Praten met 'afgesneden broeders'
Kerk Samenleving
Eigenparochie verwelkomt priester Van Ruiten
7
ZATERDAG 26 FEBRUAR11994
UIT DE KERKBLADEN
Jubilea (1)
Van een predikant of pastoor
wordt tenminste verwacht
dat hij bij belangrijke ge
beurtenissen in het leven van
zijn parochie- of gemeentele
den even zijn gezicht laat
zien. Maar zo eenvoudig ligt
dat altijd niet, zo legt domi
nee B H. Weegink uit in de
kerkbode 'Om de Oude Kerk'
van hervormd Katwijk aan
'/jee. Hoe weet je immers
wanneer iemand bijvoor
beeld een zilveren of gouden
huwelijksfeest viert - of ge
zinsuitbreiding heeft gekre
gen - als niemand je daarvan
op de hoogte stelt? „Natuur
lijk wappert er wel eens een
'hulde aan het bruidspaar'
boven één of andere deur. Of
slingert ergens een 'hoera,
we hebben een dochter-
zoon' voor het raam. Je kunt
dan niet zeggen dat 'ze het
stil houden'. Als kerk hante
ren we echter de regel van
gepast medeleven. We sprin
gen er niet automatisch bo
venop, omdat het op papier
slaat. We blijven ook niet van
verre, omdat vandaag de dag
alles zo 'privé' zou zijn. We
leven mee als er bericht
wordt gestuurd. Dan mag er
vanuit de kerkelijke gemeen
schap bezoek en pastoraal
contact worden verwacht."
Jubilea (2)
Dat bericht hoeft van Wee
gink heus niet een deftig ge
drukte kaart te zijn. „Het kan
ook worden aangezegd. Niet
lukraak op straat tegen de
eerste de beste ziel die wel
van 't gezelschap zal wezen.
Ook niet in het looppad bij
de supermarkt. Effe meer
dan dat: aan de pastorie, via
een ambtsdrager, via de
praaldraad. Op die manier
proberen we gestalte te ge
ven aan de bijbelse opdracht
elkander in vreugde en zorg
bij te staan." De dominee
haast zich te verklaren dat
'achter dit verhaal in de kerk-
krant geen verborgen aanlei
ding schuilt'. „Er is niets ge
beurd en niemand krijgt dus
een poeier uitgedeeld. Ge
woon voor de goede orde en
'voor het geval dat' staat het
er. Om tenslotte tot het begin
terug te keren: Vier uw fees
ten, o Israël!"
Oude duinpad
De Katwijkse predikant J.
Beider heeft niet alleen de
gave van het Woord. Hij kan
het soms ook zo prachtig op
schrijven. Zoals deze week
in, alweer, 'Om de Oude
Kerk, als hij verhaalt van een
predikbeurt in Noordwijk.
„Hel was een belevenis apart
de eeuwenoude 'Noortikse
kerk' in het inwendige te mo
gen betreden. De kerk, ooit
gewijd aan Si. Jeroen, met
zijn slanke zuilen en hoge
gewelven is een juweeltje van
middeleeuwse bouwkunst.
De oude koorbanken, in een
grijs verleden gevuld met
monniken in lange pijen,
herinnert nog aan andere tij
den. De gemeente is klein
vergeleken bij de reusachtige
afmetingen van het bede
huis. Maar ook hier mag het
Woord nog zondag aan zon
dag gepredikt worden. De
weg heen en terug voerde
door het oude duinpad, dat
na het invallen van de duis
ternis er verlaten bij lag.
Niets dan stilte en soms op
de achtergrond het zachte
Beider besluit het relaas
van deze gastpreek als volgt:
„Het Woord is weer gezaaid.
De Geest mocht het nu maar
bedauwen, opdat het vrucht
baar zij tot een leven waarin
we afzien van alle eigenhe
den en de Man van smarten
Die het oordeel tot overwin
ning uitbracht, stellen als het
Middelpunt van ons verlan
gen en het enig Rustpunt van
DE RECHTER
HEINZ
BOES
HET WEER HANS VAN ES
Februari redt winterse eer'
Hervormde praeses
G. Spilt overleden
De oud-praeses van de synode
der Nederlandse Hervormde
Kerk, ds. G. Spilt, is op 76-jarige
leeftijd in zijn woonplaats Ede
overleden. Hij was van 1975 tot
1980 synodevoorzitter. Spilt was
tot dusver de laatste Bonder die
praeses was. Van zijn hand ver
schenen enige catechisatie
boekjes. Hij was Ridder in de
Orde van de Nederlandse
Priester A. van Ruiten staat morgenoch
tend voor een gehoor dat voornamelijk uit
dorpsgenoten bestaat. De op Kaag-eiland
geboren en getogen Van Ruiten, die van
daag in Amsterdam wordt gewijd, leidt om
10.00 uur zijn eerste mis in de parochie
kerk 'Johannes Evangelist' in Buitenkaag.
Hei 38-jarige lid van
van de 'paters van het allerheiligst
ment' gaat voor zijn congregatie wonen en
werken in de hoofdstad.
Van Ruiten is wat genoemd wordt een
'late roeping'. Hij volgde aanvankelijk een
opleiding tot vliegtuigbouwkundige en
elektronicus aan de Anthony Fokker-
school, om later over te schakelen naar or
thopedie. Omdat het verlangen zich volle
dig aan geloofszaken te wijden steeds ster
ker werd. nam hij een aantal jaren geleden
zijn intrek in een klooster in Baarlo. Daar
werd hij gestimuleerd om de priesteroplei
ding te volgen. Voor deze 'rijpere' priester
studenten is in Breda het instituut 'Bo
vendonk' in het leven geroepen.
De wijding van Van Ruiten heeft van
daag plaats in het Begijnhof in Amster
dam. Als priester krijgt de Kager niet direct
een eigen parochie toegewezen. Samen
met een aantal collega-paters is het de be
doeling dat hij gaat werken binnen een
soon 'uitzendbureau' voor verschillende
parochies in de hoofdstad.
e wolkenvelden, maar
perioden met zon.
ximumtemperatuur on
geveer -6 graden, zondag
iets hoger, 's Nachts mati
ge tot strenge vorst.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
met regen, in Schot
land mogelijk voorafge
gaan door sneeuw Tem
peraturen uiteenlopend
n 4 graden in Schotland tot 12 graden
het zuiden van Engeland en Ierland.
Zaterdag van het westen
de Costa's in het oosten
e avond droog Zondag half tot zwaar
bewolkt en op de meeste plaatsen nog
bui. Middagtemperatuur zaterdag
I 20 graden, in het westen lager.
Jag aan de Costa's in het oosten en
en maxima rond 18 graden, elders
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden en een enkele bui, zon-
aan de zuidstranden droog en gere-
zon. Maxima aan de zuidstranden
ongeveer 20 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag flinke perioden met zon en
jroog. Zondag vanuit het westen toene
mende bewolking en tot aan het Cen-
il Massief van tijd tot tijd regen. Mid
dagtemperatuur zaterdag ongeveer 20
graden, aan de voet van de Pyreneeën
i] föhn nog wat hoger Zondag iets koe-
:r. In de Franse Alpen enkele wolken
velden. maar ook af en toe zon. Zondag
toenemende neerslagkansen. Tempera-
op 2000 meter in de Franse Alpen
ongeveer plus 5 graden. In de Pyrenee-
t zaterdag eerst nog vrij zonnig. In de
•op van de dag meer bewolking en van
et westen uit tot in de dalen regen.
Temperatuur op 2000m ongeveer 9 gra-
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag droog en flinke perioden met
Zondag meer bewolking en een en
kele bui Maxima zaterdag ruim 20. zon
dag ongeveer 18 graden
Italië:
Flinke perioden met zon en droog. Zon-
in het noorden enkele wolkenvel-
Maxima ongeveer 11 graden in
lombardije, oplopend tot 19 graden bij
Rome en op Sicilië In de Dolomieten en
Alpen droog en zaterdag perioden met
Op zondag meer bewolking Tem
peratuur op 2000 meter ongeveer plus
Griekenland en Kreta:
Zaterdag droog, maar eerst nog enkele
wolkenvelden Geleidelijk meer zon.
Zondag droog en perioden met zon
Maxima langs de kusten tussen onge-
r 17 graden
Turkije en Cyprus:
Kusten: Zaterdag nog veranderlijk be
wolkt en een enkele bui. Zondag wolken
en. maar ook af en toe zon. Droog,
ima van 11 graden rond de Dar-
danellen tot 18 op Cyprus.
Duitsland:
Wolkenvelden en in het noorden wat re-
sneeuw of ijzel. In het zuiden af en
ron. Zondag droog en perioden met
Jag enkele graden boven nul. Tem
peratuur naar het zuiden toe oplopend
tot plaatselijk 18 graden bij föhn in
mg en op de meeste plaatsen
droog. Heel zacht met op 2000 meter
temperatuur van ongeveer plus 6 gra-
Oostenrijk:
Flinke opklaringen en droog Zondag in
het .westen enkele wolkenvelden, maar
in de laagvlakte perioden met zon. Tem
peratuur op 2000 meter stijgend naar
ongeveer plus 6 graden in Tirol. Middag-
WEERRAPPORTEN
-3
0(fr i
-2
o a
1
00 b
0.4. E
0
13
°4b
i
•2
of ei
1
o (trol
6
:lu
Ik
2®r
of"
0 *iw
1
h.
8
-h
-3
of ei
13
X
11
gij
2
ildi
o ike
3
vro
h 1
13
o: m
-3
oisw
-9
T"
tra
8
0
JJde
ofen
Jegi
-10
o je 1
-3
oln
r h
23
o 1 ha
16
o va:
8
17
2 Elk
10
1 Wenen ongeveer 12 Toronto
Buiten- en binnenverbandersna kwart eeuw eindelijk om de tafel
Vandaag worden de winterse spo
ren definitief uitgewist. We kunnen
terugzien op een koudeperiode van
bijna twee weken, die zo'n beetje
alle ingrediënten heeft gebracht,
die je van een vorstperiode mag
verwachten. Na een felle kou-inval
met een ijzige wind kwamen we
snel op het ijs en volgden enkele
zonnige, pittige dagen. Het laatste
hoofdstuk van de winter stond in
het teken van sneeuw en ijzel
Kortom, een ijsperiode vol afwisse
ling, waarbij in onze regio vier en
landelijk vijf ijsdagen werden ge
teld; dagen dus, waarop het kwik
niet boven nul uitkwam.
Boven de sneeuw ging het kwik
op sommige nachten flink onder
uit. Plaatselijk was het sinds janua
ri 1987 niet meer zo koud.
Woensdrecht en Leeuwarden no
teerden resp -16.5 en -15.3 gra
den. Het wintergetal, een optelsom
van de gemiddelde negatieve dag
temperatuur, bleef staan op 63
Uiteindelijk neemt de vorstperiode
van november met 38 punten de
grootste koudeproduktie voor zijn
rekening. De winter als geheel
bleef aan de zachte kant doordat
het hoogseizoen werd beheerst
door westcirculaties.
Februari weet de winterse eer te
redden. De gemiddelde tempera
tuur blijft dankzij de koudeperiode
circa 1 graad beneden normaal. De
laatste dagen van de weerkundige
winter - december tot februari - |jc
worden weer ouderwets zacht. Een
eerste golf oceaanlucht spoedt zichP{
vandaag over het land. In de noor- p
delijke provincies wordt nog wat n,
weerstand geboden, maar zondag
krijgt het hele land zeer comforta- jk<
bele temperaturen. Vooral in het n|
zuiden kan de 10-gradengrens jjf
overschreden worden. Het weer- ,R
beeld is wat somber en regenachtig^
en de milde lucht, die over de kou-
de bodem strijkt, kan aanleiding 6
geven tot mistvelden. Ea
Na het weekeinde blijft ons land f
ruim in de zachte lucht. De dooi-
grens komt niet verder dan de linie C-
Denemarken-Polen, omdat de kou
boven Noord- en Oost-Europa on- h
der een nieuw Skandinavisch hoge-rk
drukgebied standhoudt. Ondanks ha-
de nabijheid van het koudegebied p i
wijzen de prognoses erop dat de i,n
lenteachtige lucht boven onze om- L
geving nu voet bij stuk houdt. L
HET WEER IN EUROPA
„luist wat het dichtste bij
is, doet het meeste pijn."
Volgens de vrijgemaakte
dominee Bas Luiten is dat
één van de redenen waar
om nu pas gesprekken op
gang zijn gekomen tussen
de Gereformeerde Kerken
(vrijgemaakt) en de Neder
lands Gereformeerde Ker
ken. Dit laatste kerkge
nootschap ontstond in
1967 na een 'breuk' binnen
de vrijgemaakte kerken.
ZWOLLE WIM SCHRUVER
Het conflict, ook wel bekend als
'de scheuring', was een trauma
tische ervaring. Zowel voor de
'buitenverbanders' - degenen
die uit het kerkverband waren
gegaan - als voor de 'binnenver
banders'. Soms maakten ge
meenten als geheel een keuze,
vaak ook ging de breuk dwars
door het kerkvolk heen. Vriend
schappen liepen averij op.
De breuk bleek niet te lijmen.
Al spoedig vormden de 'buiten
verbanders' een eigen kerkver
band (nu zo'n 30.000 zielen, te
gen 120.000 vrijgemaakten), dat
bewust losser van structuur was
dan het verband dat men had
verlaten. De posities werden
enige toenadering leek voor lan
ge tijd niet meer mogelijk.
„Daar moesten blijkbaar eerst
2S jaar overheen gaan", zegt
Luiten, predikant in Zwolle. Uit
zijn koker kwam op de vrijge
maakte synode, vorig najaar in
De Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt van Lisse. foto wim dijkman
Ommen, het voorstel weer con
tact te zoeken. De Nederlands
gereformeerden hadden eerder
al uitgesproken alert te zullen
zijn op signalen van vrijge
maakte kant. En zo is het geko-
Besloten werd te kijken of en
hoe er een gesprek kan plaats
vinden. Dal is dan ook de eerste
vraag die de delegaties moeten
beantwoorden: waarom en
waartoe voeren we dit gesprek?
Een andere gewichtige vraag zal
zijn hoe beide kerkverbanden
omgaan met de gereformeerde
belijdenis. Want daar draaide
het allemaal om in 1967. Cen
traal stond de 'Open brief,
waarin een aantal predikanten
relativerend schreef dat al wat
reformatorisch is in Nederland,
in uiteenlopende stijl bouwt op
het ene grote fundament.
„Op die manier werd de bin
ding aan de belijdenissen ont
kracht. Het fundament van de
kerk kwam in gevaar en daar
kwamen anderen tegen in het
geweer", aldus Luiten. Van Ne
derlands-gereformeerde zijde is
altijd ingebracht dat het geen
kerkelijk stuk was, maar dat
maakte de stellingname van de
ondertekenaars niet minder
ernstig, vindt Luiten.
In de loop der jaren is geble
ken dat binnen de Nederlands
Gereformeerde Kerken meer
vrijheid is gekomen als het gaat
om de binding aan de belijde
nissen, aldus Luiten, die daar
aan toevoegt: „Tegelijkertijd
bleek dat er daar ook een hele
boel broeders en zusters zijn die
de belijdenis van harte liefheb
ben."
„Dat heeft ons aan het den
ken gezet", vervolgt de predi
kant. „Op de synode heb ik ge
zegd: we zijn nu 25 jaar verder.
Er is daar een ontwikkeling ge
weest, maar je ziet ook dat er
mensen zijn die die vrijheid niet
willen. Daarbij heb ik bena
drukt: altijd is een gesprek mo
gelijk, zelfs met een 'afgesne
den' broeder praat je nog."
Er is binnen de vrijgemaakte
kerken zorg over opvattingen
van bepaalde Nederlands-gere
formeerde voorgangers. En ter
wijl bij de vrijgemaakten de
vrouw in het ambt niet aan de
orde is, kennen sommige Ne
derlands-gereformeerde ge
meenten al vrouwelijke diake
nen en ouderlingen. Bovendien
vroeg juist vorige week een
vrouw daar preekbevoegdheid
aan. Luiten weet ervan. „Maar",
zegt hij, „je mag die kerk niet
als geheel opknopen aan enkele
opvattingen."
Luiten: „Het is niet onze hob
by, maar het is onze roeping
eenheid te bevorderen met ie
dereen die hetzelfde geloof be
lijdt. Ik weet ook niet waar we
uitkomen. Ik weet wel wat het
uitgangspunt is: de belijdenis
sen. En ik denk dat binnen de
Nederlands Gereformeerde Ker
ken intern daarover ook eens
duidelijkheid zal moeten ko-
Bedevaart en pelgrimage
Voor de Universiteit voor Theologie en Pastoraat (UTP)
in Heerlen vormen 'bedevaart en pelgrimage' al gerui
me tijd belangrijke onderzoeksthema's. Ook nu de UTP
vanaf 1992 als Universitair Centrum voor Theologie en
Pastoraat deel is gaan uitmaken van de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen, blijft de aandacht gericht op allerlei
aspecten van deze 'volksreligieuze fenomenen'. In de
bundel 'Bevaart en pelgrimage' zijn tien artikelen opge
nomen waarin de veelkleurigheid van het onderwerp
goed tot uitdrukking komt. Hel centrale aandachtspunt
is de spanning tussen traditie en moderniteit. En meer
in het bijzonder de vraag: sluit de huidige beleving van
de bedevaart en de pelgrimage aan bij de traditionele
(christelijke) beleving of geven de bedevaartgangers en
pelgrims vandaag de dag een nieuwe invulling aan een
oude traditie?
De bijdragen van de verschillende auteurs bevatten
onder meer verslagen van en achtergrondinformatie
over pelgrimages naar Lourdes, Santiago de Composte-
la en de eeuwenoude bedevaartsplaatsen in Wales. Ook
een artikel over een islamitisch bedevaartsfeest ont
breekt niet. Uit eigen land komt een bijdrage over de
'heilswaarde van tal van volksreligieuze fenomenen in
een volksbuurt in Maastricht'. En zoals het weten
schappers betaamt, wordt afgesloten met een indruk
wekkende lijst van noten en geraadpleegde literatuur.
In de 'uitleiding' van het boek wordt erop gewezen
dat de belangstelling voor bedevaarten nog steeds on
gekend groot is. Dat uit zich onder meer in de interesse
voor het rituele handelen zelf: niet alleen van bede
vaartgangers, maar ook van 'cultuurtoeristen'. Maar
ook in de populair-wetenschappelijke literatuur valt die
opleving waar te nemen, en dan met name in de grote
stroom verslagen van pelgrims en bedevaartgangers.
Het was de bedoeling van de auteurs van 'Bedevaart
en pelgrimage' om de lezer wat wegwijs te maken in de
materie en vooral de nieuwsgierigheid te prikkelen.
„Want nieuwsgierigheid is een belangrijk motief. Niet
alleen voor lezers, maar ook voor pelgrims en weten
schappers."
Geschiedenis en archeologie van de Bijbel
De kunsthistoricus en archeoloog John Romer werkte
negen jaar aan het standaardwerk 'Geschiedenis en ar
cheologie van de Bijbel'. Zijn beschrijving van hoe het
'boek der boeken' werd geschreven en door wie, omvat
een gigantische tijdspanne: hij begint zijn relaas met
een 'bezoek' aan Abraham en eindigt met een beschrij
ving van de twintigste eeuwse archeologen die nog
steeds op zoek zijn naar sporen van de oude Israëlieten.
De oorspronkelijke Nederlandse uitgave van Romer s
werk verscheen aan het eind van de tachtiger jaren bij
de Stichting Teleac in Utrecht. De gebonden uitgave
met vele kleurenfoto's, tekeningen en andere illustra
ties die hier wordt besproken, is uit het fonds van uitge
verij Tirion in Baarn.
Romer omschrijft de geschiedenis van het ontstaan
van de bijbel als 'een verslag van de wijze waarop enke
le van de vroegste ideeën van onze cultuur vanuit het
oude Nabije Oosten in het hedendaagse Westen zijn te
rechtgekomen'. „Tijdens deze 'reis' heeft de Bijbel de
westerse beschaving zowel de idee verschaft van een
universele orde in het heelal als een zeer eigen beeld
van God. De Bijbel gaf het Westen de specifieke idealen
die onze cultuur bepalen: de idee van vooruitgang, het
gevoel van innerlijke verdeeldheid en ook van een we
zenlijke ontevredenheid met het bestaan."
Romer werkte niet vanuit theologische uitgangspun
ten: hij blijft in dit boek voor alles kunsthistoricus en ar
cheoloog, die onder meer onderzoeksmethoden toe
past die voor de bestudering van het oude Egypte zijn
ontwikkeld. Voor zover dat mogelijk was. tenminste.
Want in tegenstellling tot de 'rustige akkers van het ou
de Egypte stuit men in de bestudering van het oude Is
raël op mijnenvelden van politieke tegenstellingen en
religieuze vooroordelen'. Maar dat maakt John Romer's
onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis van de Bijbel
juist zo ongemeen boeiend.
Geschiedenis en archeologie van de Bijbel John Romer. - Baarn
Tirion. 436 p. ISBN 90-5121 -263-1Prijs89,50 gulden.
DICK VAN DER PLAS
COLOFON
Uitgave van Dagbladuitgeverij Damiate bv
DIRECTIE B M EsFenberg. C P Arnold (ad)). J
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor. Frans
Nypels. Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN: R.D Paauw, tel. dag. 9 30-
>15, of per post.
per acc giro autom bet
per maand 29.30
per kwartaal 85.55 84.55
per jaar ƒ329.30 ƒ328.30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125.50
ovenge landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
BOEKBESPREKING
Een houtsnede van Babyion (illustratie uit 'Geschiedenis e
archeologie van de Bijbel').
Baarn Gooi Sticht, 1994. 304
,00 gulden.
Ook verschenen bij Gooi Sticht:
Ten einde toe' van Peer Verhoeven. Het gaat hier om
een 'werkboek' voor het heiligen van het ziekbed, de
avondwake en de uitvaart. Het bevat teksten en liede
ren die bij deze gelegenheden kunnen worden gebruikt.
De auteur Verhoeven is onder meer hoofdredacteur
van het blad 'De Roerom' en de stuwende kracht achter
liturgische studiedagen en vieringen. 116 p. ISBN 90-
304-0737-9. Prijs 24,50 gulden.
'Het heil van de natuurwetenschap?', onder redactie
van Wil Derkse. Dit boek verscheen bij het gelijknamige
symposium dat de Thomas More Academie in samen
werking met diverse instellingen voor (technisch) hoger
onderwijs organiseerde. Eén van de vragen die wordt
opgeroepen is: hebben we van de natuurwetenschap
een nieuwe religie gemaakt? 112 p. ISBN 90-304-0728-
X. Prijs 24,90 gulden.
Mr.
Jesse van Muylwijck