De ANWB reikt tot over
de heg van Lubbers
ZATERDAG 22 JANUAR11994
Fietsgezelschap is in 112 jaar uitgegroeid tot een miljoenenbedijf
Van fietspaden tot
baggerspecie, van
autowrakken tot
smogvoorlichting. De
ANWB bemoeit zich
ermee, werkt er aan
mee, of heeft er in ieder
geval een mening over.
De ANWB is in 112
jaar uitgegroeid van
een sportief
fietsgezelschap tot een
miljoenenbedrijf
annex
belangenvereniging
waar niemand meer
omheen kan. Zelfs de
koningin niet. Dus
opent Hare Majesteit
komende vrijdag de
nieuwbouw van het
hoofdkantoor in Den
Haag.
Hoofddirecteur P.A. Nouwen besteedt zelf ie
dere week een paar avonden aan telefoneren
met leden of het beantwoorden van hun brie
ven. foto roland de bruin/np,
i het buitenland gestrande vakantiegangers is
i de vele taken van de ANWB.
KARIN SWIERS
De ene ANWB'er zegt dat zijn
club in meer dan vierhonderd
commissies, instellingen en or
ganisaties vertegenwoordigd is. De andere
ANWB'er zegt dat het slechts om enige tien
tallen werkgroepen, adviesraden en overleg
organen gaat. De verwevenheid met de Ne
derlandse samenleving is zo groot, dat zelfs
de ANWB'ers het niet meer lijken te weten.
Drieduizend medewerkers van de ANWB
houden zich dag en nacht bezig met het be
hartigen van de belangen van ruim drie mil
joen leden op het gebied van recreatie, toe
risme, verkeer en vervoer. In de meest uitge
breide zin van het woord, zoals artikel 3 van
de statuten voorschrijft. De ANWB biedt zó
veel produkten en diensten aan dat het voor
buitenstaanders haast niet meer te omvatten
is. Veel leden gaan er dan ook vanuit, dat ze
voor alles bij de ANWB terecht kunnen. En de
ANWB probeert zoveel mogelijk aan die ver
wachtingen te voldoen. Reizen, verzekerin
gen, rechtshulp, vaarbewijzen, internationale
rijbewijzen, sleepkabels, kinderzitjes, route
kaarten en regenpakken. Alles bevindt zich
achter hetzelfde loket: dat van de ANWB.
Zelfs de omroepen worden dagelijks bestookt
met verkeersinformatie vanuit de eigen stu
dio's in het hoofdkantoor. Een commerciële
nieuws- en actualiteitenzender wordt de vol
gende stap.
Inmiddels bedraagt de netto-jaaromzet
van de ANWB ruim 750 miljoen gulden. En
nog is de groei er niet uit. De ANWB wil
meer: meer produkten en diensten aanbie
den, meer nationaal en internationaal sa
menwerken, zoals met de VW-kantoren bij
voorbeeld, maar vooral meer leden. De dertig
miljoen gulden kostende nieuwbouw bij het
hoofdkantoor loopt op al deze zaken vooruit.
Het pand is zo groot, dat er voorlopig nog
wat ruimten verhuurd moeten worden.
Niemand stoort zich overigens aan de ex
pansiedrift. De Consumentenbond heeft zich
slechts één keer echt kwaad gemaakt op de
ANWB en dat was toen de leden ongevraagd
een creditcard in de bus kregen. Het was een
handig extraatje bij de Reis- en Kredietbrief,
zo verklaarde de ANWB onschuldig. Waarop
het protest al gauw verstomde en de gebrui
kers van de Reis- en Kredietbrief de kaart dus
nog steeds ongevraagd toegestuurd krijgen.
Tegengas
De ENWB, tegenwoordig de Fietsersbond
ENFB, die het waagde zich op te richten om
dat de ANWB te veel belang hechtte aan de
auto, kreeg onmiddellijk een proces aan de
broek. De ANWB dwong eerst met succes een
naamswijziging af en begon later, op het mo
ment dat de ENFB aan belang won in Neder
land, samen te werken. Bij de ENFB over
heerst tegenwoordig in ieder geval de indruk,
dat er naar hem geluisterd wordt. De Kring
van Verontruste ANWB'ers is eveneens weer
in ruste. De tijd dat honderden 'verontrusten'
de provinciale ledenvergaderingen verstoor
den, omdat de ANWB te weinig belangstel
ling toonde voor het milieu, is voorbij. Niet
alleen omdat trouwe ANWB'ers, inclusief het
personeel, massaal naar die vergaderingen
kwamen om tegengas te geven, maar ook
omdat de ANWB hun eisen enigszins heeft
De ANWB biedt een enorm assortiment aan folders, brochures en kaarten
ingewilligd en meer aandacht aan het milieu
is gaan besteden.
De ANWB houdt echter niet op bij het die
nen van de individuele leden. De ANWB ver
tegenwoordigt ook hun gemeenschappelijk
belang. Verkeer en vervoer, de mobiliteit, is
daarbij aandachtspunt nummer één. Voor
die belangenbehartiging heeft de ANWB een
speciale afdeling opgezet, waar veertig men
sen een dagtaak hebben aan het contact met
de overheid, het meedenken en meewerken
met de overheid. Of het nu gaat om een brief
naar de kamerfracties over de rijksbegroting,
of het zitting nemen in een landinrichtings
commissie om de aanleg van ruiterpaden
door te drukken, niets is de ANWB teveel. Zo
dra ergens een plan wordt gelanceerd dat
niet in het belang van de leden is, bestookt
de ANWB de bedenkers onmiddellijk met
brieven, gesprekken, onderzoeken, rappor
ten, conceptvoorstellen, alternatieven,
rechtszaken, advertenties, of campagnes. Al
dan niet in samenwerking met andere
(belangen)organisaties.
Broeikasprobleem
De ANWB is kind aan huis bij diverse minis
teries, vooral bij de departementen van ver
keer en waterstaat en van landbouw, natuur
beheer en visserij. De bond wordt daarom
vaak al vroeg bij allerlei plannenmakerij be
trokken, zit bij voorbeeld al in een ambtelijke
werkgroep, voordat er een wetsontwerp op
tafel ligt. De ANWB vraagt daar niet om, de
ANWB wórdt ervoor gevraagd. Ook door tal
loze provincies en gemeenten. Omdat amb
tenaren en politici het contact met de 'gewo
ne burgers' verloren hebben en de ANWB
volgens diezelfde politici en ambtenaren
niet. De bond houdt dat beeld dan ook van
harte in stand. Is juist uitermate trots op het
contact met de achterban. Hoofddirecteur
P.A. Nouwen besteedt zelf iedere week een
paar avonden aan telefoneren met leden of
het beantwoorden van hun brieven.
Bij zó veel contact met de overheid blijft
het natuurlijk niet bij eenrichtingsverkeer.
Het ministerie van economische zaken heeft
de ANWB in 1992 subsidie toegezegd voor
het opzetten van nieuwe toeristische auto
routes. Het ministerie van buitenlandse za
ken verzocht in datzelfde jaar de ANWB ad
vies uit te brengen aan Kenya Wildlife Service
over het plaatsen van informatiepanelen in
de nationale parken langs de kust. Ook is de
ANWB gevraagd in vijf van de-zeven perma
nente overlegorganen van het ministerie van
verkeer en waterstaat zitting te nemen. En
dat zijn: verkeersinfrastructuur, waterbeheer
en Noordzee-aangelegenheden, verkeersvei
ligheid, personenvervoer en oppervlakte
delfstoffen. En wie kan dat weigeren? In ieder
geval niet de ANWB.
Wordt de ANWB om een mening gevraagd,
dan wordt die in de meeste gevallen direct
gegeven. De visies, standpunten en com
mentaren van de ANWB zijn zo op te zoeken
in de zestig pagina's tellende bijbel voor in
tern gebruik: de standpuntenbundel. Zo
vindt de ANWB dat „een zekere mate van fi
levorming op de hoofdwegen acceptabel is."
Maar de bond wil dat het onderzoek naar het
broeikasprobleem „onverminderd wordt
voortgezet" en dat „de vervuiler betaalt" bij
milieuperikelen. De bundel maakt duidelijk
dat de ANWB zich niet alleen druk maakt
over de manier waarop hun leden zich voort
bewegen. Voor de bond telt ook de lucht die
ze inademen, het water dat ze drinken en het
water waarin ze zwemmen. De zorg voor de
leden is grenzeloos, zo blijkt bij voorbeeld uit
het standpunt over de kwaliteit van het op
pervlaktewater. „De ANWB pleit ervoor dat
de Europese Gemeenschap er bij de lidstaten
cees zorn/npa
op aandringt de desinfectie van gezuiverd af
valwater met chloorbleekloog te verbieden
en te vervangen door een desinfectie die ook
de entero-virussen doodt of inactiveert."
Tsja.
Lange historie
Hoe heeft het ooit zover kunnen komen? De
Koninklijke Nederlandse Toeristenbond
ANWB heeft een lange historie van belangen
behartiging achter de rug. De bemoeienis
van de bond met de toestand van de wegen
begon al in 1889, toen een 'Propaganda
Commissie voor Wegenverbetering' in het le
ven werd geroepen. Op het programma ston
den de aanleg van fietspaden, het afkopen
van tolrechten en het plaatsen van waarschu
wingsborden op de hobbelige wegen. De
ANWB was in die tijd, ook al waren er inmid
dels een paar automobielen op de wegen ge
signaleerd, uitsluitend een bond voor een
paar honderd fietsers, toen nog vélocipèdis-
ten geheten.
Eigenlijk is het niet meer dan een logische
ontwikkeling voor een club die in 112 jaar is
uitgegroeid van sportief fietsgezelschap tot
een vereniging voor mobiliteit, reageert
hoofddirecteur Nouwen op de vraag of de
ANWB niet wat te ver gaat? „De ANWB is een
vereniging waar je lid van wordt als je je be
weegt. als je ergens naar toe gaat. De moei
lijkheid voor de ANWB in zijn huidige om
vang is dat de associaties die men aan de
ANWB geeft ook inhouden dat wij door alle
leden benaderd worden om voor alles op te
komen. Werkelijk voor alles. Men verwacht
heel veel van ons op allerlei maatschappelij
ke terreinen." jaarlijks krijgt de bond 700.000
telefoontjes van leden die informatie willen
hebben. „Je kunt het zo gek niet bedenken of
men wil het weten. Het liefst meteen." Maar
naast een individueel belang, bestaat er ook
nog zoiets als een collectief be
lang, vindt Nouwen.
Persoonlijk heeft de directeur
enorm bijgedragen aan de rol die
de ANWB in de Nederlandse sa
menleving vervult. „Zijn pech is
dat een dag maar 24 uur heeft. Er
is niemand die zoveel uren
maakt als hij. Hij kent iedereen
en als het nodig is, belt en praat
hij ook met iedereen. Hij woont
schuin achter premier Lubbers
en ze spreken elkaar over de heg.
Voor de ANWB is hij een uitste
kend pleitbezorger, een super pr-
man. Echt onvermoeibaar en dol
op de televisiecamera natuurlijk.
Als hij ergens in Groningen een
rood lampje ziet branden, rijdt
hij er naar toe. Ik heb nog nooit
zo'n actieve directeur meege
maakt", vertelt een ANWB'er die
veel bewondering heeft voor de
baas, maar toch niet met naam
foto»pr en toenaam genoemd wil wor
den.
De aanpak van de lobby is niet
moeilijk, glimlacht de hoofddirecteur. De
ANWB wordt ontzettend veel gevraagd, be
nadrukt hij. F.n niet alleen voor ambtelijke
werkgroepen bij de voorbereiding van beleid
of voor een groepsgesprek bij de ministers.
„We zijn ook regelmatig op het Binnenhof bij
de politieke partijen die ons horen om onze
visie. We zijn zelf geen partij, we zijn a-poli-
tiek. En als we met de politiek praten, ge
beurt dat voor de deur en niet in het duister
der pilaren. Integendeel. Het karakter van
onze lobby is heel open. Van macht is bij de
ANWB geen sprake, dat pretenderen we ook
niet. We pretenderen alleen dat wij gevraagd
en ongevraagd in het belang van onze leden
onze kennis en kunde aanwenden om ko
mende wetsontwerpen, opkomende gedach
ten en beleidsideeën te beïnvloeden."
Nooit zal de ANWB hardop roepen wat er
allemaal bereikt is met het lobbywerk. En
niet alleen, omdat het resultaat moeilijk te
meten is. „Het is gewoon onze stijl niet. We
willen hooguit verstandige invloed hebben.
Invloed op de leden als we achter het beleid
gaan staan. En invloed op overheid, gemeen
te en provincie, waterschappen en Brussel,
waar we ook zittingen van het parlement vol
gen en een bureau hebben." De ANWB is te
groot voor actievoeren, zegt Nouwen. Daar
hebben de leden ook geen machtiging voor
afgegeven. „Ik spreek niet over macht, ik
spreek ook niet over actie. Ik spreek over in
vloed. Men ervaart ons niet als actiegroep.
Wij dragen bij met rede en kennis. Dat is de
reden, denk ik, waarom wij overmatig veel
gevraagd worden onze visie eens te geven.
We dringen onszelf niet op de voorgrond.
Men benadert ons gewoon van alle kanten.
Niet pochen
Het persoonlijk contact dat Nouwen regel
matig heeft met de bewindslieden, of dat nu
telefonisch is of via vergaderingen, recepties,
lunches of openingen, behoort ook tot het
lobbywerk. „Als wij naar buiten treden, wil
len de ministers of de kamerleden wel graag
dat de hoogstverantwoordelijke van de
ANWB komt. En dat hij laat merken welke
prioriteit iets heeft. Wie de mening uit, geeft
namelijk ook het belang aan. Verder hou ik er
persoonlijk wel van om me er erg in te ver
diepen. Het unieke van de ANWB is niet het
grote bedrijf. Het is juist het uitoefenen van
het bedrijf vanuit een maatschappelijke, poli
tiek ongebonden, visie.* Een bedrijf dat op
deelterreinen denkt: wat is goed voor Neder
land. Wat kunnen wij ertoe bijdragen, wat
ook nog eens goed voor de leden is.
De belangenbehartiging levert de ANWB fi
nancieel gezien niets op. Er worden echt
geen acties of campagnes verzonnen om er
met voorbedachte rade rijker van te worden.
„Wij doen het voor de leden, niet voor het
geld", klinkt het heel beslist. De afdeling be
langenbehartiging wordt betaald uit de con
tributie van de leden. De commerciële afdr-
lingen, zoals de verzekeringen, het reisbu
reau en de uitgeverij, moeten zichzelf zien te
bedruipen. De ANWB is als belangenbeharti
ger evenmin uit op directe resultaten. „Ik zal
niet pochen op resultaat. Ik zal niet pochen
op: wij hebben macht. Maar ik denk dat we
meer invloed hebben dan mensen denken.
Het grappige van invloed is, dat je alleen in
vloed hebt als je je daar niet op laat voor
staan. Maar ik beweer wel dat een hoop din
gen in een richting zijn gelopen die wij mede
hebben bepaald."