Winterspelen De warmte van de 'Gefaald? :Nee, zo mag je ;dat niet zien' c zaterdag 26 februar11994 Ard Schenk: „Nee, ik ging niet uit m 'n dak bij de prestaties van Koss." PAUL BERKHOUT De vele voorbije dagen staan in zijn gezicht gegrifd. De Olympi sche Winterspelen laten hun sporen na bij Gerhard Heiberg, de voorman van deze organisatie. Hij is moe, maar zijn bedevaartstocht is nog niet ten einde. „Ons werk is pas voorbij als anderen het overnemen zegt Heiberg. Hij zal niet toestaan dat de sfeer van Lille- hammer verloren gaat in de grote leegte na het afscheid. Deze Winterspelen waren meer dan vijf tien dagen sport, verweven met rituelen en ceremonies. „Het is vijftien dagen lang een menselijk gezicht geweest", zegt Heiberg. „En dat is precies wat wij wilden laten zien. Het geeft een fijn gevoel." Lillehammer was even de biechtstoel van de wereld. Centrum voor een moment van berouw. Begon het niet, twee weken geleden, met het sprookje van een Nieuw Begin? „In deze Winterspelen hebben vrede en vriend schap centraal gestaan", zegt Heiberg. „Lan den en culturen kunnen samen zijn, oorlog is niet nodig, dat is de boodschap." Gerhard Heiberg: zakenman en zendeling, schijnbaar. Een twee-eenheid die aanspreekt: deze Noor wordt genoemd als opvolger van Juan Anto nio Samaranch om de olympische beweging te gaan leiden. Heiberg kan niet uitleggen waarin deze we ken de essentie van die boodschap zat. „Er zijn zóveel mooie dingen gebeurd. Sa men vormden zij een geheel. Ik ben er van overtuigd dat wij een voorbeeld hebben ge steld dat bij toekomstige Spelen wordt ge volgd. Het gaat niet alleen om geld. om harde onderhandelingen of om technologie. Het gaat om mensen en om de natuur." De Winterspelen hebben veel losgemaakt, vooral in Noorwegen. Het land discussieerde vijf jaar lang over zin en onzin van dit geld verslindende televisie-circus, maar het debat is verstomd. Wat nu klinkt is het ongelooflijke enthousiasme van de duizenden toeschou wers. Rijen dik stroomden zij door de witte velden, een bonte stoet vol sympathie. Het zijn al die Noren en al hun atleten geweest die de Winterspelen op sleeptouw hebben genomen. Dankzij de vele gouden medailles, natuurlijk. Hoewel halverwege de slotweek de magie van de Strijdende Vikingen opeens verdwenen leek en niet Noorwegen maar Rusland de succesvolste deelnemer werd. Maar de Noren stookten het olympisch vuur niet alleen op met goud, ook door hun ge drag. De spontane gift van Johann Olav Koss. de onomstreden kampioen, aan Olympic Aid zette de toon voor een reeks van schenkin gen Koss schonk 65.000 gulden aan de olympi sche hulporganisatie voor oorlogsslacht offers. Het Noors Olympisch Comité volgde (met een miljoen dollar). Een vrijwilligster gaf ontroerd een kwart van haar spaargeld. De Amerikaan die voor een klein vermogen het T-shirt Lillehammer Nog I l)ag had gekocht, besloot dat opnieuw te veilen voor het goede doel. Een Canadese journalist was bereid kou te lijden en verkocht zijn zeldzame winterjas. Allemaal zeiden ze dat dit evenement hen had 'gedwongen'. Door zijn zuigkracht, zijn euforie. „Noorwegen heeft zich ontpopt als een voorgangsland", zegt Roel Puijk. De Neder lander - hij woont inmiddels zeventien jaar in het noorden - doet met vijf andere cultu reel antropologen onderzoek naar het effect van de Winterspelen. „Het doel van Noorwe gen was om zich op de wereldkaart te zetten. Ik denk dat dat is gelukt." Puijk onderzoekt hoe het buitenland nu tegen de gastheer aan zal kijken. Voor conclusies acht hij het te vroeg. „De Olympische Spelen zijn een mo dem. cultureel-economisch evenement", stelt hij. „Veel meer dan alleen sport. Dat staatslieden elkaar hier ontmoeten heeft iets. Maar ik weet niet of atleten die hier zijn ge komen om een medaille te winnen, iets van alle idealen mee krijgen." Tonya Harding zal de olympische idealen niet meer koesteren. De media veroordeel den haar tot de boze heks in dit sprookjes boek. waar anderen werden uitverkoren tot helden en feeën. De Winterspelen vormden in de Battle of Wounded Knee (de aanslag op Nancy Kerrigan) het dorpsplein voor een openbare terechtstelling. Zal Harding, als zij nog ergens in gelooft, nu meer vertrouwen hebben in vrede en rechtvaardigheid? Het was alleen vanwege deze haat tussen twee sportvrouwen dat de kijkcijfers van CBS. het Amerikaanse tv-station dat alles uitzond, der tig procent hoger lagen dan in 1992 tijdens Albertville. Met andere woorden: welke in druk zullen de Amerikaanse kijkers hebben gekregen van de Noorse boodschap? t n de nachtmerries van de Bosnische atleten 1 was al geen plaats meer voor idealen, /.ij vochten in Lillehammer hier hun strijd voort, om begrip, om aandacht, om hulp. Het was vooral een bittere strijd, hoe welkom zij ook waren in de armen van de olympische fami lie. De skieënde visser uit Senegal, die zich even in deze roes mocht onderdompelen, voelde zich nu al niet meer geaccepteerd. Zal hij een volgende keer niet nog minder wel kom zijn als de belangen weer groter wor den? De zon boven Lillehammer gaf ook scha duwzijden. Hoe mooi de sport ook was, hoe enthousiast het volk. hoe bereidwillig de vrij willigers. hoe sympathiek de bedoelingen. De olympische ringen staan symbool voor eenheid, perfectie en volledigheid. Het spreekt Lillehammer zo aan. dat het stadje in 2016 weer die symbolen wil vertogenwoordi gen als olympisch hart. Is dat hoogmoed? Of een oprecht verlangen om nogmaals een goede gastheer te zijn? Of is dit onwaarschijnlijke plan ingegeven door angst voor de grote leegte? Nu is Lille hammer een helderwit winter wonderland, met volle straten, optimisme en een toe komst. De lente brengt straks geen nieuwe bloeiperiode, integendeel. Psychiaters staan klaar om de vele medewerkers aan deze soe pele organisatie te behoeden voor het zwarte gat. Zij vrezen geen normaal leven meer te kunnen leiden, zó hebben de Winterspelen bezit van hen genomen. De beeldschone arena's zullen angstig stil blijven, als alle atleten vertrokken zijn Daar kan het bedrijf dat de olympische regio in de toekomst moet verkopen, niks aan verande ren. „Ik geloof in een toekomst voor dit olympisch gebiedzegt Gerhard Heiberg pertinent. „Alle voortekenen wijzen daarop. De stadions blijven in gebruik." Heiberg voorspelt dat de sfeer van de Spe len zo krachtig is, dat deze boven de Olym pus zal uitstijgen. Een speciaal voor de Olympische Winterspelen vervaardigde Us- sculptuur in uiiehammer. roros Als de olympische vlam morgen wordt gedoofd, lichten 40.000 kaarsjes op voor NPA HARRY Tl ELM AN J r Sarajevo. Nog eenmaal zal Lillehammer de wereld kippevel geven. Bij het slot van de Winterspelen van 1994 gaan de gedachten naar de graven in het Olympisch Stadion van tien jaar geleden. Daarna wordt het duister in de beeldschone arena's van dit evenement. De mobiele huizen zullen lege plekken achter laten in de sneeuw, en medewerkers aan deze Winterspelen gaan balanceren op de rand van 'het zwarte gat'. Afscheid van 'Lillehammer'. waar vrede en vriendschap centraal stonden in deze Olympische Winterspelen. Schenk valt schaatsers en bobbers niet af chaatsen kon Ard Schenk i vroeger als geen ander. In 1972 was hij in Japan met drie gouden plakken van een Koss- grootheid. Voorspellen gaat de de mission van de Nederlandse af 22 jaar later heel wat slech ter af. Zelfe ijzer verdient hij er nog niet rjinee. „Eén gouden medaille zou een te r jcarige afspiegeling zijn. Die hebben we v$eker. Wie? Falko Zandstra natuurlijk", te|iet hij Elsevier-journalist Hugo Camps nn januari weten. Zo niet, dan heeft Camps volgens de ,-flotzin in het artikel van de zomer een tocht op Schenks bootje te goed. De —bijna vijftiger kan de zeilen dus bin nenkort hijsen. „Oh ja? Daar weet ik -4iiks van. Ik kan me die voorspelling ■wel herinneren, maar niet, dat ik hem tochtje heb beloofd. Niet Ritsma of Zandstra, maar Jo- Olav Koss werd de schaatsheld de 17e Olympische Winterspelen. „Uniek, die man. Hij stond er het juiste moment." De Oranje-chef gelaten toe. „Nee, ik ging niet uit dak. Daarvoor was ik toch te veel Detrokken bij de Nederlanders. Koss S'as fantastisch, keigoed, maar ik vond et vooral jammer dat wij het daardoor (liet hebben gered. Dat was een dom- öer. Gefaald? Nee, zo mag je dat niet -1$ien. Natuurlijk had ik op goud gere gend, maar als iemand als Koss er al op 3e eerste dag zo ver boven uitsteekt, ieeft dat invloed op het hele toernooi, rtïoss heeft ons in de wielen gereden." 'Sloom' jjederlandse schaatsers en Olympische üJpelen: ze onderhouden een onder- ;oelde relatie. Eens in de vier jaar zijn ie tot elkaar veroordeeld. Het merk- vaardige is, dat de ex-koning van de_ Vinterspelen zich goed kan indenken, daarom Oranje-schaatsers niet vallen 'oor koningin olympia. „Voor mij wa len die Europese en wereldtitels me iet zo lief als die drie gouden medail- jJè s. Die instelling heb ik nu nog. Ik vind let winnen van een allround-toernooi len grotere prestatie dan één zo'n af tand. Ik kijk ook liever een weekend ang naar een WK dan elke dag naar lén nummer. Dat zit er bij ons nu een- naai ingebakken." Schenk valt zijn schaatsers en bob- ters niet af. Hij is echter niet te spre- ,en over shorttracker Erik Duyvelshoff, lie dinsdag als een toerist rondreed. Sloom", was .Schenks misprijzende walificatie, nadat hij Duyvelshoff aan iet werk had gezien. „Dat was geen westie van kotsen. Hij heeft er acht ondjes op twee meter achter gehan- en. Je mag toch wel minimaal één eer proberen om je er met je ellebo- en tussen te wringen. Hij had niet de pirit van 'verdomme, ik zal 'es...'." lof. „Het zijn echte Winterspelen, met nadruk op winter. Veel beter dan in Al bertville. De organisatoren hadden de mazzel, dat het weer enorm mee heeft gezeten. Maar dat dwing je misschien wel af. Ik stoor me alleen soms aan de Noorse trots." Bij Schenk gaan altijd de haren recht overeind gaan staan als sportief succes leidt tot een ongebrei delde uiting van nationalisme. „Daar om sprak me die typisch Amerikaanse show rond Dan Jansen niet aan. Zo'n ereronde met zijn kindje op de arm, dat hoeft voor mij niet." Schenk de afstandelijke dus. Vandaar ook, dat hij nauwelijks meedeed als er weer eens zonder enkele aanleiding een Oranje-polonaise door het Holland House in Hamar trok. Hij is geen car navalesk type. „Toch ben ik tevreden op de manier, waarop dat is gelopen. De bedoeling was om het gat tussen NOC, atleten en supporters te verklei nen. Alles en iedereen liep door elkaar in het Holland House. Dat heeft goed gewerkt. De schaatsfans waren niet uit de tent te slaan, die moest je de bus in- schoppen. Dat ikzelf niet liep te hos sen, zegt toch niks. Ik organiseer die bijeenkomsten voor anderen, niet voor mezelf." Kees Verkerk schoot zijn voormalige ploeggenoot, tegenpool en vriend, nog steeds, te hulp in Hamar. 'Keessie' ont popte zich achter het orgel als de grote gangmaker, die de stemming er in de Hollandse kolonie na weer een misluk te aanval op het schaatsgoud inhield. Hola-die-jee. Schenk: „Wat hij doet, kan ik niet. Ik heb cr wel bewondering voor. Kees voelt zich gestreeld door al die belangstelling, hij leeft er door op." Die binding tussen de vergane glorie en de supporters heeft iets aardigs, zo lang de voormalige kampioen het ook leuk vindt en aankan. Wat dat betreft was het jammer, dat Yvonne van Gen- nip al na enkele uren Hamar verliet. De belangstelling „werd haar te veel. Schenk had dat zelf vroeger ook. Tus sen 1976 en 1984 koos hij daarom voor het isolement. „Ja, je moet er tegen kunnen. Je dient een rol te spelen, als ze je weer op de foto willen. Aan de an dere kant: Waarom zou je het niet doen? Je mag er best trots op zijn, dat je drie keer goud hebt gewonnen. Wat dat betreft was het toch mooi om te zien, hoe de Noren hun oude kampioe nen koesterden. Knut Johannesen reed vlak voor elke schaatswedstrijd haast slaafs een paar rondjes. Op de tribunes vonden ze dat prachtig. Het is niet fout om daaraan mee te doen, als het maar gedoceerd gaat. Het moet niet iets Heintje Davids-achtigs krijgen... Dat je er graag bij wil horen." 11 K er de Spelen van Lillehammer 1 het algemeen is Schenk vol

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 39