'Grens met
Macedonië
niet dicht'
Hollanditis heeft plaatsgemaakt voor blinde heldenmoed
Buitenland
Franse verslaafden krijgen
van overheid methadon
Zjirinovski weet breuk
in partij te voorkomen
Pijnlijke schrijffout op
nieuw Frans bankbiljet
Moskou stelt voorwaarden
aan hulp ex-Sovjetstaten
Thatcher boos over gebruik van 'haar' juwelen
'Het kost jaren om schade te herstellen'
Verdriet om jonge Palestijn
VRIJDAG 18 FEBRUAR11994
:e Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur NPA Nederlandse Pers Associatie
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press International
Voorrang voor volksgezondheid
PARUS HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
De Franse voorstanders van een
pragmatischer drugbeleid heb-
pen, zo lijkt het, een historische
overwinning behaald. Na jaren
lang fel verzet vanuit de politiek
gaat Frankrijk nu toch op rede
lijk grote schaal met de ver
strekking van methadon aan
ernstige heroïne-verslaafden ex
perimenteren.
Minister Simone Veil (sociale
zaken en volksgezondheid)
maakte gisteren bekend dat er
nog voor het einde van dit jaar
ten minste duizend plaatsen ko
men in methadon-program-
ma's verspreid over het hele
land. Tot nu toe werd in Frank
rijk slechts op zeer kleine schaal
met de verstrekking van het he-
roïne-substituut geëxperimen
teerd.
In tal van andere Europese
landen, waaronder Nederland,
zijn methadon-programma's al
jaren gemeengoed. Veel Franse
politici wezen de gecontroleer
de verstrekking van methadon
tot voor kort om principiële re
denen volstrekt van de hand
omdat het moreel verwerpelijk
zou zijn en werd gezien als een
uiting van onmacht. Ook zaken
als de omruil van gebruikte in
jectiespuiten zijn voor de Fran
sen nog steeds moeilijk te verte
ren.
Onder druk van 'het veld' lijkt
de Franse politiek nu toch lang
zaam maar zeker een wat prag
matischer richting te willen in
slaan en het belang van de
volksgezondheid voorrang te
geven boven dat van de crimi
naliteitsbestrijding. Tal van art
sen en volksgezondheidsdes-
kundigen pleiten daar al jaren
voor.
De Russische rechts-extremist
Vladimir Zjirinovski is er giste
ren in geslaagd een opstand
binnen zijn Liberaal-Democra
tische Partij te bezweren. Bin
nen de LDP was verzet gerezen
tegen zowel de schandalen die
Zjirinovski oproept als tegen
zijn extremistische uitlatingen.
De tweede man van de partij,
Viktor Kobelev, dreigde woens
dag met een andere afgevaar
digde op te stappen en de rest
van de fractie met zich mee te
slepen. Kobelev, die de admini
stratie van de partij beheert,
dreigde een boekje open te
doen over de financiering van
de LDP.
Na het dreigement maakte
Zjirinovski zijn afvallige mede
lid uit voor 'crimineel' en
'smeerlap', maar na een heftige
discussie in de wandelgangen
van de Doema (de Tweede Ka
mer van het parlement) werd de
Uizie gisteren bijgelegd. Uitein
delijk ging het slechts om een
'kleine ideologische onenig
heid', zeiden de hoofdrolspe
lers.
Wel moest Zjirinovski een
deel van zijp absolute macht
binnen de partij afstaan aan Ko
belev. Deze zei dat hij er gema
tigder standpunten op na houdt
dan Zjirinovski, en als nummer
twee van de partij 'het recht
heeft hem te bekritiseren'. Zji
rinovski beaamde dat.
De nationalistische leider wil
het volk echter laten geloven
dat het conflict alleen was be
doeld om mogelijke KGB-infil-
tranten te ontmaskeren. Want
die zouden zich ongetwijfeld
achter de partij-dissidenten
scharen.
Koninklijke goedkeuring voor Grondwet
Brussel De Belgische koning Albert II heeft gisteren in het ko
ninklijk paleis in Brussel zijn handtekening gezet onder de nieu
we Belgische Grondwet. Daarmee is een voorlopig einde geko
men aan de twintigjarige strijd om de Grondwet te wijzigen en
België om te vormen van een unitaire staat in een federatie, fo
to ep a
Chinese dissident weer vast
peking China heeft de dissidente journalist Li Guiren, die vorig
jaar met medisch verlof vrij kwam, opnieuw gevangen gezet. Dat
heeft de mensenrechtenorganisatie Asia Watch gisteren bekend
gemaakt. De 50-jarige Li werd woensdag in de centraal-Chinese
stad Xian opgepakt door agenten in burger, die verklaarden dat
hij terug moest naar de gevangenis om het restant van zijn straf
van vijf jaar uit te zitten.
Doden door paniek op Chinees station
peking Tientallen mensen zijn dinsdag op het station van
Hengyang in China om het leven gekomen toen er paniek uit
brak onder de wachtenden. Toen enkele reizigers op een brug
over de sporen struikelden trachtten velen haastig het station te
verlaten. Daarbij werden vele gestruikelde medereizigers ver
trapt.
Efrain Goldenberg premier in Peru
lima» De Peruaanse president Alberto Fujimori heeft minister
Efrain Goldenberg (buitenlandse zaken) benoemd tot premier.
Goldenberg wordt de zesde minister-president in Peru in drie
ëneenhalf jaar. De nieuwe premier vervangt Alfonso Bustaman-
te, die vorige week zijn ontslag indiende.
Griekse TV spreekt Nederland tegen
Het journaal van de Griekse staatstelevisie heeft gisteren
tegengesproken dat de grens met Macedonië is gesloten.
De Nederlandse regering bevestigde na klachten van
chauffeurs bij de verladersorganisatie EVO dat de grens
was gesloten. De maatregel zou een vervolg zijn van het
woensdag afgekondigde embargo tegen de voormalige
Joegoslavische deelrepubliek.
Het Griekse journaal toonde
lange rijen vrachtwagens, maar
dat zou het gevolg zijn van pro
blemen met de papieren van de
chauffeurs, in wier paspoort een
douanestempel van Macedonië
staat. Ook aan de Macedoni
sche kant van de grens zouden
zulke rijen staan. De Europese
partners van Griekenland zijn
verontrust over de Griekse
maatregelen tegen Macedonië.
In de Macedonische hoofd
stad Skopje stonden lange rijen
bij de benzinepompen ondanks
verzekeringen van de regering
dat er voldoende reservevoorra-
den zijn. Griekenland mikt door
sluiting van de haven van Thes
saloniki voor Macedonië vooral
op beperking van de olieleve
ranties aan het buurland.
Bulgarije heeft Macedonië het
gebruik van zijn haven Burgas
aan de Zwarte Zee aangeboden.
Volgens havendirecteur Dimitar
Alexijev heeft Burgas voldoende
capaciteit om alle goederen die
Macedonië uil invoeren, te ont
vangen. Volgens Alexijev heeft
Macedonië al eerder gebruik
gemaakt van de haven, 380 kilo
meter ten oosten van de hoofd
stad Sofia, toen het Thessaloniki
niet kon gebruiken voor het ver
voer per schip van steenkool,
staal en graan.
Bij de bekendmaking van het
embargo woensdag had de
Griekse premier Papandreou
niet over het sluiten van de
grens gesproken.
De Griekse media juichten zon
der uitzondering het besluit van
de regering toe en voorspelden
dat het tekort aan brandstof
binnen twee weken in Macedo
nië voelbaar zal zijn.
Een verzoek van Denemarken
aan de Grieken om het embargo
te herzien werd gisteren direct
afgewezen. „Wij zijn beter in
staat de problemen in het ge
bied te beoordelen dan Dene
marken", zei regeringswoord
voerder Venizelos.
Met HIV besmet
bloed al in 1983
bekend in Europa
PARUS AFP-Rtr
De Raad van Europa heeft al in
1983 gewaarschuwd voor de ge
varen van besmetting met het
AIDS-virus via bloedtransfusies.
„Maar niemand schonk er aan
dacht aan en niemand waar
schuwde de patiënten. Men
vond AIDS niet belangrijk ge
noeg", zegt de Franse afgevaar
digde Jean-Yves le Deaut. Hij
reageerde hiermee op de publi-
katie van het tien jaar oude rap
port van de Raad in de krant
France Soirvan gisteren.
De westerse autoriteiten ne
geerden het advies van de Raad
artsen, donors en ontvangers,
zoals hemofiliepatiënten, te in
formeren over de risico's van
bloedtransfusies. Als in Frank
rijk het advies was opgevolgd,
was het aantal $IDS-patiënten
nu niet zo groot geweest, aldus
Le Deaut, die tijdens de vorige
socialistische regering deel uit
maakte van een parlementaire
commissie van onderzoek naar
AIDS.
Ook de Franse regering had
vlak voor het rapport van de
Raad een advies uitgebracht
met aanbevelingen, dat even
eens werd genegeerd door de
gezondheidsautoriteiten, aldus
Le Deaut. Bij het ministerie van
volksgezondheid was niemand
bereikbaar voor commentaar.
Frankrijk heeft het grootste
aantal AIDS-patiënten in Euro
pa. In het midden van de jaren
'80 raakten 100 tot 200 mensen
per maand via bloedtransfusie
besmet met het dodelijke HIV-
virus. Meer dan 1.250 hemofi
liepatiënten kregen zo met
AIDS besmet bloed toegediend.
Vierhonderd van hen zijn in
middels overleden.
Vorig jaar werden twee hoge
gezondheidsfunctionarissen
veroordeeld tot celstraffen om
dat zij transfusies toestonden
met bloed waarvan zij wisten
dat het met het HIV-virus was
besmet. De slachtoffers eisen
dat ook de verantwoordelijke
politici worden gestraft.
PARUS HANS GERTSEN
correspondent
Apetrots waren ze afgelopen na
jaar bij de Banque de France op
het nieuwe biljet van vijftig
franc. Het biljet waarop de
schrijver annex piloot Antoine
de Saint-Exupéry, de schepper
van De Kleine Prins, is afge
beeld, werd met veel bombarie
aangekondigd als 'onvervals-
baar'. Of dat zo is moet nog blij
ken, maar vast staat dat het bil
jet in elk geval wel een genante
drukfout bevat.
De naam van Saint-Exupéry
is namelijk fout geschreven. De
eerste E van de naam van de in
1944 verongelukte piloot en we
reldberoemde schrijver heeft op
het biljet een accent aigu mee
gekregen, terwijl het om een
'stomme' E gaat. Volgens het
dagblad Libération zijn al ten
minste 200 miljoen biljetten
met drukfout en al van de per
sen gerold.
Hoewel er ernstiger rampen
denkbaar zijn, zit de Banque de
France behoorlijk in de maag
met de blunder. En met het feit
dat de 'vergissing' pas onlangs,
vijf maanden na de lancering,
werd ontdekt na een tip van een
gebruiker.
In eerste instantie probeerden
woordvoerders van de bank het
probleem te bagatelliseren als
zijnde een kinderziekte die al
leen de eerste serie parten zou
hebben gespeeld, maar volgens
Libération drukt de Staatsdruk
kerij nog steeds 'foute' biljetten
door. De drukkerij zou officieel
nog steeds niet op de hoogte
zijn van de pijnlijke vergissing.
Het 'schoonheidsfoutje' is des
te pijnlijker voor de Banque de
France omdat de bank met het
nieuwe, 'onvervalsbare' biljet
dat tal van technische foefjes
bevat de internationale collega's
op een forse technologische
achterstand meent te hebben
gezet. De Banque de France
hengelt namelijk nadrukkelijk
naar een droomorder: het druk
ken van het toekomstige Eu
ropese geld. De bank heeft be
wezen de drukkunst te beheer
sen. Nu het schrijven nog.
moskou AFP-Rtr minderheden. Moskou dringt
aan op invoering van het dub
bele staatsburgerschap in die
landen. Ook komt er een nood
plan voor evacuatie van de Rus
sen in geval van oorlog of etni
sche conflicten.
Dit programma, dat vier mil
jard gulden gaat kosten, moet
nog dit jaar worden ingevoerd.
De grootste Russische minder
heden bevinden zich in Kazach-
stan (40 procent van de bevol
king). Letland (33 procent). Est
land (28 procent), Kirgizstan (26
procent) en Oekraïne (21 pro
cent). De afgelopen maanden
heeft president Jeltsin steeds
vaker de nadruk gelegd op de
rechten van de Russen buiten
hun land.
Moskou overweegt de levering
van hulp, energie en grondstof
fen te beperken aan ex-Sovjet-
republieken die niet de rechten
van hun Russische minderhe
den respecteren. Deze maatre
gel is opgenomen in een ont
werpprogramma van het minis
terie van buitenlandse zaken ter
bescherming van de dertig mil
joen Russen buiten Rusland.
Het dagblad Izvestija meldde
dat gisteren.
Het ministerie wil dat 20 tot
30 procent van de Russische
hulp aan het 'nabije buitenland'
de Russische term voor de
vroegere republieken van de
Sovjetunie rechtstreeks ten
goede komt aan de Russische
Een boze Margaret Thatcher
heeft er bij de Britse premier
Major op aangedrongen dat
zijn echtgenote Norma op
houdt 'haar' diamanten hals
ketting te dragen. Het collier,
dat behoort tot de collectie van
Downing Street, was het sie
raad dat de voormalige pre
mier graag droeg tijdens offi
ciële optredens. Dit hebben
Britse media gemeld.
Thatcher riep Major op er
voor te zorgen dat mevrouw
Major voortaan een andere
ketting draagt, schreef het aan
de jet set gewijde blad Tatler.
Majors bureau wilde gisteren
niet reageren op 'roddelpraat
jes', maar Thatchers dochter
Carol bevestigde volgens be
richten de woede van de 'IJze
ren dame'. „Helaas zijn deze
juwelen gegeven aan de pre
mier als premier", zei journa
list Carol Thatcher volgens The
Sun. „U kunt zich de boosheid
van mijn moeder voorstellen
toen ze zag dat Norma Major
ze droeg. Anderzijds zou het
tamelijk vreemd staan als John
Major ze droeg."
De halsketting, die volgens
berichten 280.000 gulden kost
te, werd aan Thatcher gegeven
door een staatshoofd in het
Midden-Oosten. De gift werd
automatisch opgenomen in de
collectie van het bureau van de
premier. Major heeft tijdens
een woedend telefoontje van
Thatcher beloofd dat zijn
vrouw in de toekomst een an
der stuk uit de juwelencollectie
zal dragen. Aldus het blad Tat
ler.
Liwa ontwaakt uit nachtmerrie van aardbeving
messiliah Palestijnse vrouwen rouwen om de 19-jarige Marwan al-Saadeh, die gisteren in de buurt van Messiliah, op de Westelijke Jordaanoever,
werd doodgeschoten door Israëlische militairen. De jongeman was lid van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina. Ook woensdag kwam
een Palestijn om toen het Israëlische leger in Hebron het vuur opende op een groep stenengooiers. foto reuter musa el-shaer
De inwoners van het Indonesische stadje Liwa
hebben afgelopen nacht op straat geslapen nadat
ze waren opgeschrikt door een reeks kleine na
schokken. Het dodental van de aardbeving
woensdagochtend is opgelopen tot 184. Bijna ze
venhonderd mensen zijn zwaargewond geraakt.
Ook de huizen die de beving hebben doorstaan,
bleven verlaten. De mensen hielden zich op
straat warm onder plastic en dekens of in tenten
die het Indonesische leger heeft aangevoerd. „Ik
ben nog steeds bang. De grond blijft maar schud
den", zei Ridwan, een inwoner van Liwa.
De Indonesische president Suharto zei dat zoveel
mogelijk artsen en verplegers naar het rampge
bied in westelijk Sumatra moeten gaan om de
slachtoffers bij te staan. Dokters in het stadje ma
ken zich zorgen over het uitbreken van epidemie
ën. „Ik ben ongerust omdat het tekort aan water
kan leiden tot diarree en andere ziekten", aldus
de arts Kusmandi.
Gisteren bereikten de eerste hulpgoederen het
stadje in het vulkanische gebergte: rijst, pasta, de
kens en medicijnen. Het leger kon melden dat de
weg naar de provinciale hoofdstad Bandar Lam-
pung was hersteld. De weg slingert zich door een
diepe vallei en was op veel plaatsen overspoeld
met stenen en aarde.
Agus Trisana, een 32-jarige koffieboer kan nog
steeds niet geloven dat Liwa heeft opgehouden te
bestaan. „Ongelofelijk, het kost zeker vijftien jaar
om deze schade te herstellen", verzucht hij, wij
zend op de puinhopen. Mohamed Toyib hoopt
dat zijn gewonde zoon nu naar een ziekenhuis
kan worden gebracht. Deze, in verband gewik
keld, leeft gelukkig nog. Toyib verloor evenwel
zijn huis en zijn enige koe. De boer Triana erkent
dat niemand nog aan de toekomst denkt. „We
denken nog niet aan het verbouwen van koffie of
groenten. Morgen, zo God wil."
Terwijl Liwa weer met de buitenwereld is verbon
den, zijn reddingswerkers er nog niet in geslaagd
het kleine eiland Pisang te bereiken. De hoge zee
maakte de boottocht van normaal een half uur
onmogelijk. Het lot van de 1.500 eilandbewoners
is nog onduidelijk. De aardbeving met een kracht
van 6,5 op de schaal van Richter heeft in Liwa
naar schatting driekwart van alle gebouwen ver
woest. Rond 75.000 mensen zijn dakloos.
Inwoners van Liwa doorzoeken na de aardbeving het puin van hun woning. foto reuter ennymurabreni
DEN HAAG PAUL KOOPMAN
Het ministerie van defensie heeft speciale
telefoonlijnen opengesteld voor familiele
den van Nederlandse blauwhelmen in Bos
nië. Naarmate de tijd van het NAVO-ul-
timatum verstrijkt, worden de gesprekken
met ambtenaren van het departement
steeds emotioneler.
Wat te doen als maandag onverhoopt
luchtaanvallen beginnen en Serviërs tot
wraakacties overgaan? Hoe goed be
schermd zijn de Nederlandse militairen die
vrijwel ongewapend voedselpakketten ver
voeren en communicatieverbindingen leg
gen? Aan welke risico's staat de Luchtmo
biele Brigade bloot die uitgerekend kort na
het verstrijken van het ultimatum aan een
riskante tocht naar de belegerde enclaves
Zepa en Srebrenica begint?
Deze bange vragen liggen nogal voor de
hand omdat aan het nieuwe Bosnië-scena-
rio, waartoe de NAVO op initiatief van
Frankrijk en de VS vorige week besloot, on
voorzienbare risico's kleven. Hoewel de
Serviërs sinds gisteravond plotseling haast
lijken te maken met het terugtrekken van
hun zware wapens rond Sarajevo, is nog
onduidelijk of zij het NAVO-ultimatum ge
heel zullen nakomen. Zo niet, dan is de
verdragsorganisatie het aan zichzelf ver
plicht luchtacties uit te voeren. -
De vraag is of de Serviërs er been in zien de
VN-blauwhelmen inclusief de Nederlan
ders de oorlog te verklaren. Het feit dat
het ministerie van defensie een evacuatie
plan heeft klaarliggen voor terugtrekking
van de troepen uit Bosnië, bewijst dat met
die optie in elk geval serieus rekening
wordt gehouden.
Tijdens het kamerdebat over het NAVO-ul-
timatum deze week was hoegenaamd niets
te merken van knikkende knieën, verdeeld
heid of aarzeling. Dit maakt in elk geval
één ding duidelijk. Ongemerkt heeft de Ne
derlandse buitenlandse politiek als het om
militaire interventies gaat, sinds de
'Hollanditis' in de jaren tachtig een reu
zenzwaai gemaakt.
Vastberaden heeft de regering steeds een
actievere militaire rol in Bosnië bepleit,
ook als andere lidstaten openlijk terugtrek
kingvan de eigen troepen overwogen. En
heel opmerkelijk: het Nederlandse rege
ringsstandpunt werd in de Kamer steeds
unaniem gesteund. Van Groen Links tot en
met de Centrumdemocraten.
Een verklaring voor deze eenstemmigheid
kan zijn dat de duizenden Nederlandse mi
litairen die in Bosnië zijn gelegerd, daar
niet als hedendaagse Rambo's ijzer lopen
te vreten, maar veeleer als 20ste-eeuwse
Florence Nightingales proberen de honge
rende en bedreigde bevolking te voeden en
nog enigszins tegen het oorlogsgeweld te
beschermen.
„Wat in elk geval is bereikt, is dat de kinde
ren in Sarajevo weer op straat kunnen spe
len", memoreerde defensieministerTer
Beek gisteravond in de Kamer. Dat is in
derdaad goed nieuws in een stad waar eer
der deze maand winkelende burgers aan
flarden werden geschoten. De beelden die
de Amerikaanse nieuwszender CNN van
deze slachting maakte, heeft ook de pu
blieke opinie in Nederland niet onberoerd
gelaten. Blijkens onderzoeken wordt het
uitzenden van de Luchtmobiele Brigade
naar een van de gevaarlijkste brandhaar
den ter wereld, breed gesteund.
Maar het Bosnië-beleid in post-Hollanditis
Nederland heeft tegelijkertijd iets onwe
zenlijks., Alsof een deel van de werkelijk
heid met opzet vooraf is verduisterd. Vra
gen over risico's van de operatie mochten
en mogen eigenlijk niet worden gesteld.
Onvoorwaardelijk en volledig is de steun in
het parlement voor het uitvoeren van het
NAVO-ultimatum waaraan ook Nederland
se F- 16's kunnen deelnemen. Generaals als
bevelhebber Couzy, die voorzichtig heb
ben gewezen op de risico's van bombarde
menten in een regio waar zich op de grond
te weinig en onvoldoende bewapende mi
litairen bevinden, zijn met warme instem
ming van de Kamer tot zwijgen gemaand.
Deze bijna blinde heldenmoed heeft er
voor gezorgd dat een debat over de wense
lijkheid en gevolgen van de NAVO-tactiek,
ingeval de Servische warlords het ultima
tum toch aan hun laars lappen, achterwege
is gebleven. Zo is niet de vraag gesteld of
de Serviërs er wellicht belang bij hebben
luchtaanvallen uit te lokken. Dat zou im
mers in hun optiek uiteindelijk kunnen re
sulteren in de evacuatie van de blauwhel
men uit Bosnië, waarna zij de kans krijgen
de oorlog uit te vechten zonder de hinder
lijke aanwezigheid van VN-soldaten en
westerse cameraploegen.
Het is te hopen dat het niet zo ver komt.
Want daarmee wordt niet alleen de ergste
vrees van ongeruste familieleden bewaar
heid, maar wordt ook het failliet van de
Nederlandse Bosnië-politiek getekend. Het
voortijdig beëindigen van de humanitaire
hulp in Bosnië is altijd afgeschilderd als het
zwartst denkbare scenario. Evacuatie van
de blauwhelmen betekent in feite hetzelf
de.
