Provincie sterk verdeeld
over Rotterdam Airport
Voorschotense arts schrijft boek over plutonium
Randstad
Meer macht gemeenten
bij kopen bouwgronden
Schiphol neemt proef met
zuinig energiesysteem
Proef met
windscherm
op fietspad
Landen in
een zee
van tulpen
Fokker lijdt onder 'kostbare'
leverantie-afspraken met Dasa
Megabioscoop in Scheveningen
>2 DONDERDAG 3 FEBRUAR11994
'Onrust is dus zeker niet overdreven
Gemeenten met grote bouwlo
caties krijgen van het Rijk meer
macht bij de aankoop van
bouwgronden. Het Rijk wil hier
mee tegengaan dat die gemeen
ten voor hoge kosten komen te
staan omdat speculanten en
particuliere investeerders de
prijs van de grond opdrijven.
Het plan is om het voorkeurs
recht van gemeenten uit te brei
den. Momenteel genieten ge
meenten bij gronden waarvoor
een bestemmingsplan is afge
rond de voorkeur wanneer de
grond wordt verkocht. Het pro
bleem is dat in een eerder stadi
um investeerders de grond kun
nen opkopen en de prijs kun
nen opdrijven. Door de ge
meente nog eerder, bijvoor
beeld bij het vaststellen van een
voorbereidingsbesluit, het voor
keursrecht te verlenen kan deze
ontwikkeling worden afgeremd.
Bovendien zouden gemeen
ten de mogelijkheid moeten
krijgen de eigenaren van de
grond een heffing op te leggen
wanneer de vraagprijs aanmer
kelijk hoger is dan de geldende
grondprijs in de regio. Hierdoor
wordt de winst van de eigenaar
afgeroomd en wordt het minder
aantrekkelijk om te speculeren
met grond.
Grondspeculatie gebeurt
vooral wanneer grote gebieden
zijn aangewezen als woning
bouwlocatie. Speculanten zijn
er vaak snel bij om grond voor
de neus van de gemeente weg
te kapen. De prijs kan uiteinde
lijk zo hoog oplopen dat de
nieuw te bouwen huizen vrijwel
onbetaalbaar worden.
Het plan steunt op het advies
van de bureaus Van den Brand
en DGK die in opdracht van de
Rijks Planologische Dienst op
lossingen zochten voor het pro
bleem.
Amsterdam anpAls de proef succesvol ver
loopt, worden tot eind 1996 alle
tachtig opstelplaatsen v
3 systeem.
De luchthaven Schiphol neemt
tot april een proef met een
nieuw systeem van energie-op-
wekking voor geparkeerde
vliegtuigen. Dat systeem ge
bruikt tot 85 procent minder
energie, veroorzaakt minder
stank en lawaai en dringt de uit
stoot van vervuilende stoffen te
rug met 90 procent.
utrecht anp
Storm of niet, de 1800 fiet
sers die dagelijks tussen
Houten en Utrecht pendelen,
kunnen na de zomer vijfhon
derd meter lang even uitpuf
fen. Als eerste fietspad in Ne
derland krijgt deze route een
half doorlatend windscherm,
zo heeft het ministerie van
verkeer en waterstaat meege
deeld. Het gaat om een
proefproject in het kader van
het Masteprplan Fiets, waar
mee minister Maij (verkeer)
het fietsgebruik aanmoedigt.
Het ministerie neemt ook de
kosten (ongeveer 600.000
gulden) voor zijn rekening.
Aan de vorm is en wordt
nog flink gesleuteld. Het idee
is ontsproten aan het brein
van de Groningse künstenaar
Peer Holthuizen. Die lan
ceerde ooit een plan voor
twee overdekte tunnelbui
zen, waarin door kunstmati
ge rugwind snelheden van
wel 40 kilometer per uur ge
haald zouden kunnen wor
den.
Gezondheidszorg
te weinig gericht
op belang patiënt
De mogelijkheid tot het in een
vroeg stadium opsporen van er
felijke afwijkingen houdt het ri
sico in, dat het minder vol
maakte niet meer maatschap
pelijk geaccepteerd zal worden.
Dit zegt prof. mr. H. Roscam
Abbing in haar oratie, die zij op
2 februari zal uitspreken. Ros
cam Abbing wordt bijzonder
hoogleraar Gezondheidsrecht
aan de Universiteit Utrecht.
De bijzonder-hoogleraar in
spé noemt de 'eigen-schuld be
nadering', die in sommige lan
den wordt toegepast als er een
keuze tussen patiënten moet
worden gemaakt, een zorgelijke
ontwikkeling. ,,De toeneming
van het aantal mogelijkheden
om afwijkingen vóór de geboor
te op te sporen kan leiden tot
het niet meer accepteren van
het minder volmaakte. In China
mogen mensen met hepatitis,
geslachtziekte of een geestelijke
afwijking slechts met elkaar
trouwen na sterilisatie, om te
voorkomen dat er kinderen met
afwijkingen worden geboren",
aldus Roscam Abbing.
Volgens de hoogleraar blijven
patiënten soms langer in het
ziekenhuis dan nodig omdat de
financiering van de thuiszorg
niet goed geregeld is. Zij stelde
bovendien dat reclame van de
farmaceutische industrie de
consumptie van geneesmidde
len onnodig aanwakkert.
Dat kan leiden tot een ener
giebesparing die gelijkstaat aan
het jaarlijks verbruik van 25.000
huishoudens. Dat is ongeveer
evenveel als de energie die
Hoofddorp in een heel jaar ver
bruikt.
leiden monica
'Plutonium voor iedereen'. Het
lijkt een reclameslogan, maar
het is de titel van een anti-ra-
dioactiviteits-boek. De Voor
schotense arts J. Gevers Leuven,
actief lid van de Nederlandse
Vereniging voor Medische Pole
mologie (NVMP), heeft samen
met een Bergense huisarts een
boek geschreven over de geva
ren van plutonium. Het ver
schijnt deze zomer.
De NVMP is een vereniging
van bezorgde artsen en andere
werkers in de gezondheidszorg.
„Als arts kun je niet verkroppen
dat mensen verminkt of gedood
worden door een oorlog. Daar
wil je tegen vechten", licht Ge
vers Leuven toe. De vereniging
geeft onder meer voorlichting
over de gevolgen van oorlogen.
Na een boek over biologische
en chemische wapens, ver
schijnt nu dan een boek over
plutonium, de kernbewapening.
„Dit boek is het eerste dat
echt iedereen kan lezen en be
grijpen. We willen ook dat veel
mensen weten wat er in de we
reld gebeurt." Vlak voor de uit
gave van het boek 'Plutonium
voor iedereen' verschijnt een
handboek voor huisartsen,
'Huisartsenspreekuur na een
kernongeval'. „Daarin staan de
mogelijkheden en vooral de on
mogelijkheden van medisch in
grijpen na een kernongeval."
Plutonium zendt radioactieve
straling uit. In hoge doses, dus
meer dan bij een normale rönt
genfoto vrijkomt, is deze stra-
Onbekend
Veel minder bekend is het effect
dat straling op den duur op de
natuur zal hebben. Straling kan
een verandering van het erfelijk
materiaal veroorzaken (het zo
geheten DNA). Verwacht moet
worden dat ook de erfelijke ei
genschappen van dieren zullen
veranderen en dat er ook bij
dieren meer ziekten als kanker
voorkomen. In de plantenwe
reld zal de diversiteit (het aantal
verschillende soorten planten)
toenemen, omdat er meer vari
aties in erfelijk materiaal zullen
J. Gevers Leuven: „Iedere arts gruwelt van oorlogen. Daar wil je tegen vechten."
ling zeer schadelijk voor mens
en dier. Gevers Leuven verge
lijkt radioactiviteit met choles
terol: „Beide sluipen het li
chaam binnen. Je merkt er niets
kan
van totdat het te laat is." hoogd aantal gevallen ve
De kwalijke effecten van stra- ker. Gevers Reuven: „In norma
ling op de mens zijn min of le omstandigheden sterft ge-
meer bekend. Het belangrijkste middeld een op de vijf mensen
lange-termijn-effect is een ver- aan kanker. Na een kernramp of
foto hielco kuipers
atoombom neemt dit percenta
ge toe tot 20,1 procent. Dat lijkt
weinig verschil, maar op een
grote bevolking spreekt je dan
toch over enorme aantallen."
Gevers Leuven is niet alleen
fel gekant tegen het gebruik van
atoomwapens, ook het bestaan
van kerncentrales verfoeit hij.
Enkele weken geleden nog pro
testeerde hij bij de kerncentrale
in Dodewaard.
De kans op een kernongeval
of een kernoorlog lijkt erg klein.
Is de angst van Gevers Leuven
en zijn companen dan niet
overdreven? Gevers Leuven
veegt een dergelijke gedachte
als 'onzinnig' van tafel. „Ik heb
geprobeerd mijn huis te verze
keren tegen de gevolgen van
een kernramp. Dat kan dus niet.
Verzekeraars weigeren dat.
Daaruit mag en moet je wel
concluderen dat het gevaar be
hoorlijk groot is. Onrust is dus
zeker niet overdreven."
Het boek 'Plutonium voor ie
dereen' is over enkele maanden
verkrijgbaar bij de vereniging,
telefoon 030-722940.
Het provincie-bestuur van
Zuid-Holland is verdeeld over
het voornemen van minister
Maij-Weggen om een nieuw
vliegveld Zestienhoven bij Rot
terdam aan te leggen. CDA en
WD zeggen in een verklaring
loyaal te zullen meewerken aan
uitvoering van het voornemen,
alle andere frakties zijn tegen.
De vijf tegenstemmende frak
ties hebben tesamen een kleine
meerderheid (40 tegen 38).
den haag monica wesseling
al tegen een nieuw vliegveld uit
gesproken, zelfs al zouden er
geen nachtvluchten zijn. PvdA,
D66, RPF/GPV, SGP en Groen-
Links blijven bij hun standpunt.
De enige reden om hiervan af te
wijken zou zijn als het kabinet
duidelijk kan maken dat een
nieuw vliegveld bij Rotterdam
van nationaal belang zou zijn.
De fractievoorzitters van de
vijf tegenstemmende partijen
twijfelen in hoge mate aan dat
nationaal belang. Zij kondigen
aan het nieuwe vliegveld met
alle middelen te zullen tegen
houden. CDA en WD daarente
gen vinden dat Rotterdam,
naast goede weg-, water- en
railverbindingen, ook een mooi
vliegveld verdiend.
Het kabinet neemt wellicht
morgen een besluit over de
aanleg van Rotterdam Airport.
Dat lijkt waarschijnlijker te wor
den nu minister Lubbers twijfelt
of het kabinet nog langer strikt
moet vasthouden aan de kop
peling van de besluitvorming
rond een nieuw Rotterdams
vliegveld met de toekomstige
aanleg van de Hogesnelheidslijn
(HSL).
Onder de koppeling wordt
thans verstaan, zo laat een
woordvoerder van Maij weten
'dat de negatieve effecten met
betrekking tot de vervoersver-
wachting naar aanleiding van
de aanleg van de HSL zijn mee
gewogen in de exploitatiebere
keningen van een mogelijk NRA
(Nieuw Rotterdam Airport)'.
Anders gezegd: Maij heeft uit
gerekend hoeveel passagiers de
flitstrein van het nieuwe Zes
tienhoven zal afpakken en hoe
hoog de inkomstenderving
daardoor zal zijn.
haarlemmermeer
Een landing in een zee van tul
pen of andere fleurige bloe
men. Deze opwindende erva
ring wacht luchtreizigers die
over een jaar of tien in het
voorjaar aankomen op de
nieuwe vijfde baan van Schip
hol. Het is echter nog niet ze
ker of een nieuw bollen gebied
op 4 meter beneden zeeniveau
Financieel en technisch haal
baar is.
Het provinciebestuur van
Noordholland heeft 500 hecta
re akkerland (een oppervlakte
van zo'n 1000 voetbalvelden)
tussen Hoofddorp en Vijfhui-
zen in het streekplan aangewe
zen als nieuwe bollengrond.
Bollentelers die aan strenge
milieunormen voldoen, krijgen
daar de kans om uit te breiden.
In de Bollenstreek is daarvoor
geen ruimte meer.
De Koninklijke Algemene
Vereniging voor Bloembollen
cultuur (KAVB) steunt het plan.
De gemeente Haarlemmer
meer vindt 500 hectare bollen
bij voorbaat niet haalbaar. Het
maximum haalbare is 300 hec
tare, aldus een woordvoerster
van de gemeente.
Het nieuwe bollengebied bij
de vijfde baan staat los van het
omstreden idee van de provin
cie Zuid-Holland, waarbij te
lers in de Bollenstreek in de
volgende eeuw moeten wijken
voor 10.000 nieuwe woningen.
Deze bollentelers zouden ver
vangende gronden moeten
krijgen in delen van de Haar
lemmermeer, waar woning
bouw problematisch is vanwe
ge de geluidhinder door Schip
hol.
Dertig miljoen
voor 'kleine'
bodemsanering
den haag monica wesseling
De provincie Zuid-Holland
heeft dit jaar 30 miljoen gulden
beschikbaar voor het opruimen
van 'kleine' verontreinigingen.
Verleden jaar kreeg Zuid-Hol
land ongeveer evenveel van het
rijk voor bodemsanering. Het
bedrag is bij lange na niet vol
doende om alle verontreinigin
gen op te ruimen. Daarvoor zijn
honderden miljoenen guldens
nodig.
Van de beschikbare 30 mil
joen gaat bijna 13 miljoen gul
den direct naar Den Haag en
Rotterdam die, als toekomstige
stadsprovincies, zelf mogen be
slissen hoe ze het geld beste
den. Voor het schoonmaken
van vervuilde waterbodems is
3,77 miljoen gulden beschik
baar. Een en ander blijkt uit het
concept-bodemsaneringspro
gramma van de provincie.
In deze regio is voor een aan
tal projecten geld beschikbaar
voor onderzoek. In Oegstgeest
wordt de vervuiling van de
Spaargarenstraat nader onder
zocht (kosten 60.000 gulden), in
Rijnwoude die aan de Batelaan
(100.000 gulden). Voor het ver
vuilde terrein Bleijs in Leiden
(80.000 gulden) wordt een sane
ringsonderzoek uitgevoerd, het
terrein van de gasfabriek in Lis-
se krijgt een saneringsplan
(80.000 gulden).
Ook de waterbodems zijn op
honderden plaatsen verontrei
nigd. Er is nog geen ervaring
met het schoonmaken van de
waterbodem en de provincie
heeft daarom vorig jaar drie
proefprojecten uitgevoerd. Van
de Hoge Boezem, de Sassenhei-
mervaart in Sasenheim en De
Zijl in Leiden zijn de bodems
onderzocht. Dit jaar moet be
sloten worden welke van de drie
gesaneerd wordt. Er is hiervoor
slechts 3,6 miljoen gulden be
schikbaar en de kosten van sa
nering van alle drie overstijgen
dit bedrag aanmerkelijk.
amsterdam anp
Fokker heeft ernstig te lijden
van de leverantie-afspraken die
de onderneming in 1992 met
meerderheidsdeelnemer Deut
sche Aeropspace (Dasa) heeft
gemaakt. Dasa levert te dure
rompen voor de Fokker-100 en
Fokker-70. De Duitse onderne
ming vraagt voor de romp van
Fokker-100 omgerekend een
prijs van 112 dollar per uur, ter
wijl het gemiddelde op de we
reldmarkt 70 dollar is.
Dat staat in het vertrouwelijke
rapport 'De Toekomst van Fok
ker', dat onder leiding van de
vorige week opgestapte Fokker
topman E. Nederkoorn is opge
steld. De leverantie-afspraken
tussen Dasa en Fokker maken
deel uit van het destijds geboek
te onderhandelingsresultaat,
waarbij Dasa de meerderheid in
Fokker verkreeg.
Nederkoorn moest maandag
vertrekken na een flinke ruzie
vorige week dinsdag in de raad
van commissarissen. Het rap
port, dat zeer ingrijpende maat
regelen bij Fokker voorschreef,
moest in de raad van tafel,
waardoor Nederkoorns functio
neren verder onmogelijk werd.
De makers van het rapport
leggen in het document vooral
de klemtoon op de noodzaak de
prijzen bij de leveranciers,
waaronder die van Dasa, te ver
lagen. Zou Fokker zijn contrac
ten met Dasa en andere leve
ranciers als Dassault en Honey
well niet verbeteren, dan zou
het bedrijfsresultaat alleen al
bij de Fokker-100-produktie
de komende vijf jaar bij elkaar
659 miljoen gulden achteruit
gaan.
In tegenstelling tot eerdere opti
mistische berichten zal Fokker
volgens de nieuwe berekenin
gen dit jaar, ondanks een reor
ganisatie, een nettoverlies van
108 miljoen gulden moeten ne
men. Fokker was oorspronkelijk
van plan met winst te draaien.
In 1993 heeft het concern waar
schijnlijk een verlies van 150
miljoen gulden geleden. Ook de
omzet van Fokker zal in 1994 en
volgende jaren „structureel la
ger" uitvallen in vergelijking
met eerdere jaren.
Al in 1992 was duidelijk dat
de leverantie van de rompen
door Dasa Fokker duur zou ko
men te staan. Bestuursvoorzit
ter Nederkoorn zei destijds ech
ter dat hij de prijs bij Dasa tij
dens de onderhandelingen aar
dig had weten te drukken. Dasa
lijkt bij de gemaakte afspraken
een dubbel belang te hebben.
Enerzijds krijgt de Duitse vlieg
tuigbouwer via zijn leveringen
meer geld binnen, anderzijds
wordt het resultaat bij Dasa-
dochter Fokker sterk gedrukt
door de te hoge leveranciers-
kosten. Dasa kan daarbij voor
deel hebben omdat het Duitse
concern nog een optie heeft op
een pakket Fokker-aandelen
van de Nederlandse staat. Bij
een minder resultaat van de Ne
derlandse vliegtuigbouwer hoeft
Dasa minder voor de stukken
op tafel te leggen.
Volgens de raad van bestuur
van Fokker ontbeert het rapport
elke status.
In Scheveningen werd gisteren
het startsein gegeven voor de
bouw van een megabioscoop
van het Amerikaanse bedrijf
Wamer Brothers. De komende
jaren worden in vrijwel alle gro
te Nedeflandse steden zoge
naamde megabioscopen wor
den gebouwd. Er zijn plannen
len.
MGM, dat 30 procent van de
markt heeft", begint dit jaar met
de bouw van megabioscopen in
Groningen, Rotterdam en in de
Haagse binnenstad. Daarnaast
onderhandelt het bedrijf nog
over mega-bioscopen in Am
sterdam Zuidoost, Eindhoven,
Utrecht en Leiden. In Amster
dam-centrum komt een super
bioscoop met capaciteit van
drieduizend stoelen. Warner
Brothers wil de komende jaren
ook in de drie grote steden gaan
bouwen. Het concern Minerva,
dat vooral actief is buiten de
randstad, wil grote bioscopen
openen in Zwolle, Alkmaar en
Arnhem.
Allochtonen moeten beter campagne voeren
den haag anp
Kandidaat-gemeenteraadsleden
van buitenlandse origine moe
ten beter campagne voeren om
bij de verkiezingen op 2 maart
zetels te veroveren. De Regiona
le Steunfunctie Allochtonen
(RSA), afdeling Zuid-Holland
West, gaat kandidaten van
Turkse en Marokkaanse af
komst daarom vanaf vrijdag
helpen „de boer op te gaan" en
diverse ook Nederlandse
kiezers te interesseren.
Het aantal allochtonen in de
636 Nederlandse gemeentera
den is te weinig, vinden de initi
atiefnemers. Het zijn er nu 47
en volgens voorspellingen komt
het op 2 maart in het gunstigste
geval op 55 uit. Er staan wel ver
scheidene allochtonen op de
kieslijsten, maar meestal op een
onverkiesbare plaats, daar ge
parkeerd om voor het oog toch
een buitenlander in de gelede
ren ie hebben
Het RSA in Zuid-Holland West
gaat de kiezers daarom speciaal
oproepen om voorkeurstem
men op allochtonen uit te bren
gen.
De provincie Zuid-Holland heeft voor 1994 in totaal 30 miljoen gulden beschikbaar voor onderzoek naar en
schoonmaken van bodemvervuiling. foto hielco kuipers
In Alphen aan den Rijn is de malige asfaltfabriek. In 1994 deze vervuiling. Dit kost 100.000
Oude Rijn verontreinigd als ge- wordt nader onderzoek gedaan gulden,
volg van lozingen van de voor- naar de aard en omvang van