Overleg over
unie Kroaten
en moslims
Nieuwe koers in Zagrebs Bosnië-politiek
Hebron al jaren bron van conflicten
Buitenland
ïlgische telefoon-baas
t aan tot 'prostitutie'
Veilig de rivier over
ngeluk Fokker in Macedonië fout bemanning
«DAG 25 FEBRUAR11994
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur NPA Nederlandse Pers Associatie
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press International
uzie tussen Londen en Maleisië
ii a lumpur» De regering van Maleisië heeft een boycot aange-
l( idigtl van Britse bedrijven. De boycot is een reactie op sug-
n ities in de Britse pers dat Maleisische politici corrupt zijn. De
ycot kan ernstige gevolgen hebben voor de Britse industrie.
1 rig jaar sloten Britse bedrijven contracten af in Maleisië ter
e arde van 2,5 miljard gulden.
evangenisoproer El Salvador
salvador Bij een gevangenisoproer in El Salvador zijn zeker
;en gedetineerden gedood door mede-gevangenen. De mees-
werden onthoofd. De muiterij in het Santa Ana-strafcentrum
-j rd veroorzaakt door overplaatsingen vanuit de gevaarlijke ge-
lgenis in San Francisco Gotera. Alle slachtoffers waren gedeti-
rden uit Gotera.
een succes Van den Broek
n issel» Europees commissaris Van den Broek is gisteren met
ei e handen teruggekeerd uit Griekenland en Macedonië. De
e ;e landen weigeren hun problemen aan de onderhandelings-
1( ;1 te beslechten. Macedonië wil niet praten onder druk van de
n ekse handelsboycot. Athene eist dat Skopje eerst zijn naam,
g en grondwet verandert.
aarschuwingsstakingen IG Metall
nkfurt» Meer dan 360.000 mensen hebben gisteren in Duits-
d meegedaan aan waarschuwingsstakingen waartoe de vak-
ïd IG Metall had opgeroepen. De stakers eisen dat de con-
;tonderhandelingen tussen de bonden en werkgevers worden
vat. De onderhandelingen, waarbij het handhaven van hoge
ie irissen en andere arbeidsvoorwaarden voorop staan, zijn een
ei and geleden afgebroken,
k
ïdrogen vrouw bijt penis man stuk
ioraceIn Anchorage in de Amerikaanse staat Alaska is gis-
ni en een vrouw die de penis van haar man had stukgebeten
31 igeklaagd wegens het toebrengen van letsel 'met een gevaar
instrument'. In Zuid-Korea is gisteren een dode man gevon-
bij wie de penis was afgesneden. Hij is het tweede slachtof-
m|van een dergelijk misdrijf in een maand tijd. De politie houdt
ekening mee dat de daders zich hebben laten inspireren
ir de Amerikaanse Lorena Bobbitt, die onlangs terecht heeft
taan nadat zij haar man de penis afsneed.
clamecampagne voor Franse vis
De Franse regering roept de Fransen op meer vis te eten.
een reclamecampagne die ruim drie miljoen gulden kost,
de regering een belofte in aan de vissers die eerder deze
and heftig protesteerden tegen de invoer van goedkope vis.
ider dat de Fransen uitdrukkelijk worden opgeroepen Franse
te kiezen, prijzen affiches en radiospotjes onder de leuze
ze verse vis de beste in de zee' de consumptie van vis aan.
rische joden krijgen uitreisvisa
iascus Alle 1250 Syrische joden hebben uitreisvisa gekregen.
:ijn vrij om het land te verlaten. Dat heeft Youssef Jajati, lid
de raad van de joodse gemeenschap in Syrië, gisteren be-
dgemaakt. Damascus gaf in 1992 voor het eerst uitreisvisa
joden die met hun gezin wegwilden uit Syrië.
intal tijgers Maleisië toegenomen
a lumpur De tijgerpopulatie van Maleisië, die zich 21 jaar
den met 250 exemplaren nog op de rand van uitsterven be-
d, is er sindsdien weer redelijk bovenop gekomen. In 1993
d hun aantal geschat op 600. In India zijn nog ongeveer
0 tijgers.
ianda biedt Cabinda autonomie aan
ibon De Angolese regering heeft de olierijke exclave Cabin-
lutonomie aangeboden. Luanda hoopt op die manier de se-
itistische rebellen in de regio aan haar zijde te krijgen in de
d tegen de rebellenbeweging Unita. Als Cabinda in handen
Unita valt, verliest de regering 5,85 miljard gulden aan jaar-
;e betalingen van de oliemaatschappij Chevron.
iatste contra's leggen wapens neer
latu» De laatste Nicaraguaanse contra-rebellen hebben hun
iens neergelegd. In ruil voor ontwapening binnen 45 da-
zullen de rebellen worden ingelijfd bij de nationale poli-
De rebellen zijn de laatsten die zich met steun van de VS
ben verzet tegen de sandinistische regering. Na de overwin-
?van de conservatieve Violeta Chamorro in 1990, legden on
eer 20.000 rebellen de wapens neer.
rijd Jemen breidt zich uit
n De strijd tussen noordelijke en zuidelijke troepen in Je-
heeft zich gisteren uitgebreid ondanks een plaatselijk
kt-het-vuren in de provincie Abyan. Over het aantal slacht-
rs is niets met zekerheid te zeggen. De Saudische krant As-
q Al-Awsathoudt het op 700 doden.
el aly knol
ispondent
oorzitter van de raad van
lur van de Belgische tele-
aatschappij Belgacom is
l en wegens 'mededader-
aan aanzetting tot on-
en prostitutie' in staat van
ïuldiging gesteld. Benoit
iche wordt door het Brus-
gerecht vervolgd omdat
com sinds enige tijd seks-
i aanbiedt en daar ook re-
je voor maakt.
ie maanden geleden werd
'irecteur-generaal van de
•erse PTT al voor hetzelfde
t' veroordeeld tot twee
iden voorwaardelijk en een
van omgerekend
|0 gulden. Iets dergelijks
nu ook Remiche boven
'Ofd.
gerechtelijk onderzoek in
naar de 'roze telefoon',
Kroatië erkent
problemen met
mensenrechten
genèveanp
Kroatië erkent dat het 'proble
men' heeft met de bescherming
van mensenrechten. Berichten
over intimidatie van Serviërs en
moslims in dat land wijst de re
gering in Zagreb echter van de
hand.
De Kroatische minister Gra-
nic (buitenlandse zaken) zei gis
teren in Genève een deel van de
ernstige kritiek op het land 'niet
ongerechtvaardigd' te vinden.
Hij verwees onder meer naar
het beknotten van de persvrij
heid en verhuizingen onder
dwang. Beschuldigingen over
discriminatie van Serviërs en
moslims noemde hij echter
'volledig ongegrond' en 'onge
past'.
De speciale VN-rapporteur
Mazowiecki inzake mensen
rechten maakt in zijn jongste
rapport over het voormalige
Joegoslavië melding van diverse
incidenten. Bij ontslagen staan
steeds de Serviërs en de mos
lims het eerst op straat. Ook
heeft het ministerie van bin
nenlandse zaken Serviërs en
moslims een Kroatisch paspoort
onthouden, omdat zij niet van
Kroatische afkomst waren.
boedapest runa hellinga
correspondent oost-europa
Om in de euforie over het suc
ces bij Sarajevo al te grote ver
wachtingen te koesteren over
de wapenstilstand die de
Bosnische Kroaten en moslims
deze week overeen zijn geko
men, zou naïef zijn. Vermoede
lijk is dit staakt-het-vuren het
zelfde lot beschoren als de
tientallen die in het verleden
zijn afgesproken. Toch is er
één lichtpuntje: er zijn tekenen
van een wijziging in de Kroati
sche Bosnië-politiek en in het
kader daarvan van is er een
toenadering tussen Zagreb en
Sarajevo.
De Kroatische president Franjo
Tudjman heeft in de kwestie
Bosnië-Hercegovina altijd een
halfslachtige houding ingeno
men. Aanvankelijk beleed hij
met de mond het standpunt dat
de buurrepubliek ondeelbaar
was. In praktijk echter steunde
Tudjman de krachten die aan
sluiting van Hercegovina (een
overwegend door Kroaten be
woonde regio) bij Kroatië wil
den.
Omgekeerd waren deze voor
standers van een Groot-Kroatië
Tudjmans steun en toeverlaat.
washington-geneve rtr-dpa-afp
De onderhandelingen in Was
hington, die twee tot drie dagen
kunnen duren, worden gevoerd
onder toezicht van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken. Aan het overleg
nemen de Kroatische minister
van buitenlandse zaken Mate
Granic, de Bosnische moslim
premier Haris Silajdzic en Kresi-
mir Zubak, namens de Bosni
sche Kroaten, deel.
De aankondiging van de ont
moeting volgde op de tweede
die als 077-lijn door het leven
gaat, begon al in juni vorig jaar.
Afgelopen december werden bij
verschillende invallen cassettes
in beslag genomen èn beluis
terd. Belgacom verdiende vorig
jaar 700 miljoen gulden aan de
sekslijnen.
Eerder deze week werd Belga
com ook al op nare wijze ge
confronteerd met de sekslijn.
Een rechter in Brussel bepaalde
dat de maatschappij niet het
recht had gehad de telefoon af
te sluiten van een kaashande
laarster. Zij had geweigerd een
rekening van 4500 gulden te be
talen, die haar minderjarige
zoon had opgebouwd door
voortdurend aan de roze tele
foon te hangen. Een andere Bel
gische rechter bepaalde dat
Belgacom geen kosten in reke
ning mocht brengen om het
bellen van 077-nummers on
mogelijk te maken.
canete» Een man wordt in het
Peruaanse Caneta samen met zijn
zoontje een rivier overgetakeld.
Door zware regenval is de rivier
buiten haar oevers getreden en
heeft de enige snelweg naar de
hoofdstad Lima vernield. De over
stromingen hebben aan zeker vijf
tig mensen het leven gekost. Zo'n
45.000 mensen zijn hun huis
kwijtgeraakt.
foto afp jaime razuri
iol bill meyer
mengen van relatief warme ker
osine met de nog in de tanks
aanwezige brandstof, ontstond
condensvorming op de vleugels.
Het vocht bevroor. De vliegers
verzuimden de vleugels op ijs te
controleren.
ongeluk met èen Fokker
lij de Macedonische hoofd-
Skopje op 5 maart vorig
te wijten aan een fout van
emanning. Die had ver-
d om de vleugels voor de
start te laten ontijzen.
Dat is de conclusie van het of
ficiële onderzoek van de Mace
donische luchtvaartautoriteiten.
Al eerder lekten de conclusies
van het rapport uit. Bij het on
geluk kwamen 83 van de 91 in
zittenden om het leven. Ook de
Nederlandse cockpitbemanning
kwam om het leven.
De ijsvorming op de vleugels
was het gevolg van het twee
keer extra bijtanken van kerosi
ne.
De kerosinetanks bevinden
zich in de vleugels. Door het
Zo is de Kroatische minister van
defensie, Susak, afkomstig uit
Hercegovina. Maar een van de
belangrijkste Hercegovijnse
voormannen, Mate Boban, 'pre
sident' van Herceg-Bosna
zoals de Bosnische Kroaten hun
eigen staat hebben gedoopt
kwam eerder deze maand op
straat te staan.
Zijn ontslag is een van de dui
delijkste tekenen dat Tudjman
probeert een minder radicale
koers te varen. Bobans opvol
ger, Kresimir Zubak, heeft in
middels verklaard dat een unie
met de moslims volgens hem de
voorkeur verdient boven een
opsplitsing van Bosnië.
In dat kader ontving Tudjman
onlangs ook vertegenwoordi
gers van verschillende islami
tische hulporganisaties, waar
onder de Kroatische Halve
Maan (het Islamitische Rode
Kruis) dat al maanden geen en
kele steun van de overheid
meer krijgt. Eerder had de
Kroatische islamitische Partij
voor Democratische Actie (SDA)
opgeroepen tot verzoening tus
sen Kroaten en moslims. De
SDA noemde de gevechten tus
sen beide partijen in Bosnië hét
gevolg van de 'Grootservische
imperialistische politiek'.
Bovendien hebben er de afgelo
pen weken op verschillende ni
veaus besprekingen tussen
Bosnische en Kroatische verte
genwoordigers plaatsgevonden.
In januari ontmoetten Tudjman
en de Bosnische president Izet-
begovic elkaar in Bonn. Belang
rijker misschien nog wel was de
bespreking tussen de Bosnische
premier Haris Silajdzic en de
Kroatische minister Mate Gra
nic van buitenlandse zaken eer
der deze week in Zagreb.
Weliswaar bleef de toekomst
van Bosnië punt van onenig
heid, maar Granic liet zich na
afloop wel positief uit over een
nieuw voorstel voor de verde
ling van Bosnië dat is opgesteld
door Ivo Komsic, een Bosnische
Kroaat die de regering in Saraje
vo trouw is gebleven. Die be
sprekingen werden deze week
bovendien gevolgd door onder
handelingen over een wapen
stilstand.
Voor die veranderde koers in
Zagreb zijn twee oorzaken. De
eerste is de groeiende dreiging
van een economisch embargo
tegen Kroatië. Duidelijk is dat
Zagreb diep bij de oorlog in
Bosnië betrokken is. Volgens tal
van berichten zijn er enkele
duizenden reguliere Kroatische
soldaten in Bosnië actief en
daarnaast nog een groot aantal
vrijwilligers. Die betrokkenheid
wordt internationaal sterk be
kritiseerd en in Kroatië bestaat
een reële angst voor internatio
nale sancties.
Een tweede, en misschien be
langrijker punt is de toenemen
de kritiek op Tudjman's Bosnië-
politiek in eigen gelederen. Het
is de Kroaten duidelijk gewor
den dat de opsplitsing van Bos
nië en onafhankelijkheid van
Herceg-Bosna zijn prijs heeft.
Die is dat de Kroaten in Mid-
den-Bosnië de meerderheid
van alle Kroaten die in Bosnië
leven aan hun lot worden
overgelaten.
Een van de sterkste critici van
dat beleid is de vroegere Joego
slavische president en huidige
voorzitter van het Kroatische
parlement, Stipe Mesic, overi
gens een partijgenoot van Tudj
man. Mesic krijgt de laatste tijd
steeds meer steun, ondermeer
van de katholieke kerk, maar
zelfs van regeringsgetrouwe
kranten.
In een felle rede in het parle
ment zei een andere partijge
noot van Tudjman, pater To-
mislav Duka, onlangs dat 'Milo
sevic, noch Owen, noch Izetbe-
govic, noch Mate Boban het
recht hebben Bosnië te delen'.
Dat hij Tudjman niet noemde,
wordt algemeen gezien als een
kwestie van politieke beleefd
heid ten opzichte van zijn par
tijvoorzitter.
Unhcr: Wereld vergeet rest van Bosnië
Kroaten en moslims komen dit weekeinde in Washington
bijeen om te praten over de vorming van een toekomsti
ge gemeenschappelijke staat. De Kroatische president
Tudjman verklaarde gisteren de mogelijkheid van een
confederatie met de moslims te onderzoeken om een
einde te maken aan de bloedige strijd in Bosnië-Her
cegovina.
gespreksronde tussen Silajdzic,
die sinds maandag in Washing
ton is, en de Amerikaanse mi
nister Christopher. Beiden ver
klaarden dat een unie tussen
Kroaten en moslims de eerste
stap naar vrede kan zijn.
Volgens een Amerikaanse
functionaris wordt gedacht aan
een bi-nationale eenheid tussen
moslims en Kroaten in Bosnië,
waar de Bosnisch-Kroatische
minderheid speciale bescher
ming geniet. Vervolgens kan de
ze staat dan een confederatie
vormen met Kroatië, zoals Tud-
Inwoners van Grbavica, een door de Serviërs gecontroleerde wijk van de Bosnische hoofdstad Sarajevo, staan in de rij in de gaarkeuken voor een
kannetje soep. foto reuter
jman heeft voorgesteld. De on
derhandelingen in Washington
volgen op het bestand tussen de
Bosnische Kroaten en moslims
dat vanmiddag rond het mid
daguur is ingegaan.
Door alle aandacht voor Sara
jevo dreigt de internationale ge
meenschap andere Bosnische
enclaves, waar de situatie nog
veel ernstiger is, te vergeten. De
Buurvrouw mag
doorsnurken
De buurman van Susan Zayed
heeft zich in zijn wanhoop
zelfs tot de gemeenteraad van
het Californische Davis ge
wend om haar te laten stoppen
met snurken. De vrouw over
treedt de verordening op ge
luidsoverlast, zo betoogde hij.
De gemeenteraad oordeelde
anders. De raadsleden vinden
dat de verordening niet op de
30-jarige Susan van toepassing
is, omdat ze de geluidsgrens
niet opzettelijk overschrijdt.
VN-organisatie voor de vluchte
lingen Unhcr maakt zich vooral
zorgen over de 'afgrijselijke' si
tuatie in de steden Maglaj, Mos-
tar en Gorazde.
De afgelopen zeven maanden
konden de ruim 16.000 inwo
ners van Maglaj slechts een keer
een hulpkonvooi verwelkomen.
Twintig tot dertig procent van
de bevolking kampt met onder
voeding. ,,Met het Nederlandse
VN-bataljon hebben we onlangs
weer een poging gedaan. We
wilden graag een dokter meene
men naar Maglaj", zegt Anne-
Willem Bijleveld van de Unhcr.
Het konvooi liep opnieuw vast
op een demonstratie van
Kroatische vrouwen en kinde
ren. „De Kroaten zeggen dan
dat de bevolking ons niet wil
doorlaten. Dat is een tactiek die
steeds terugkeert."
De VN-organisatie wijst met
een beschuldigende vinger naar
de internationale pers. Doordat
de aandacht zich op de Bosni
sche hoofdstad concentreert,
kunnen de strijdende partijen
de humanitaire hulpoperatie el
ders in Bosnië ongestoord
dwarsbomen.
Inslaande planeten groter risico dan vliegen
san francisco ind
De kans dat een asteroïde
(kleine planeet) met de aarde
botst en met een kracht van
enkele duizenden kernkoppen
ontploft, is groter dan de kans
dat men omkomt bij een vlieg
tuigongeluk. Dat zei Greg Ca-
navan van het Nationale On
derzoekscentrum Los Alamos
tijdens een conferentie van de
Amerikaanse Vereniging voor
de Bevordering van Weten
schap in San Francisco.
Een asteroïde met een mid
dellijn van 100 meter zal met
een snelheid van 25 kilometer
per seconde botsen, waarbij
ongeveer 100 megaton explo
sieve kracht vrijkomt. „Dat
staat gelijk aan een nucleaire
wereldoorlog", aldus Canavan.
Een object met een doorsnede
van een kilometer die be
staan echt is gelijk aan dui
zend kernoorlogen.
In een mensenleven is er een
kans van 0,1 procent dat een
object de aarde raakt en ver
schrikkelijke schade aanricht.
„Dat is geen te verwaarlozen
kans. De kans dat men om
komt bij een vliegtuigongeluk
is zoiets als 0,01 procent."
Canavan voegt eraan toe dat
een dergelijk risico verder on
derzoek naar manieren om de
objecten te ontdekken, recht
vaardigt. Er kunnen systemen
worden ontwikkeld die vroeg
tijdig waarschuwen voor een
enorme inslag. Bovendien zou
den met kernkoppen uitgerus
te raketten de aanstormende
asteroïden van richting kun
nen veranderen.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
Martelaarschap vormt de motor die de ge-
weldscyclus in het Midden-Oosten aan de
gang houdt. Waartoe de gebeurtenissen van
vanochtend zullen leiden, is nog niet duide
lijk, maar de Israëlische kolonistengemeen
schap in en en rondom Hebron put haar in
spiratie uit een eerder bloedbad.
In 1929 kwamen in de stad enkele tientallen
joden om het leven bij een pogrom door
Arabische inwoners. Het is die gebeurtenis
waarnaar de kolonisten steeds weer verwij
zen als ze bezoekers rondleiden door hun
nederzetting in het centrum van de stad.
Kern van die nederzetting is het in 1893 als
hospitaal gebouwde Hadassah Huis. Hal
verwege de jaren '70 probeerde kolonisten
leider rabbijn Moshe Levinger er met een
aantal sympathisanten in te trekken, maar
het leger verhinderde dat uit angst voor
spanningen met de lokale bevolking.
Wat Levinger zelf niet lukte, lukte in 1979
zijn vrouw Miriam. Zij vormde met een
aantal andere joodse vrouwen jarenlang de
harde kem van de kolonistengemeenschap
in het centrum van Hebron. De politiek van
voldongen feiten vanouds het handels
merk van de radicale nederzettingenbewe
ging,— wierp vruchten af. Nu wonen er 400
Israëlische burgers in het centrum van de
stad, verspreid over een aantal straten in
het centrum.
De Israëlische nederzetting ligt vlak bij de
Grot van de Aartsvaders, de plaats waar
vanmorgen een van de kolonisten een
bloedbad aanrichtte onder islamitische ge
lovigen. De eigenlijke grot volgens de
overlevering de begraafplaats van Abraham,
Isaac en Jacob ligt onder een imposant
fort-achtig gebouw, waarin een aantal ge
bedsruimten is ondergebracht.
Hebron, gesticht door de Kanaanieten, is
een heilige stad voor joden en moslims.
Volgens de bijbel kocht Abraham er het veld
van Machpelah, compleet met grot en bo
men. Na de dood van koning Saul werd Da
vid in Hebron tot koning van Juda ge
kroond. In de zesde eeuw bouwde keizer
Justinianus een kerk boven de grot van
Machpelah, het huidige fort-achtige ge
bouw. Een eeuw later werd de kerk veran
derd in een moskee. Vanaf dat moment
mochten joden en andere niet-moslims
niet verder dan de zevende tree van de trap
bij de ingang. Pas na 1967, toen Israël de
Westelijke Jordaanoever veroverde, kregen
de joden weer toegang tot de grot.
De gebedsdiensten in de moskee en de sy
nagoge vinden nu plaats volgens een strikt
schema, waarbij het de bedoeling is dat jo
den en moslims nooit tegelijk kunnen bid
den. Maar dat leidt soms toch tot spannin
gen. Wegens de heilige maand Ramadan
waren er vanochtend vroeg extra veel isla
mitische gelovigen in de moskee. Maar het
is ook de tijd van het joodse Purim, zodat
joden buiten de grot toegang eisten.
In 1969 is even buiten Hebron de eerste
steen gelegd voor de nederzetting Kiryat Ar-
ba, de plaats waar de dader van de aanslag
woonde. Het is nu een van de grootste, en
zeker een van de meest militante nederzet
tingen in het gebied. De spanning is er aan
zienlijk toegenomen na de ondertekening
van het Oslo-akkoord tussen Israël en de
PLO. Het is de bedoeling dat het Israëlische
leger zich terugtrekt uit de belangrijkste be
volkingscentra op de Westelijke lordaanoe-
ver vóór daar in juli verkiezingen worden
gehouden voor de Palestijnse zelfbestuurs-
raad.
Maar hoe die terugtrekking in zijn werk
moet gaan in Hebron is niet duidelijk. De
Israëlische onderhandelaars hebben in feite
twee beloften gedaan die wat Hebron en
omgeving betreft met elkaar in strijd zijn:
blijvende bescherming voor de kolonisten
valt moeilijk te combineren met een terug
trekking uit de Palestijnse bevolkingscentra.
Er lijkt geen andere mogelijkheid voor han
den dan een ontruiming van de nederzet
ting in het hart van Hebron, zeker na de ge
beurtenissen van vanochtend. Maar het is
duidelijk dat de radicale kolonisten zich
daar desnoods met geweld tegen zullen ver
zetten. Wat dat betreft is het bloedbad mis
schien niet meer dan een voorproef van wat
het gebied te wachten staat.
Radicale groepen aan beide kanten verza
melen gretig martelaars. Iedere aanslag op
een Israëlische kolonist wordt gevolgd door
eisen van kolonisten voor een 'betere be
scherming', dat wil zeggen harder optreden
door het leger tegen de plaatselijke Pales
tijnse bevolking.
Het bloedbad van vanochtend heeft, zoals
mocht worden verwacht, geleid lot een eis
voor VN-bescherming van de Palestijnse
bevolking door PLO-voorzitter Yasser
Arafat. Israël heeft dat in het verleden
steeds afgewezen. Maar één ding is duide
lijk: het valt moeilijk in te zien hoe Israël
zijn politiek van zelfbestuur voor de Pales-
tijnen zal kunnen blijven combineren met
een weigering nederzettingen te ontruimen.
