Clintons aanpak misdaad triest'
Feiten &Meningen
Het blauwe paleisje van koning Lotto
Ritzen wordt bekend in Moskou
w
DINSDAG 1 FEBRUAR11994
STANDPLAATS TEL AVIV
Op de straathoeken van Tel Aviv staan
kleine blauwe kiosken, net groot genoeg
om een beschutte zitplaats te bieden aan
de verkopers van lotto-formulieren. Het
zijn trekpleisters voor het goklustige deel
van de Israëlische natie, bijna iedereen
dus. Door het meespelen in de lotto vol
doen de Israëli's op hun manier aan de
joodse religieuze plicht tot het geven aan
liefdadigheid. Een deel van de opbrengst
is immers bestemd voor culturele en
charitatieve organisaties.
De kans een prijs in de lotto te winnen,
is in Israël niet groter dan elders en dus
te verwaarlozen. Maar dat lees je niet af
uit de hebzuchtige ijver waarmee de Is
raëli's zich formulieren aanschaffen als
er een vette hoofdprijs valt te winnen.
Deze week was het weer eens raak. Na
een paar trekkingen zonder winnaars be
vatte de pot 17 miljoen shekel (12 mil
joen gulden). Maar in de nacht vooraf
gaand aan de nieuwe trekking moeten
honderdduizenden Israëli's in hun slaap
zijn bezocht door de profeet Elia, de
Lubavitzer rebbe of de mammon, die
hun lieten weten dat het ditmaal echt de
moeite zou lonen via de lotto de behoef
tige medemens te helpen. Toen ik in de
vroege ochtend uit mijn raam keek, liep
het al storm op de kiosk aan de overkant.
Tientallen buurtgenoten verdrongen
zich voor het blauwe paleisje van koning
Lotto.
Elders in de stad was het al niet anders.
Radio- en televisieverslaggevers vonden
zonder veel inspanning steuntrekkers
die zich voor 500 shekel formulieren
aanschaften en bejaarden die het onder
hun matras verstopte spaargeld hadden
aangesproken. Sommigen zeiden zich bij
het invullen van hun formulieren te heb
ben laten leiden door de kabbalisten, de
middeleeuwse joodse mystici die een
grote waarde toekenden aan de getallen
symboliek.
Toen na het televisiejournaal de lotto
balletjes aan het rollen werden gebracht,
was de hoofdprijs opgelopen tot 22 mil
joen shekel en de totale inleg tot 56 mil
joen, ofwel meer dan 50 shekel per Israë
lisch huishouden. Op de drie hoofdprijs
winnaars na kwamen al die onnozelen
natuurlijk van een koude kermis thuis.
Hoe graag Israëli's ook gokken, de moge
lijkheden een kansje te wagen beperken
zich vooralsnog tot de toto, de lotto en
de boersa, de kleine maar dynamische
effectenbeurs van Tel Aviv. Van iedere
vijf Israëli's bezit er tegenwoordig één
aandelen, wat niet wil zeggen dat ieder
een verstand heeft van beleggen.
Voor roulette en blackjack moeten Israë
li's de grens over. In hun eigen land dis
cussieert de regering al jaren over het
onderwerp 'het casino in Zionistisch
perspectief. Maar het schrikbeeld van
aan lager wal rakende joodse huisvaders
en de angst voor de maffia winnen het
nog van de financiële voordelen voor de
staat.
Onder Israëlische druk heeft Egypte
voorlopig afgezien van de inrichting van
een gokzaal in het Taba Hilton Hotel aan
de Rode Zee, vlak over de grens met Is
raël. Die terughoudendheid duurt niet
eeuwig en er is geen twijfel aan of Israë
li's zullen binnen niet al te lange tijd le
gaal kunnen spelen in hun eigen Eilatl
Als er toch gezondigd gaat worden, zou
ik de staat Israël willen adviseren de ca
sino's liever 100 kilometer noordelijker
te bouwen, aan de zuidelijke oever van
de Dode Zee. Vanuit die plaats kunnen
de gokkers ansichtkaarten naar huis stu
ren met de tekst: 'Groeten uit Sodom'.
AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT
Scheidende directeur Pompekliniek over zinloosheid van straf
Nog even, en voorbijgangers op
het Rode Plein gaan hem her
kennen. De Nederlandse minis
ter Jo Ritzen van onderwijs
wordt zo langzamerhand een
bekend gezicht in Moskou. Af
gelopen zaterdag vertrok hij
voor een bezoek van een paar
dagen. Het is de derde keer bin
nen twee jaar dat de bewinds
man langs gaat bij zijn Russi
sche ambtgenoten. Vandaag
ondertekende hij nieuwe werk
plannen die hij is overeengeko
men met zijn collega's Tkats-
jenko en Kinelev.
Ritzen is een minister die zijn
blikken graag laat afdwalen
naar het buitenland. Vaak wijst
hij op de stand van zaken in ge
respecteerde landen als Duits
land en Denemarken als hij te
maken krijgt met kritiek op het
Nederlandse onderwijs. Het kan
misschien beter, maar zo slecht
doen we het internationaal he
lemaal niet, luidt zijn bood
schap. En Ritzen rept dan van
de loftuitingen van buitenland
se collega's, die met welge
meende bewondering naar het
Nederlandseonderwijsbestel
kijken.
Ook de Russische minister
Tkatsjenko behoort tot degenen
die menen dat Ritzen de zaken
voortvarend aanpakt. De eerste
samenwerkingsovereenkomst,
in maart 1992, heeft tientallen
projecten tot gevolg gehad. Die
variëren van uitwisselingen tus
sen scholen tot het gezamenlijk
opzetten van modelboerderijen
voor landbouwonderwijs op het
Russische platteland. De tevre
denheid over de Russisch-Ne-
derlandse banden is in Moskou
zo groot dat Tkatsjenko Ritzen
gevraagd heeft het voortouw te
nemen in de contacten tussen
de Europese Unie en Rusland
op het gebied van onderwijs.
Ritzen spreekt altijd nadrukke
lijk over onderwijssamenwer
king, om aan te geven dat het
om tweerichtingsverkeer gaat.
Zo roemde hij bij een eerder be
zoek aan Moskou de Russische
computerprogramma's voor het
speciaal onderwijs. Maar de
meeste projecten zijn bedoeld
oni het Russische onderwijs
weer op de rails te krijgen. Zo
kwam Ritzen in juni vorig jaar
overeen dat Nederlanders Rus
sische docenten voor het Mon-
tessori-onderwijs gaan oplei
den.
Het is niet zo'n wonder dat het
Russische onderwijs momenteel
mijlenver achterop ligt ten op
zichte van westerse landen. De
chaos en armoede in de Russi
sche 'samenleving gaan niet
voorbij aan de scholen en uni
versiteiten. Niet alleen moeten
de eenzijdige lesprogramma's
uit de tijd van het communisti
sche regime worden vervangen
door nieuwe, ook aan simpele
dingen als krijtjes en meubilair
is gebrek.
De Nederlands-Russische on
derwijssamenwerking gaat dan
ook vergezeld van een Neder
landse bijdrage van 19 miljoen
gulden voor de periode 1992-
1996. Tien miljoen is bestemd
voor projecten in het Russische
basis- en voortgezet onderwijs,
negen miljoen gaat naar het ho
ger onderwijs. Drie miljoen van
het ontwikkelingsgeld heeft Rit
zen uitgetrokken voor het bu
reau Cross, dat in juni 1992 in
Den Haag van start is gegaan.
Het bureau speelt een centrale
rol in de onderwijscorftacten
tussen Rusland en Nederland.
Een half miljoen van het budget
is besteed aan de inrichting van
een gymnasium in het vlak bij
Moskou gelegen Vidnoe. Ritzen
WIM STEVENHAGEN
CURSUS CAFÉBEDRIJF f295,-
Binnenkort start de cursus Vakbekwaamheid Cafébedrijt o.a. in:
Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden, Alphen a/d Rijn, Gouda.
Deze cursus bestaat uit 10 wekelijkse lesavonden en kost in totaal f 295,-.
Men kan zich nog aanmelden. Lagere school als vooropleiding is voldoende. j"T
Het examen .is op 1 juni. De zeer afwisselende cursus wordt zowel door
vrouwen als mannen uit pure hobby gevolgd. Sommige hebben in hun
achterhoofd de gedachte om ooit nog eens 'n eigen bedrijf(je) te beginnen.
Ook is er thans een groot tekort aan vakbekwaam Horecapersoneel.
De lessen worden levendig gebracht met dia's, vrijblijvend wijnproeven etc. 1 1
Ook gaat men gezamenlijk naar een Brouwerij. Met het Diploma kan men
zelfstandig een Café, Petit-Restaurant, Disco, Kantine, .etc. beheren.
BSBMI..I.I.UJ
SUBSIDIE TOT 100% MOGELIJK.
Voor gratis Brochure of aanmelden, bel:
Stichting Horeca Onderwijs
Postbus 1161, Breda. BP 076-710078
OOK CURSUS HANDELSKENNIS HORECA of RESTAURANTBEDRIJF
ERKEND
Met stijgende verbazing
heeft hij kennis genomen
van Bill Clintons ideeën
over de bestrijding van de
misdaad. 'Wie drie keer in
de fout gaat, wordt voor
eens en voor altijd uit de
maatschappij verwijderd.
Hem rest een verder leven
achter de tralies', zo luidde
het credo van de president
tijdens zijn eerste State of
the Union. „Een pure
zwartwit-beoordeling. Al
leen maar daadgericht.
Schokkend en triest. Je
kunt mensen niet zo maar
als oud vuil opbergen",
zegt directeur
dr. J. H. Blankstein van de
Nijmeegse Pompekliniek
tijdens zijn laatste inter
view in zijn huidige func
tie. Vandaag nam hij af
scheid van deze kliniek
voor ter beschikking gestel
den. Een gesprek over de
zinloosheid van (te lange)
gevangeni^traffen en de
zin van een TBS-maatregel.
NUMEGEN ROB HIRDES
Onderwijsminister Jo Ritzen.
nam gisteren zelf plaats in de
splinternieuwe schoolbankjes,
geleverd door de schoolmeube-
lenfabrikant Marko uit Veen-
dam. Gymnasium nummer 8 in
Vidnoe zal binnenkort niet de
enige school zijn die met Ne
derlands meubilair is ingericht.
Marko heeft namelijk een geza-
melijke onderneming opgezet
met een firma, die ressorteert
onder het Russische ministerie
van onderwijs.
Onder de vlag van deze geza
menlijke onderneming, ge
naamd Marko-Rusobrazovanje,
zullen de komende jaren negen
schoolmeubelfabrieken verrij
zen, verspreid oyer de hele Ftus-
sische Fedëfatié: De inbreng
van Marko bestaat vooral uit
kennis, ondérdelenynateriaal
en gereedschappen. De eerste
fabriek moet nog dit jaar met de
produktie beginnen in het 500
kilometer van Moskou gelegen
Vologda.
Directeur P.H. Wijlhuizen van
Niemand zit er voor zijn plezier.
Of omdat hij alleen maar zweet
voeten heeft. Wie in de Pom
pekliniek terecht komt, heeft
een ernstig misdrijf begaan in
de sfeer van een gewelds- of
seksueel delict en is door de
rechter ter beschikking gesteld.
Is naast veroordeelde vooral
psychiatrisch patiënt, die tij
dens een intensieve behande
ling de weg terug wordt gewe
zen naar de maatschappij. Een
weg vol voetangels en klem
men. Maar doorgaans met suc
ces. Want in de veelheid van
zware misdrijven zit er slechts
bij hoge uitzondering een tus
sen die is gepleegd door een ex-
TBS-patiënt.
„Dat mag ook wel eens wor
den gezegd", merkt Blankstein
terloops op. „Want in de regel
word je alleen maar op je fouten
beoordeeld. En daar heb ik toch
tamelijk veel moeite mee. Ver
reweg de meeste van onze pa
tiënten zien na beëindiging van
de TBS-maatregel kans zich
blijvend te rehabiliteren."
De scheidend directeur en
klinisch psycholoog is er een
uitgesproken voorstander van
om na een door de rechter be
volen combinatie van straf met
TBS zo snel mogelijk de behan
deling te beginnen.
„Je ziet wel vonnissen van
tien, twaalf jaar met ook nog
TBS daaraan gekoppeld." De
zin van een dergelijke strafop
legging ontgaat hem ten enen
male.
Hij is niet per definitie tegen ge
vangenisstraf. „Maar dan wel
graag kort en zinvol. Straf levert
slechts een beperkte leererva
ring op. Van lange gevangenis
straffen leert de veroordeelde
echt niet. Behalve dan hoe hij
zich in de jungle, die een straf
inrichting nu eenmaal is, moet
handhaven."
„Bij opname in een kliniek is
de ter beschikking gestelde toch
ook al gauw zo'n jaartje of vijf
onder de pannen. Weg uit de
maatschappij. En wanneer hij is
uitbehandeld, kan een eventu
eel strafrestant altijd nog wor
den afgewogen tegen de vraag
hoe hij tegenwoordig functio
neert."
Een vergelijking tussen een
TBS-kliniek als 'de Pompe' en
een strafinrichting gaat aan alle
kanten mank. Zo'n kliniek ziet
er best vriendelijk uit en het le
ven lijkt er, voor buitenstaan
ders althans, best dragelijk.
„Dat is in zekere zin ook zo",
beaamt Blankstein. „Het leven
is er in elk geval volstrekt anders
dan in een gevangenis, waar
vooral het recht van de sterkste
geldt. In dat opzicht is een op
name in een kliniek niet té ver
pen jaren velen zien komen en
ook weer zien gaan, hoewel een
TBS-maatregel in theorie tot in
het oneindige kan worderl ver
lengd. In alle gevallen gaat het
om mensen, die een behoorlijke
stoornis in het omgaan met
zichzelf en met anderen heb
ben. Mensen met een wat min
der gelukkige aanleg. „In com
binatie met heel dikwijls een
getekende jeugd", aldus de ver
trekkende directeur.
Wanorde
Je kunt mensen niet zo maar als oud vuil opbergen", aldus de vertrekkende directeur van de Nijmeegse
Pompekliniek. archieffoto
gelijken. Maar daar staat iets
anders tegenover. Namelijk het
feit, dat je voortdurend op je ge
drag wordt aangesproken. Pa
tiënten ervaren dat als heel
zwaar. Vergis je daar niet in."
Emoties
Natuurlijk kan Blankstein zich
reacties voorstellen, die kort
samengevat neerkomen op:
'Die mag nooit meer op de
maatschappij worden los gela
ten'. Maar hij schaart dat soort
opmerkingen onder de noemer
van 'primaire emoties'.
„Na een jarenlange en inten
sieve behandeling, als het ge
vaar van herhaling is geweken,
moet de patiënt echter een
reële kans worden geboden te
rug te keren in de maatschap
pij", vindt hij.
Dat betekent niet dat hij geen
medeleven heeft met de slacht-
'offers. Beslist wel. Maar zeker
ook met de patiënten: de bewo
ners van TBS-instellingen als de
Pompekliniek. ,,lk heb in de 17
jaar van mijn directeurschap
heel wat bewoners zien komen
en gaan, die mij echt wat de
den. Mensen wier hele levens
geschiedenis een lange worste
ling was."
Mededogen, maar geen me
delijden dus. „Nee", zegt Blank
stein. „Wèl alle begrip. Zonder
dat zou je ook niet kunnen be
handelen. En begrip is nog geen
goedpraten."
Maar waar blijft dan het punt
van vergelding? „Hoeveel be
lang, moet je in dit soort geval
len aan vergelding hechten",
luidt zijn tegenvraag. „Ik heb
geen behoefte dingen te drama
tiseren. De meesten van onze
bewoners hebben misdrijven
gepleegd, niet uit pure slechtig
heid, maar omdat ze situaties
niet aan konden. Omdat ze wer
den gekweld door persoonlijk
heidsstoornissen, geestelijke
misvorming."
„Tijdens de behandeling pro
beren we ze een nieuw even
wicht in het leven aan te reiken.
Zodat ze zich mettertijd ook
buiten de beslotenheid van de
inrichting staande kunnen hou
den. En dat lukt vrijwel altijd, zo
wijzen de cijfers uit."
Risico
Vanuit de Pompekliniek is het
afgelopen jaar op basis van jus-
titie-documentatie nagegaan
hoe het met de ex-patiënten de
laatste vijf tot zes jaar is gegaan.
In de gevallen, dat de TBS-
maatregel via een door de re
classering begeleid proefverlof
werd beëindigd door de rechter,
hebben zich nadien geen pro
blemen meer met justitie voor-
.Anders is het", aldus Blank
stein, „wanneer de TBS-maatre
gel tegen ons advies in werd op
geheven. In een beperkt aantal
gevallen kwam het daarna toch
weer tot een delict."
Hij zegt overigens best begrip
te kunnen opbrengen voor zo'n
uitspraak van een rechter. „In
de behandelingsperiode heb
ben zich dan geen incidenten
van enige betekenis voorgedaan
en ook de advocaat staat achter
de beëindiging van de maatre
gel. Hoewel wij van onze kant
verlenging benadrukken. Hoe
moet je dingen dan wegen? Het
opheffen van een TBS is een
zware beslissing; het voortzet
ten ervan niet minder zwaar. Ik
weet, dat rechters soms zijn ge
neigd te zeggen, 'dat de maat
schappij toch maar enig risico
moet dragen."
Blankstein heeft er de afgelo-
„Maar desondanks zijn er tus
sen de bewoners van de Pom
pekliniek en de buitenwereld ei
genlijk meer overeenkomsten
dan verschillen. Het zijn vaak
kleine punten, waarom de een
het wel redt en de ander niet."
Om die reden staat het bijbren
gen van vooral sociale vaardig
heden bovenaan in het pro
gramma van de tachtig bewo-
Toen Blankstein in 1976 aan
trad, waren het er nog maar 36.
Enkele jaren tevoren had het ei
genlijk nauwelijks een haar ge
scheeld of de Pompekliniek was
ten onder gegaan aan interne
wanorde en het gebrek aan
maatschappelijke beveiliging.
Kortom; een chaotische situatie,
veroorzaakt door een vooraf ge-
gane periode van experimenten
in de behandelwijze, die ver
keerd uitpakten.
Maar dat alles is ver verleden
tijd. In elk geval voor de tijd, dat
Blankstein er directeur werd.
Kaders plaatsen en structuur
bieden; daar gaat het om in de
huidige behandelingsopzet. Dat
alles met inachtneming van een
•veranderende samenleving. Zelf
zegt hij daarover: „Natuurlijk
zijn wij als organisatie met onze
tijd meegegaan. Want om men
sen te laten veranderen, moet je
zelf ook veranderen. Alles ver
andert. De maatschappij, de
problemen, het wettelijk kader
waarbinnen we werken.
Met ingang van dit jaar wordt
aan dat voortdurende ontwik
kelingsproces nader uitvoering
gegeven door Blanksteins' op
volger drs. J. Poelmann. „Een
belangrijke opgave", weet de
scheidend directeur. „Vooral
om vanuit de kliniek aansluiting
op de rest van de maatschappij
te krijgen."
ge
Marko meldt met gepaste trots in
dat hij het lucratieve contract
met de Russen wegkaapte voo|
de neuzen van Duitse, Ameri-
kaanse en Italiaanse belangste, BR
lenden. Dat succes kwam vol-
gens hem vooral door goede
persoonlijke contacten. „Ik bei Z£
nu bijna twee jaar bezig op de
Russische markt, en ik heb ge- ej
merkt dat Russen daar erg ge-
voelig voor zijn. De persoonlijk
verhoudingen zijn belangrijkei u;
dan geld, in tegenstelling tot
wat veel mensen denken.
De tweede fabriek van Marko-
Rusobrazovanje zal verrijzen ii*
Keme.rovo, bijna 3.000 kilome-
ter ten oosten van Moskou.
Wijlhuizen clenkt ook aan een
vestiging in Irkoetsk. Net als m,
nister Ritzen is hij zeer tevrede
over de samenwerking met de k
Russen. „Ik ben nooit teleurgé m,
steld. Toezeggingen en afspra-
ken worden keurig nageko- m
men."
,lk ben niet tegen gevangenisstraf, maar dan wel graag kort en zinvol.
foto npa gerard verschooten
GUpKttC, Nl£T.-
2du Her imsre siui^e
KJfflW?. HEB&êN t
