Rijksdag wordt ingepakt:
'zacht signaal' van
breuk met verleden
Feiten &Meningen
Strijdende stammen
in Zaïre praten
over leven of dood
Nu al 75.000 dode vogels op Britse kust
ZATERDAG 26 FEBRUAR11994
NIEUWSANALYSE
Vredesakkoord
indianen en
regering van
Mexico nabij
Volgens de Mexicaanse regering
is een vredesakkoord met de
opstandige indianen van het
/.apatistisch Nationaal Bevrij
dingsleger in de deelstaat Chia
pas niet ver meer weg.
De regeringsonderhandelaar
Camacho zei aan het eind van
de vierde onderhandelingsdag
dat over ruwweg vijftig procent
van de gepresenteerde punten
overeenstemming is bereikt. Hij
opperde dat misschien morgen
al een algeheel ontwerp-ak-
koord kan worden bereikt. Kar
dinaal Samuel Ruiz, die als be
middelaar optreedt, vergeleek
de 'onverwachte snelheid'
waarmee bij de onderhandelin
gen zaken worden gedaan met
het tempo waarin Olympische
records worden gebroken.
De
erder
de
diaanse delegatie, subcoman-
dante Marcos, zei dat overeen
stemming is bereikt over eisen
variërend van elektrificatie van
het platteland tot rechten van
vrouwen. En van het strafbaar
stellen van discriminatie van in
dianen tot het neutraliseren van
nadelen die de indiaanse ge
meenschappen verwachten van
het Noordamerikaanse vrijhan
delsakkoord (Nafta).
De goede voortgang bij de
onderhandelingen in San
Cristobal de las Casas lijkt mede
te danken aan de verzekering
van de opstandige indianen dat
zij niet zullen proberen landelijk
politieke hervormingen af te
dwingen, al blijft Marcos aan
dringen op het aftreden van de
regering, omdat deze volgens
hem geen eerlijke verkiezingen
kan garanderen.
Berichten als zou president
Salinas vinden dat zijn onder
handelaar de indianen teveel
toegeeft, werden door Camacho
op de persconferentie weer
sproken. Hij citeerde uit een
toespraak van Salinas, waarin
deze had gezegd Camacho te
hebben opgedragen 'genereus'
te reageren op de eisen van de
indianen.
De rebellen, die tijdens de on
derhandelingen maskers en wa
pens dragen, hebben bezwaar
aangetekend legen de commer
ciële uitbating van hun imago.
In San Cristobal worden T-
shirts, bivakmutsen, gemasker
de indianenpoppen en con
dooms als souvenirs verkocht.
,,We vechten ook om als india
nen te worden gerespecteerd",
zei een lid van het onderhande
lingsteam. „Wat ons het meest
grieft is dat onze eigen doden
en hun bloed worden gebruikt
alsof het koopwaar betreft".
SAN CHRISTOBAL AP
Christo heeft zijn zin. Na 23 jaren stug touwtrekken heeft de wereldvermaarde kunstenaar van
Bulgaarse komaf het groene licht om de Rijksdag in te pakken. Na een fel debat in de Duitse
Bondsdag bleek gisteren de scheiding der geesten dwars door de partijen te lopen: 269 parlemen
tariërs waren voor, 226 tegen het besluit om het historische parlementsgebouw in Berlijn tijdelijk
met een reusachtig zilveren doek te bedekken.
"4
Christo legde begin januari in Berlijn nog een keer uit hoe de Rijksdag er uit gaat zien als hij zijn magische handen mag laten wapperen, foto dpa
Het spectaculaire voorstel van Christo
(geboren als Christo Javacheff, 59 jaar
oud) is niet nieuw en altijd omstreden
geweest. Christo probeerde al vanaf 1971
toestemming te krijgen voor zijn kunst
werk, maar kreeg van drie kanseliers
inclusief Helmut Kohl drie presiden
ten, vijf Berlijnse burgemeesters en zes
parlementsvoorzitters nul op het rekest.
Ditmaal echter had Christo steun van
parlementsvoorzitter Rita Süssmuth
(CDU), die veel van haar sceptische par
tijgenoten over de streep wist te trekken.
„Ik wil de vergankelijkheid van ook dit
bouwwerk laten zien en een dramatische
belevenis van grote visuele schoonheid
overbrengen", zo motiveerde Christo
zijn plan, dat ontstond na een suggestie
van een Berlijnse galeriehouder. Mede
standers waren enthousiast over het idee
om politiek, kunst en geschiedenis met
elkaar te verbinden. Dat is al meer dan
drie decennia het Leitmotiv van Christo,
die in 1985 de Pont Neuf\n Parijs verhul
de. „Kohl luisterde naar de adviezen van
kunstprofessoren die mijn kunst als on
echt afwijzen en mij als een circus-ar
tiest zien", aldus Christo.
De Reichstagin het oude Duitse rijk
de vergadering van vorsten en notabelen
die de keizer bijstond heeft in de bele
ving van onze oosterburen evenwel my
thische vormen aangenomen. Vanaf de
publieke tribune kon Christo gisteren in
Bonn zelf vaststellen hoe diep het histo
rische bewustzijn er bij de Duitsers zit
ingebakken. CDU -fractieleider Schauble
donderde dat 'de Rijksdag niet de Pont
NeuF is, maar een 'vooraanstaand poli
tiek symbool van de recente Duitse ge
schiedenis, zijn hoogte- en dieptepun
ten'. Liberale afgevaardigden zeiden het
'inwikkelen' te beschouwen als een
'zacht signaal' dat het verenigd Duits
land heeft gebroken met zijn verleden.
Het monumentale Berlijnse gebouw dat
als vergaderplaats van de Reichstag
dienst deed is een voorbeeld van de neo-
renaissancistische bouwstijl. Het werd
precies honderd jaar geleden opgetrok
ken om het Duitse parlement te huisves
ten. Het gebouw ging net na de machts
overname door de nazi's in 1933 in
vlammen op. De rol daarbij van de Lei-
denaar Marinus van der Lubbe, die de
schuld kreeg van de brand, is tot op de
dag van vandaag omstreden.
Het idee van de verpakte Rijksdag bleek
na de eenwording van Duitsland opeens
weer bespreekbaar. De symboliek van de
massieve bouw, op de nog zichtbare
scheidslijn tussen Oost- en West-Berlijn
en naast de beroemde Brandenburger
Tor, bleek groter dan ooit. Medio vol
gend jaar begint de verbouwing, om het
gebouw weer geschikt te maken voor de
Bondsdag die over een paar jaar Bonn
verlaat. Christo meent dat de beëindi
ging van de Koude Oorlog en de Duitse
hereniging zijn werkstuk 'een heel nieuw
potentieel' geeft. „Het is een overgangs
moment en al mijn werk is overganke
lijk, nomadisch", zei hij.
De verpakkingskunstenaar, die in 1956
Bulgarije ontvluchtte en in New York
woont, zorgt met zijn ongewone projec
ten steeds voor levendige discussies. Een
pakket lucht op de Dokumenta in het
Duitse Kassei, een kilometerslang wind
scherm dwars door California Running
Fence, 1976), de gigantische paraplu's in
lapan en de VS The Umbrella's, 1991),
met roze doek omgeven eilandjes bij Key
Biscane {Surrounded Islands, 1983). Alle
uitingen bleken een inspiratiebron voor
de kunstwereld, maar stuitten ook op af
keuring.
Christo wil de kosten van de verpakking,
die begroot zijn op omgerekend bijna elf
miljoen gulden, zelf opbrengen met de
verkoop van tekeningen, ontwerpen,
modellen en foto's. In zijn firma, de Cur
tain Valley Corporation gaan jaarlijks ve
le miljoenen om. Die financiert ook de
ruim honderdduizend vierkante meter
propyleen doek die nodig zijn om het
volumineuze gebouw te verhullen, een
opdracht voor de Duitse textielindustrie
om van te watertanden. Tweehonderd
bergbeklimmers zullen het gigantische
doek om het gebouw draperen. Na een
jaar voorbereiding moet de Rijksdag dan
twee weken lang stralen in een zilveren
gewaad.
THE INDEPENDENT
Het pad loopt omhoog de
heuvels in. Hoewel de hellin
gen zo steil zijn als een trap
staan her en der hutten en
wordt op iedere beschikbare
ruimte wat verbouwd. Hon
derden vrouwen passeren ons
op de weg. Zij dragen grote
manden op hun rug die zijn
vastgemaakt aan een band
om hun voorhoofd. Zij lijken
de belichaming van drukken
de armoede. Maar aan de an
dere kant van de heuvels lig
gen groene, grazige weilan
den. Het lijkt op Zwitserland
en plotseling zien we een
kudde lichtbruine Zwitserse
koeien. Is dit echt Zaïre?
We stopen bij een kleine
boerderij, meer een bunga
low in een prachtig onder
houden tuin met Afrikaanse
en Europese bloemen. Een
lange man stelt zich voor als
Ndayire Daima, de manager.
Op de veranda drinken we
verse melk, nog warm van de
koeien.
De boerderij heeft op dit mo
ment 2000 koeien, vertelt
Daima ons. maar het kost
grote moeite de kudde van
speciaal voedsel en medicij
nen te voorzien. Hij weet ze
ker dat de melkopbrengst
veel groter kan zijn. De boer
derij werd in de koloniale tijd
door een Italiaan gebouwd
maar heeft nu een plaatselijke
eigenaar.
Vlees en kaas worden in
Goma verkocht, maar Daima
beklaagt zich erover dat alle
winst in buitenlandse valuta
naar de handelaren gaat en
de boerderij slechts het waar
deloze Zaïrese geld krijgt. Hij
is trots op zijn Fries-Zwitserse
gekruiste runderras en laat
ons foto's zien van de kud
den.
We komen nog meer melk
veehouderijen tegen en we
vergelijken hun schijnbare
rijkdom met de armoede van
de boeren die ons nog steeds
passeren.
Wij zijn op weg naar Masisi,
zo'n 60 kilometer verderop,
maar de weg is zo slecht dat
het met de Landrover uren
kost om er te komen.
De oorspronkelijke bewoners
van dit gebied is het Bahun-
di-volk, maar gedurende deze
hele eeuw hebben zich hier
ook Tutsi's en Hutu's uit het
buurland Rwanda gevestigd.
Hoewel zij in Rwanda gezwo
ren vijanden zijn, verenigen
zij zich hier tegen de Bahun-
di. Hoewel sommige families
hier al langer dan 50 jaar wo
nen, krijgen zij geen Zaïrees
staatsburgerschap. Maar zij
vormen wel meer dan 80 pro
cent van de bevolking.
De plaatselijke Bahundi-
stamhoofden verhuren hun f
land en vragen in ruil daar-
voor een percentage van de f
oogst. De Tutsi's en Hutu's f
staan bekend om hun pro-
duktiviteit en zij zijn veront- J
waardigd over de macht van f
de Bahundi-stamhoofden.
Vorig jaar maart explodeerde
de situatie. Bij de strijd die
daarop losbarstte vielen 5000 j
doden en werden honderd-
duizenden uit hun huizen
verdreven. De oogst mislukte
en de overlevenden waren af
hankelijk van voedselhulp.
Vorige week werd in een
school in Masisi een vredes
conferentie gehouden, ge
sponsord door de plaatselijke
kerken en voorgezeten door
een professor van de Univer
siteit van Kisangani. Er waren
een paar vertegenwoordigers
van het plaatselijk bestuur
maar zij wensten de confe-
rentie-gangers alleen maar
het beste en probeerden niet
te domineren. In het begin
wilden de Bahundi-leiders en
de vertegenwoordigers van
Hutu's en Tutsi's elkaar niet
aankijken of met elkaar spre
ken, maar na al op de tweede
dag begonnen ze hartstochte
lijk en zenuwachtig te debat-
Toen de nacht viel, leek er
een patstelling te zijn bereikt.
De Hutu's en Tutsi's willen
een soort democratische con
trole over de leiders en stel
den voor comité's in te stellen
die slechtfunctionerende lei;
ders kunnen vervangen. De
stamhoofden, die hun positie
verwerven via erfrecht, zeiden
dat er plaatselijk al structuren
bestonden en dat de confe
rentie niet het recht had
nieuwe in te stellen. Volgens
hen zijn de Hutu's en Tutsi's
buitenlanders en hebben zij
dus geen recht op land of
zeggenschap over plaatselijke
kwesties.
Het debat gaat over traditie
en democratie, over land-
rechten en mensenrechten, j,
over stamverband en etnici-
teit. Het gaat over al die din- j,
gen die de kern vormen van
de problemen in Afrika. Maar r
voor deze mensen is het geen j
academisch debat, maar een
zaak van vrede of oorlog, le-
ven of dood. f
MASISI RICHARD DOWDENI
VERTALING: L. NIEMANTSVERDRIET
TOM JANSSEN
'm "mmMSTtm'7,
Volgens de Britse Vogelbescher
ming zijn de zeevogels het
slachtoffer van de grootste
ramp van deze eeuw. Iedere dag
spoelen honderden uitgemer
gelde vogellijkjes aan op de
oostkust van Engeland en
Schotland. De Vogelbescher
ming schat het totaal aantal do
delijke slachtoffers op 75.000.
De vogels die er in slagen le
vend aan land te komen, ster
ven kort daarna. Hoewel de
aanhoudende oostelijke stor
men een rol spelen bij de ramp
vrezen deskundigen dat ook
overbevissing een van de oorza
ken kan zijn.
Barbara Young van de Vogelbe
scherming: „De ramp is veel
groter dan alles wat we tot nu
toe hebben meegemaakt en we
moeten er achter zien te komen
wat er nu precies aan de hand
is. Wij horen verschillende ver
halen over vogels die zich in
vreemde richtingen begeven en
zich op vreemde plaatsen voe
den." Al eerder hebben vogels
massaal de dood gevonden
langs de Britse kust en die van
het vasteland. Het zou dus een
natuurverschijnsel kunnen zijn.
De zeekoeten zijn het ergst ge
troffen. Maar ook alken, aal-
schovers, rotganzen, drieteen-
meeuwen, papagaaiduikers en
kleine alken spoelen met tien
tallen tegelijk aan. Het kan zijn
dat door de ruwe zee de vogels
niet meer naar hun voedsel dui
ken, of dat hun prooi naar gro
tere diepten is uitgeweken.
Deskundigen van de universiteit van Abendeen en de Britse vogelbe
scherming onderzoeken de doodsoorzaken van vogels aan de kust.
foto reuter creame storey
De Vogelbescherming houdt er
echter ook ernstig rekening mee
dat er gewoonweg niet genoeg
voedsel meer is. In de afgelopen
jaren is jaarlijks een miljoen ton
zandspiering het belangrijk
ste voedsel voor de vogels uit
de Noordzee opgevist, Er zijn
vooralsnog geen internationale
afspraken om de vangst te be
perken.
Denemarken en Noorwegen
zijn verantwoordelijk voor het
grootste deel van de vangst. Eu
ropese deskundigen schatten
dat de volwassen zandspiering,
die de grootte heeft van een
potlood, eerder verdwijnt door
\isvangst dan door hun natuur
lijke vijanden. Zij zijn onge
schikt voor menselijke con
sumptie en worden verwerkt in
vismeel en olie.
Deense en Noorse visserssche
pen halen bovendien ieder jaar
ook 100.000 ton sprot een
ander klein visje dat in belang
rijke mate deel uitmaakt van het
eetpatroon van de zeevogels
uit het water.
Plaatselijke vissersschepen die
rond de Shetland-eilanden op
zandspiering visten, waren er
volgens milieu-activisten de
oorzaak van dat in de jaren '80
het aantal broedende zeevogels
op de eilanden omlaag duikel
de. Omdat er tekenen waren dat
I
de visvoorraden sterk vermin- D
derden ten gevolge van overbed
vissing, legden de vissers zich-fc
zelf vrijwillig beperkingen op
Sindsdien vertonen de voge-
laantallen weer tekenen van 1
herstel. Toch is op de Shetland'
eilanden het grootste aantal vat
gellijkjes aangespoeld zo'n I;
50.000. h
Volwassen vogels zouden nor-I'
maal gesproken aan het begin JI
van het broedseizoen hun vet-U
voorraad hebben aangelegd,
maar zijn daar op de een of anö
dere manier niet aan toegeko-K
men. David Mitchell, woord-
voerder van de Vogelbescher- fr
ming: „Zij teren in, hun karkas
steekt uit en hun darmen zijn K
leeg. De gevolgen zullen voor <h
gehele vogelpopulatie nog jareR
voelbaar zijn." fc
Vandaag en morgen zullen duif
zend vrijwilligers drieduizend <1
kilometer kustlijn afzoeken vofl
de jaarlijkse telling van dode
zeev ogels. Hoewel sommige vo
gels levend zullen worden aan'"
getroffen, krijgen de meeste tet
plekke de genadeslag. In hun
verzwakte conditie zouden ze
een redding niet overleven. E
Britse vissers oefenen nu druk
uit op de regering om de Deen
se zandspieringvangsten aan
banden te leggen. Zij vrezen dl
veel van het voedsel wordt wei
gehaald waar ook kabeljauw el
schol afhankelijk van zijn
LONDEN «N.SCHOON/J. ARLIDGE I
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRÏP
