Cultuur Kunst
'Mijn hoofd loopt
over van fantasie'
ewondering
Duo More en Loeff volledig
op elkaar ingespeeld
Beeren hekelt cultuurbeleid
Tijdloze charme van
Mary Dresselhuys
Pelgrimstochten en vergankelijkheid
Nico Kervezee bij Galeria Propitia
Twaalf Oscar-nominaties Spielberg-film
2DONDERDAG 10 FEBRUAR11994
Spel: Mary Dresselhuys en Carol va
wijnen. Vertaling: Coot van Doesburgh.
Regie: Peter Oosthoek. Gezien: 9/2,
schouwburg, Leiden. Aldaar nog te zien:
De naar verluidt succesvolle Ita
liaanse schrijver Manlio Santa-
nelli schreef het stuk 'Koningin
Moeder'. Toch is het niet de
kennismaking met diens in Ne
derland tot nog toe onbekende
j werk die ons naar de schouw-
j burg lokt. We komen eigenlijk
il uitsluitend voor de hoofdrol-
j speelster: Mary Dresselhuys.
Sterrentoneel dus met andere
it woorden, het stuk is in wezen
g ondergeschikt aan de ster die
acteert. Mevrouw Dresselhuys
zou waarschijnlijk woedend zijn
s over zo'n uitspraak. Dat botst
:i immers volledig met de dienst-
d baarheid aan het vak dat ze al
sj zo onvoorstelbaar lang op top-
J niveau uitoefent. „Het gaat om
c het stuk, en niet om mij", zou
i ze ongetwijfeld tegenwerpen.
1 Maar dat is het nu juist. We
i komen niet om te kijken hoe
i kwiek ze nog wel is, maar om te
genieten van de hoogste catego
rie 'comedy'-spelen. Ook al is
het gemak waarmee ze nog al
tijd speelt, zo langzamerhand
iets uitzonderlijks. Haar tijdloze
charme en onvermoeibare stre
ven naar perfectie in dit vak
maken de avond tot bijzondere
belevenis.
In 'Koningin moeder' spelen
Mary Dresselhuys en Carol van
Herwijnen een moeder en een
zoon die onderling een macht
strijd uitvechten. Het lijkt aan
vankelijk alsof de zoon zijn zie
ke moeder komt bijstaan. Al
gauw blijken de rollen bijna
omgekeerd, in elk geval gelijk
waardiger. Moeder wint de
strijd op punten. Haar laconie
ke, licht humoristische berus
ting geeft haar overwicht. Carol
van Herwijnen laat zien, hoe
machteloos die zoon probeert
om dat te overschreeuwen.
'Koningin moeder' toont op
een enigszins omslachtige ma
nier een gespannen moeder-
-zoon-relatie. Tal van terloopse
opmerkingen worden met uiter
ste zorgvuldigheid gemaakt. Op
die manier krijgt een niet echt
geweldig stuk toch vele mooie
momenten.
Orkater vervangt De Douma's
een concert in een theatrale re
gie van Peter Zegveld en Thijs
van der Poll. Belangrijke rollen
zijn weggelegd voor een pneu
matische tuba, een mechani
sche bas, een waterhoorn, een
stoomvat, een Krupporgel, een
triltafel en een 100 Herz hoorn.
De voorstelling begint om 20.30
De voorstelling 'De Douma's'
van Margrith Vrenegoor en Arie
Kant vanavond in het LAK-thea-
ter komt te vervallen. In plaats
van 'De Douma's' presenteert
het theater 'Iemand auf der
Treppe?' van Orkater.
'Jemand auf der Treppe?" is
Wieteke van Dort exposeert kunst voor kinderen in Pulchri
Sprookjesachtige schilderijen met beren, elfjes en kabou
ters in vrolijke kleuren. „Ik ben altijd bang geweest dat
dit niet serieus zou worden genomen", zegt actrice en
beeldend kunstenares Wieteke van Dort over haar collec
tie schilderijen voor kinderen. „Maar ik denk dat de tijd
nu rijp is om iedereen te laten zien waar ik al tien jaar
mee in mijn hoofd loop."
DEN HAAG MIRANDA JACOBS
„Het is even wennen misschien.
Mijn collectie was tot nu toe
nogal mannelijk: vliegtuig- en
autowrakken, asfalt en sigaret
tenpeuken", zegt Wieteke van
Dort (49) temidden van haar
schilderijen. Aan de muur in de
woonkamer hangt een sprook
jesachtig schilderij met spre
kende kleuren en daarnaast een
afbeelding van grauw asfalt. De
tegenstelling is groot. Wieteke
van Dort schildert tegenwoordig
'liefjes'. De sigarettenpeuken
en asfalt-schilderijen maakt ze
alleen nog in opdracht en niet
meer als hobby.
„Kinderen mogen er niet
bang van worden", zegt Van
Dort over haar nieuwe kinder
kunst-collectie, die wordt geëx
poseerd bij Pulchri in Den
Haag. „In de wachtkamer van
de dokter of in het ziekenhuis,
waar ik mijn werk het liefst zie
hangen, zijn kinderen toch al
angstig. Een draak is bij mij dan
ook altijd een aardige draak. Op
televisie zijn er genoeg enge
dingen. Bovendien hou ik zelf
helemaal niet van enge mon
sters." Van Dort heeft juist een
uitgesproken voorkeur naar
sprookjesachtige figuren. „Ik
zou het heel leuk vinden om
bijvoorbeeld eens een kabouter
tegen te komen", fantaseert Van
Dort ongegeneerd kinderlijk.
„Nee, ik schaam me daar niet
voor, dat is toch ontzettend
leuk."
De opening van de Kinder
kunstuitleen in Zoetermeer vo
rig jaar door Wieteke van Dort
was de stimulans om haar
hoofd vol ideeën vast te leggen
op doek. „Ik ontmoette daar
kunstenaressen die zich bezig
hielden met beeldende kunst
voor kinderen en toen durfde ik
ook met mijn werk en ideeën
naar buiten te treden. Met Pul
chri Studio heb ik vervolgens
een datum geprikt voor een ten
toonstelling. Zo had ik een
deadline om naar toe te wer
ken." De expositie omvat der
tien schilderijen en tekeningen
voor kinderen. Ze heeft al heel
wat positieve reacties over haar
werk ontvangen. „Vrienden en
collega's vinden het enig", zegt
Van Dort verrukt, „alleen kopers
hebben zich nog niet gemeld. Ik
denk dat mijn naamsbekend
heid hierin zeker een rol speelt.
De schilderijen zijn nu allemaal
ondertekend met Wieteke, zon
der mijn achternaam. Omdat
dit korter is maar ook omdat ik
mijn naam niet wil gebruiken
voor de verkoop. Een galerie
waar ik ooit eens werk expo
seerde wees me erop dat ik mijn
bekende naam juist wel moest
gebruiken. Maar dat wil ik niet,
omdat ik als Van Dort alleen als
actrice naar buiten treed."
Hoewel velen Wieteke van
Dort als actrice kennen, in de
rol van tante Lien in de Late La
te Lien show of van het jeugd
programma Klokhuis, is ze al ja
ren een erkende kunstenares. In
1967 voltooide ze een zware te
kenopleiding van drieënhalf
jaar waar ze alles leerde tekenen
wat je maar kunt bedenken.
Van haar man, erkend kunste
naar, leerde ze vervolgens schil
deren.
„Sinds 1975 ben ik werkend
lid van de Pulchri Studio in Den
Haag. Desondanks twijfel ik nog
wel eens. Ik weet bijvoorbeeld
helemaal niet of deze kinder
kunst-collectie zal aanslaan. Zo
niet dan ga ik bij elk schilderij
Wieteke van Dort: „Ik zou het heel leuk vinden om bijvoorbeeld eens een kabouter tegen te komen."
FOTO CEES ZORN
een verhaal schrijven voor een
boek want mijn hoofd loopt
over van fantasie. Ik weet zeker
nog 25 dingen die ik uit zou wil
len werken. Maar momenteel
heb ik het druk met tante Lien
en het Klokhuis."
De Kinderkunst-collectie van
Wieteke Van Dort is tot 24 fe
bruari te bezichtigen in de Pul
chri Studio, Lange Voorhout
15 in Den Haag.
Met Emmy Verhey's moderne
vioolklank nog in de oren heeft
Martha Moore's barokviool ze
ker een grote omschakeling van
de recensent nodig, wat aan
vankelijk zelfs voor een vage te
leurstelling zorgde. Of het in
strument öf de soliste had een
warming up nodig gehad om in
te spelen: juist omdat na de 2e
Sonata al bleek hoe schitterend
Moore haar viool kan laten zin
gen. In de als eerste gespeelde
Sonata Quinta, 'la Stella' van
Pandolfï Mealli was de toon nog
voorzichtig, onzeker en bepaald
in het hoge register niet haar-
zuiver. Met 'archibudelli',
darmsnaren (behoudens de
g-snaar) is het ook zaak om re
gelmatig te stemmen: dat geldt
ook voor de theorbe, die voor
de helft met darmsnaren be
spannen is.
Hoewel de naam van de com
ponist Giovanni Antonio Pan
dolfï Mealli vrijwel onbekend is,
zijn diens twaalf vioolsonatas
(1660) buitengewoon aansteke
lijk, een genot om aan te horen,
zeker met dit volledig op elkaar
ingespeelde duo. Zelden heb ik
een barokviool zo zuiver en
weemoedig, buigzaam en sle
pend horen bespelen. In ver
schillende sonatas lag een groot
gevoel voor drama, waren er
sterk contrasterende onderde
len, gloedvolle recitatieven en
onstuimige finales. Joris Loeff s
theorbe, een zeer lange luit naar
een origineel uit 1704, had
meestal de continuopartij,
waardoor de aandacht veelal
uitging naar Moore, die veder
licht variaties speelde, of excel
leerde in een uiterst gevoelige
aria, of tot de laatste noot toe
verzorgd de onverwachte wee
moedige intervallen uitspon in
het eerste deel van de Sonata
Quarta 'la Biancuccia'.
Toch was de theorbe een we
zenlijk onderdeel van het geheel
door Loeffs uitgebalanceerde ti
ming en zorgvuldig gedoseerde
dynamiek.
t/m 7/3, do
t/m zo 13-18 uur, Galeria Propitia, Nieu
we Rijn 93, Leiden.
Sinds - volgens de legendes - de
apostel Jakobus begraven lag in
het Spaanse Santiago de Com-
postela, veranderde de plaats in
een van de belangrijkste pel
grimsoorden ter wereld. Vanaf
de 10e eeuw ondernamen vele
gelovigen een maandenlange
voettocht naar de stad die ver
noemd werd naar deze Jakobus,
'Jago' in het Spaans.
In 1992 legde Nico Kervezee
de voettocht af, om vervolgens
deze ervaring te verwerken in
zijn nieuwste grafische werk.
Kruizen hebben de hoofdrol ge
kregen in kleine, sobere etsen.
Ze worden gecombineerd met
vierhoeken en rasters, vormen
die Kervezee in ouder werk al
had verkend.
Kervezee vertelt een subtiel
verhaal. In de eerste plaats een
beeldverhaal. In ieder werk
wordt op geraffineerde wijze ge
speeld met vlakverdeling, vor-
men-combinaties en verhou
dingen. Naast langgerekte, fijne,
chinees aandoende etsjes zijn er
ook grove, strenge werkjes waar
de middeleeuwse pelgrim als
het ware in naar voren komt.
Soms is het licht, soms zwaar en
somber, mede door donkere
grijs- en bruintinten.
Maar naast het beeldverhaal
is er ook een inhoudelijk ver
haal. Zo geldt het kruis voor
Kervezee bovenal als 'kruis
punt', een punt waarop keuzes
gemaakt moeten worden. De
betekenis van het raster wordt
vooral duidelijk via ouder, ook
aanwezig werk. Hier zien we
bijvoorbeeld overlijdensadver
tenties, en een verfomfaaide
krantepagina met 'hot news',
waar een rastervorm overheen
is gelegd. De betekenis is duide
lijk: dat wat ooit belangrijk was,
verliest zijn belang in de tijd.
Ook vele kruisvormen uit de
'kruisen-serie' zijn getekend als
raster. Conclusie: de ooit ge
maakte keuzes zijn uiteindelijk
niet van belang. De verganke
lijkheid wint het altijd.
Met weinig middelen weet
Nico Kervezee veel op te roe
pen. Dit geldt althans voor zijn
'kruisen-serie'. Het andere aan
wezige werk mist echter - zowel
in esthetisch als inhoudelijk op
zicht - deze subtiliteit en verfij
ning. En daarmee schiet Kerve
zee zijn eigen kracht voorbij.
Cultuurminister d'Ancona en
haar opvolgers op dat departe
ment moeten de kiezers duide
lijker maken welke cultuurpoli
tiek ze inhoudelijk voorstaan.
De vraag is of de 'terugtredende
overheid' dat doet om „hoffelijk
ruimte te geven of dat het kan
betekenen dat de overheid zich
uit de voeten maakt."
Dat stelde VVim Beeren, oud
directeur van het Stedelijk Mu
seum in Amsterdam, gistermid
dag vast in zijn oratie bij de
aanvaarding van de leerstoel
bijzonder hoogelaar kunst en
cultuur aan de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen. Beeren gaf
zijn oratie de titel 'Het Musee
Imaginaire en de terugtredende
Overheid' mee, daarmee refere
rend aan de schrijver en politi
cus André Malraux. De hoogle
raar herinnerde eraan dat de
overheid een groot deel van
haar bevoegdheden heeft gede
legeerd aan besturen en fond
sen die worden beheerd door
deskundigen. Daardoor is het
mistig geworden waar de minis
ter met zijn of haar politieke
achtergrond staat. Zo is het on
duidelijk in hoeverre d'Ancona
een „eigen socialistisch pro
gramma" heeft, aldus Beeren.
„Aan iedere andere minister
van andere politieke kleur moe
ten in de toekomst vragen van
overeenkomstige aard worden
gesteld."
Beeren vroeg zich in zijn ora
tie ook af of de minister en de
regering, vanwege het duidelijk
overheidsterugtreden, nog wel
opdrachten aan architecten en
kunstenaars kunnen geven.
'Schindler's List' is volgende
maand de te kloppen film bij
de jaarlijkse toekenning van de
Academy Awards, beter bekend
als de Oscars. Het indrukwek
kende werkstuk van Steven
Spielberg over een Duitse za
kenman die duizend Poolse jo
den van de gaskamers redde,
kreeg gisteren nominaties voor
Oscars in maar liefst twaalf ca
tegorieën. Daarmee lijkt Spiel
berg verzekerd van minstens
een handvol van deze fel be-
geerde onderscheidingen bij de
uitreiking op 21 maart.
Voor het eerst, want de
meest succesvollefilmmaker
uit de historie won - hoewel hij
vier keer eerder genomineerd
werd - nooit een Oscar voor
een film. In 1986 kreeg hij wel
een 'ere-Oscar' voor zijn werk.
Schindler's List is voorgedragen
voor onder meer de Oscars
voor beste film, beste regie,
beste acteur, beste bijrol (Ralph
Fiennes), beste cinematografie,
beste muziek (John Williams)
en enkele filmtechnische pres
taties.
'Schindler's List', die volgen
de maand in Nederland in pre
mière gaat, ondervindt de
meeste concurrentie van The
Piano', het liefdesdrama van
regisseuse Jane Campion en
van de Britse film 'The Re
mains of the Day' van James
Ivory, die beide acht nomina
ties kregen. Voor 'beste film'
zijn verder 'The Fugitive' (de
remake voor de bioscoop van
de tv-serie uit de jaren zestig,
met Harrison Ford) en 'In the
Name of the Father' (een Britse
rolprent over het Noordierse
probleem, met Daniel Day Le
wis) voorgedragen, die beide
zeven nominaties kregen.
Als vijf beste buitenlandse
films kozen de leden van de
Academy de Spaanse film 'Belle
Epoque', 'Farewell my concu
bine' uit Hong Kong, het Britse
'Hedd Wyn', het Vietnamese
'De geur van groene papaya' en
de Taiwanese film 'The wed
ding banquet'. Onder de voor-
gedragenen zijn tal van ex-Os-
carwinnars, zoals de acteurs
Daniel Day Lewis, Anthony
Hopkins en Emma Thompson,
en de regisseurs Ivory en Spiel
berg.
d i*i
In deze rubriek komen al of
dcei niet bekende
coil streekgenoten aan het
Pe® woord die, hetzij"direct,
gj hetzij zijdelings met kunst
n, al en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
rï p kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
j-j van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
h Vandaag spreekt de Leidse
Uai] beeldhouwer Frans de Wit,
vei l op het ogenblik nog druk
poiï bezig met het vervaardigen
"8 van het
Reuvensmonument dat
ilan volgende week in het
1 e Rijksmuseum van
£al Oudheden wordt onthuld,
i p zijn bewondering uit voor
I m een schilderij van Willem
iuul Schrofer. „Er zit iets van
een natuurlijke orde in en
toch is het abstract.
iove 'k heb dit werk in
permanente
S bruikleen van de
familie. Willem
Schrofer was
tekenleraar in de tijd dat ik op
de kunstacademie in Den Haag
zat. Niet dat ik veel les van hem
heb gehad. Zijn werk hing in de
gangen van de academie. Of er
was een expositie van zijn
reglschilderijen in de bibliotheek.'
hlVeel van dit soort verkenningen.
HlVia de Voorschotense fotograaf
voojChris Paul Stapels kwam ik in
con tact met de familie Schrofer.
evdDit schilderij vond ik zo
vol prachtig. Ik mocht het mee naar
vorhuis nemen. Schrofer is in 1968
<1 overleden en sindsdien heb ik
>p dhet in permanente bruikleen. Ik
olzou het nooit verkopen, nooit.
Die abstractie, dat onderzoek
1,7, (naar kleuren en vormen, vind ik
|heel bijzonder. Toen was dat
bl ijl nog niet zo algemeen. Hoewel
uwdhij het op de ezel geschilderd
n dlheeft, is het toch abstract
stijijgeschilderd. Met de kwast kleur
g hitegen kleur gezet. Er is geen
aan te pas gekomen,
s cllk bewonder het schilderij om
iwat het vertegenwoordigt:
Het is eigenlijk raar gesteld met
bewondering. Soms gaat het
samen met gehechtheid, maar
dat is hier'niet het geval. Ik heb
louter bewondering voor dit
werk. Terwijl er boven een
schilderij hangt van Fer
Hakkaart waaraan ik echt
gehecht ben geraakt. En m'n
eigen ontwerptekeningen, daar
kan ik ook geen afstand van
doe. Ik heb er moeite mee.
Sommig werk houd ik
vast. Maar dit
schilderij van Schrofer
brengt bij mij geen
gehechtheid teweeg.
Louter bewondering
waarop hij zijn
zoektocht heeft
vastgelegd.
figuratiefbeeldhouwer.
Langzamerhand ben ik tot de
abstractie overgegaan. En nu
voel ik, dat ik langzaam weer
terugga naar figuratieve
vormen. Dat ik nu weer met klei
werk, dat is jaren geleden.
Dit schilderij is een typische
Schrofer, zoals hij die kleuren
gebruikt. Vreemde kleuren
eigenlijk. En dan dat ene gele
vlak. Kenmerkend voor
Schrofer, zo'n combinatie.
Schrofer was een figuratief
schilder, tegelijkertijd een
abstraherende, zoekende man.
Dit is dan zo'n richting die hij
insloeg. Er zit iets van
natuurlijke orde in en toch is
het abstract. Voor mij is het
iemand die vanuit het
figuratieve onderzoekend te
werk gaat. Een zoektocht van de
kunstenaar. Ik kan me daarin
goed inleven.
Ik was aanvankelijk ook een
