Kashmir niet geholpen met verkiezingen
Vietnamese dijken staan op instorten
Vrouw heeft recht op deel pensioen van man
Feiten &Meningen
Klein-Amerika
DONDERDAG 27 JANUAR11994
MARY MONDRIAAN E
HIEKESNUDERS-BORST
De Verenigde Naties hebben 1994 uitge
roepen tot jaar van het gezin. Al vele ge
neraties zetten met name de vrouwen
zich in voor het gezin. Maar die vaak tien
tallen jaren onbetaalde arbeid leveren
geen recht op een behoorlijk pensioen
op. Het wetsvoorstel 'verevening pen
sioenrechten bij scheiding' van staatsse
cretaris Kosto van justitie is een stap in
de goede richting, maar geeft desondanks
grote groepen vrouwen nog steeds geen
recht op een eerlijk deel van het pensioen
van hun man.
Tot 1 oktober 1971 was het bijna niet
mogelijk om te scheiden, tenzij de ander
zich ernstig had misdragen met name
door overspel. Bovendien had een echt
genote alleen recht op alimentatie als zij
de scheiding had geëist. Met de wet Her
ziening Echtscheidingsrecht van 1971
verviel de schuldvraag en werd 'duurza
me ontwrichting van het huwelijk' de eni
ge grond voor echtscheiding. Maar die
vage omschrijving leverde geen duidelijke
aanknopingspunten op voor het toeken
nen van alimentatie.
Veel mensen vinden dat vrouwen zich
zelf moeten kunnen redden na een schei
ding, desnoods met alleen bijstand. Zij
beschouwen de verantwoordelijkheid van
de partner als beëindigd bij het einde van
het huwelijk. Hooguit voor een over
gangsperiode is alimentatie op haar
plaats. Het wetsontwerp alimentatie-
duurbeperking, waarvan nu een wijzi
gingswetsontwerp bij de Eerste Kamer
ligt, stoelt op deze visie. Het ontwerp stelt
de maximale alimentatieduur in principe
op 12 jaar. In uitzonderingsgevallen kan
die periode worden verlengd, maar als de
vrouw 65 is geworden, vervalt het recht
op alimentatie in elk geval.
Op een geheel andere visie berust het
wetsontwerp 'pensioenverevening bij
scheiding' dat eveneens in behandeling is
bij de Eerste Kamer. Daarin krijgen vrou
wen recht op de helft van het door hun
man opgebouwde pensioen.
Merkwaardig is echter dat deze wet al
leen gaat gelden voor 'nieuwe gevallen'.
De vrouwen die vóór 27 november 1981
zijn gescheiden, krijgen niets tot een
kwart van het pensioen van de man.
Daarvoor moeten ze bovendien voldoen
aan een aantal voorwaarden:
Men moet ten minste achttien jaar ge
huwd geweest zijn;
Ten minste één kind tijdens dit huwe
lijk hebben gekregen en
In de huwelijkse voorwaarden of in de
echtscheidingsovereenkomst mag geen
compensatie zijn opgenomen voor het
feit dat men geen recht heeft op pen
sioenverdeling.
De groep die tussen 1981 en de invoe
ring van de nieuwe wet later dit jaar is ge
scheiden, valt onder het huwelijksgoede
renrecht. Alleen wie in gemeenschap van
goederen is getrouwd, heeft recht op een
deel van het pensioen. Hoe groot dat deel
is, is door onduidelijkheden in interpre
tatie en toepassing het huwelijksgoede
renrecht echter onduidelijk.
Waarop berust deze ongelijke behande
ling? Hebben huisvrouwen die tot aan de
invoering van de nieuwe wet Verevening
van pensioenrechten zich soms minder
ingespannen voor de carrière en het pen
sioen van hun echtgenoot? Is het juist
niet vaak omgekeerd? Hebben de vrou
wen van toen zich niet volledig ingezet
kinderen, terwijl veel jonge-
nu een eigen loopbaan kun
nen volgen?
Als er bezwaren zijn tegen volledige
pensioendelingsrechten voor deze groe
pen gescheiden vrouwen, moeten ze in
elk geval het recht op levenslange alimen
tatie houden als ze geen kans hebben ge
zien zelf een aanvullend pensioen bij el
kaar te sparen. De rechtsgrond voor ali
mentatie op de oude dag is immers geen
andere dan voor pensioendeling: het in
komen uit pensioen of opgebouwd ver
mogen van de kostwinner is mede ver
kregen door de inspanning van de huis
vrouw van weleer. Het is redelijk dat de
vroegere partner enigszins mag delen in
de vruchten van haar werk. Nog veel ster
ker geldt dit wanneer vrouwen meege
werkt hebben in de onderneming van de
echtgenoot.
Hebben alimentatieplichtigen ziel
trouwens wel eens voor ogen gesteld ho
hun oudedagsvoorziening nu zou zijn al 1
indertijd de betaalde en onbetaalde ai
beid gelijkelijk over man en vrouw vvarei
verdeeld en de kostwinner dus maar hal
buitenshuis had kunnen werken? Wa
was er dan terechtgekomen van de pen
sioenopbouw? Was er nog carrière
maakt? Wie dat goed zich laat doordrin
gen, zal het betalen van alimentatie tot di
dood toe geen onrechtvaardige last mee
vinden.
Mary Mondriaan is voorzitter Vrouwen
hond CW en bestuuxslid .CDA-Velsen
Hieke Snijders-Borst isjiscaal-jiiriste/em-
ancipatie-deskundige.
STANDPLAATS: ISTANBUL
De Indiase regering acht de tijd rijp voor verkiezingen in
de deelstaat Kashmir. Dat blijkt uit de woorden van de
Indiase minister Chavan (binnenlandse zaken). Volgens
hem kan 'het politieke proces' in de deelstaat hersteld
worden. In de officiële regeringstaai is dat een eufemis
me voor 'verkiezingen'.
PRAFUL BIDWAI
De veel geplaagde noordelijke
deelstaat wordt sinds 1990
vanuit New Delhi bestuurd. Het
aantal moorden en ontvoerin
gen door separatisten in
Kashmir was zó sterk gestegen,
dat New Delhi oordeelde dat de
deelstaatregering niet meer bij
machte was om gezag en orde
te herstellen.
De verkiezingen die nu worden
voorbereid, lijken in de eerste
plaats als doel te hebben te la
ten zien dat India de volledige
controle over Kashmir heeft
herwonnen. De voormalige pre
mier van de deelstaat, Farooq
Abdullah, is onlangs vanuit vrij
willige ballingschap naar
Kashmir teruggekeerd. Hij pro
beert nu te redden wat er te
redden is van zijn naar de mar
ge gedrongen Nationale Confe
rentie Partij. De optie die hij nu
bekijkt is of een coalitie met de
regerende Congress-I partij per
spectieven biedt.
Volgens welingelichte kringen
in New Delhi houden veilig
heidsdiensten momenteel ge
heime besprekingen met diver
se groepen van militante mos
lims in de Kashmirvallei. Deze
groepen wordt voorgehouden
dat Kashmir een vorm van au
tonomie tegemoet kan zien als
ze bereid zijn om met New Del
hi samen te werken.
Regering afgezet
De problemen begonnen in
1989 toen de dochter van de
toenmalige minister van Bin
nenlandse Zaken, een Kashmiri,
door radicale militanten werd
ontvoerd. Om haar vrij te krij
gen, ging New Delhi in op de ei
sen van de kidnappers. Dat leid
de tot een golf van nieuwe ont
voeringen en aanslagen, totdat
de federale regering direct in
greep en de deelstaatregering
afzette.
Bij militaire operaties die New
Delhi begon om de militanten
uit te schakelen zijn duizen
den doden gevallen. Het
voornemen om nu verkiezin
gen te houden, is volgens cri
tici vooral ingegeven door de
wens om te laten zien dat
New Delhi ook zonder het
gebruik van brute kracht in
Kashmir rust en orde kan
scheppen.
Maar met het organiseren
van verkiezingen worden de
werkelijke oorzaken van het
conflict in Kashmir niet weg
genomen, zelfs niet de symp-
tonen van de omvangrijke
politieke en sociale crisis.
Want als er verkiezingen
worden uitgeschreven, wor
den ze zo goed als zeker door
de bevolking geboycot.
De regering zal veel moeite
te hebben om ter plaatse
ambtenaren te vinden die de
verkiezingen willen of zelfs
maar kunnen organiseren.
Met als gevolg dat de verkie
zingen al bij voorbaat illegaal
zijn, omdat het proces zo
slecht wordt bewaakt dat de
geloofwaardigheid van de
uitkomst gelijk nul is. Het
Westen zal bovendien op ba
sis van zo'n vertoning niet
instemmen met de bewering
dat het 'politieke proces' is
hersteld.
De plannen van de regering
zullen pas een kans van sla
gen hebben als ze ophoudt
met het tegen elkaar uitspe
len van de verschillende mili
tante groepen. New Delhi
probeert tegenwicht te geven
aan de pro-Pakistaanse isla
mitische fundamentalisten
door hindoeïstische groepen
zoals de Panun Kashmir te
bevoordelen. Deze laatste
groep bestaat uit in balling
schap levende hindoes die
uit de door de islamieten ge
domineerde vallei van
Kashmir komen.
De diepere oorzaken van de
problemen in Kashmir heb
ben te maken met de aan
sluiting bij India in 1947. Dit
besluit werd genomen door
een impopulaire heerser, van
wie de pas onafhankelijke rege
ring in New Delhi vond dat hij
geen wettig mandaat had.
Fraude en omkoperij
Sindsdien is Kashmir geplaagd
door opeenvolgende regeringen
die met behulp van fraude en
omkoperij de macht naar zich
toetrokken. Daarmee werd
langzamerhand een voedings
bodem gekweekt voor de ge
welddadige acties van de
Kashmiri separatisten, de 'Aza-
di's', en het tegengeweld van
New Delhi.
In feite schreeuwt de situatie in
Kashmir om drie dialogen. Ten
eerste moeten er binnen
Kashmir gesprekken plaatsvin
den. Dat is nodig om uitdruk
king te geven aan het gevoel
van verbondenheid dat mo
menteel in de deelstaat heerst.
Zo'n dialoog zal ook op een ef
fectieve manier een einde ma
ken aan de interne impasse,
waar aanhangers van de harde
lijn de mensen die tot een com
promis bereid zijn het onder
handelen onmogelijk maken.
Een andere dialoog moet wor
den gevoerd tussen New Delhi
en de bewoners van de vallei
van Kashmir. Die kan op gang
worden gebracht als New Delhi
als eerste stap iets probeert te
doen aan de noden van een be
volking die al drie jaar zonder
effectief bestuur zitten. Ook zou
het grootste deel van de troe
penmacht moeten worden te
ruggetrokken.
Het derde gesprek moet plaats
vinden tussen de aartsrivalen
India en Pakistan. India heeft
weliswaar in principe de nood
zaak van bilaterale gespreken
erkend, maar evenmin als Isla
mabad heeft de regering in New
Delhi er veel aan gedaan om het
gesprek ook werkelijk tot stand
te brengen.
Dit proces zou worden bevor
derd als een vorm van autono
mie voor Kashmir bespreekbaar
gemaakt kan worden. Tijdens
de eerste oorlog tussen beide
buurlanden in 1948 werd
Kashmir over India en Pakistan
verdeeld. De mogelijkheid van
open grensverkeer en grotere
bewegingsvrijheid is de enige
manier om het verzoeningspro
ces in Kashmir te bevorderen.
Tenslotte zou met de oplossing
WIM STEVENHAGEN
Jl) OOK ALTlJP W6T Jé. MUIEU ÉN JE
JE NOU JEW?
VoOfZ [7e TE<3)&M [/ALIBUPÈ- A^PCjASOpBKfNqST N
pfcEier £ÖN tacogr VAM 4 ihiwv,
...NIKS /VIEevALLÊF- -
'KUNNEN INE Pté OOK WEE
fJJITEN NMg VIE &E|OOFp£
$£|AjTiN^ VE£|A<alN<4'
'-JzrjL
Moslim-vrouwen uit Kashmir tijdens een anti-lndia-demonstratie in Srinagar. foto afp mushtaq au
van het probleem Kashmir een moed dat ze kernwapens heb- wat zuid-Azie en de rest van de
belangrijke angel zijn weggeno- ben. Immers, een nieuw open- wereld kan gebruiken,
men uit de latent explosieve re- lijk conflict, waarbij de inzet van
laties tussen India en Pakistan. massavernietigingswapens niet
Van beide landen wordt ver- uitgesloten is, is wel het laatste
'Klein-Amerika' is de wat
pretentieuze naam die wij
len president Özal zijn land
toebedeeld had. Nu doen
enkele delen van sommige
Turkse steden inderdaad
wat Amerikaans aan, met
hun moderne torenflats,
luxueuze disco's en over
dekte winkelcentra waar al
les te koop is. Voor astrono
mische bedragen overigens.
Maar in het oude havendis
trict in Istanbul, Karaköy,
leeft de Amerikaanse geest
in de ware zin van het
woord.
De meeste schepen die hier
de laatste tijd afmeren, zijn
afkomstig uit de voormalige
Sovjetunie. Hun boegen met
cyrillische letters steken
hoog boven de oude gebou
wen aan de kade uit. En als
je het aan de met bontmut
sen getooide passagiers
vraagt, dan is Turkije inder
daad 'Klein-Amerika': het
land van de nieuwe kansen.
Het hele jaar door leggen in
Karaköy-schepen aan met-
elk tussen de 200 en de 600
passagiers uit Odessa, Se-
bastöpöl eft Novófos&fsk.
Het zijn geen toeristen; ze
komen fortuin maken. Grote
plastic tassen worden de
boot op gesleept. Af en aan
rennen de passagiers, want
in de 3 dagen dat ze hier
zijn, moeten ze zoveel mo
gelijk spullen verzamelen
die ze druis voor een goede
prijs kunnen verkopen.
In een eettentje aan de kade
zit Sacha, een blonde, slun
gelachtige jongen van 16
jaar, met grijze ogen. Gebo
ren en getogen in Kiev, lokt
hij sinds een jaar Russische
klanten naar het restau
rantje van zijn baas. Daar
verdient hij zo'n 1200 gul
den per maand mee. En hij
heeft een lucratief handeltje
opgezet in sinaasappels.
Maar denk niet dat hij ze in
netjes verkoopt: trots vertelt
hij hoe hij nog vorige week
naar Mersin aan de Turkse
zuidkust is geweest om 20
ton in te kopen. En al die si
naasappels worden als
'handbagage' verscheept
naar Oekraïne.
Volgens Sacha is de bagage
van de passagiers makkelijk
een miljoen dollar waard.
Dat wordt bevestigd door
een 'autoriteit' die er aan
toevoegt dat het hem zijn
kop zal kosten als zijn naam
bekend wordt. Er wordt op
enorme schaal gesmokkeld
en de douane knijpt een
oogje dicht in ruil voor een
gepaste beloning. Tot Mer-
cedessen aan toe verdwij
nen in de laadruimen van de
'passagiersschepen
Sacha vindt het allemaal
prachtig. Hij is tenslotte een
belangrijk man. „Mijn baas
houdt heel veel van me. Ik
krijg veel aanbiedingen van
anderen, maar ik wil niet
weg bij hem. Ik mag iedere
avond in zijn auto rondrij
den."
Sacha staat, dankzij de con
necties van zijn baas, boven
de wet. Hij heeft geen werk
vergunning nodig, want zijn
baas kent alle politieman- -
nen in de buurt. Een tele-
1 is gena
penarie
helpen. En Sacha maakt car
rière: „Ik ben ook een beetje
maffia." „Maar, goeie maf
fia", zegt hij snel als zijn
moeder hem boos aankijkt.
Want Sacha is niet alleen.
Met zijn ouders en zijn
broertje van 4 bewoont hij
een piepklein apparte
mentje in een van de smalle
straatjes van Karaköy.
Sacha's vader had een be
drijfje in Kiev. Maar toen de
maffia hem begon af te per
sen en een van zijn vrienden
vermoordde, besloot de fa
milie het geluk in Turkije te
zoeken. Nu repareert pa ra
dio's. Moederlief verdient
wat bij op het Russische
consulaat, maar Sacha is de
gene die genoeg verdient
om hun droom te verwezen
lijken: ze willen naar Cana
da. Voor Sacha hoeft dat
niet, hij heeft her hier in
Klein-Amerika uitstekend
Dijken zijn voor Vietnam net zo
belangrijk als voor Nederland.
Zeker 7.000 kilometer aan ri
vier- en zeedijk moeten de kost
bare landbouwgronden en
woongebieden beschermen te
gen het water. Al duizend jaar
hebben de Vietnamezen erva
ring met de aanleg en het on
derhoud ervan. Maar nu dreigt
er groot gevaar.
Het onderhoud is verwaarloosd
en wervelstormen en hevige
moessonregens hebben een for
se aanslag op de dijken ge
pleegd. Deskundigen schatten
dat duizenden kilometer dijk
dreigen te bezwijken. „Een
noodsituatie", oordeelt bodem-
deskundige Marshall Silver, ver
bonden aan het Ontwikkelings
programma van de Verenigde
Naties (UNDP).
Er gaat geen jaar voorbij of Viet
nam wordt wel getroffen door
vijf of zes wervelstormen die de
al door moessonregens gezwol
len rivieren nog eens extra op
stuwen. Jaarlijks eisen deze
rampen honderden mensenle
vens en gaan voor honderden
miljoenen guldens oogsten en
onroerend goed verloren.
Omdat dijken zo belangrijk zijn
voor de Vietnamezen stelde elke
bewoner zich tot voor kort voor
twintig dagen per jaar kosteloos
De rijstvelden worden rechtstreeks bedreigd door de slechte toestand van de dijken. foto»archief
beschikbaar om onderhoud aan
de dijken te plegen. Maar deze
gewoonte stort net zo snel in als
de dijken zelf. Sinds Vietnam
halverwege de jaren tachtig de
economische hervormingspoli
tiek inzette, heeft de gemiddel
de Vietnamees daarvoor geen
tijd meer.
Bovendien zijn de traditionele
methoden om dijken te verzwa
ren met aarde die in manden
wordt aangevoerd niet meer
erg effectief. De natuur heeft
zulke aanslagen op het dijken-
stelsel gepleegd dat dijkverzwa
ring met de hand geen doen
weinig efficiënte middelen vin
den de deskundigen van de
UNDP en de Aziatische Ontwik
kelingsbank (AsDB) dat meer
gemechaniseerd materieel en
geavanceerdere know how no
dig is om de dijken te herstellen.
In oktober vorig jaar kreeg Viet
nam een lening van 76,5 mil
joen dollar voor een project
voor irrigatie en bescherming
tegen overstromingen. Onge
veer 28 miljoen dollar is be
stemd voor het verzwaren van
de dijk bij de hoofdstad Hanoi.
Het gaat om een stuk van 45 ki
lometer lengte, dat de afgelopen
tien jaar meer dan 75 keer is
doorgebroken. Als het project
Hanoi een succes wordt, zal het
model staan voor de rest van
het land.
Overigens zullen alle inspan
ningen niet alleen zijn gericht
op het beschermen van levens
en oogsten, maar ook op het
redden van het culturele erf
goed.
Zo staat de eeuwenoude Dinh
Chem-tempel in de buurt van
Hanoi tegen een dijk aan. Het
bouwwerk staat in feite op in
storten omdat de fundamenten
voortdurend in het grondwater
staan.
„Maar ook de dijken zelf heb
ben veel Vietnamezen dierbare
herinnneringen", zegt plaats
vervangend directeur-generaal
van het ministerie van water
bouw Le Van Minh. „Dijken zijn
romantische plaatsen langs het
water waar jonge, verliefde
paartjes graag wandelen. Men
sen komen er bij elkaar om tra
ditionele muziek te spelen en
om er naar te luisteren. Dijken
zijn uit ons leven niet meer weg
te denken."
