Dominee als touroperator
Kerk Samenleving
ZATERDAG 29 JANUAR11994
BUITENLAND KORT
Sudan
„Met afgunst kijken we
naar wat het Westen voor
Oost-Europa doet. Het doet
niets voor Sudan, hoewel
daar veel mensen sterven in
de jarenlange burgeroorlog.
Ook voor ons is vrede de
eerste prioriteit." Ds. Eze-
kiel Kutjok van de Sudanese
Raad van Kerken probeert
bij de vergadering van de
Wereldraad van Kerken in
Johannesburg de kerken te
wijzen op de 'vergeten oor
log' in zijn land. „Waarom
bevechten de mensen el
kaar al dertig jaar?", vraagt
de presbyteriaanse predi
kant zich af. „In het over
wegend christelijke zuiden
van Sudan is alles verwoest:
stammen, dorpen en cultu
ren, er is geen onderwijs,
geen telefoon en geen ge
zondheidszorg meer. Alles
is weg."
Homoseksualiteit
De kerken in Zimbabwe
staan achter de wet die ho
moseksualiteit verbiedt.
Volgens de bijbel is homo
seksualiteit een zonde, zei
ds. Murombedzi Kuchera
van de Raad van Kerken in
Zimbabwe op een perscon
ferentie in Johannesburg.
De regering heeft een bij
eenkomst van de Zimbab
waanse organisatie die op
komt voor de belangen van
homoseksuelen voor ko
mende zondag verboden,
zo maakte minister Dumiso
Dabengwa van binnenland
se zaken begin deze week
bekènd. „Homoseksualiteit
is een misdaad in Zimbab
we." Hij kondigde aan dat
de politie tegen de deelne
mers zal optreden.
Politiek
De ropms-katholieke bis
schoppen van Zuid-Afrika
hebben priesters en reli
gieuzen verboden een poli
tieke functie uit te oefenen.
De kerk speelt 'een belang
rijke rol in het politieke le
ven van een samenleving',
maar dat betekent niet dat
priesters politiek actief
moeten zijn, schrijven de
bisschoppen in een verkla
ring. Ook de grote verande
ringen in Zuid-Afrika recht
vaardigen geen andere
houding. De Rooms-Katho-
lieke Kerk staat priesters en
religieuzen niet toe een po
litieke functié uit te oefe
nen. Alleen als de plaatselij
ke bisschop toestemming
geeft, kan daarop een uit
zondering worden gemaakt.
In de jaren tachtig ontstond
een conflict tusen het Vati-
caan en de sandinistische
regering in Nicaragua over
de vier priesters die plaats
hadden genomen in de re
gering.
Racisme
Bijna 300 Europese parle
mentariërs en vertegen
woordigers van internatio
nale joodse organisaties
hebben zich op het terrein
van het voormalige concen
tratiekamp Auschwitz tegen
racisme, vreemdelingen
haat en antisemitisme ge
keerd. Het is onaanvaard
baar dat de 'spoken' van
het verleden weer opdui
ken, zei de Franse voorzit
ter van de Europese afde
ling van het Joods Wereld
congres, Jean Kahn, bij een
plechtigheid ter herdenking
van de bevrijding van het
kamp, 49 jaar geleden. „Je
kunt de wind van haat en
intolerantie weer voelen. In
Auschwitz moeten alle aan
vallen op huizen van emi
granten, alle vormen van
etnische zuiveringen, ver
volgingen en discriminatie
van mensen die anders zijn,
worden veroordeeld", zei
Kahn.
JjZAT
Drietour Reizen verkoopt geen zakelijk arrangementmaar een belevenis
Over de succesformule van
Drietour hoeft Van Midden
niet lang na te denken.
,,Wij wonen in onze
markt", zegt de dominee.
,,De Vries en ik kennen de
kerken natuurlijk van A tot
Z." De kracht zit echter
ook in het produkt. „Onze
reizen zijn altijd wel een
paar honderd gulden goed
koper dan die van concu-
rerende organisaties. We
kopen zo scherp mogelijk
in en hoeven er als stich
ting niets aan te verdie
nen."
LISSE/DRIEBERGEN
De kosten worden zo laag mo
gelijk gehouden. Van Midden,
De Vries en de penningmeester
van de stichting staan niet op
de loonlijst. Ze kunnen slechts
hun onkosten declareren. Het
volledige 'apparaat' bestaat ver
der uit drie full-time perso
neelsleden op het kantoor in
Driebergen, de gemeente waar
de beide stuwende krachten
achter Drietour elkaar destijds
als collega-predikanten leerden
kennen. De Vries is inmiddels
met emeritaat en kan zich nu
dus volledig richten op zijn aan
vankelijke 'bijbaan' als inkoper
van reizen. Van Midden - ver
antwoordelijk voor de verkoop
en het kantoor - moet voor deze
'uit de hand gelopen hobby'
nog steeds tijd vrijmaken naast
zijn eigenlijk taak in de ge
meente. Hij is sinds 1990 predi
kant van de Gereformeerde
Kerk in Lisse. Vooral de vroege
ochtenduren zijn voor Drietour.
De computer waarop hij ook
zijn preken maakt is het belang
rijkste hulpmiddel voor de sales
manager' Van Midden. Via een
modem staat hij vanuit zijn
werkkamer in de pastorie in
verbinding met het kantoor in
Driebergen. Hij heeft net een
overspannen Israëlische tussen
persoon aan de lijn gehad en
stuurt nog gauw even een fax
om de afspraken met de man te
bekrachtigen. „Ik droom er wei
eens van om alleen maar domi
nee te zijn", zegt hij over het
'mooiste vak wat er is'. „Maar
aan de andere kant moet ik er
ook weer niet aan denken. Het
is ontzettend boeiend om naast
het ambt nog een bedrijf te lei
den."
Dominees zouden volgens
Van Midden niet alleen de ker
kelijke pagina's in de krant
moeten lezen, maar ook de fi-
nancieel-economische. „Het is
heel belangrijk om te weten hoe
een gulden verdiend wordt en
hoe hard er vaak voor moet
worden gewerkt." Voor zichzelf
ziet hij het daarentegen als
prioriteit om ondanks alle zake
lijke beslommeringen 'wel do
minee te blijven'.
Huiskamer
Het organiseren van reizen be
schouwde Van Midden altijd al
als een logisch uitvloeisel van
zijn takenpakket. „Ik ben bij-
De doelstelling van Drietour Reizen omschrij'ft dominee P.J. van Midden als 'oprecht ideëel'. „Wie
een keer naar Israël of één van de andere landen uit het Oude- of Nieuwe Testament is geweest,
leest de Bijbel met andere ogen. Déér is het ons om te doen." Maar dat wil niet zeggen dat de
organisatie voor bijbelse vakantietochten die de gereformeerde Van Midden destijds met de
hervormde predikant P. de Vries oprichtte, als een charitatieve instelling opereert. Er moet uiterst
commercieel worden gewerkt om in de ingewikkelde reiswereld hefhoofd boven water te houden.
En dan blijkt dat de dominees-in-zaken het bepaald niet slecht doen. De omzet van Drietour in
Driebergen steeg van een ton - in het beginjaar 1984 - tot de huidige twaalf miljoen gulden.
alleen maar dominee te zijn. Maar a
voorbeeld altijd op stap geweest
met catechisanten." Toen hij
van zijn eerste gemeente Zalt-
bommel naar Driebergen ver
kaste, ontdekte hij dat zijn her
vormde collega in dit dorp veel
verder was dan hij. De Vries
leidde de Stichting Hervormde
Kampen en Reizen, met als sub
titel 'Interkerkelijke Reisorgani
satie' (IRO). Toen deze organi
satie in 1980 opging in een
nieuwe stichting - en de subtitel
tot hoofdnaam werd gepromo
veerd - werd Van Midden belast
met het Israël-programma. In
1983 stapte hij er uit. „Ik was
het niet eens met het beleid",
vertelt hij daarover. „Voor mij
was het belangrijk dat de IRO
een simpele domineesclub zou
blijven en geen Arke of Necker-
mann moest worden, zoals het
toenmalige bestuur voor ogen
had." De Vries volgde Van Mid
den korte tijd later en gezamen
lijk gaven ze hun hobby op
nieuw vorm met de oprichting
van de 'Interkerkelijke Studie en
Tour Ondernemening' (ISTO).
Zo had deze stichting nog
steeds geheten, als de IRO tegen
deze afkorting geen bezwaar
zou hebben gemaakt. ISTO lijkt
teveel op IRO, kopten de kran
ten naar aanleiding van de juri
dische procedure die werd aan
gespannen.
En zo werd Drietours gebo
ren. Een aanvankelijk piepklei
ne reisorganisatie (Van Midden:
'We hadden geen stuiver'), die
opereerde vanuit een huiska
mer en werkte met een eigen
handig gekopieerde gids, waar
op de bestuursleden zelf .avond-
aan-avond de adreswikkels
plakten. Geadverteerd werd in
het christelijke dagblad Trouw
en in de televisiegidsen. „Ons
geluk was dat we in dominees
land konden beschikken over
een enorm bestand aan vrien
den en bekenden. Collega De
Vries had verder 22 jaar ervaring
in de organisatie van reizen
naar Israël en kon bogen op een
hele goede naam", zo kijkt Van
Midden terug op deze beginpe
riode.
Het pakket van twintig trips
naar Israël waarmee het prille
Drietour begon, is inmiddels
uitgegroeid tot een breed aan
bod van bijbelse-, culturele- en
natuurreizen. Ook reizen voor
gehandicapten zijn in het pro
gramma opgenomen. De orga
nisatie is in Nederland inmid
dels dé specialist voor vakanties
naar het Heilige Land. Andere
landen uit de Drietour-top vijf
zijn Turkije, Griekenland, Indo
nesië en Egypte. Van Midden:
„In het verleden brachten we
alleen reizen naar bijbelse lan
den, maar langzamerhand breid
je dat toch uit. Er zijn nu een
maal mensen die het na verloop
van tijd allemaal wel gezien
hebben, of die niet elk jaar een
flink bedrag kunnen uittrekken
voor een dure reis." Maar zelfs
de cultuur- of natuurreizen ken
nen altijd wel kerkelijke ele
menten. „We blijven tenslotte
dominees." Een belangrijk ken
merk is bijvoorbeeld de dage
lijkse avondsluiting en de kerk
dienst op zondag."
Gelijkgezinden
Drietour handelt in feite in twee
produkten. Op de eerste plaats
is daar het aanbod in de gids,
waaruit een keuze kan worden
gemaakt. Maar nog belangrijker
is in feite de handel in complete
groepsreizen. „Iedereen kan bij
ons zo'n pakket kopen", zegt
Van Midden. Dat gebeurt bij
voorbeeld door andere reisorga
nisaties, maar ook door geeste
lijken die met een groep ge
meente- of parochieleden op
stap gaan. „Het reizen in een
groep van gelijkgezinden heeft
natuurlijk als voordeel dat je het
karakter van de tocht daarop
kunt afstemmen. Gereformeer
de Bonders zullen anders op
reis gaan dan Rooms-Katholie-
ken. En als er een pastoor mee
gaat als reisleider krijg je een
heel ander pelgrimage-karakter
dan wanneer een dominee de
touwtjes in handen heeft. Ka
tholieken zullen veel meer de
heilige plaatsen aandoen, ter
wijl protestanten langer bij het
Meer van Galilea zullen blijven
hangen."
Een drijfveer voor zijn be
moeienissen met Drietour
noemt Van Midden het besef
dat hij zijn 'cliënten' geen zake
lijk arrangement verkoopt, maar
een belevenis. „Als je suikerbie
ten verkoopt heb je een weinig
emotioneel produkt in handen.
Maar voor een reis naar Israël -
om maar eens wat te noemen -
moet door mensen vaak jaren
worden gespaard. Dat geeft een
extra verantwoordelijkheid om
aan de hoge verwachtingen te
voldoen." Van belang is voor de
dominee Van Midden ook dat
hij mensen met deze reizen
'spirituele ervaringen' laat op
doen. „Dat geldt voor mensen
die zich beschouwen als actieve
gemeente- of parochieleden,
maar vaak ook voor mensen die
geen barst meer aan het geloof
doen. Die worden dan toch 'op
gepikt' door de rest van zo'n
groep."
Pastoraat en incest
De klacht dat de bijbel vooral een eenzijdig mannen-
boek is, was bekend. Maar of het Oude Testament ook
tot incest zou kunnen aanzetten? Een proef op de som
is Genesis 19 vers 7 en 8: „...en hij zeide: Mijn broeders,
doet toch geen kwaad; zie toch, ik heb twee dochters,
die met geen man gemeenschap hebben gehad: laat
mij die tot u naar buiten brengen en doet met haar
zoals goed is in uw ogen: alleen doet deze mannen
niets, want daartoe zijn zij onder de schaduw van mijn
dak gekomen."
Willy van Hoeve-de Jager (56) noemt veel meer voor
beelden in haar boekje 'Pastoraat en Incest'. De uit 01-
denzaal afkomstige theologe studeerde vorig jaar af op
genoemd onderwerp. Ze laakt de seksuele moraal in
het Oude Testament en de visies op de vrouw bij
BOEKBESPREKING
Paulus en diverse kerkvaders. Dat heeft volgens haar in
de kerk maar al te gemakkelijk tot 'incestbevordering'
geleid. Ze wenst evenmin te verhelen dat de bijbel zich
op essentiële plaatsen helder uitspreekt tégen incest.
Zoals blijkt uit het incestverbod in het Oude Testament
(Leviticus 18 vers 24-30), de onbaatzuchtige liefde tot
de naaste zoals verwoord in 1 Corinthiërs 13 en zeker
ook uit de houding van Jezus ten opzichte van vrou-
Willy van Hoeve concludeert evenwel dat deze laatste
bijbelpassages over het algemeen te weinig invloed
hebben gehad om meisjes en vrouwen in christelijke
milieus tegen seksueel misbruik te beschermen. Zowel
in haar directe omgeving alsmede in het pastoraat heeft
ze herhaaldelijk te maken (gehad) met de gevolgen van
incest. De verwerking van hun incestproblemen is in
veel gevallen ernstig belemmerd door een godsdiensti
ge opvoeding en geloofscrises. Van Hoeve wil daar dui
delijk over zijn: „Ik wil de incestdaders uit godsdiensti
ge milieus van een dubbele misdaad beschuldigen: zij
hebben naast het kind ook God en het geloof verkracht.
Ze hebben God, bijbel en theologie misbruikt om een
alibi te hebben voor hun afschuwelijke misdaden en
daarmee hun slachtoffers naast het incesttrauma ook
nog een godsdiensttrauma bezorgd. Deze voelen zich
ook nog eens door God en de kerk in de steek gelaten."
Pastoraat en Incest Willy van Hoeve-de Jager. - Gorinchem
Theologische Uitgeverij Narratio, 1993. ISBN 90 5263 101 8. Prijs
25,00 gulden.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
AU5 'IEDERBGf
VOORKJEMBNS
ZULK er 60e.DE
HAP A US u ZOO
EJGT&R. U1TZ
EN vercpACHre.
f
IfJceR-PAAP.
COLOFON
Uitgave van Dagbladuitgever^ Damiate bv.
DIRECTIE BM Essenberg, C P Arnold (adj),
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adi).
OMBUDSMAN: R D. Paauw, tel dag 9 30-
11.30 uur 071 -356215, of per post
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat 82.2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356.
REGIOKANTOOR
Fax 02521-19610
ïnties 071 -323508
Fam berichten 071-323508
Redactie 071-321921
ruitbet. (incl BTW)
eraccgiro autom.bet
ƒ29,30
85,55 84,55
329,30 328,30
HET WEER
De rust keert weer G
Ibi
Nederland heeft een dagje van de
winter mogen proeven. Het was
vooral de intensiteit van de kou-m-
val, die indruk maakte. Tot vorst
kwam het nauwelijks, maar de
wind voelde bitterkoud aan. Menig
fietser heeft dat aan den lijve on
dervonden. De thermometer wees
vrijdagmiddag +3 graden aan,
maar tijdens striemende hagel- en
sneeuwbuien en hevige rukwinden
werd een 'wind chili' temperatuur
van -10 tot-15 graden gevoeld.
Het begon al op donderdag
avond. De nog boven het zuidoos
ten van het land aanwezige warme
lucht van +10 graden werd bij de
kraag gevat door een snel opruk
kend koufront uit het noordwesten.
Daarbij deed zich ter hoogte van de
straalstroom boven Nederland een
complicatie voor. Er bevond zich
hier een zogenoemde, 'jet streak':
een vernauwing, waar de hoogte-
storm doorheen moest. De snel
wegstromende lucht op 5 tot 10 ki
lometer hoogte moest vanaf de on
derste luchtlagen worden aange
vuld. De toch al harde wind trok
hierdoor verder aan tot stormkracht
met aan de Hollandse en Zeeuwse
kust weldra winstoten van 100 tot
125 kilometer per uur. Boven onze
regio begon zich tegelijkertijd een
buienfront te vormen met onweer.
In Leiden werden twee ontladingen
gezien; verder naar het oosten en
zuiden activeerde het front. Voor nacht.
winterse begrippen wa:
stevig. In het oosten van het land
kwam op sommige plaatsen 201
40 millimeter omlaag tegen
slechts 3 millimeter in Haarlem.
I LEIDEI
De buienlijn trok vrijdagmorgen
verder Europa in, vergezeld v
windstoten die moeiteloos orkaan
kracht bereikten. Bij ons heerste
toen een tijdelijke luwte, i
de neerslagradar diende zich rond -
13.00 uur een hele buientrein a,
die tussen het Noordzeekanaal en
de Rijnmond landinwaarts toog,
vergezeld van horizontale vlagen
hagel en sneeuw. Als het even op
klaarde waren de machtige stapel
wolken te bewonderen in glashel
dere poollucht. De bekende bloem ti
koolstructuur vervaagde, omdat de heef
wolken bij een 1500-metertempe-
ratuur van -9 graden grotendeels
verijsden; een echte arctische bui-
enlucht. Vandaag is de rust terug
gekeerd en zijn de scherpe kantjes r
van de kou er weer af. Een warmte| f
front brengt vanmiddag en van
avond wat regen of natte sneeuv
en morgen ligt de temperatuur
weer op het vertrouwde niveau v
de laatste weken. De komende da
gen blijft het wat wisselvallig, i
de grootste depressie-activiteit lijkj
nu achter de rug. Wellicht volgt e
komende week een overgang naa.
rustiger weer met lichte vorst in de
een
Spec
niet
dorp
„On.
1 ader
heef
polii
srefei
PO''1
zich
i weg
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
Veel bewolking en vooral
op zondag perioden met
regen. Zaterdag in het bin
nenland eerst nog droog
en helder. Maxima langs
punt, in het binnenland
matige tot strenge vorst,
later zachter. Zondag
langs de kusten kouder.
Zaterdag op de meeste
plaatsen droog en brede
opklaringen. Zondag toe
nemende bewolking, al
gevolgd door s
graden onder nul". In het
zuiden tijdelijk zachter
maar zaterdag overdag
nog matige tot strenge
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Wisselvallig met zaterdag perioden met
regen, in Schotland voorafgegaan door
sneeuw. Zondag van het westen uit op
klaringen en een enkele winterse bui.
Maxima ongeveer 8 graden, in Schot
land zondag rond 4 graden.
België en Luxemburg:
Wolkenvelden, zaterdag ook af en toe
zon. Vrijwel overal droog maar op zondag
nu en dan regen. Middagtemperatuur
ongeveer 5 graden, in de Ardennen wat
lager.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Wolkenvelden, naar het zuiden toe pe
rioden met zon. Droog. Kans op mist.
Zondag in Bretagne en Normandië be
wolkt en af en toe toe regen. Maxima in
het westen rond 9 graden, naar het oos
ten toe kouder tot enkele graden boven
Spanje:
Overwegend zonnig. Middagtemperatu-
ren aan de Costa's van 15 graden bij
Barcelona tot 19 plaatselijk ten zuiden
van Benidorm.
Canarische Eilanden:
Droog en vooral in het zuiden flinke zon
nige perioden. In het noorden later meer
wolkenvelden. Maxima aan de zuids-
tranden ongeveer 22 graden.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon en droog. Er staat een
stormachtige Mistral. Maxima meest
tussen 5 en 10 graden. In de Pyreneeën
zonnig en temperatuur op 2000 meter
iets onder nul. In de Alpen eerst nog
veel wind en wolkenvelden maar bijna
overal droog. Later minder wind en op
klaringen. Temperatuur op 2000 meter
eerst -12 graden, zondag oplopend naar
Mallorca en Ibiza:
Zonnig. Middagtemperatuur ongeveer
17 graden.
Italië:
Perioden met zon en geleidelijk droog.
Zaterdag in het zuiden nog wolkenvel
den, kans op een bui en veel wind. Maxi
ma ongeveer 5 graden in het noorden en
langs de Adriatische kust, aan de west
kust en op Sicilië ruim 10 graden. In de
Alpen en Dolomieten overwegend droog,
perioden met zon en koud met eerst nog
Duitsland:
Opklaringen, afgewisseld door stapel
wolken. In het oosten van Duitsland nog
kans op een bui, elders droog. Zondag
meer bewolking, In het noorden en mid
den gevolgd door regen. In de Beierse
Alpen koud met op 1500 meter hoogte
temperatuur ongeveer -10 graden, zon
dag minder koud.
Zwitserland:
In het noorden wolkenvelden, ook nu en
dan zon en vrijwel overal droog. In het
zuiden perioden met zon. Vooral zater
dag in de bergen veel wind en het wordt
dan koud: de temperatuur op 2000 me
ter daalt naar -13 graden, zondag loopt
f en toe zon en za
terdag alleen in het oosten nog kans op
sneeuw. Koud met temperatuur op
2000 meter ongeveer -14 graden, zon
dag zachter.
Hongarije:
Af en toe zon en kans op een winterse
bui Zaterdag waait er een koude noor
denwind. Maxima enkele graden boven
Zi
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
ZONDAG 30 JANUARI 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.22 Zon onder 17.19
Maan op 21.43 Maan onder09.08
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 05.25 17.36
Laag water 00.55 13.20
MAANDAG 31 JANUARI 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.21 Zon onder 17.21
Maan op 23.04 Maan onder09.31
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 06.06 18.21
Laag water 01.30 14.05
Weerrapporten 28 januari 19 uur:
w 13 15 9 0.1
nnw5 15 2 02
£1vc£
H£B
AU£ </PP£N //V D£ So£P
&££>AAA/.