Vrije tijd
Bij de tijd
Le Bowl
Drie in een
Wijnbar
Fantasie
Ultra punch: borduren met diepte
CV-radiator kan
ook mooi zijn
MDF-plaat nu ook
formaldehyde-vrij
ZATERDAG 8 JANUARI 1994
REDACTIE HENRIETTE V
NIEUWE CD'S
POP/POPULAIR
The Grandmothers Dreams on
long play IRS/Muffin Records
De kadaverdiscipline die de on
langs overleden Frank Zappa
predikte, leidde tot de breuk
met tal van zijn medewerkers.
Toch hebben velen nooit echt
overtuigend kunnen breken
met hun Zappa-verleden. De
man zelf mag dan een dicta-
tortje zijn geweest, van zijn op
vattingen, muziek en uitstraling
plukken ze nog altijd de vruch
ten.
Drummer Jimmy Carl Black is
een mooi voorbeeld. Hoewel hij
Zappa's bloed wel kan drinken,
heet zijn band nog altijd The
Grandmothers, een voor de
hand liggende maar toch grap
pige verwijzing naar The Mo
thers. Dat was de naam van
Zappa's eerste groepen, waar
van Black deel uitmaakte.
Black was met zijn band in Ne
derland, enkele dagen na Zap
pa's overlijden. Het optreden
verried zijn verdriet en in stand
gebleven bewondering. Op
Dreams on long play is het niet
veel anders. Op het eerste num
mer wordt volgens goed Zappa-
gebruik wild geboerd door de
microfoon. Mallotige koortjes
met heel hoge stemmetjes, pro
vocerende teksten, songtitels als
Manila Gorilla en Who dicked
who over, de gitaar-escapades
van Roland St. Germain en de
langgerekte instrumentale pas
sages, het is allemaal Zappa en
nog eens Zappa.
Twee nummers wijken af: Trail
of tears en The great white buf
falo. Beide bevatten veel folk-
elementen, beide handelen over
indianenleed.
Steely Dan Citizin MCA
MCA maakt z'n releasepolitiek
volstrekt ongeloofwaardig met
deze box met vier CD's, waarop
zo'n vijf uur weldadige hippie-
jazz van het heropgerichte
Steely Dan is gezet. Citizin ver
schijnt namelijk enkele weken
na Greatest hits, bevat alle zes
tien nummers van Greatest Hits
en maakt deze verzamelaar dus
volstrekt overbodig. Greatest
Hits stond trouwens ook al bol
van de doublures. Op twee
nummers na is deze CD name
lijk identiek aan A decade of
Steely Dan uit 1985. De verdedi
ging van MCA luidt, dat de
nummers van Greatest Hits digi
taal zijn herbewerkt in de studio
en dus beter klinken. Maar de
aanleiding voor het uitbrengen
van Greatest Hits was vooral de
nieuwe golf van Steely Dan-ma
nia die groepsleider Donald Fa-
gen met zijn solo-album Kama-
kiriad heeft teweeggebracht.
JAZZ
Anne LeBaron Quintet
Phantom Orchestra Ear-Ratio
nal/Solo Music.
Anne LeBaron is een Ameri
kaanse componiste/harpiste die
veel gebruik maakt van elektro
nica, maar tegelijkertijd ook ac
tief is in de zogeheten vrije ge
ïmproviseerde muziek. Deze
CD, haar eerste 'jazz'-album,
lijkt deels opgebouwd rond uit
geschreven thema's waarin veel
ruimte is gelaten voor groeps-
en solo-improvisaties. LeBaron
maakt veel gebruik van stiltes
en vele stukken hebben, kenne
lijk onder invloed van Oostazia-
tische muziek, een soort eb- en
vloedkarakter, waarin met veel
gevoel voor akoestische ruimte
schijnbaar toevallige climaxen
ontstaan. Een goed voorbeeld is
het spookachtige Bouquet of a
Phantom Orchestra waarin tel
kens wordt teruggekeerd naar
een plagerig marsje.
Als leden voor het kwintet koos
LeBaron musici die hier mis
schien niet zo bekend zijn,
maar in de nieuwe jazz ruim
schoots hun sporen hebben
verdiend, zoals Marcus Rojas
(tuba, Henry Threadgill, Charlie
Haden) of Gregg Bendian (slag
werk, Peter Brötzmann). De
muziek van het kwintet is dank
zij de bezetting (verder trompet
en gitaar) en instrumentale do
seringen heel luchtig van geluid,
en heeft een ongrijpbare char
me. die lange tijd rond blijft
dwalen in je hoofd.
Bennie Wallace 'The Old
Songs Audioquest/Dynamic
Brothers Music
Zoals de titel al impliceert,
brengt tenorsaxofonist Wallace
hier vooral oud en bekend ma
teriaal, op één stuk na allemaal
standards. Bennie Wallace keert
met deze CD terug naar zijn
eerste jaren als musicus, toen
hij de jazzkritiek verbaasde met
zijn onorthodoxe, krachtige
trio-interpretaties van oud jazz-
materiaal. In de meer dan tien
jaar sindsdien is zijn speelwijze
nauwelijks veranderd, hoewel
wel iets losser van uitvoering.
Nog steeds bezit hij die zware
en zwoele toon waarmee hij die
typische sprongen naar het
hoog maakt. Opvallend goed
doet hij het hier in langzame
stukken, zoals in Cole Porters
Love You dat hem op het lijf ge
schreven lijkt. Veel steun krijgt
hij hier van drummer Alvin
Queen, wiens bekkens bijzon
der fraai opgenomen zijn op de
ze audiofiele CD. Zeer aange
naam is ook de aanwezigheid
van Lou Levy wiens subtiele
pianospel helaas slechts enkele
te horen is.
KV
KLASSIEK
Larsson Förkladd gud, op. 24
Pastoralsvit, op. 19 Violin-
konsert, op. 42 Hillevi Martin-
pelto (sopraan), Hakan Hagegard
(bariton), Erland Josephson
(verteller), Arve Tellefsen (viool),
Zweeds Radio Symfonie Orkest
o.l.v. Esa-Pekka Salonen Sony
Wie luistert naar Förkladd gud
(God in vermomming), een lyri
sche suite voor sopraan, bari
ton, koor, orkest en verteller,
krijgt de indruk dat sinds Griegs
Peer Gyntde tijd heeft stilge
staan. De Zweedse componist
Lars-Erik Larsson (1908-1986)
schreef dit werk in 1940 nog he
lemaal in ouderwets roman-
tisch-melodieuze stijl, alsof er
geen Berg, Schönberg en We-
befn bestaan hadden, en de
Pastorale suite uit 1938 ademt
eveneens nog geheel en al die
sfeer. Het vioolconcert uit 1952,
het 'modernste' werk op deze
cd, met hier en daar zelfs een
vleugje Prokofjev, overtuigt het
minste, maar de uitvoeringen -
met uitmuntende solisten - zijn
over de gehele linie voortreffe
lijk en bewijzen vooral het hoge
niveau dat het Zweeds Radio
Symfonie Orkest onder Salonen
bereikt. (NKV-aanbieding tot 31
januari)
Berg - Sonate op. 1 (arr. Verbey).
Verbey - Duet, Inversie, Contrac
tie, Expulsie, Hommage - Diverse
solisten en ensembles, Koninklijk
Concertgebouw Orkest o.l.v. Ric-
cardo Chailly - Donemus.
Wat een verschil tussen Larsson
en zijn in 1959 geboren Neder
landse collega Theo Verbey.
Diens muzikale taal is veel vrijer
en grilliger, maar het kost niet
veel tijd om te constateren dat
zijn harmonieën altijd 'aange
naam' klinken. De tonaliteit
staat ook hier hoog in het vaan
del en dat blijkt niet alleen uit
eigen composities, die variëren
van Hommage (solofluit) via
Duet twee trompetten) en Con
tractie (fluit, basklarinet en pia
no) tot werken voor grotere en
sembles. Hoogtepunt van de cd
is het arrangement voor orkest
van de Sonate op. 1 van Alban
Berg. Een uitvoering onder
Chailly in het Concertgebouw
werd een openbaring en de cd
bevestigt die eerste indruk ten
volle.
DINGEN
Henriëtte van der Hoevf
Een kookwekker kan veel goede diensten bewijzen, niet alleen in de keuken. Coppia heeft z
Deze grappige wekkers kosten 34,95.
Meer informatie: 05730 - 57233.
Schaaltjes die overal voor te ge
bruiken zijn en die ook nog leuk
ogen noemt Brabantia 'Le
Bowl'. Steunend op drie bal
pootjes heeft het schaaltje iets
elegants. Het is hittebestendig
tot 70 graden en kost 25,-.
Meer informatie: 04909 - 82222.
i kleuren, die passen in het moderne
Dit wijnrek neemt genoegen met een bescheiden hoek
je in huis. Een wijnbar noemen ze het bij Inspiration,
omdat je het bovenblad van rotan kunt gebruiken om
wat glazen op te zetten of een glaasje in te schenken.
Prijs: 395,-.
Meer informatie: 01718 - 23334.
Drie technieken: boven- en onderwarmte,
hete lucht en grill maken dat je door
combinatie van mogelijkheden in deze
oven beschikt over acht manieren van bak
ken. De naam van deze elektronische Bau-
knecht inbouwoven is dan ook Octotherm.
De (bruto-advies)prijs:/ 2085,-
Zelfs van een WC-zitting is méér te maken. Voor liefhebbers van
Chesterfield bijvoorbeeld is er een model met kussenstructuur en
noppen op het deksel. Er zijn ook zittingen waarop heel creatiefis
gewerkt met spiegelglas. Op de foto een kleine greep uit de Tiger-
collectie, waarvan de prijzen lopen van 17,95 tot 269,-.
Meer informatie: 040 - 855455.
HOBBY
Ultra punch is een borduurtechniek die uit één
steeksoort bestaat: een met de hand gemaakte
stiksteek. Tijdens het borduren ontstaan lussen
die enigszins aan badstof doen denken. Ze zijn
variabel van lengte, waardoor een reliëf kan ont
staan. Maar het kan ook plat.
Je kunt een gepuncht werkstuk een ruimtelijk
effect geven. Zo'n werkstuk is een leuke wandde
coratie, maar er zijn nog andere toepassingsmo
gelijkheden. Bijvoorbeeld een afbeelding op een
kussen, een tas of kledingstukken die wel een vro
lijke noot kunnen gebruiken.
Met ultra punch-werk ziet er kunstig uit, terwijl
er eigenlijk geen kunst aan is. Het is een hobby
voor jong en oud. Een groot voordeel is dat de
materialen wasbaar zijn en de ultra punch-garens
kleurecht.
Voor dit werk is een speciale, in 12 verschillen
de diepten instelbare pen (naald) nodig. Hiermee
bepaal je de lengte van de lussen. Als je bijvoor
beeld een afbeelding van een gebaard persoon
(kabouter, Sinterklaas) wilt maken, gebruik je
voor de baard de langst mogelijke lussen.
Wie zelf een ontwerp kan schetsen, tekent het
met een strijkpatronenpotlood uit en strijkt het
met een lauwwarme bout op de achterkant van
de stof. Wie liever werkt met kant en klare strijk-
patronen kan-bij ultra punch kiezen uit meer dan
2500 patronen.
Uiteraard is voor deze hobby een (klein) aantal
materialen en gereedschappen onontbeerlijk:
strijkpatronen, potlood, strijkbout en -plank, stof
of een kledingstuk, borduurring, punchnaald en
punchgarens.
In garens is er volop keus, maar liefst 80 ver
schillende kleuren acryl, 24 kleuren metallicgaren
en andere soorten siergarens. Voor de naald zijn
losse inzetnaalden te koop en punchstoffen voor
de ondergrond zijn er ook in diverse kleuren. Ver
der zijn er startpakketten met opdruk en garens,
accessoires zoals lijm en pluisborstels en een dui
delijk instructieboek in het Nederlands.
Secuur
Een globale beschrijving van de techniek: span
het gedeelte van de stof waar het strijkpatroon op
zit in de borduurring. De kant van de stof waarop
wordt gewerkt (dus waarop het strijkpatroon is
afgebeeld) is de rug- of achterzijde. Aan deze kant
worden tijdens het borduren alleen een soort
stiksteekjes zichtbaar. De andere kant, waar het
borduurwerk zichtbaar wordt (de lusjes) is de
voorkant.
Begin met het instellen van de pen op de ge
wenste diepte. Trek daarna volgens de gebruiks
aanwijzing het garen door de pen. Vul eerst de
contourlijn in. Druk hiervoor de punt van de pen
steeds door de stof (de steken vlak naast elkaar)
en ga daama verder met het opvullen van de
vlakken in de gewenste kleuren. Verander tussen
tijds eventueel, waar dit nodig is, de steeklengte
van de naald.
Werk secuur. Door de lusjes dicht bij elkaar te
maken ontstaat een mooi vol en egaal geheel. Het
wollige effect kan nog worden versterkt door het
borduursel te 'pluisborstelen'. Hiervoor bestaat
een speciaal borsteltje met weerhaakjes. Deze
trekken de draadvezels los zodat zachte wollige
'haren' ontstaan. Dit is vooral leuk bij dierfiguren.
Hierbij is het belangrijk eerst de delen die gebor
steld moeten worden te borduren, en daarna pas
de overige delen van het patroon.
Meer informatie:08370-24927/14096.
-
Een trui versierd met ultra punch-werk.
DOE-HET-ZELF
Een CV-radiator kan ook
zijn. FOTO cPD
Verwarmingselementen waren in de begin
fase van de centrale verwarming logge ko
lossen. Ze transporteerden toen nog geen
verwarmd water, maar bloedhete stoom. En
dat was goed te merken aan hun neiging
om stof op hun oppervlak te verzamelen.
En ze waren vaak ook nog net zo heet als de
ouderwetse potkachel.
De plaatradiatoren, plat en vlak, die daama
verschenen, brachten een hele verbetering.
Onder vensterbanken of andere 'verstoken'
plekken gemonteerd vielen ze niet zo op.
Toch bleven veel mensen het een storend
element vinden, vooral in de woonkamer.
Daarom omkleedde men zo'n radiator met
een rooster.
De huidige trend is om de radiatoren zélf
een wat vriendelijker gezicht te geven.
Designradiatoren, die je niet hoeft te ver
bergen, maar het aankijken waard zijn. Fa
brikant Markad heeft het op markante wijze
aangepakt: de Focus Design Radiatoren,
met een uiterlijk van een rijzende zpn, of
een wassende maan en de Geometrie Frois-
sée, met een gekreukeld lijnenbeeld. Een
lust om naar te kijken, in zwart, wit. nikkel-
/chroom uitvoeringen of andere in het inte
rieur passende tinten.
De Focus radiatoren kunnen exemplaren
die na vele jaren trouwe dienst in- en uit
wendig bruin gaan roesten vervangen.
Maar een goede vondst van Markad is ook
de zelfstandige eenheid die, los van het CV-
circuit, als 'bijzet' op het stopcontact kan
worden aangesloten. Om een plekje waar
nog net even wat extra warmte nodig is zo
wel visueel als warmte-technisch een bij
drage te leveren tot een aangenaam woon-
en leefklimaat.
Voor meer informatie: Markad, Hapert, tel.
04977-81851.
MDF-plaat is behalve in de professionele
wereld ook door de doe-het-zelver verwel
komd als materiaal met vele toepassings
mogelijkheden. Een van de eerste MDF
(medium density fibreboard)-fabri kanten,
Medite of Europe, kwam al snel met uitvoe
ringen voor buiten, voor verwerking in het
interieur, brandvertragend en vochtbesten-
dig.
De jongste loot aan de stam is Medite ZF.
Bij de produktie hiervan wordt geen formal
dehyde als bindmiddel gebruikt. In de Vere
nigde Staten wordt Medite ZF daarom al
enige tijd toegepast in laboratoria, verpleeg-
en ziekenhuizen, kinderdagverblijven,
scholen, enzovoorts.
Medite ZF (ZF duidt op Zero (geen) Formal
dehyde) is een plaatprodukt dat van naald
houtvezels wordt gemaakt, gebonden met
synthetische harsen. De houtvezels bevat
ten van nature formaldehyde, een gas dat in
te hoge concentraties kwaiijke eigenschap
pen kan hebben, maar het eindprodukt is in.
dit opzicht gelijk aan natuurlijk hout. En het
vochtgehalte is aanzienlijker lager.
Het oppervlak van de plaat is spiegelglad en
geschikt voor afwerking met lak of verf. Bij
verlijming worden houtlijmen zonder foT
maldehyde-uitstoot aangeraden, en datzelf
de geldt voor lakken of laminaten.
Medite ZF laat zich, evenals de overige uit
voeringen, uitstekend in profiel frezen. Het
materiaal is te koop in platen van 1525 x
2745 mm en in dikten van 12, 15. 18, en 25
mm. Voor constructie-doeleinden buiten is
het niet geschikt.
Meer informatie: Medite of Europe, Linne,
tel. 04746-4444.
