Kabul is veranderd in slagveld en kerkhof
Middeleeuws verraad in Afghanistan
Mevrouw Kok vindt 4 miljard in nachtkastje!
Feiten &Meningen
v f
WOENSDAG 12 JANUARI 1994152
ROTTERDAM PIM FORTUYN
MEDEWERKER
Op een regenachtige januari-morgen was
mevrouw Kok vroeg uit de veren. Zij wek
te haar man Wim met een kopje thee.
Trok de lade van het tussen beide bedden
opgestelde nachtkastje open en wat vond
zij daar? Juist ja, 4 miljard gulden. Die dag
kon voor Wim niet meer stuk.
Den Daag verstaat steeds geperfectioneer-
der de kunst om niets meer te laten zijn
wat het is. De allerbedrevenste in deze
kunst is natuurlijk onze grote roerganger
Lubbers, maar door de lange duur van
zijn bewind zijn velen bij hem in de leer
geweest. Zijn gedoodverfde opvolger
Brinkman wil die kunst maar niet ver
staan, maar vice-premier en minister van
Financiën alsmede de leider van de Partij
van de Arbeid Wim Kok is een snelle leer
ling geweest.
De minister van Financiën heeft voortdu
rend de mond vol over lastenverlaging.
Dat is nodig om de economie te stimule
ren en zodoende toename van de werke
loosheid te vertragen. Helemaal mee eens.
Maar wat ervaart de burger? Telkens weer
lastenverzwaring volgens het bekende so
cialistische principe van de sterkste
schouders en de zwaarste lasten. Het
autootje pesten heeft onder het kabinet
Lubbers-Kok een niet gekend hoogtepunt
bereikt. De accijns op autobrandstof is
met zo'n 13 cent per liter toegenomen. De
oliemaatschappijen voelen zich hierdoor
gestimuleerd om de verlagingen van de
olieprijs op de wereldmarkt maar niet
door te geven aan de Nederlandse auto
mobilist.
Partijgenoot Simons gooit nu allerlei min
der belangrijke medicijnen uit het zieken
fondspakket. Dat is op zichzelf niet erg als
daar een lastenverlichting tegenover zou
staan. Niets is echter minder waar. De bij
standsmoeder merkt dat onmiddellijk
wanneer haar kinderen ziek zijn. Een
hoestdrankje kost nu zo'n 15 gulden en
een slijmoplosser een gulden of 14. Dat
wordt dus weer terug naar het water met
zout en die vreselijke levertraan.
De accijnsverhoging voor autobrandstof
heet nodig te zijn voor het milieu en moet
ons stimuleren de auto wat vaker te laten
staan. Hier zullen de sterke schouders
zich overigens weinig van aantrekken en
dit gewoon afschrijven van de winst van
hun B.V.'s De zwakke schouders kunnen
echter niets afschrijven dus zullen vaker
de fiets of de benenwagen moeten nemen.
Wat het milieu er beter op wordt is de
burger nog nooit duidelijk gemaakt. De
belasting van het milieu door de auto is
marginaal en het geld dat in de schatkist
vloeit, wordt niet geoormerkt voor het be
strijden van de milieuvervuiling. Het be
hoort gewoon tot de algemene middelen
en de controle die we daar over hebben is
in de loop der tijd wel erg algemeen ge
worden.
En dan is daar die 4 miljard uit het nacht
kastje van de familie Kok. Van tweëen één,
of Kok is een hele slechte boekhouder of
hij belazert de kluit met het oog op de
aanstaande verkiezingen. Je kunt er best
een miljard gulden naast zitten met je ra
ming van de belastinginkomsten, maar 4
miljard is bar en boos. Die gaat het kabi
net straks op een goed gekozen moment
lekker verdelen, opdat de verkiezingsuit
slag ten gunste van CDA en PvdA kan wor- st
den beïnvloed. 'E
Ik geloof niet dat de gemiddelde kiezer st
daar in stinkt. En bedenk u wel beste kie
zer: het is een sigaar uit eigen doos. We rs
krijgen iets terug dat eerst van ons is ge- bi
heven. Daarna beslissen de dames en he- jc
ren van CDA en PvdA aan wie van ons het n
wordt teruggegeven. Kortom een weerzin- rc
wekkende vertoning, die door de opposi- D
tie terecht aan de kaak wordt gesteld. ji
V
ja
Afghanistan:
geen einde aan
burgeroorlog
AMSTERDAM MARC BIENEMANN
Vanaf Nieuwjaarsdag is in Af
ghanistan de sluimerende bur
geroorlog weer in volle hevig
heid losgebarsten. De afgelo
pen dagen zijn honderden do
den gevallen en meer dan
4.000 mensen gewond geraakt.
Een het afgelopen weekeinde
door bemiddeling van de Vere
nigde Naties tot stand geko-
nen staakt-het-vuren werd
naandag direct geschonden.
Bij de strijd staat president
Rabbani met zijn aanhang te
genover premier Hekmatyar
en zijn troepen. Tot nu t<
kreeg de president, die zich r
zijn aantreden nooit buiten de
hoofdstad Kabul heeft bege
ven, in de strijd tegen zijn riva
len steun van de voormalige
communist en Oezbeekse
krijgsheer Rashid Dostum. De
ze heeft zich sinds kort echter
aangesloten bij de moslim
fundamentalist Hekmatyar,
die zich op zijn beurt nog nooit
in Kabul heeft vertoond. Op de
achtergrond spelen ook oud
president Najibuilah en minis
ter van defensie Massoed een
rol.
Voor buitenstaanders is de
toestand in Afghanistan bij
zonder verwarrend. Op deze
plek een schets van de situatie
in het al meer dan vijftien jaar
door burgeroorlog verscheur
de land.
Chronologie
Afghaanse
burgeroorlog
AMSTERDAM
De belangrijkste gebeurtenissen
uit de Afghaanse burgeroorlog
op een rijtje.
1978: De communistische De
mocratische Volkpartij van Af
ghanistan (PDPA) brengt in
april met een staatsgreep de re
gering van de toenmalige pre
mier Daoed ten val. De radicale
hervormingen brengen de eer
ste vluchtelingenstroom op
gang.
1979: Sovjet-tanks rollen op 27
december Afghanistan binnen.
De volgende dag wordt oud
premier Babrak Karmal als
staatshoofd geïnstalleerd. Hij
volgt de die dag vermoorde Ha-
fezzullah Amin op.
1980-1986: Hevige gevechten
tussen het Afghaanse verzet, de
mujahedienen de troepen van
Najibuilah en de Russische be
zetters. De gevechten leveren
geen winnaars op, wel duizen
den doden. Twee miljoen Af-
ghanen wijken uit naar buur
land Pakistan, waar het verzet
Gewikkeld in een dunne
wollen deken vervloekt
Zarmina het Afghaanse be
wind, de Verenigde Naties,
Pakistan en de afwezige
hulpinstanties terwijl de
tranen over haar wangen
stromen. „Waar zijn de de
kens? Waar is het voedsel
dat naar ons zou worden
gezonden?", vraagt ze, ter
wijl ze ineengedoken op
een besneeuwde stoeprand
zit in Jalalabad in het oos
ten van Afghanistan.
JALALABAD RAHIMULLAH YUSUFZAI
De stad is overspoeld met
vluchtelingen uit de 70 kilome
ter westwaarts gelegen stad Ka-
bul, die al een week lang in de
greep is van hevige gevechten
tussen verschillende facties.
Zarmina, die net als vele andere
Afghanen enkel haar voornaam
gebruikt, vluchtte de hoofdstad
uit tijdens het staakt-het-vuren
dat maandagochtend werd ver
broken.
Ze beschuldigt het Afghaanse
leiderschap ervan welbewust de
burgerbevolking uit te roeien en
verwijt de rest van de wereld
zich te hebben afgewend. Ze
ontvluchtte Kabul met haar zes
kinderen terwijl haar echtge
noot achterbleef om hun huisje
te bewaken. Bij de bloedigste
gevechten sinds de moslim-op
standelingen in 1992 de com
munisten verjoegen zijn ten
minste 4.000 gewonden geval
len en naar schatting honder
den mensen gedood.
Op Nieuwjaarsdag begonnen
Het oplaaien van het geweld in
de foto worden vluchtelingen ii
en rond de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft duizenden Afghanen doen besluiten uit te wijken n
i de grensplaats Torkham ondervraagd door de Pakistaanse grenspolitie.
premier Gulbuddin Hekmatyar
en zijn bondgenoot, de machti
ge Oezbeekse krijgsheer Rashid
Dostam, een bloedig offensief
tegen president Buranuddin
Rabbani. Diens soldaten heb
ben echter nog steeds de be
langrijkste regeringsgebouwen
en strategische militaire plaat
sen in handen, hoewel Hekma
tyar beweert dat hij het rege
ringsleger ernstige verliezen
heeft toegebracht.
Vluchtelingen uit Kabul zeggen
dat de enige echte verliezers de
burgers zijn, die uit hun huizen
verjaagd zijn en dagenlang in
kelders hebben moeten overle
ven met kleine hoeveelheden
voedsel. Volgens Pakistaanse re
geringsfunctionarissen zijn zon
dag 9.000 vluchtelingen in
Pakistan gearriveerd. Maandag
zouden er nog enkele duizen
den vluchtelingen het land zijn
binnengekomen.
De hoogste Afghaanse leiders
blijven in Afghanistan, maar an
dere politieke leiders en diplo
maten vluchten naar Pakistan.
Een van hen is onderminister
van buitenlandse zaken Hamid
Karzai. Hij zei dat Rabbani's
troepen hadden geprobeerd
hem te ontvoeren. „Ik kan niet
langer daar blijven wonen", zei
Karzai, die niet verklaarde waar
om de regering-Rabbani hem
zou hebben willen ontvoeren.
Iedere dag rijdt Abdul Sattar in
een gammele bus van Peshawar
in Pakistan via de Khyber Pas
naar de grensplaats Torkham in
de hoop dat hij iets te horen
krijgt over familieleden die zijn
achtergebleven in Kabul. Zij
hadden beloofd om te vluchten
zodra de gevechten enigszins
geluwd waren, maar hij heeft
niks van hen vernomen. „Ik
weet niet of ze leven of dood
zijn", zei hij.
Abdul Wakil, die naar Pakistan
vluchtte tijdens het communis
tische regime, is na terugkeer in
zijn vaderland opnieuw ge
vlucht, nu voor zijn moslim
broeders. „Kabul is veranderd'
in een slagveld en een kerkhof',
zegt hij verbitterd. „Er is niets
anders meer."
Veel Afghanen beschuldigen
Pakistan, Washington en Saudi-
Arabië ervan militaire en huma
nitaire hulp te geven aan de
moslim-opstandelingen. Ze
zeggen dat het geld uit deze
landen wordt gebruikt om men
sen als Hekmatyar en Rabbani
te steunen die het anders niet
zouden redden als nationale lei
ders. „Jullie buitenlanders heb
ben bijgedragen aan de rotzooi
die Afghanistan nu is", klaagt
een vrouw die weigert haar
naam te noemen. „Praten met
buitenlanders zal mij of het Af
ghaanse volk niet helpen",
voegt ze er aan toe.
Rashid Dostam (39)
Deze Oezbeekse bevelheb
ber was steunpilaar van Na
jibuilah, maar sloot in een
latere fase van de verzets
strijd een pact met Mas
soed, waardoor Najibuilah
ten val kwam. Dostam werd
de grote man achter presi
dent Rabbani, die hij twaalf
dagen geleden opeens aan
viel als steunpilaar van pre
mier Hekmatyar.
Gulbuddin Hekmatyar (43)
Leider van de moslim-funda
mentalistische partij Hezb-i-Is-
lami. Hij is de enige soenniti
sche leider die in april 1992 bui
ten de interim-regering bleef en
trekt sindsdien ten strijde tegen
president Rabbani, daarbij ge
steund door Dostam. Onder de
Pathaanse bevolkingsgroep is
Hekmatyar geliefd.
ARCHIEFFOTO AFF
Buranuddin Rabbani (52)
De Tadzjiek Rabbani is de tweede vérzetsleider die na het verdrij
ven van de Sovjets volgens een rouleersysteem in de zomer van
1992 president werd. In december 1992 wist Rabanni volgens
zijn tegenstanders door omkoping en fraude zijn ambtstermijn
met twee jaar te verlengen.
ARCHIEFFOTO AFP
n Abdul Momin,
de legergeneraal die krijgsheer
is geworden en vorige week bij
een helikopterongeluk in het
noorden van Afghanistan om
het leven kwam, demonstreert
waarom het niet waarschijnlijk
is dat er spoedig vrede zal zijn
in het land.
Ooit diende generaal Momin
het communistische regime van
president Najibuilah. Zijn 70ste
Brigade hielp mee om Mazar-i-
Sharif, de belangrijkste stad in
het noorden, voor de regering
zeker te stellen. Toen de gene
raal samen met de meedogen
loze Oezbeekse militie van
commandant Abdul Rashid
Dostam overliep naar de muja
hedien, was dat het begin van
de gebeurtenissen die leidden
tot de val van Najibuilah 20
maanden geleden. De beslis
sende slag was destijds de inna
me van het vliegveld van Kabul
door generaal Dostams Oezbe-
ken. Hun steunpunt in de
hoofdstad hinderde de opeen
volgende mujahedin-regerin-
gen, maar tot voor kort konden
r weinig aan doen. De hui
dige president Burhanuddin
Rabbani heeft gestaag zijn te
genstanders afgekocht en zag
kans generaal Dostam te ver
zwakken door zijn belangrijkste
bondgenoot over te halen voor
de tweede keer over te lopen.
Toen het ongemakkelijke bond
genootschap in Kabul uiteinde
lijk op Nieuwjaarsdag tijdens
een bloedbad uiteenviel, deed
generaal Momin mee aan rege
ringszijde. Door zijn varras-
singsaanval op de strijdkrachten
van generaal Dostam in Mazar-
i-Sharif werd het voor de Oez
beekse militie onmogelijk stand
te houden op het vliegveld van
Kabul.
Generaal Momin heeft wat hem
ook als beloning is beloofd, niet
meer kunnen innen, maar zelfs
zijn opportunisme verbleekt bij
dat van de leider van de extre
me Hezb-i-Islami, Gulbuddin
Hekmatyar, die maandenlang
raketten en bommen op Kabul
heeft afgevuurd na zijn eis dat
de Oezbeekse militie de stad
zou verlaten, en die hen nu met
zijn strijdmacht steunt. Het
vooruitzicht van een bondge-
nootschp tussen Hekmatyar en
Dostam heeft andere facties ii
de richting van de regering ge
dreven en de hergroepering van
strijdkrachten heeft de gevech
ten verspreid.
Zo'n 10.000 mensen zijn in de
hoofdstad omgekomen sinds de
overname door mujahedien in
april 1992, maar de laatste bot
singen waren de bloedigste van
allemaal, met naar wordt aan
genomen honderden doden in
Kabul en Mazar-i-Sharif in de
eerste 6 dagen van het jaar. Aan
beide zijden zijn vliegtuigen ge
bruikt om eikaars posities in de
hoofdstad te bombarderen, en
gevechten aan de rand van de
stad verhinderden dat veel in
woners konden vluchten.
De Oezbeken hebben zich te
ruggetrokken in het oude fort
Bala Hissar, terwijl de regering
het opnieuw ingenomen vlieg
veld gebruikt in een poging hen
eruit te bombarderen. „Er zijn
slechts 3.000 tot 4.000 Oezbeek
se militieleden, maarzij zijn zo
zwaarbewapend dat zij een
groot deel van Kabul met zich
mee kunnen sleuren als iemand
probeert een frontale aanval in
te zetten", aldus een hulpverle-
„Wat deze uitbarsting erger
maakt dan de andere in de afge
lopen 20 maanden", voegt hij
eraan toe, „is dat er voor het
eerst zwaar wordt gevochten in
de straten in het centrum van
Kabul, en er ook botsingen
plaatsvinden in Mazar-i-Sharif,
dat daarvan tot nu toe ver
schoond was gebleven."
De laatste opschudding in Af
ghanistan komt voort uit gene
raal Dostams toenemende on
vrede met president Rabbani en
zijn belangrijkste militaire com
mandant, Ahmed Sjah Mas
soed, beiden Tadzjieken. De
Oezbeekse leider zou hebben
geklaagd dat zij de regering uit
sluitend ten voordele van hun
eigen gemeenschap leiden.
Voor één keer lijken de etnische
scheidingslijnen echter een be
teugelende werking te hebben:
Hekmatyar, de machtigste mili
taire leider onder de Pasthanen,
de grootste groepering, zou zijn
onverdeelde steun aan de Oez
beekse strijders onthouden. De
noordelijke alliantie die tot nu
toe de Pasthanen van de macht
heeft uitgesloten valt uit elkaar,
en het komt de leider van Hezb-
i- Islami beter uit af te wachten
waar hij de meeste voordelen
kan behalen.
De vooruitzichten voor de ge
wone Afghanen zouden nauwe
lijks slechter kunnen. Miljoenen
van hen zijn al van huis en
haard verdreven. De inflatie is
op hol geslagen en de regering
heeft de waarde van de munt
gehalveerd door voortdurend
meer bankbiljetten te bestellen
in Rusland om haar bondgeno
ten te betalen.
Rabbani en zijn aanhangers
proberen de strijd af te schilde
ren als een tegen onverbeterlij
ke communisten, maar Afgha
nistan is nu gezonken tot een
dodelijke combinatie van mid
deleeuws verraad en moderne
wapens. Velen wensen waar
schijnlijk dat Najibuilah, van
wie wordt aangenomen dat hij
zich nog steeds in het gebouw
van de Verenigde Naties in Ka-
bul bevindt waar hij 20 maan
den geleden zijn toevlucht heeft
gezocht, aan de macht was ge
bleven.
VERTALING: LUUTJE
probeert zich te organiseren.
Najibuilah wordt op 4 mei op
volger van Karmal.
1988: De eerste Sovjet-troepen
vertrekken in mei uit Afghanis-
1989: De laatste Sovjet-militai
ren verlaten op 15 februari Af
ghanistan. Het Afghaanse verzet
is verwikkeld in hevige onder
linge gevechten. Najibuilah pro
fiteert hiervan en blijft in Kabul
aan de macht.
1989-1992: De druk op de rege
ring Najibuilah neemt met de
dag toe. De Afghaanse hoofd
stad wordt regelmatig met zwa
re raketten bestookt. Op 17 april
1992 wordt de vluchtende Naji
builah op het vliegveld van Ka-
bul door het verzet gearres
teerd. De mujahedien vormen
een interim-regering: Buranud
din Rabbani wordt president en
Gulbuddin Hekmatyar premier.
AFGHANISTAN
Het Centraalaziatische Afgha
nistan telt officieel 15 miljoen
inwoners. Geschat wordt dat in
totaal nog steeds 3,5 miljoen Af
ghanen op de vlucht voor de
oorlog in hun land zich in de
buurlanden Iran en Pakistan
bevinden. De bevolking van Af
ghanistan wordt gevormd door
verschillende, elkaar bestrijden
de, bevolkingsgroepen: Patha
nen, Tadzjieken, Oezbeken, shi-
'iten en Turkmenen.
De Pathanen zijn de grootste
groep. Zij wonen voornamelijk
in het zuiden en het westen van
Afghanistan. De Oezbeken le
ven in Midden- en Noord-Af-
ghanistan. De opstandige gene
raal Dostam heeft in de Noord-
afghaanse stad Mazar-i- Sharif
zijn hoofdkwartier.
De oppervlakte van de geheel
door land omsloten bergachtige
staat is 647.000 vierkante kilo
meter zo'n 16 keer zo groot
als Nederland. Dé hoofdstad is
Kabul.
1994: De gevechten die op
Nieuwjaarsdag uitbreken zijn
de hevigste sinds 20 maanden.
Inzet van de gevechten, tussen
aan de ene kant president Rab
bani en zijn vroegere bondge
noot generaal Rashid Dostam
aan de andere kant, is de her
verdeling van de macht.
Dostam wordt in zijn strijd bij
gestaan door Rabbani's aartsvij
and Hekmatyar.
i V\ Kirgizië
Oezbekistan y -y
Tadzjikistan
/Ma2ar-i-Sharif
Afghanistan
KandaharQ
Mohammed Najibuilah
Oud-president van Afghanistan, door de toenmalige
Sovjetunie in 1986 in het zadel geholpen. Als opvol
ger van Babrak Karmal werd hij tevens secretaris-ge
neraal van de communistische partij. Na een jaren
lange strijd en het vertrek van de Russen in april
1992 werd hij door de mujahedien verslagen. Hij
houdt zich schuil in een VN-gebouw in Kabul.
ARCHIEFFOTO AFP
Ahmed Sjah Massoed (32)
Tadzjiek en legendarische leider van de mud- ]V
jahedien die in april 1992 minister van defen
sie werd. Het is de steun van Massoed die j
maakt dat Rabanni nog steeds president is.
Hij staat aan het hoofd van de partij Jamiat-i-
Islami. Massoed is heer en meester in de 100
kilometer lange Pansjir-vallei.
ARCHIEFFOTO AFl v
