De wraak van de weduwe Brandt Het Kremlin blijft een mysterieuze Myanmar: aangeslagen verzet praat met militair bewind zaak Feiten &Meningen Nieuwe burgemeester New York in clinch met zwarte leiders OORLOqÊM, R/YW>eH OJ CRrttlWALITEIT WMP VE KWKTÖ0 20 sV VOL WEE ST7¥*>"' DINSDAG 25 JANUAR11994152 moskou hans geleunse correspondent 'Crisis in het Kremlin". 'Jeltsin ruzie met Tsjernomyrdin'. 'Her vormingen ten dode opgeschre ven'. Hen keuze uit de krante koppen. 'Aftreden Gaidar geen ramp'. 'President en premier zitten op één lijn'. 'Regering zet hervormingspolitiek voort'. Dat is de lezing van de presidenten Jeltsin en Clinton, ministers en officiële woordvoerders. Die laatste uitspraken kunnen we meteen schrappen. Natuur lijk is er iets aan de hand in het Kremlin. De vraag is alleen wat precies. Geen hond die het weet. Ruim acht jaar na de in troductie van de glasnost (open heid) is Kremlinologie nog steeds een vak apart. Sterker nog, 'Kremlin-watchiriMs on der de persvrijheid en democra tie alleen maar ingewikkelder geworden. Vroeger, toen in het Sovjet-rijk dictatuur, censuur en orde en rust heersten, was Kremlin-kij- ken een hobby voor de hevig geïntereseerde doorzetter. Iede re dag dé kranten lezen, vooral tussen de regels door, goed op- letten wie welke uitspraak deed en daaraan conclusies verbin den voor politieke verschuivin gen. Minimaal twee keer per jaar werden de theorieën bevestigd dan wel de grond ingeboord. Dat was op 1 mei, de feestdag van de arbeiders, en revolutie dag 7 november. De Kremlin- top stond dan keurig in de rij op Lenins mausoleum te genieten van de militaire parade. De Kremlin-kijkers noteerden nauwgezet wie op het appèl ontbrak en wie er vergeleken met de vorige parade een plaatsje richting Grote Leider was opgeschoven. Soms waren er meer ijkpunten. In de perio de 1982-1985 gaven de partij- VI PS Soeslov, Breznjev, Andro pov, Oestinov en Tsjernjenko de pijp aan Maarten. De begrafe nisstoeten werden nauwgezet geanalyseerd: wie op de eerste rij, wie op de tweede, wie afwe zig. Ingewikkelder Het bleef echter behelpen. Maar weinigen voorspelden begin 1985 dat ene Michail Gorbatsjov als partijleider de absolute macht naar zich toe zou trek ken. Onder Jeltsin is het echter nog ingewikkelder geworden. Iedereen praat volop; over het opzienbarende vertrek van de hervormers doen liefst zes ver schillende complottheorieën de ronde. Voorbij is de tijd dat telefonisch informatie vergaren onmogelijk was, de telefoonnummers ge heim en de KGB altijd op de lijn. Nu barst het van de woord voerders, voorlichtingsdiensten en mediaspecialisten. Hun tele foonnummers zijn bekend, het enige praktische probleem is dat ze om de maand van bezit ter wisselen. Het eerste ant woord op een telefonische vraag om informatie is steevast een nieuw telefoonnummer. Niet dat het echt veel uitmaakt. Of bij de presidentiële pers dienst Vladimir, Irina of chef- woordvoerder Vjatjeslav in hoogst eigen persoon de hoorn opneemt, het resultaat is immer de befaamde kluit in het riet. Een paar belangrijke vragen van de afgelopen anderhalve week: Wist Clinton, die beweert dal Jeltsin de zaak onder controle heeft en de hervormingen ge woon doorgaan, al in Moskou van het aanstaande vertrek van de hervormers Gaidar en Fjo- dorov? Vermoedelijk wel, maar de Amerikaanse ambassade, noch Gaidar, noch de presiden tiële persdienst geeft een een duidig antwoord. Hoe lang heeft Jeltsin met Tsjernomyrdin gestoeid over de samenstelling van het nieuwe kabinet? Zeseneenhalf uur op dinsdag, een reguliere werkbij eenkomst, zegt Jeltsins pers dienst. Drie dagen en ruzie, be weert Ruslands Keuze. We wa ren vrij snel uit de kabinetswij zigingen; het ging meer om het toekomstig beleid, beweert Tsjernomyrdins voorlichtings apparaat. Waarom waren de ministers van defensie en binnenlandse zaken woensdag afwezig bij een belangrijke zitting van de door Jeltsin geleide Veiligheidsraad? Alle betrokkenen zwijgen. Kan zijn... Boris Fjodorov, oogappel van IMF en Wereldbank, deserte rend uit het 'inflatiekabinet- Tsjernomyrdin', vertelde afgelo pen donderdag aan journalisten dat Jeltsin gedurende de hele maand januari geen woord met hem heeft gewisseld. En dat ter wijl hij, vice-premier en minis ter van financiën, toch het ont slag van een collega vice-pre- mier en de president van de Centrale Bank had geëist en de roebel een vrije val had ingezet. Zou het waar zijn? De presiden tiële woordvoerder van dienst: „Kan-zijn. Kan ook niet zijn. We gaan journalisten niet informe ren over zoiets. Als er zo'n ge sprek heeft plaatsgevonden, is dat geen bijzondere gebeurtenis maar routine." Als de heren niet hebben gepraat is dat dus op merkelijk? Woordvoerder Leon- ov: „Nogmaals, ik kan u niet in lichten over wie er wel en niet met de president spreekt." Rudy Giuliani (midden) nadat hij door de Republikeinen is uitverkoren tot hun kandidaat voor het burgemeesterschap van New York. foto afp bill swersey new york peter pringle the independent Hij is nog maar drie weken bur gemeester van New York, maar Rudy Giuliani heeft al ruzie met de zwarte leiders van de stad. De botsing kwam veel sneller dan verwacht, en toont aan hoe verstoord de relaties tussen blanken zwart binnen het nieu we bestuur zijn. Het is niet dui delijk of de storm zal overwaai- Twee 'ongelukjes' hebben de zaak doen ontbranden. Tijdens het eerste incident ontving de politie een vals telefoontje over een gewapende overval op Moskee Nr. 7 van Harlem, die wordt bestuurd door de Nation of Islam, op haar beurt weer on der leiding van de demagogi sche zwarte geestelijke Louis Farrachan. Er was geen overval, alleen een groep zwarte mos lims in gebedsdienst. De zwarte moslims maakten bezwaar te gen de bemoeienis van de poli tie en er brak een gevecht uit, dat opmerkelijk genoeg maar gelukkig beperkt bleef tot vuist slagen. De ruziemakers stroom den het trottoir op en acht poli tiemannen raakten gewond, plus een onbekend aantal be zoekers van de moskee. Trouw aan zijn imago van har de ordebewaker, steunde de burgemeester de politieactie en werd daarvoor algemeen gepre zen door de kiezers die hem hadden gekozen: blanken uit de middenklasse. Onder zwarten werd hij Hink bekritiseerd. Zij noemden hem een 'fascist' en 'verachtelijk' omdat hij de poli tie naar een dergelijke 'gevoeli ge' plek had gestuurd. Er werden geen arrestaties ver richt omdat het bestuur van de moskee had beloofd met de na men te komen van degenen die bij de ruzie waren betrokken, maar dat deed ze niet. Dus be gon de politie haar eigen onder zoek en werd vorige week woensdag de eerste verdachte gearresteerd. Er zullen meer ar restaties volgen. In de tussentijd weigerde de nieuwe politiechef van de bur gemeester, William Bratton, die uit Boston kwam met de plech tige belofte dat hij de straten van New York schoon zou ve gen, een ontmoeting met de meest welbespraakte zwarte geestelijke van de stad, de eer waarde Al Sharpton, om de zaak te bespreken. De zwarte leiders namen aan dat de afwijzing on der invloed van Giuliani tot stand is gekomen omdat de burgemeester ook al had gewei gerd Sharpton te ontmoeten. In feite had de burgemeester een regel uitgevaardigd over het ontmoeten van etnische leiders van welke kleur ook. Hij is slechts bereid zich voor hen open te stellen, zei hij, 'als zij zich beheersen in de manier waarop zij spreken'. Zowel blanken als zwarten vatten dit op als een neerbuigende, zelfs ontmoedigende, opmerking die geen goed zal doen aan de ver houdingen tussen de verschil lende etnische groepen in de stad. Toen kwam de tweede 'vergis sing'. In een zaak die los stond van het incident in de moskee is de 17-jarige zoon van een zwar te islamitische geestelijke dood geschoten door een zwarte poli tieman. De politie was naar een huis geroepen waar jongeren werden beschuldigd van de ver koop van verdovende middelen. Toen zij naderden, 'greep de jongere in zijn broekband', alsof naar een vuurwapen, aldus de politie. De politie zegt 24 flesjes crack in het huis te hebben ge vonden. Gelukkig voor de burgemeester werden de botsingen onmiddel lijk gevolgd door een weekeinde waarin de verhoudingen enigszins werden hersteld tij dens de herdenking van de ge boortedag van zwarte leider Martin Luther King. De burge meester was in staat het zwarte publiek onder ogen te komen en te proberen, over het kabaal van de hekelaars heen, de wan trouwige zwarte gemeenschap te overtuigen van zijn eerlijk heid. Waardig en geduldig zei hij tegen hen: ,,Ik koester de zelfde liefde, respect en zorg voor de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap als voor alle an dere gemeenschappen in onze stad. Geef me een kans." Of ze dat wel of niet doen, hangt af van de volgende stappen die de burgemeester neemt. vertaling: luutje niemantsverdriet Één voor één zijn de etnische verzetsgroepen in Myanmar (Burma) de afgelopen tijd ingegaan op het aanbod van de militaire junta om te on derhandelen over vrede. De nieuwe aanpak van Yangon (Rangoon) duidt allerminst op een mil dere houding tegenover de oppositiegroepen. Veeleer lijken de verschillende verzetsgroepen in te zien dat zij zo zijn verzwakt, dat verder vechten geen zin heeft. De Staatsraad voor Herstel van Recht en Orde (Slorc), zoals de militaire junta zich noemt, heeft zeker vier gewapende verzetsorganisaties naar de onderhandelingstafel gelokt met beloften over land en beperkte autonomie. Tegelijkertijd heeft t zijn bereid in verzet te komen", zegt een in Yangon gestationeerde diplomaat. „Er zijn al zoveel voorvechters van democratie vermoord." Oppositieleider en winnares van de Nobelprijs voor de Vrede, Aung San Suu Kyi, die al voor de verkiezingen werd opgepakt, heeft nu al bijna vijf jaar huisarrest. Het afgelopen weekeinde zijn, zo melden buitenlandse diplomaten, voor het eerst de bewakers bij haar woning in het centrum van de hoofdstad, teruggetrokken. In een vraagge sprek met Japanse verslaggevers heeft sterke n zag. Eerder deze maand kondigde de Karen Na tionale Unie (KNU) aan vredesbesprekingen te zullen beginnen met de regering. Karen-woordvoerder Em Matha zegt dat de KNU geen andere keus overblijft dan te gaan praten nostza Iclaime Bangkok zag het als zijn belang om langs de grejkandie met erfvijand Myanmar een bufferzone te ere-Ikomer ëren. Bovendien konden handelaren op die ma-nian li> nier ongehinderd hout uit Myanmar halen voorjden ge de Thaise houtindustrie. Itrekke t de militairen: „Het is erg moeilijk voor de Ka- Maar met het aantreden van de Thaise premierjambt i om vredesbesprekingen af te wijzen nu alle andere etnische verzetsgroepen ook al met de r gering praten." Volgens hem heeft ook de Demi cratische Bond van Burma (DAB), waarin een twaalftal etnische organisaties samenwerken met ning. De andere kant Chuan Leekpai veranderde die opstelling. Chuaj streeft naar stabiliteit aan de grenzen en heeft isireeu naar biauuneii aan ue gienzvii en neen verklaard het militaire bewind te willen helpen!) W>( het tot stand brengen van een nationale verzoej, BÓrin Nyunt vorige week gezinspeeld op vrijlating pro-democratische oppositiegroepen, begrip ge- i Suu Kyi, mede om het Westen en Japan gun- toond voor die beslissing. de medaille is dat Bangkok n 56.000 Karens en 14.000 Mons die naar Th£ stig te stemmen. Haar aanhangers beginnen des- Behalve de Karen zouden ook de Mons en de Ka- land zijn verjaagd, wil terugsturen. Volgens ver- al onderhandelen met Yangon. In ruil ondanks alle hoop te verliezen nu hun bondgen ten, de etnische guerrillagroepen, het bijltje erbij neer dreigen te leggen. Dat de militairen hun greep op het land nog v schillende media hebben de Thaise autoriteiten hun instemming met de besprekingen zouden de onlangs duizenden Mon-vluchtelingen bij de zo Mons land aangeboden hebben gekregen. Maar geheten Drie Pagodes Pas over de grens gezet. t betrouwbare bron i de Slorc duidelijk gemaakt dat het 'slikken of stik- der aan het verstevigen zijn blijkt ook uit de her- ren de etnische verzetsgroepen niet alleen een ken' is. „De regering kan zo weer besluiten het le- vatting vorige week van de nationale vergadering wortel hebben voorgehouden, i dat de militai- De nieuwe aanpak van Chuan is niet ger op ons af te sturen", zegt een vertegenwoordi- i de verzetsgroepen. De junta lijkt erin geslaagd om de oppositie, die menleving worden vastgelegd, in 1990 tot ontzetting van de militairen de verkie- De Kachin Organisatie voor Onafhankelijkheid zingen won, nagenoeg te elimineren door massa- (K30) was in september de eerste verzetsgroep le arrestaties, verbanning en moord. „De militaire die een wapenstilstand sloot met de Slorc grondwet. Hierin zal de domi- hebben gedreigd met de spreekwoordelijke stok. den in Thailand, zoals blijkt uit een recent hooft artikel in het liberale dagblad Nation dat de kop droeg:,,De onderdrukkende dictatuur in Burma nante positie van het leger in de Myanmarese sa- „De Slorc heeft gedreigd met aanvallen op Karen- nog niet voorbij." „De internationale gemeen- dorpen als de KNU niet aan de onderhandelings- schap moet zich geen oor laten aannaaien door tafel verschijnt", aldus een vertegenwoordiger van deze vlakbij de Thaise grens wonende bevol kingsgroep. leiders zijn nog altijd gehaat, maar slechts weinig meer dan veertig jaar strijd tegen het centrale ge- Voorheen was het Thailand dat de Karen steunde. 2 vredesaanbod aan etnische minder heden die al tientallen jaren lang in oorlog zijn met Yangon." Clinton is naar eigen zeggen ja loers op de enorme macht die de nieuwe Russische grondwet Jeltsin geeft. De gebeurtenissen en uitlatingen van de laatste week lijken er echter op te dui den dat Boris Nikolajevitsj, moegebeukt najaren politieke strijd, geteisterd door verhalen over drankmisbruik en absen tie, een marionet is geworden van Tsjernomyrdin en diens machtige vrienden uit het de fensie- en energiecomplex. Wellicht. De president doet niets om het tegendeel te bewij zen. Jeltsins chef van de Kr'em- lin-staf, Sergej Filatov, orakelt dat 1994 een jaar van zeer ern stige crises zal worden. Alsof 1993 gladjes verliep. Jeltsin zelf zwijgt. Het Kremlin blijft myste rieus, of de hoofdbewoner nu een tsaar, een partijleider of een democratisch gekozen presi dent is. Een collega had in de jaren ze ventig de gewoonte om trouw hartig te melden wat de Pravcla en Toss rapporteerden. Na de afsluitende aanhalingstekens voegde hij de volgende zin toe: „Welingelichte bronnen teke nen hierbij aan, dat deze com munistische organen doorgaans liegen en het tegenovergestelde de waarheid is." Dat waren nog eens tijden. De 47-jarige weduwe van Willy Brandt, Brigitte See bacher-Brandt, bezorgt Duitslands grootste poli tieke partij een berg pro blemen. Uitgerekend in het superverkiezingsjaar 1994 laat Seebacher- Brandt geesten uit de fles die de SPD meende al lang te hebben bezworen. De 'zwarte weduwe' wreekt zich op een partij waarvan ze nog wel lid is, maar waarmee ze geen enkele affiniteit meer heeft. berlijn hans hoogenduk correspondent De beschuldigingen van de his torica Brigitte Seebacher-Brandt liegen er niet om. De in 1990 gestorven oud-SPD-fractieleider Herbert Wehner zou niet alleen het kwade genius achter Brandts val over de DDR-spion Guillaume in 1974 zijn geweest, maar zou ook verraad hebben gepleegd. En hij niet alleen. Via de aartsconservatieve krant Fr a n kfurter Allgemeine Zei tang (FAZ) suggereerde Seebacher- Brandt dat Wehners rechter hand Karl Wienand in dienst van de Stasi en mogelijk ook van de KGB was geweest. Dat alles moet blijken uit 43 blaadjes die Brandt eigenhandig heeft geschreven na zijn val als kanselier in 1974. Brigitte See bacher-Brandt had dit brisante materiaal afgelopen zomer, een klein jaar na Brandts dood, in diens bureau gevonden en een deel daarvan vorige week aan de FAZ gegeven. Morgen zal de ze krant de rest afdrukken. De christen-democraten verheugen zich er al op, de sociaal-demo craten zouden eigenlijk in pa niek moeten raken. Maar daar is eigenlijk geen enkele aanlei ding voor. Brandt had bijvoor beeld zijn nu als 'geheim' ge presenteerde notities al vele ja ren geleden aan historici en po litieke kameraden laten lezen, er zijn boeken over verschenen en hij verwerkte ze zelf in zijn autobiografie. Het was heel lang genoegzaam bekend dat de be- roemd-beruchte SPD-troika Brandt-Wehner-Schmidt op zijn zachtst gezegd een haat liefde verhouding was. teren. Niet de aarzelende, vaal gedeprimeerde politicus, die zich als een kameleon aanpast aan de omstandigheden, maar een vastbesloten man, die na tionaal dacht, precies wist wa hij wilde, maar door Wehner werd misbruikt. Wehner kan, in haar visie, nit in de schaduw staan van haar Willy. Maar Brigitte Seebacher-: Brandt kan ook niet om het feifCz/Zj heen dat Wehner zich vanaf Brandts entree in de grote poli- tiek consequent voor hem heefp" ingezet en Brandts kanselier schap als kroon op dat werk m zag. Persoonlijk konden de twe elkaar niet luchten of zien, poli tiek bleven ze op elkaar aange- haari wezen, of Brigitte Seebacher- Brandt het nu leuk vindt of nietWerl Onmisbaar Er zit echter ook heel wat fout arbe tussen de sociaal-democraten ver. en de weduwe Brandt. In 1978, mijn na Brandts zware hartinfarct, ban< liet hij zijn trouwe partner Ruth advi in de steek. De toen 31 -jarige werl partijjournaliste Brigitte See- het bacher nam de vacante plaats milj; in. Het paar trok zich in toene- i V. mende mate terug. Ze wende part hem het roken bijna helemaal b'mc af, de kurk ging steeds vaker op ze ii de fles. maai' voor Brandt was vtij\ vooral belangrijk dat ze bezeteneen was van politiek. Ze maakte jjard zich onmisbaar en voor Brandtsvan oude kameraden werd het jjard steeds moeilijker toegang tot |bei< hem te krijgen. Z De climax vormde de staatsbe- jginj grafenis in 1992. Johannes Rau, sla£ die in opdracht van de partij dejeen details zou regelen met Brigitte i me Seebacher-Brandt, kreeg te ho-1 ze ren dat ze alles al met de rege- mit ring-Kohl had afgesproken. Daarna is het nooit meer goed gekomen tussen de frêle wedu- we en de oude SPD. Het enige V wat Brigitte Seebacher-Brandt met haar kruistocht lijkt te be- reiken, is een grote coalitie om f oncontroleerbareonthullingen te vermijden over de tijd dat Duitsland nog gedeeld was. Voorverkiezingscamgapgnesis! de stof ongeschikt. Dat weet J e ook kanselier Helmut Kohl. Als de 'zaak-Wehner' namelijk he- *e' lemaal wordt uitgeplozen, is het: br onvermijdelijk dat ook de ge- co heime contacten van christen- ITl democratische politici met communistische grootheden nader worden onderzocht. WIM STEVENHAGEN Willy Brandt (links) schudt Herbert Wehner de hand tijdens een bijeenkomst van de SPD over de samenstelling van een nieuw kabinet, archieffoto Het drietal wantrouwde elkaar en liet geen gelegenheid voorbij gaan om de rivaal in diskrediet te brengen. In de 'notities' schrijft Brandt onder meer dat Helmut Schmidt jaloers op hem was en hem weg wilde hebben als kanselier, maar Wehner ziet hij als de hoofdschuldige voor zijn val. Wehner zou achter zijn rug met de DDR-top rond Erich Honecker hebben onderhan deld, Wehner zou in Moskou in triges tegen hem op touw heb ben gezet en Wehner zou hem steeds als een pion hebben wil len misbruiken. En dan schrijft een verbitterde Brandt in 1974: „Hij (Wehner, red.) vond in mij niet de figuur die hij, zijn stem mingen en ingevingen volgend, verschuiven kon." Dat is allemaal niks nieuws. Vooraanstaande sociaal-demo craten, journalisten en historici hebben die sabotage-beschuldi- gingen aan het adres van Weh ner al lang geleden weerlegd. Dezer dagen herhalen ze het te genover iedereen die het maar wil horen en dat zijn er nogal wat. Van het tweetal, waarmee een gedeprimeerde Brandt in 1974 en zijn weduwe 20 jaar la ter wilde afrekenen, was Weh ner gezien zijn communistische verleden en zijn ballingschap in Moskou de meest kwetsbare. Hij wist dat. Toen hij na de oor log lid werd van de SPD, zei hij tegen de toenmalige partijvoor zitter en verzetsheld Schuma cher: „Ze (de politieke tegen standers, red.) zullen me levend villen." Dat is hem fysiek gespaard ge bleven. maar geestelijk probeert de wrekende weduwe dit alsnog te volbrengen. Herbert Wehner was vanaf het begin gezien zijn verleden uiterst omstreden en dus een ideaal doelwit voor aanvallen. Maar verraad? Nee, dat heeft hij volgens alle ken ners nooit gepleegd. En de Ost- politik saboteren? Daar had hij de macht niet voor. Per slot van rekening was Brandt niet alleen kanselier, maar ook partijvoor zitter. Nieuw beeld Wehner steunde pas na lang aarzelen Brandts Ostpolitik, waarvoor hij net als veel andere, ookchristen-democratische, toppolitici onder uiterst ge heimzinnige omstandigheden ontmoetingen had met de DDR-strategen. Centraal stond voor Wehner net als voor bij voorbeeld de rechtse houwde gen wijlen Franz Josef Strauss, de christen-demoéraat Von Weizsacker en de liberaal Gen- scher, dat de arme broeders en zusters in het Oosten niet in de steek mochten worden gelaten. Daarmee zijn we bij de kern vraag: waarom is Brigitte See bacher-Brandt deze kruistocht tegen Wehner en de SPD be gonnen? In de eerste plaats, omdat zij zich als enige hoeder ziet over de geestelijke erfenis van Willy Brandt. Zij wenst een nationale stichting en neemt er geen genoegen mee dat de na latenschap wordt beheerd door de Ebert-Stichting, het met de SPD gelieerde sociaal-democra tische wetenschappelijke insti tuut. In de tweede plaats heeft ze een onvoorstelbare hekel aan de zogenaamde politieke klein kinderen van Brandt, zoals de huidige partijvoorzitter Schar- ping, Lafontaine en Schroder. Voor de zeer sterk naar rechts afgedreven Brigitte Seebacher- Brandt zijn dat mannen die te weinig nationalistisch gevoel hebben, het zijn festanten uit de tijd van de studentenrevolu tie in 1968. In de derde plaats, en dat is vrijwel zeker haar be langrijkste argument, wil ze een nieuw beeld van Brandt presen -p£ Ooraak m AlLE Esltwfë outéent aY\ Y J piscgi/vuKiERewvt uiT5pmmy KIOOIT (qeiÈócmA/yifó£#wiSE 1 fourit(om)pr/s,zo4is IM [TE Nee STAAT.... HET ?Al [ZAM OOL WEL w'm&wr K(0fT KJOOiT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2