief is. Zoals een wat
oudere, rijke tante toch warme
gevoelens koestert voor haar
wat wilde, alternatief levende
neefje. Wiedemann heeft het
beeld willen bijstellen er is
genoeg mis met Nederland, van
vreemdelingenhaat en de op
komst van extreem-rechts tot
drughandel maar blijft zelf in
vooroordelen en cliché s steken.
Een gemiste kans.
haarlem hans jacobs
Het woord is nu aan de bevolking van Zweden, Finland en Oostenrijk om dit najaar haar fiat te
geven aan het dinsdag na moeizaam onderhandelingen bereikte akkoord over toetreding tot de
Europese Unie. Het is voor de huidige 'Twaalf te hopen dat in de herfst een luid en duidelijk 'ja'
klinkt vanuit Stockholm, Helsinki en Wenen. De aardig in het slop geraakte Unie kan een injectie
van vers bloed goed gebruiken.
Een pronte Frau Antje het uitgemolken Nederlandse reclamesymbool
i in Duitsland is in Der Spiegel als een drugsverslaafde in een vergif-
I tigd tulpenlandschap neergezet.
illustratie der spiegel sebastian krüger,-
1 beeld van de verloedering van
de Nederlandse samenleving,
waarin het traditionele'gedo
gen' tot vele uitwassen heeft ge
leid.
Het is dan ook slecht gesteld
met de publieke moraal. Neder
landers trekken zich van God
noch gebod wat aan. De ene
helft van het land zit op z'n gat
en consumeert, de andere helft
werkt erg hard, dat wel om
die consumptie mogelijk te ma
ken. 'Ikke, ikke, ikke. en de rest
kan stikke', zo wordt premier
Lubbers aangehaald. Het is, tus
sen haakjes, een van de weinige
keren in het verhaal dat Neder
landse citaten correct worden
gespeld. Accuratesse was duide
lijk niet het doel van het artikel.
De Nederlandse samenleving is
volgens Wiedemann lang niet
zo open, tolerant en verdraag
zaam als de Nederlanders het
buitenland willen doen geloven.
De slavenhandel uit de zeven
tiende en achttiende eeuw, het
gedrag in Nederlands-Indië en
het inreisverbod voor Duitse jo
den in de jaren voorafgaande
aan de Tweede Wereldoorlog,
worden daarbij als bewijs ge-
voerd. Wiedemann wijst tevens
op het in vergelijking met
Duitsland geringe aantal asiel
zoekers. Niet dat Nederlanders
grotere racisten zijn dan andere
volken, ze schikken zich alleen
wat gemakkelijker bij wijzigen
de omstandigheden. Altijd goed
voor de handel.
Uiteraard komt in dat verband
ook de Nederlandse afkeer van
de 'agressieve, schreeuwerige
en bierdrinkende zwijnen'
(Duitsers) aan bod. Serviërs
denken positiever over Kroaten'
dan Nederlanders over Duitsers,
zo concludeert Der Spiegel. Die
afkeer is niet gebaseerd op fei
ten, zo was vorig jaar al geble
ken uit een veelbesproken on
derzoek onder Nederlandse
jongeren van het Instituut Clin-
gendael. 'Vooroordelen te over, r
kennis ontbreekt'luidde des
tijds de voorzichtige conclusie.
Wiedemann zoekt de verklaring
voor dit afkeuringswaardige ge
drag in een soort zelfhaat van
de Nederlanders, die zich in fei
te in niets van Duitsers onder
scheiden. Ze zijn misschien wat
blonder en langer, maar verder
worden ze in het buitenland te
recht aangezien voor Duitsers.
De 'moffenhaat' kan niet alleen
aan de Tweede Wereldoorlog
worden toegeschreven. De Ne
derlanders hebben wat dat be-
Duitsers vreten braadworst,
j zuipen hectoliters bier, hebben
een Mercedes onder hun dikke
kont, snauwen en grauwen en
I maken overal in de wereld met
hun kuilengraverij en territori-
j umdrift de toeristenstranden
onveilig. Verder zijn ze agres
sief, intolerant en gefixeerd op
'tucht en orde'.
Het zijn zo maar wat vooroor
delen en clichés die over onze
oosterburen de ronde doen.
Niet alleen in Nederland overi
gens. In Groot-Brittannië is de
discussie over het beeld dat de
Britten van hun 'oude vijand'
hebben opgelaaid na een
spraakmakende reclamecam
pagne van Carling bier.
Daarin wordt de draak gestoken
met de vermeende Duitse ge
woonte om in zonnige oorden
als eerste een plaatsje bij het
zwembad te veroveren. Natuur
lijk meteen ook het beste plekje,
hetgeen de Britten bijzonder
dwars zit. Dat Duitsers boven
dien beter bruinen en vaak
minder kleding dragen dan de
preutse Britten zit de eilandbe
woners eveneens niet lekker.
De discussie spitst zich toe op
de juistheid van de vooroorde
len en over het discriminerende
element daarin. Het Duitse
weekblad Der Spiegel levert de
ze week op geheel eigen wijze
een bijdrage aan het twistge
sprek met een 'reportage' van
Erich Wiedemann over Neder
land. Het artikel, met de veel
zeggende titel Frau Antje in den
Wechseljahren (Frau Antje in de
overgang) is een aan alle kanten
rammelende opsomming van
de Nederlandse 'kwalen'.
In de ogen van Wiedemann
deugt er in feite weinig van Ne
derland. Dat mag hij best vin
den, maar de argumenten die
worden aangedragen zijn een
aaneenschakeling van ronkende
cliché's. Coffeeshops, kaas,
klompen, tulpen en
'watertomaten', op straat snur
kende slaapzaktoeristen, kra
kers, Amsterdam als 'epicen
trum' van homo's en lesbo's,
molens, fokstier Herman, uitke
ringsfraude het wordt alle
maal genoemd. Vaak als voor-
WIM STEVENHAGEN
