Leiden
Winst CD legt grauwsluier
over verkiezingsavond
Winnaar VVD
in nieuw college
niet echt welkom
Blij voor mensen en natuur
Transvaal stemt hoopvol
STEMBUREAU
i DONDERDAG 3 MAART 1994
Geluk
A Q ^'m Valkenburg
I 3/ kon zijn geluk niet
op. Dankzij voorkeurstem
men kwam de lijstduwer
van het CDA toch weer in
de raad van Voorschoten
Victorie
De WD in Alphen
Z U kraaide victorie. Het
traditionele CDA-machts-
blok bestaat niet meer
is koenekoop, 071-3
heid die dat ondersteunt, is nog
intact. De collegepartijen CDA,
GroenLinks en F^dA zijn welis
waar hun meerderheid kwijt
maar D66 heeft constructieve
oppositie gevoerd en heeft in
tegenstelling tot de WD voor de
autoluwe binnenstad gestemd."
D66-lijsttrekker
De WD mag dan in Leiden de
grootste partij zijn geworden, de
kans dat de liberalen deel gaan
uitmaken van het nieuwe colle
ge wordt er daardoor niet groter
op. Dat heb-
Een verheugde winnaar van de
Leidse verkiezingen: de VVD-lijst-
trekker Alexander Geertsema.
foto reinout
'goedkoop-
,,De partij heeft zich de af
gelopen vier jaar voortdurend
tegen plannen gekeerd waar ze,
toen ze nog in het college zat,
juist voor was. Bouwen in be
staande wijken vind ik daarvan
nog het beste voorbeeld." Van
Rij zegt voorts dal zijn vertrou
wen in de WD 'niet groot' is.
Ook GroenLinkser Laurier
vindt niet dat de verkiezingsuit
slag voor de WD de deuren
opent. „Het huidige college is
een bepaalde richting ingesla
gen en de brede raadsmeerder-
de WD in het
college komt.
Hij wijst erop
dat zijn partij,
tot gisteravond
de op een na
grootste van de
stad, de vorige
keer ook is ge
passeerd.
CDA-lijsttrek-
ker J. Walen
kamp, die dui
delijk was aan
geslagen door
het verlies van
drie zetels, wil
de niet ingaan
op vragen over
de collegevor-
ming.
WD-lijsttrek-
ker A. Geertse
ma geeft een
andere uitleg
aan de stem
busuitslagen.
Als de opposi-
gulick tiepartij de
grootste van de
stad wordt en
twee'van de drie collegepartijen
(PvdA en CDA) forse nederlagen
lijdt, dan heeft de WD het recht
om discussies te heropenen,
meent hij. „Ik vind dat de WD,
die de college-onderhandelin
gen nu mag leiden, aan de po
tentiële collegepartners mag,
nee, moet vragen sommige
standpunten te herzien. Wie
met wie verder moet, kan ik niet
zeggen. Om heel eerlijk te zijn
heb ik voor deze heel verrassen
de uitslag geen scenario klaar
liggen. Hier had niemand op
gerekend."
Een woning voor twee stemmen
leiden Een woning voor-Twee stemmen, dat aanbod kreeg
PvdA-lijsttrekkerTjeerd van Rij toen hij dinsdagavond laat thuis
kwam. Voor zijn deur stonden twee Leidenaars met het dringen
de verzoek om direct een woning toe te wijzen. 'Dan stemmen
wij niet op de CD', aldus de twee. Van Rij weigerde. De PvdA'er
was niet de enige die op hel laatste moment nog door kiezers
werd aangesproken. Om half \djf gistermorgen rinkelde de tele
foon bij CDA-lijsttrekkcr Joop Walenkamp. Een man, vermoede
lijk een dronken student, wilde weten of het CDA bereid was de
sluitingstijden van kroegen vrij te laten. „Ik heb de hoom maar
naast de haak gelegd", aldus Walenkamp.
D66 verliest door vakantie
leiden Zelf weten de D66'ers niet waardoor ze een zetel kwijt
raakten, maar PvdA-lijsttrekker T. Van Rij heeft wel een verkla
ring voor het verlies van de gedoodverfde winnaar. „D66 heeft
verloren door de voorjaarsvakantie. Die partij is voor veel men
sen tweede keus en dat zijn niet de meest geinspireerde kiezers.
Als ze dan met vakantie gaan, nemen ze niet meer de moeite om
een volmacht te regelen."
VVD-burgenieester eindelijk terecht
leiden* Eindelijk, zei burgemeester C. Goekoop. „Eindelijkis het
terecht dat hier een WD-burgemeester zit. Maar ik heb er wel
dertien jaar over gedaan." Nooit eerder maakte Goekoop mee
dat zijn partij in Leiden de grootste was. „Maar dat is wel mede
te danken aan Menno Smitsloo", zei CDA'er J. Walenkamp, ver
wijzend naar de pagina-grote advertentie in deze krant, waar
mee de makelaar de liberalen steunde. Niet alleen de winst van
zijn partij was voor de burgemeester reden tot vreugde. Ook met
de hoge opkomst was hij gelukkig. „De burgemeester is de
grootste winnaar", constateerde Goekoop vergenoegd.
GroenLinks levert allochtoon
Leidse gemeente
raad telt één allochtoon raads
lid: Yüksel Karakurt van Groen
Links, een zeven jaar geleden
naar Nederland gevluchte Turk.
Karakurt stond bij GroenLinks
op de 'veilige' vierde plaats.
GroenLinks boekte een zetel
winst en kwam daarmee op vijf.
GroenLinks is ook uniek qua
aantal vrouwen. Het is de enige
fractie met meer vrouwen (drie)
dan mannen (twee).
PvdA'er Hassan el Houari, af
komstig uit Marokko, viste gis
teravond juist achter hel net.
Hij stond negende op de kies
lijst van de PvdA en was de be
oogde opvolger van Naci De-
mirbas. de enige allochtoon van
de huidige Leidse raad. De PvdA
El Houari verwijt zijn partij
niets. Hij vindt dat de PvdA zich
voldoende heeft ingespannen
om allochtonen in het stadsbe
stuur te krijgen. Het PvdA-be-
stuur had hem aanvankelijk een
hogere plek gegeven maar tij
dens de PvdA-ledenvergadering
zakte hij naar de fatale negende
plaats. „De PvdA heeft als eerste
partij in Leiden acht jaar lang
een allochtoon in haar fractie
gehad. Dat die goede traditie nu
niet wordt voortgezet, is een
kwestie van gokken en verlie
zen. De PvdA heeft bij de bo
venste twintig op de kieslijst
drie allochtonen staan. Dat is de
hoogste score van alle deelne
mende partijen."
leiden Margje Vlasveld was 'blij voor de mensen en voor de natuur', dat haar Leiden Weer Gezellig/De Groenen gisteren een zetel haalde bij
de verkiezingen. „Ik heb altijd gezegd dat de milieubeweging een politieke arm moet hebben. Want heel veel standpunten en argumenten van
die beweging zijn gewoon niet bekend. Ik kan dat standpunt nu inbrengen."
Leuk lijkt het haar niet om namens LWG/De Groenen in haar eentje in de gemeenteraad te zitten. Het is niet zo dat ik zeg: oh, wat heb ik hier
naar uitgekeken, 't Is meer een roeping."
Waar Vlasveld het wel haalde, bleef de Stadspartij voor de tweede keer steken op nul zetels. A. Lagerweij, de tweede man, was teleurgesteld.
„Ik had deze keer zeker op één zetel gerekend." foto henkbouwman
Twee zetels voor de Centrumdemocraten in de Leidse
gemeenteraad. De winst van De winst van de CD legde
een grauwsluier over de verkiezingsavond. Boe-geroep
begeleidde de bekendmaking van de uitslag door burge
meester Goekoop, gevolgd door gejuich toen bleek dat
CP '86 het niet had gehaald. „Gatverdamme", was het
bondige commentaar van C. Walle, woordvoerder van
het actiecomité 'Leiden is voor iedereen', dat maanden
lang ageerde tegen extreem rechts. „Mijn maag draait er
van om", zei lijsttrekker M. Vlasveld van Leiden Weer Ge
zellig/De Groenen.
leiden*lemaal aangaan maar niemand
aad rietveld en wiM koevoet weet eigenlijk goed hoe. De CD
heeft de proteststemmers snel
en korte antwoorden gegeven
op al hun vragen. Serieuze, de
mocratische partijen kunnen
dat niet."
WD'er A. Geertsema, die al
bij zijn aantreden als fractie
voorzitter opriep tot een strijd
tegen de CD, vond dat de Leidse
R. Peelers' van GroenLinks zegt
dat ze al bij het tellen van de
stemmen in de Kooi misselijk
werd. „M'n vreugde over de
winst van GroenLinks wordt ge
temperd. Ook maak ik me on
gerust over het debat met die
griezels. We willen dat debat al-
poliliek niets te verwijten valt.
„We hebben al het mogelijke
eraan gedaan. Maar de CD heeft
zich gedrukt in de discussie.
Hun winst in Leiden is gewoon
te wijten aan landelijke ontwik
kelingen."
P. Langenberg van D66 was
het volstrekt niet met Geertse
ma eens. Hij constateerde on
derschatting bij de Leidse poli
tiek: „We hebben allemaal ge
dacht: het loopt
We zullen veel m
ten ondernemen
dichter bij de mi
gen."
„Ik had vijf zetels moeten
hebben", stelde SP-lijsttrekker
C. Vergeer. De anti-campagne
die zijn partij heeft gevoerd was
ook nadrukkelijk bedoeld om
CD-stemmers weg te lokken. De
CD haalde echter toch twee ze
tels en Vergeers SP boekte maar
actie moe
de politiek
*n te bren-
een zetel winst en bleef steken
op drie.
D66-lijsttrekker P. Langen
berg herhaalde gisteravond zijn
verwijt aan de SP dat deze partij
met haar anti-campagne de CD
juist in de kaart heeft gespeeld.
„De SP speelt in op de afkeer
van politiek. Ik ben die idiote
SP-tomaten en de kreet 'stem
tegen' op de verkiezingsaffiches
spuugzat. Ze versterken dat
soort sentimenten. De SP heeft
zich in haar campagne, mede
door voor een spreidingsbeleid
te pleiten, onvoldoende van de
CD onderscheiden. De verschil
len waren voor de kiezers niet
duidelijk genoeg."
Vergeer noemt Langenbergs
analyse 'beledigend'. „Boven
dien liegt hij. We hebben nooit
gepleit voor gedwongen sprei-
ding."
COMMENTAAR
Mokerslagen
Het is lang geleden dat gemeenteraadsverkiezingen in deze regio
zo spannend waren. De opkomst in verreweg de meeste plaatsen
was groter dan vier jaar geleden. Kennelijk hadden veel mensen
er behoefte aan een duidelijke keus kenbaar te maken. Ze heb
ben in een aantal plaatsen de democratie flink door elkaar ge
schud, soms met mokerslagen. Het politieke landschap heeft
meer reliëf gekregen. De keuzes waren scherper en dat leidde tot
winst voor SP, GroenLinks en Centrumdemocraten. En tot de op
komst van een aantal nieuwe, plaatselijke partijen in onder meer
Oegstgeest, Leiderdorp en Noordwijk.
Het grote verlies van het CDA was voorspeld. In Leiden zakte die
partij van 8 naar 5 zetels. De sterke daling moet wel mede ver
band houden met de keuze van het CDA voor een autoluwe bin
nenstad. In de binnenstadswijk Maredorp/De Camp bijvoorbeeld
raakte het CDA de helft van de stemmen kwijt. Dat gold ook voor
de Professoren- en Burgemeesterswijk, tot voor kort een CDA-
bolwerk.
Het verlies van coalitiepartij PvdA (11 naar 8) is in zetels net zo
groot. Die partij verloor veel stemmers in volkswijken, bijvoor
beeld in de Lage Mors en de Kooi (van 44 naar 24.9 procent). De
partij krijgt kennelijk de schuld in de schoenen geschoven voor
de sociale ellende. Veel PvdA-stemmers kozen voor onder meer
de CD. Van de huidige collegepartijen groeide alleen GroenLinks
(van 4 naar 5 zetels).
D66 daalde in Leiden tegen de landelijke trend in: van 8 naar 7
zetels. Wellicht heeft het te maken met de explosieve groei die
deze partij 4 jaar geleden reeds doormaakte: de partij verviervou
digde toen. En veel Leidse D66'ers waren op wintersport en had
den kennelijk geen stemmachtigingen afgegeven.
De WD - tegen een autoluwe binnenstad - heeft vooral stem
menwinst gemaakt in de binnenstad. Waar het CDA verloor, ver
wierven de liberalen soms tot dik 30 procent van de stemmen. De
partij kwam daarmee op 8 (had 6) zetels en is in stemmen geme
ten de grootste. Het is mede het loon voor het verzet tegen de
binnenstadsplannen.
Het huidige college (CDA. PvdA en GroenLinks) heeft nu geen
meerderheid meer, dus ook niet meer voor de binnenstadsplan
nen. Maar de kans dat de WD als grootste partij in het nieuwe
college komt moet laag worden ingeschat. De huidige college
partijen lonken reeds naar D66. Met die partij aan boord hoeft
niemand de illusie te hebben dat er in essentie iets zal veranderen
aan de plannen voor de binnenstad. Dat moet wrang zijn voor
winnaar WD. D66 zou met zijn aantreden in het college mis
schien nog een soort volksraadpleging kunnen forceren, maar
ook die kansen moeten niet hoog worden ingeschat.
En tot slot: Centrumdemocraten hebben vaste voet in de Leidse
gemeenteraad gekregen (2 zetels). Zij profiteren van een stukje
maatschappelijke malaise. Hoe dat precies zit kunnen ze niet on
der woorden brengen, laat staan dat ze het kunnen oplossen.
Hoe triviaal: door te stemmen op de CD hebben veel mensen
over zichzelf een grotere sociale ellende afgeroepen. Want er is
geen partij die zo weinig voor de lage inkomens heeft gedaan.
'Historisch dieptepunt PYdA'
„Een historisch dieptepunt voor de PvdA. Daar kan ik niet anders
dan heel teleurgesteld over zijn." Zo reageert PvdA-lijsttrekker en-
wethouder T. van Rij op het verlies van drie zetels van zijn partij.
Hij zegt dat hij 'niet zo onder de indruk is' van de WD-winst met
twee zetels, waardoor deze partij nu de titel 'grootste van de stad'
van de PvdA heeft overgenomen. „De WD is nu net zo groot als
voor 1990", stelt Van Rij wat minzaam vast.
Van Rij is ervan overtuigd dat de PvdA heeft verloren aan SP en
CD. „Wc zijn er klaarblijkelijk niet in geslaagd om de proteststem
mers in de achterstandswijken ervan te overtuigen dat ze geen stap
verder komen door op deze partijen te stemmen. Nee. ik geef die
strijd nog niet op. We kunnen die mensen nog terugwinnen."
Er loopt een spoor van
kleine druppeltjes naar de
stemhokjes. Maar echt nat
wordt de vloer niet in het
Mierennest, het
stemlokaaltje-voor-één-
dag aan de Morsweg. De
deuren van stembureau
12 staan al een tijdje
open, maar slechts af en
toe schuifelt er een
drijfnatte, verdwaalde
stemmer binnen. Zodat de
zinken stembus
onheilspellend hol blijft
klinken. Als een Leidse
politicus, zou je haast
zeggen. Transvaal lijkt
althans zijn vertrouwen in
de plaatselijke democratie
te hebben verloren.
Eerlijk gezegd verbaast ons dat
niet. Op onze speurtocht door
de wijk zijn we immers bij veel
bewoners gestuit op een enorm
gevoel van ontevredenheid over
het functioneren van de Leidse
politiek. De Transvaler voelt
zich al jaren in de steek gelaten.
Nu is het zijn beurt om de
politiek in de steek te laten.
Om kwart over acht liggen er
pas een paar biljetten in de bus.
Zo tegen half negen wordt het
een iétsje drukker. Voor de
eerste keer zijn dan de vier
stemhokjes allemaal bezet. Het
is maar voor even. De rust keert
al snel weer. Om tien over half
negen zijn er vijftig stemmen
uitgebracht. Om tien voor half
tien precies honderd. Om elf
uur zijn het er 215. Niet al te
veel op een totaal van ruim
veertienhonderd mogelijke
„Maar normaal gesproken
komen de meeste stemmers pas
na vijven", weet de voorzitster
van stembureau 12. mevrouw
M. van 't Zelfde. Ze kent het
klappen van de zweep.
Menigmaal zat zij reeds achter
de tafel om stemmers geheel
volgens de regels naar de hokjes
te sturen. „Echt waar. Ze komen
nog wel. Later."
De eerste uren zijn het
r gestemd. Transvaal schudde gisteren alle twijfel van zich af e
voornamelijk jongeren die hun
formulier in de bus werpen.
st zo vreemd natuurlijk voi
i wijk waar veel studenten
wonen. De ouderen laten het
een tikkeltje afweten.
Allochtonen laten zich helemaal
niet zien. Halverwege de
middag wordt het zelfs
angstwekkend stil, heel stil aan
de Morsweg.
Maar dan ineens is het
aanpoten geblazen, zoals Van 't
Zelfde had voorspeld. Kort na
vijven stapt plotseling de ene na
de andere kiesgerechtigde het
wijkgebouwtje binnen. Iets voor
zeven uur, sluitingstijd, stapt de
negenhonderdste stemmer het
hokje binnen. De teller blijft
uiteindelijk steken op
negenhonderd-en-vier. Bijna
vierenzestig procent. Zo hoog is
de opkomst in tijden niet
geweest. Men is tevreden op het
stembureau: Transvaal heeft
zichzelf overtroffen!
Tijdens het sorteren van de
briefjes wordt de tevredenheid
van de tellers alleen nog maar
groter. GD en CP'86 blijken niet
al te veel stemmen te hebben
getrokken in een wijk waar toch
grote onvrede bestaat over het
i het
gemeentebestuur. Een bestuur
dat volgens hen de problemen
in de wijk niet aanpakt. Twee
koffieshops op nog geen vijftig
meter van elkaar, de immer
voortdurende verkeerschaos op
de Morsweg. de onzekerheid
over het voortbestaan van het
oude Transvaal en de dreiging
van een kantorenwijk, om maar
eens een paar knelpunten te
Dat blijkt toch geen
zijn geweest om
extreem rechts binnen te halen.
Wij hebben ons dus vergist, de
Transvalers hebben het geloof
in de democratie blijkbaar toch
niet helemaal verloren. Alleen
hebben ze hun ontevredenheid
op een andere manier tot uiting
gebracht. Transvaal stemt
hoopvol.
herman joustra*
reder
Dit is de laatste uit een serie
van vijf afleveringen over
Transvaal. In de vorige delen
kwamen de verschillende
problemen van de bewoners
aan de orde en hun menig ove
het gemeentebestuur.
