Valentijnsdag brengt Dan Jansen weer onheil
Het mysterie van de perfecte mijl
Olympische Winterspelen
Oranje-sprinters zakken door het ijs
Fins ijshockeyteam
temt 'Rode Machine'
OINSDAC 15 FEBRUARI 1994
Samaranch
naar Sarajevo
ULLEHAMMER
Juan Antonio Samaranch is gis
teren uit Lillehammer vertrok
ken voor een bezoek van twee
dagen aan Sarajevo. De voorzit
ter van het Internationaal
Olympisch Comité wil op deze
wijze zijn steun betuigen aan de
veelgeplaagde bevolking van de
stad, waar tien jaar geleden de
Olympische Winterspelen wer
den gehouden. Samaranch
heeft gezelschap van twee IOC-
leden, de Belg Rogge en de
Mexicaan Vazquez, algemeen
'directeur Carrard (Zwitserland)
en de Ethiopiër Kidoune, raad-
Igever voor internationale zaken.
Extreme kou
velt zelfs Noren
De Noren zijn veel gewend,
maar een temperatuur van 28
graden onder nul geeft ook de
koudebestendige Scandinaviërs
de nodige problemen. Bij het
olympisch skilopen in Lilleham
mer moesten gisteren ruim
honderd van de veertigduizend
toeschouwers worden behan
deld wegens bevriezingsver
schijnselen, vooral aan de voe-
n.
Volgens een hulpverlener van
het Rode Kruis bevonden zich
onder de slachtoffers veel kin
deren. Tijdens de vroege och
tendmars naar het parcours
weiden honderden ouders met
baby's en peuters in verband
met de extreme kou al terug
naar huis gestuurd. Het organi
satiecomité heeft voor de ko
mende dagen een dringend be
roep gedaan op de Noren hun
kleine kinderen thuis te laten.
Oostenrijkse
bobber betrapt
op dope-gebruik
LILLEHAMMER
De Oostenrijkse ploeg bij de
Winterspelen is opgeschrikt
door een geval van doping.
Bobber Gerhard Rainer blijkt bij
een dopingcontrole in Oosten
rijk te zijn betrapt op gebruik
anabolica. De 33-jarige ge
ndarme uit Igsl bekende dat hij
na een langdurige blessure de
natuur een handje had gehol
pen. Hij werd meteen uit het
team gezet. Hem wacht een
schorsing van twee jaar. Zijn
maat Hubert Schosser start nu
met Markus Einberger in de
tweemansbob.
Bus komt niet
hl ULLEHAMMER
Het openbaar vervoer tijdens de
Olympische Winterspelen zorgt
telkens weer voor problemen.
300 toeschouwers kregen hun
entreegeld terug omdat zij door
lange files bij de bushaltes nooit
bij de afdaling arriveerden. Zon
dag wachtten honderd toe
schouwers van het kunstrijden
bij het amfi-theater vergeefs op
de bus.
HAMAR GOVERT WISSE
Dan lansen heette gisteren het
wild, waarop in de olympische
schaatshal door de internatio
nale pers werd gejaagd. Aleks-
ander Golubev, winnaar van
het goud op de 500 meter, had
over belangstelling ook niet te
klagen. De Nederlandse sprin
ters hoefden slechts vier jour
nalisten te woord te staan in
een achteraf-zaaltje. Dat was
alleszeggend.
Na het zilver van jan Ykema
in 1988 leveren de Oranje
sprinters op een heel enkele
eruptie na (Van Velde vijfde in
Albertville) treurige achterhoe
degevechten. De 500 meter in
Hamar 1994 vormde geen uit
zondering. Van Velde (21ste),
Loef (24ste), Van der Vlies
(31ste, wel een PR) en 'halve
allrounder' Schreuder (37ste)
speelden geen enkele rol.
Volgens het NOC*NSF wordt
een sporter pas geselecteerd,
als hij een kans maakt op een
plaats bij de eerste acht. Die
regel klopt in het geval van de
sprinters, als je de uitslagenlijst
op zijn kop houdt. Ze leken gis
teren vooral hun best te doen
om bij de laatste acht te eindi
gen. Ykema riep na zijn zilve
ren Calgary-tijd van 36,76, dat
zijn Nederlands record het ein
de van de eeuw wel zou halen.
De Fries gaat vermoedelijk ge
lijk krijgen. Na hem is het nog
geen landgenoot gelukt om
een 36'er te rijden.
Gerard van Velde leek Ne
derland als sprintnatie twee
jaar geleden weer op de kaart
te zetten. Het Gelderse talent
knalde in Albertville naar de
vijfde plaats op de 500 meter
en bleef op de 1000 meter een
honderdste verwijderd van
brons. Sindsdien is wat hem
betreft de tijd blijven stilstaan.
In 1992 raffelde hij de 500 me
ter op het Franse fondant-ijs af
in 37,49. Dat was op een bui
tenbaan. Gisteren was hij in
door op het betere Hamar-ijs
slechts vierhonderdste sneller.
De slagerszoon trok daarna de
enige juiste conclusie: „Dit was
slecht."
Wopke de Vegt bleef als altijd
voorzichtig, toen hem werd ge
vraagd of zijn pupil is achter
uitgegaan. „Als je puur naar de
resultaten kijkt, is hij niet voor
uit gegaan. Dat andere woord
(achteruit) durf ik niet in mijn
mond te nemen", aldus de
sprintcoach, die daaraan toe
voegde, dat Van Velde in de
training soms knappe dingen
laat zien. Bovendien was hij
eind vorige week in Hamar met
37.00 in een testwedstrijdje
sneller dan zijn pr van 37,04.
Helaas voor De Vegt is nog
nooit iemand kampioen in een
training geworden.
De vraag is of Van Velde
goed kan omgaan met de
spanning. De Vegt heeft daar
'eigen ideeën' over, maar hield
die voor zich. De schaatser zelf
gaf aan, dat hij moeite heeft
met het presteren onder druk.
„Ik wilde vandaag te graag. Ik
was eigenlijk juist te gretig, te
gehaast. Daardoor ging het
mis. Ik lag al meteen twee me
ter achter, verloor daardoor de
concentratie en begon te hak-
Arie Loef feliciteert Nico van der Vlies (rechts), die als enige Nederlan
der met een persoonlijk record op de 500 meter van het ijs stapte.
foto anp
ken." Van Velde blijft technisch toen Gerards voordeel. Op dit
een zwakke schaatser. De Vegt: snelle ijs is techniek van veel
„Het is een coördinatief ver- meer belang. Van Velde reed
haal met hem. Hij heeft zijn echter te veel achterwaarts en
tijd nodig. In Albertville was met een hoge kont."
het ijs slecht en kwam het
meer aan op kracht. Dat was
Amerikaanse topfavoriet laat goud glippen in laatste buitenbocht
Emotieloos kwamen de woorden over zijn lippen. „Over
vier jaar ben ik 32. Te oud om het nog een keer te probe
ren. Het is over." Dan Jansen hield zich gistermiddag
lange tijd groot, zei dat het leven verder ging, maar verliet
na een korte denkpauze in de kleedkamer toch als een
gebroken man het Vikingschip. De man die vooral de af
gelopen jaren op topsnelheid over het ijs scheerde, zal
zijn naam nooit in de boeken terug vinden als olympisch
kampioen.
HAMAR WYBREN DE BOER
Robin
hing gedesillusio
neerd over de ba-
bflffl lustrade nas.de Rus-
Schaatsen sische dubbelslag
(goud Voor Golubev,
zilver voor Klevsjenja), teamge
note en regerend olympisch
kampioene Bonnie Blair schud
de meewarig het hoofd en TV-
verslaggeefster Leah Poulos, ge
trouwd met Jansens coach Peter
Mueller, zat huilend achter haar
monitor. Beneden zaten de ver
slagen sprinter en zijn coach
zwijgend naast elkaar op een
bankje.
De tragiek van zijn sportieve
carrière blijft voor altijd met Va
lentijnsdag, 14 februari. Op die
dag, zes jaar geleden, overleed
zijn zuster Jane aan de gevolgen
van leukemie; waarna een ont
goochelde Jansen zijn olym
pisch avontuur in Calgary zag
eindigen in twee valpartijen.
Gisteren, twee Winterspelen
verder en nog altijd zonder titel,
was het weer 14 februari. En
weer ging het mis. Jansen ge
dachten waren na afloop vooral
bij zijn familie. „Mijn ouders,
mijn vrouw, mijn dochter Jane,
hen had ik zo graag goud willen
schenken."
Tot driehonderd meter
koerste hij regelrecht op de titel
af. Zijn opening van 9,82 was
maar een fractie boven zijn
snelste honderd meter ooit
(9,75). „Het was geen superrace
geworden, maar wel de winnen
de race. Absoluut zeker", aldus
Mueller. Bij het ingaan van de
laatste bocht raakte zijn pupil
echter uit balans, herstelde zich
razendsnel, maakte enkele me
ters later nog een misslag en
perste nog eenmaal alles uit zijn
lijf. Maar Mueller wist honderd
meter voor de streep de uit
komst al. „Twee zulke fouten
herstel je niet. Ik wist dat het
voorbij was."
Omgeven door tientallen TV-
camera's, honderden telelenzen
en minstens zovele notitieboek
jes, verborg de coach zijn tra
nen achter een gitzwarte zonne
bril. „Dan is de grootste 500-
meterrijder filler tijden, maar hij
heeft geen titel. Ik kan het bijna
niet geloven, maar het is waar."
Jansen liet zich enige minuten
zien, trachtte te glimlachen, gaf
kort tekst en uitleg en vluchtte
weer de kleedkamer in. Bij
monde van een perschef liet hij
zich vervolgens verontschuldi
gen. „Ik kan het niet opbrengen
nu een persconferentie te ge
ven."
Anderhalf uur daarvoor was
hij door de stadionspeaker nog
aangekondigd als 'ultieme favo
riet'. Dat straalde Jansen ook
aan alle kanten uit. Met een bij
na arrogante zelfverzekerdheid
begon hij aan zijn warming-up.
„Ik wist zeker dat ik een wereld
record ging rijden", bekende hij
naderhand. Mueller had even
min aandacht voor de concur
rentie. „De vraag was niet of
Dan goud ging halen, de vraag
was wat voor tijd hij ging ma
ken."
Alle factoren leken mee te
werken. Jansen lootte de gunsti
ge laatste buitenbocht en ge
noot het voordeel om in rit
twee, op een nog gave, niet uit-
Dan Jansen maakt een misslag op het moment van de waarheid: „In mijn hele carrière heb ik nog nooit problemen gehad met de laatste buitenbocht."
getrapte baan, te mogen rijden.
Drie van zijn vier Japanse riva
len moesten hun race daarente
gen met een binnenbocht af
sluiten. Voor Mueller was het
aanleiding om de oorzaak voor
het falen van de wereldkam
pioen bij hogere machten te
zoeken. „Niets in het leven ge
beurt zonder reden. Kennelijk
heeft het zo moeten zijn."
De enige aardse verklaring die
hij en Jansen konden vinden,
was de uitzonderlijk harde ijs
vloer. „In mijn hele carrière heb
ik nog nooit problemen gehad
met de laatste buitenbocht. Op
dë plaats waar ik nu een misslag
maakte, heb ik nog nooit een
misslag gemaakt. Mijn techniek
was perfect, ik voelde me fan
tastisch, ik miste alleen de grip
op het ijs", zei Jansen.
Vrijdag rest hem een laatste
kans om eenmaal in zijn carriè
re toch het olympisch podium
te mogen betreden. „Ik heb zo
veel gedaan om dat te bereiken.
Ondanks de teleurstelling mag
ik nu niet opgeven", sprak Jan
sen zichzelf moed in. Maar vol
gens Mueller wordt het een
zware klus om zijn oogappel
mentaal weer fit te krijgen.
„Goud op de kilometer zou Dan
happy maken, maar het neemt
niet weg dat vandaag onze 'spe
cial day' had moeten worden. Ik
denk dat er vanavond een lang
en emotioneel gesprek komt."
Zelfs de drie podiumgangers
leefden met hun Amerikaanse
collega mee. „Jansen blijft toch
de beste sprinter van ons allen",
sprak zilveren-medaillewinnaar
Sergei Klevsjenja. Zijn landge
noot Alexander Goloubev, tij
dens het laatste WK slechts ze
vende en tiende op de 500 me
ter, werd de verrassende olym
pisch kampioen. Dat levert hem
in eigen land 150.000 Ameri
kaanse dollars, van het Russisch
olympisch comité en een bonus
van sponsor Reebok op.
Indeling 1500 meter luistert nauw
HAMAR WYBREN DE BOER
NPA-VERSLAGGEVER
In theorie is het eenvoudig, weet Falko
Zandstra. „Je start op negentig procent,
twee rondjes vol doorrammen en in de
laatste driehonderd meter je techniek be
waren." Maar de praktijk is een heel ander
verhaal: dan is het geringste foutje fataal.
Wereldrecordhouder Rintje Ritsma vindt
het 'een stress-afstand'. Ook de weten
schappers menen: niets is zo moeilijk als
een perfecte 1500 meter rijden.
„We weten vrij nauwkeurig hoe de fysio
logie en de spierstructuur van een goede
stayer of een topsprinter eruit ziet. Maar
hoe de ideale 1500-meterrijder eruit ziet,
dat is nog een vraag", zegt Ab Krook. „Het
is geen sprinten en het is geen stayeren.
Zelf ben ik ook heel nieuwsgierig naar de
ideale lichaamsbouw is. Het antwoord heb
ik nog steeds niet gevonden, niemand trou
wens."
Toch heeft de Loosdrechtse trainer een
speciale band met de metrische mijl. Die
afstand lag hem als actief schaatser het bes
te en later als coach boekten zijn pupillen
hun opvallendste resultaten eveneens op de
1500 meter. Olympisch goud en zilver bij
voorbeeld in 1980 voor Annie Borckink en
Ria Visser. En nu in Hamar brengt Krook
vier 'milers' aan de start (Zandstra, Ritsma,
Straathof en Hersman) die allen medaille
kandidaat zijn. Een verklaring? Krook: „Die
is er niet. Deze jongens hebber d'r aanleg
voor. Puur toeval."
Traditie kan Nederland niet ontzegd wor
den op de middellange afstand. Het begon
al in 1893, op 11 januari om precies te zijn.
In Paterswolde zette Jaap Eden die dag het
eerste officiële wereldrecord op de mijl in
de boeken: 2.35,0. Nadat de Haarlemse
sportavonturier de mondiale toptijd vier
jaar later had aangescherpt tot 2,25,5 werd
er lange tijd echter niets vernomen van de
Hollanders op de mijl.
Na 71 jaar wachten en vijftien recordver
beteringen (van voornamelijk Noren en
Russen) sloegen de opvolgers van de legen
darische Eden evenwel keihard terug. Tus
sen 1966 en 1971 regeerden Ard en Keessie
de internationale ijspistes en in het bijzon
der de 1500 meter. Beiden schreven drie re
cordverbeteringen op hun naam. Schenk
nam de laatste voor zijn rekening, wat
meteen een legendarische tijd opleverde.
Op 16 januari 1971 doorbrak de blonde
Apollo in Davos de 'onneembaar' geachte
twee-minutenbarrière: 1.58,7.
Hans van Helden raasde vijf jaar later al
weer beduidend sneller rond (1.55,61),
maar na hem kon ons land op de mijl nog
slechts figureren. „Het is dus onjuist om te
stellen dat Nederlanders geboren 1500-me
terrijders zijn. Integendeel zelfs, zou ik bijna
zeggen", aldus Schenk. Het mysterie van de
mijl wist hij, ondanks zijn successen, ook
nooit te onthullen. „Sommigen leren 'em
uiteindelijk goed rijden, anderen houdep er
hun hele carrière problemen mee."
Wellicht zouden de huidige coryfeeën
Ritsma en Zandstra in staat zijn om, net als
Schenk, een nieuwe barrière te slechten.
Ware het niet dat zij gevangen zitten in de
allroundtraditie, meent coach Krook. „Als
ze specifiek voor de 1500 meter zouden
trainen, verwaarlozen ze de vijf en tien kilo
meter. Dan wordt je geen wereldkampioen
allround. Het is wel duidelijk waar wij voor
kiezen."
Wanneer het schaatsen eenzelfde specia
lisatie zou kennen als de atletiek verdwenen
volgens Krook alle huidige wereldrecords
binnen afzienbare tijd uit de statistieken.
„De grenzen in het schaatsen zijn nog lang
niet bereikt, op geen enkele afstand. Als
Falko en Rintje specifiek zouden trainen
voor de 1500 meter, wie weet reden ze dan
nu v/el onder de 1.50."
Naar het antwoord op zulke vragen zoekt
wetenschapper Jos de Koning, verbonden
aan de faculteit bewegingswetenschappen
van de VU in Amsterdam. Vier afstanden
kennen voor hem geen geheimen meer
(„daar kunnen we per individu op 1 pro
cent nauwkeurig de eindtijd voorspellen"),
maar de code van de metrische mijl heeft
De Koning nog niet kunnen ontcijferen.
„Geen discipline is zo specifiek als de 1500
meter. De overgang van anaerobe inspan
ning naar aerobe is nergens zo grillig als op
dit nummer."
De Koning: „Het anaerobe gedeelte moet
je je voorstellen als een brandstoftankje in
je spieren, wat je direct beschikbaar hebt.
Op de 500 meter volstaat dat tankje voor de
hele race. Op de vijf en de tien kilometer
bepaalt het aerobe gedeelte, dat is energie
leveren via zuurstofopname, negentig pro
cent van de tijd de prestatie. Alleen op de
1500 meter is de verhouding tussen anae-
rob en aerob fifty-fifty. Het kleinste foutje
betekent een ernstige verstoring van die ba
lans. In dat geval rijd je een verloren race."
Ritsma en Zandstra dreunen onafhanke
lijk van elkaar het superschema op, wat
moet leiden tot goud. „Openen in 24,6, dan
rondjes 27,4 en 28,6 en eindigen met 29,8."
Ritsma trekt eigenhandig de conclusie. „Ja,
we gaan toch een keer naar die 1.50 toe."
De jongste Nederlandse deelnemer aan de 1500 meter, Martin Hers
man, bereidt zich op de mountain-bike voor op de moeilijkste van alle
schaatsafstanden. foto npa harry tielman
ULLEHAMMER RTR/ANP
^Het Finse ijshockey
team heeft tijdens
de tweede speelron
de in Groep A geen
IJshockey enkel ontzag ge
toond voor titelhou
der Rusland. Met 5-0 werd de
voormalige 'Rode Machine' gis
teravond van het ijs geveegd.
Eerder versloeg het opvallend
sterke Finland in de openings
wedstrijd Tsjechië met 3-1
Met Duitsland, dat gisteren
met 2-1 won van Noorwegen,
zijn de Finnen nog zonder
puntverlies in groep A. Tsjechië
boekte een ruime zege (7-3) op
Oostenrijk, dat evenals het gast
land nog puntloos is.
Rusland heeft een jong, expe
rimenteel team naar de Winter
spelen afgevaardigd. Van de
kampioensploeg uit Albertville
(1992) is niet één speler aanwe
zig. Alle toppers zijn in de afge
lopen twee jaar naar profcom
petities in het buitenland ver
huisd, vooral naar de Ameri
kaanse NHL. De Russische
kweekvijver blijkt stilaan leeg
geroofd. Zelfs topcoach Tichon-
ov. die de nationale ploeg van
de voormalige Sovjetunie naar
vele titels leidde, lijkt van het
huidige spelersmateriaal geen
succesvolle gevechtseenheid te
kunnen maken.
In de eerste wedstrijd van
Rusland tegen Noorwegen (5-1)
bleven de zwakke punten bij de
titelverdediger nog verborgen.
Finland toonde gisteravond de
kwetsbaarheid van de Russen,
vooral in verdedigend opzicht,
op ondubbelzinnige wijze aan.
Na een rustige eerste periode
(1-0) kreeg het duel een verras
sende wending. Met flitsend
aanvalsspel liep Finland in het
tweede deel uit naar 5-0.
Noorwegen moest winnen
van Duitsland om een kans te
behouden op de vierde plaats,
die recht geeft op een startbe
wijs voor de kwartfinales. De
eerste drie plaatsen zijn in
Groep A vrijwel zeker weggelegd
voor Rusland, Tsjechië en Fin
land. Hegen, bezig aan zijn vier
de Olympische Spelen, opende
in de dertiende minuut de score
voor de Duitsers. Een afstands
chot van Stefan in de 25ste mi
nuut betekende 2-0. Daarna viel
Duitsland stil. In de slotfase van
de tweede periode verkleinde
Dahlström de achterstand. On
danks een massaal offensief van
het agressieve en soms grimmi
ge Noorwegen bleef de gelijk
maker in het laatste deel uit.
