'De structuur van dit bestaan is chaos'
'Ik wilde mijn
eigen CD maken
Rtv show
gesproken
Stef Bos als doe het zeiver
In de afgelopen 25 jaar heeft Herman van Veen het publiek zijn v
Ie gezichten getoond. foto t
Hij heeft een filoso
fische inslag, is
scherp in zijn
analyse. Als geen ander weet
hij z'n gedachten, gevoelens
en twijfels haarscherp in tekst
te vatten. Stef Bos, 33 jaar.
Van professie: liedjesschrijver,
zanger en theaterartiest.
Vooral het optreden in hel
theater is een activiteit, die
hem veel vreugde bezorgt. Hij
woont al tien jaar in Antwer
pen. Misschien wel daarom
dat zijn zojuist uitgekomen
derde CD Vuur eerst in een
kapelletje in Vlaanderen ten
doop werd gehouden.
In België, zijn tweede va
derland, bezit Stef de status
van superster. Zijn platen
gaan daar nog sneller over de
■toonbank dan in Nederland.
Al heeft hij de laatste tijd over
de belangstelling hier niet te
klagen. ,,De theaters in Ne
derland hebben tijdens de
laatste tournee praktisch geen
lege stoelen te zien gegeven,
i en geweldige ervaring. In
België zijn mijn concerten al
maanden tevoren uitver-
kocht. Daar is men idolaat
van mijn muziek. Natuurlijk
streelt dat mijn ego, al ben ik
niet zó ijdel dat de mate van
populariteit tegelijk de graad
meter voor mijn persoonlijke
geluk is. Welnee...".
Hij heeft voor de opname
van Vuur alle tijd genomen.
Zijn vorige CD werd geprodu
ceerd door Boudewijn de
Groot, van wie hij naai' eigen
zeggen veel heeft geleerd.
Voor deze gelegenheid koos
Bos helemaal voor zichzelf.
„Boudewijn is zo kritisch, dat
hij nauwelijks in staat is zelf
meer iets te maken. Ik wilde
eens zelf ontdekken of ik mijn
eigen CD kon produceren.
Dat is ook een leerzaam pro
ces geworden. Je ontdekt of je
controle over jezelf kunt krij
gen. Normaal gesproken
neemt de producer die taak
op zich. Hij stuurt jou. Dit
maal moest ik mezelf sturen
en ik vind, in alle bescheiden
heid, dat dat heel goed is ge
lukt. Mijn stem ligt heel dicht
bij de muziek. En dat beoog
de ik ook".
Prijzen
Op 18-jarige leeftijd begon
Stef Bos, daartoe geïnspireerd
door het Duitse cabaret uil de
jaren dertig, teksten te schrij
ven. Niet zonder succes, mag
hij wel zeggen. Bos won in
1982 de Publieksprijs van het
cabaretfestival Camaretten in
Delft. In Antwerpen volgde hij
de opleiding bij Studio Her
man Teirlinck en ontmoette
daar Johan Verminnen en
Raymond van 't Groenewoud.
In 1988 won hij de tweede
prijs van het Wim Sonneveld
Cabaretfestival in Amster
dam, werkte mee aan satiri
sche radioprogramma's bij de
BRT, schreef een nummer
voor de groep Clouseau en
debuteerde als soloartiest in
1990 met de CD Is dit nu later
Die plaat leverde hem de
Zilveren Harp op, de aanmoe
digingsprijs van de Slichting
Conamus. In 1991 ontving hij
ook nog eens een Edison als
eerbewijs voor zijn artistieke
prestaties. Eind 1992 ver
scheen Stefs tweede CD Tus
sen de liefde en de leegte en in
tussen namen de theaterop
tredens een grote vlucht. Met
een eigen band trok hij door
Nederland en Vlaanderen.
Vorig jaar maart werd hij on
derscheiden met de Pall Mall
Exportprijs Het geld, dat met
deze prijs was gemoeid (vijf
tienduizend grilden), dient
binnenkort ter financiering
van een reis naar Zuid-Afrika.
Duet
„Vorig jaar ben ik in Johan
nesburg geweest, waar ik met
de Zuidafrikaanse zanger Jo
hannes Kerkorrel een duet
heb opgenomen. Dat leverde
het plaatje Awuwa op, wat
zoveel betekent als: zij wil
dansen. Het plaatje is in Bel
gië grijsgedraaid, in Neder
land heeft het minder aan
dacht gekregen. We hebben
toen ook samengewerkt met
rte zangeres Tandy
Klaa
dar
de Ella Fitzgerald
van Zuid-Afrika. Met haar wil
ik graag een plaat maken."
Over de populariteit die Bos
in België geniet, zegt hij:„Het
is o zo gevaarlijk om de ge
vestigde artiest uit te hangen.
Aan de andere kant is het
heerlijk om te werken voor
een vast en heel trouw pu
bliek. Ik rijg mijn liedjes in het
theater met woorden aaneen.
Een groot deel van de teksten
hiervoor staan vast, maar ik
geef mezelf de vrijheid om in
te spelen op actuele gebeurte
nissen. Ik vind het ook be
langrijk om een voorstelling
te laten vertrekken op een
punt, waarmee je die dag zelf
ook bezig bent geweest. Het
moet iets van jezelf van dat
moment bevatten. Anders
draai je echt je voorstelling af
en dat is nooit mijn bedoeling
geweest. Ik vind het spelen in
het theater boeiend, maar
ook veeleisend. Ik kan niet de
hele dag beunhazen en 's
avonds nog effe gauw een
voorstellinkie doen. Dat lukt
me absoluut niet. Ik moet er
naar toe groeien, naar toe
kunnen leven. Bovendien laat
het publiek zich ook niet
gauw beetnemen. Dat heeft
het snel door als jij je showtje
afdraait. Mijn hoofd moet niet
vol zitten met allerlei zaken
van overdag als ik 's avonds
op de bühne sta. Dat gaat on
herroepelijk ten koste van
mijn concentratie."
Albert West in
TROS Kompas:
„Mijn vrouw Joke q
in alles mijn klank
bord. Ik kan nie
buiten haar. Voor
sommige mensen klinkt hei
misschien ouderwets en er lo-
pen artiesten rond die er geer.
tijd voor nemen, maar voor m^j
is het gezin heel belangrijk."
Herman van Veen, geflankeerd door Muriel Janssens (links) en Cecile Poublon. Boven zijn partner Graetane Bouchez.
Herman van Veen, een kwart eeuw anders dan anderen
T 1
en petje bedekt zijn kalende
I j schedel en een slonzig jack
M m maakt de vermomming com
pleet. Muzikant, zanger, artiest, acteur
en regisseur Herman van Veen (48) loopt
er thuis bij als boer. „Dat ben ik ook, een
amateur-boer. En dat vind ik fantastisch.
Niemand mag aan de beesten komen;
dat doe ik fijn allemaal zelf."
In een tot repetitieruimte omgebouw
de schuur dansen drie vrouwen zich in
het zweet: Herman van Veens partner
Gaëtane Bouchez, choreografe Muriel
Janssens en Cecile Poublon. Samen vor
men zij het Harlekijn Danstheater dat
veertien jaar geleden door Van Veen is
opgericht. Zijn bemoeienis ermee is de
laatste jaren intensiever dan ooit: hij be
denkt de thema's, zoekt de muziek uit en
regisseert.
Was Herman van Veen er als kind niet
stellig van overtuigd geweest dat je voor
dansen homoseksueel moest zijn, hij zou
zeker op ballet zijn gegaan. „Toen ik een
jaar of 11 was, gingen we met de lagere
school naar Tivoli in Utrecht om te kij
ken naar een uitvoering van het Scapino-
ballet. En dat vond ik zo fantastisch dat
ik helemaal vergat waarom ik eigenlijk in
die zaal was. Want daar was ik voor mijn
klasgenootje, Tineke Lagedijk. Ik was he
lemaal verliefd en dacht: als ik nu maar
zorg dat ik naast haar zit, dan is het voor
mekaar - en ik zat inderdaad naast haar,
maar dat doek ging open en toen ben ik
haar helemaal vergeten."
In 1969 schakelde Van Veen voor het
eerst dansers in voor zijn produkties;
met de Pan's People uit Londen, vijf
vrouwen, maakte hij televisieshows voor
de VARA. „Vanaf die tijd ben ik eigenlijk
altijd met dansers in de weer geweest",
zegt hij nu. „Ik denk dat het te maken
heeft met het feit dat ik muzikant ben: ik
vind dans net zo intensief als muziek.
Omdat het non-verbaal is, het leidt dus
helemaal niet af. Je bent als publiek veel
inoom bij dans en muziek dan
bij toneel of film. In die kunstvormen is
de inhoud veel sterker bepaald; er is één
verhaal, namelijk dat van de regisseur.
Dans en muziek laten de interpretatie
aan de toeschouwer zelf over, dat trekt
Wandeling
i Veen heeft ongeveer alles
bereikt en gedaan wat in zijn vak maar
mogelijk is. Amerika, Japan, Frankrijk en
Duitsland zien hem graag komen, Ne
derlandse fans kijken reikhalzend uit
naar zijn nieuwe tournee in '95. Hij
maakte een film, schreef boeken en to
neelstukken, bedacht televisieprogram
ma's en verdiepte zich in de dans.
Als alles eens is gedaan, blijft er
meer over, zou je denken. Maar als
maal dat stadium is bereikt, begint het
volgens Van Veen pas. „Omdat je inder
daad die wandeling vierenvijftig keer
hebt gedaan en weet wat je er wel en
niet aan bevalt, hoe het kan en hoe het
niet kan. Want dat weet je in het begin
allemaal niet, dan heb je alleen maar een
soort vermoeden. Nu kan ik keuzes ma
ken. Als je jong bent, is de toekomst een
soort abstract duizendschoon, en je
loopt van de ene val in de andere - en
van het ene geluk in het andere. Naar
mate je ouder wordt, weet je gewoon
welke wegen je niet meer in wilt slaan
omdat je weet waar ze toe leiden. Het
lijkt makkelijker te worden, maar dat is
het dus niet, omdat je door alle ervaring
ook veel beter begrijpt wat er scheef kan
gaan."
Bijna vijftig is Van Veen nu. Een leef
tijd die waarachtig noodt tot bezinning.
En ook om de Nederlandse kleinkunst
tegen het licht te houden. „Ik heb de in-
dmk dat veel dingen in Nederland zich
voornamelijk in het verbale ontwikkelen.
En dat is hartstikke grappig, maar mijn
interesse heeft het niet zo. Paul de
Leeuw? Ik vind het wel spannend wat die
man doet, er zit ook een groot hart ach
ter. Maar ik waag me er niet aan met
hem iets samen te zingen. Het scoort me
te veel. En dat is iets waar ik me nooit
mee bezig heb gehouden. Ik zou het
trouwens ook gewoon niet leuk vinden
met hem iets te doen, het lijkt me bloed-
spannend. Eng. Omdat... het gaat óver,
in plaats van vóór. En wat ik doe is voor
elkaar en niet over elkaar. Dat is het ver
schil."
Na een kwart eeuw theater merkt hij
op professioneel nergens spijt van te
hebben. Op het persoonlijke vlak, in de
relationele sfeer ligt dat iets anders. „Ik
was graag veel vroeger eerlijk geweest. Ik
denk dat ik dat nu wel ben. Natuurlijk:
nóg vergis je je, nóg ben je vaak te laat in
je mededeelzaamheid. Ik vind het ook
een recht, overigens, om te zwijgen.
Maai' toch, terugkijkend weet ik nu dat ik
graag op een vroeger punt dingen be
spreekbaar had willen maken. Naar mijn
ouders toe, of naar mijn partner of mijn
vrienden. Ik hou te veel dingen te lang
bij me. Problemen, vooral problemen.
Omdat ik denk dat ik ze zelf wel kan op
lossen, maar ik kan ze niet altijd zelf op
lossen. Ik had in een eerder stadium help
kunnen roepen. Als ik dat had gedaan,
had dat veel zeer kunnen voorkomen.
Spijt heb ik dus wel, spijt van veel mo
menten in mijn leven dat ik te laat om
hulp gevraagd heb. Omdat ik daarmee
heb buitengesloten."
- En relaties laten stuklopen?
„Nee, er is in mijn leven geen relatie
stukgelopen; wel zijn een hoop dingen
anders gelopen dan ik dacht. Dat is on
herstelbaar, kan niet meer ongedaan
worden gemaakt. Maar ik besef dat het
niet verkeerd is eerder je onzekerheid te
tonen. En dat is een weten dat me nu
wel heel erg helpt. Vanuit mijn ervaring
of loutering weet ik nu dat je beter
meteen kan zeggen: joh, laten we daar
nou maar niet aan beginnen. Want: je
gevoel bedriegt je niet vaak. Ook dat
heeft met ouderdom te maken; je gaat
fouten herkennen en begrijpen. In mijn
werk vind ik het veel gemakkelijker me
te uiten dan dan privé."
Hij zegt een wat wrang gevoel te heb
ben overgehouden aan de reacties op
zijn eerste optreden in Amerika. En dan
vooral vanwege het feit dat destijds in Ne
derland bijkans juichend werd ingespeeld
op de negatieve recensie van een criticus
van de New York Times. „De ironie van
die kritiek werd helemaal niet begrepen.
Ik vond het niet eens erg dat in zo'n krant
werd geschreven dat ik een boerenpum
mel van wereldklasse was. Het was een
eerste poging van een op dat moment
jonge Hollandse man om zijn grenzen te
verleggen. Je zou hier dan reacties kun
nen verwachten in de trant van: goh, da's
toch enig. Maar nee, iedereen dook er bo
venop. Je ziet nu in zekere zin met Cyra
no precies hetzelfde gebeuren. Overigens
ben ik van mening dat artiesten niet moe
ten klagen. Het is een keuze namelijk,
niemand zegt dat je op een podium moet
gaan staan. Ze kunnen je niet hard ge
noeg aanpakken, dat moet, dat is noodza
kelijk. Maar het moet wel wéar zijn."
- Dus als iemand jou prekerigheid ver-
wijt?
„Dan heeft die persoon best gelijk,
soms ben ik inderdaad akelig geënga
geerd. Grensoverschrijdend betrokken.
En dat kunnen mensen heel erg verve
lend vinden. Maar ik wil niet over dingen
zwijgen die me bezig houden. Ik sta voor
dezelfde dingen als altijd. Ik vind bijvoor
beeld nog steeds dat kinderen rechten
hebben en ik ben al sinds 1965 bezig om
dat uit te dragen. Als je met mij over poli
tiek praat of over god weet wat, dan hoor
je hoe ik over dingen denk. Tegelijk dóe ik
iets, begrijp je, het blijft niet bij erover
zingen. Ik kan je zo vijfenveertig projec
ten noemen waar ik keihard aan heb ge
werkt en hoewel niet alles honderd pro
cent is gelukt is het wel min of méér ge
lukt. Daar ben ik trots op, dat vind ik van
belang en het is een deel van mijn leven."
„Mijn verhaal is simpel. Ik zing in het
theater en heb het gevoel dat ik op het to
neel iets moois kan. Het allermooiste mo
ment van een voorstelling is de stilte. De
stilte waarin iedereen zich afvraagt: Wat
komt er nu? De stilte voordat de bal gesla
gen wordt. En dat is wat mij anders maakt
dan veel van mijn collega's, die altijd naar
een plot gaan: ik ga daar
Heel bewust niet. Dat vind ik
dig. Mijn doel is verwarring. Omdat ik
denk dat chaos de structuur van dit be
staan is. En die chaos, die is geniaal."
Midas Dekkers in TV Magazi
„Het gaat slecht met de vogel*
in Nederland. Elke dag wordeo
er een miljoen gevangen, ge
keeld, geplukt en opgegeten.
Goed dus dat er Vogelbescher
ming is. Pas nog heeft deze or
ganisatie een lijst opgesteld var
de 49 meest bedreigde vogel-
soorten. Daar hoort een actie
bij: als wij allemaal wat geld ge
ven, kopen zij daar nieuwe
geitjes van. Dat is mooi. N
met die lijst, daar is iets
aan de hand. De meest belaag
de vogel van Nederland, die
een miljoen stuks per dag, die
er niet bij. Er staat geen kip op.
Dat lijkt verklaarbaar. Voor elke
kip die gemold wordt, maken ze
kippenfabriek."
Idem:
„Vogelbescherming is zijn tijd
een halve eeuw vooruit. Wat 23,0'
doet de grutto die misschien
over vijftig jaar bedreigd wordt
op de lijst van vogelsoorten'!
Mensen nu al vast geld i
zak kloppen?"
het Algemeen
Peter Lusse
Dagblad:
„Winnetou was vroeger
held en hij betaalde
klompjes goud. Het goud
gewisseld voor een giromaat
pas. Een klompje goud heeft
klasse en allure, een giromaat;
pas is maar een armzalig substi
tuut. Dat viïid ik bijna varf allés
in het leven. Als kind voelde
me verwant met de levensstijl
van de indianen, maar op d'
school moest ik leren waai[k!
Hoogezand en Sappemeer la
gen. Ik moest me die bekromp;
penheid en truttigheid eigen
maken. En in plaats
een grote hengst over de prairie
te zwerven, zoek ik nu bij een
tweedehands autohandelaar
eenRenaultje 5
Ruud Hendriks, de afzwaai-^
ende programmadirecteur van schri
RTL in Vrij Nederland:
„Op mijn zeventiende heb ikniek.
sollicitatiebrieven aan alle Ne-rn]
derlandse omroepen verstuurd.Lz]
Heel-raar eigenlijk. Ik ben abso-iouifs
luut atheïst, maar ik heb des-
tijds zelfs naar de Evangelischer"
Omroep geschreven. Ik was be- SE
smet door het mediavirus. Ikj
wilde hoe dan ook bij de om-.MAi
roep. Kon niet schelen
John Kraaykamp
Magazine:
„Ja, dat vind ik wel treurig, datl
ouder worden. Oude mensen1
verbleken. Boven de 65 worderiJJ^
het allemaal wandelende bleek
middelen. Oud worden is hele
maal niet leuk, er is geen reet [het
aan. Dan heb je weer een knie1
die het niet goed doet,
moet je in bed weer kussentjes
tussen je benen leggen, omdat)
het ene been pijn doet op hetl
andere. Dat kende ik allemaal]
niet. Ik kon vroeger in eenj^
handkar in de sneeuw slapen,!
vervolgens weer twee dagen)
doorzakken, en dan was er
niets aan de hand. Ik was
verwoestbaar, een kruising
sen een Turkse strijder en
kozak. Maar dan plotseling
komt die kwakkelende klootzak!
die de trap zo moeilijk op e
komt. Dan denk ik: laat ik
nou maar wel aan de leuning!
vasthouden, straks zak ik nog|
door dat been en lig ik languit
beneden."
Sybrand Niessen, presentator Act
van het KRO-programma Lie-
verdjes in Studio:
„Toen ik werd opgeroepen voor a"n
de militaire keuring heb ik deg.
psychiater duidelijk gemaakt ei
dat ik zo gek was als een kwart
je. Ik speelde
tiënt die ik had leren kennen in
het psychiatrisch
en Schild'. Dat deed
ik blijkbaar heel
overtuigend. Ik ben
cum laude geslaagd
voorS5."
