Iedere krenking wordt gekoesterd en gewrokeif
Chinese jeugd gaat over op privé-onderwij s
Feiten &Meningen
Onrust over
opkomst van
Zjirinovski
-jA, IK KK) vm 6ÉK' L
PAT <5jeiP HÉB I*. n
\NONM6M fa*#- KM
VALS lor WN PE iuo'
DONDERDAG 6 JANUAR11994
De zege van Vladimir Zji
rinovski bij de Russische parle
mentsverkiezingen van vorige
maand heeft voor veel onrust
gezorgd in de omringende lan
den. De uitspraken van Zji
rinovski die hardop droomt
over het herstel van het Sovjet
imperium en inlijving van bij
voorbeeld de Baltische staten
en Finland zijn daaraan niet
vreemd.
De extreem-rechtste politicus
heeft inmiddels ook al voor
opschudding gezorgd in Bulga
rije, Polen en Roemenië, ter
wijl Duitsland hem een inreis
visum heeft geweigerd. Er be
staan banden tussen Duitse en
Oostenrijkse neonazi's en Zji
rinovski.
De Duitse minister Kinkel
(buitenlandse zaken) heeft de
ze week gezegd de confrontatie
met de Rus die Duitsland
met een nieuwe oorlog heeft
gedreigd niet uit de weg te
willen gaan, maar zijn aan
moedigingen voor de extremis
ten in de Bondsrepubliek zijn
niet gewenst. De Nederlandse
staatssecretaris Van Houwelin-
gen (defensie) zei dinsdag voor
de ontbijttelevisie dat Zji
rinovski ook in Nederland niet
welkom is.
Als reactie op de door Zji
rinovski verwoorde Russische
expansiedrift is in Midden- en
Oost-Europa de discussie over
het lidmaatschap van de
NAVO, het westerse militiare
bondgenootschap, in een
stroomversnelling gekomen.
De NAVO praat volgende week
in Brussel over de wijze waar
op de banden met de voorma
lige Warschaupactlanden en
nieuwe republieken kunnen
worden aangehaald. Uitbrei
ding van de NAVO lijkt daarbij,
aldus de Nederlandse premier
Lubber's gisteren na een ge
sprek met de Amerikaanse
president Clinton, niet langer
taboe.
De Poolse president Walesa
meent dat het Westen een
tweede Joegoslavië riskeert als
het geen tijdschema opstelt
voor de toetreding tot de
NAVO van Hongarije, Polen, de
Tsjechische republiek en Slo
wakije. Walesa zei in een inter
view dat hij wil dat de NAVO
binnen zes maanden veilig
heidsgaranties afgeeft voor de
landen in Oost-Europa. Walesa
en andere Oosteuropese lei
ders zeggen dat de NAVO hen
„onder haar hoede moet ne
men" om iedere poging van
Rusland te verijdelen om op
nieuw zijn invloed in de regio
te doen gelden.
De Russische president Jeltsin
vreest echter dat uitbreiding
van de NAVO de positie van
Zjirinovski en zijn aanhangers
versterkt. Volgens jeltsin kan
dat leiden tot „ongewenste
opinies in civiele en legerkrin-
gen, en uiteindelijk tot militai
re en politieke destabilisatie in
een sleutelregio die mede het
lot van de wereld bepaalt". Het
Kremlin reageerde hiermee op
het verzoek van Litouwen om
tot de Westerse alliantie te mo
gen toetreden. Litouwen is de
eerste voormalige Sovjet-repu
bliek die deze wens dinsdag of
ficieel kenbaar heeft gemaakt.
Bijgaand een portret van de
aanstichter van alle onrust,
Vladimir Zjirinovski.
Vladimir Zjirinovski 's wereldbeeld, 'de vrucht van mijn hers
Naar eigen zeggen kwam
Vladimir Zjirinovski met
behulp van een keukenmes
ter wereld. De ambulance
was laat, de redder van
Rusland kon niet langer
wachten en een oom sneed
zijn navelstreng door met
het eerste het beste scher
pe voorwerp dat hij kon
vinden. Deze anecdote
staat in zijn dunne, maar
van woede doordrenkte
autobiografie De finale
doortocht naar het zuiden.
De titel verwijst naar de
drang naar het warme zui
den die al sinds de Roma
novs in de Russische ge
schiedenis is verankerd.
Dit verhaal bevat alle ele
menten die nu, 47 jaar la
ter, kenmerkend zijn voor
het fenomeen Zjirinovski:
woede, ongeduld en brute
oplossingen.
LONDEN THE INDEPENDENT
De persoon Zjirinovski en de
politiek van zijn Liberaal-De
mocratische Partij van Rusland
zijn niet te scheiden. Zjirinovski
is de partij. Beide handelen
vanuit hetzelfde verraderlijke
gevoel van woede en zelfmede
lijden. Beide zwelgen in echte of
vermeende vernederingen. Ie
dere tegenslag, iedere krenking
wordt herinnerd, gekoesterd,
overdreven en zo houdt Zji
rinovski zijn aanhang voor
uiteindelijk gewroken.
Parodie
„Het leven heeft n
vanaf de dag, het t
ment dat ik gehort
maatschappij had me niets te
bieden", schrijft hij in zijn auto
biografie, die zo genadeloos bol
staat van ellende, dat het bijna
een lachwekkende parodie lijkt.
Hij beschrijft hoe hij opgroeide
in een appartement dat door
verschillende families werd ge
deeld, hoe er op de gang moest
worden gekookt, hoe hij fruit
moest stelen om zijn honger te
stillen, hoe hij in de rij moest
staan om naar het toilet te kun
nen, hoe hij kokhalsde van de
stank en hoe hij werd lastigge
vallen door zijn dronken stiefva
der. „Slecht eten, slechte
leefomstandigheden en bijna
geen scholing. Geen speelgoed,
kinderboeken, kranten of tele
foon. Niets. Ik woonde in een
grol." En als jongste van zes
kinderen werd hij voortdurend
gepest.
Zjirinovski's autobiografie werd
vóór de verkiezingen door zijn
partij-uitgegeven en gratis uit
gereikt aan iedere bezoeker van
de morsige partijkantoren in
Moskou. Nu de verkiezingen
Zjirinovski tot een internationa
le beroemdheid hebben ge
maakt, biedt de partij het boek
je te koop aan. Een triomfante
lijke Zjirinovski heeft trots ver
klaard dat zich onder zijn lezers
ook Boris Jeltsin bevindt en dat
iedereen die Rusland wil begrij
pen het epos op zijn nachtkastje
moet hebben liggen.
Misschien heeft hij gelijk. Net
als Mein Kampf mag het boek
in ieder geval niet worden gene
geerd. Zjirinovski wijst iedere
vergelijking met Hitler van de
e laten lijden
ur, het mo-
i werd. De
hand, hoewel hij zich ontegen
zeggelijk gevleid voelt door de
vermeende overeenkomst.
Adolf was een onopgeleide
korporaal, terwijl ik aan twee
hogere instituten ben afgestu
deerd en vier talen spreek", sn
oeft hij.
Het grootste deel van zijn boek
is onzinnig. De eerste helft is
gewijd aan de armoede van zijn
vroege jaren, de tweede aan
vreemde theorieën over hoe de
wereldvrede alleen mogelijk is
als Russische soldaten hun laar
zen in de Indische Oceaan kun
nen wassen. Dit politieke trac-
taat, zo verklaart Zjirinovski in
de eerste alinea, behelst „de es
sentie van mijn wereldbeeld, de
vrucht van mijn hersenen".
Kampioen
De kern van zijn aantrekkings
kracht is zijn bewering dat hij,
anders dan de elite van de in
diskrediet geraakte Communis
tische Partij of de nieuwe kapi
talistische bovenlaag, weet wat
het is om ontberingen te lijden.
Als kampioen van de vertrapten
zet hij voortdurend de moed en
de kracht van het gewone volk
af tegen de jengelende lafhartig
heid van de politieke top.
„Gorbatsjov had een goed le
ven. Waarom heeft hij het land
naar de vernieling geholpen en
nooit iets goeds gepresteerd?
Hij was zwak omdat hij alles
had. Hij was de zoon van een
directeur van een collectieve
boerderij. Hij kreeg alles in de
schoot geworpen en genoot van
het leven. Hij had niet echt de
capaciteiten van een politiek
leider. Hij was een opgeklom
men ambtenaar."
Tijdens de verkiezingen luidde
Zjirinovski's boodschap dan
ook: „Ik ben een van jullie. Ik
ben hetzelfde, ik ben net als jul
lie." Het enige probleem is dat
dit niet waar is. Hij is geen Rus
sische Jan Alleman. Voor ie
mand die op een golf van natio
nalisme ('Rusland voor de Rus
sen') het Kremlin probeert bin
nen te komen, heeft hij twee
handicaps, waarvan hij zich ter
dege bewust is en die hij dan
ook aan het begin van zijn auto
biografie ter sprake brengt.
In de eerste plaats is hij niet in
Rusland geboren, maar in Alma
Ata, de hoofdstad van Kazach-
stan. Hij legt uit: „De stad werd
door Russische kozakken ge
sticht, dus kan ik wel degelijk
zeggen dat ik in Rusland en on
der Russen ben geboren." Zijn
patriotisme heeft een rauwe,
onzekere kant. Ook hier is een
parallel met Hitler, die in Oos
tenrijk werd geboren.
Het tweede obstakel is zijn
naam: Vladimir Volfovitsj Zji
rinovski. Vooral voor fijngevoe
lige, racistische Russische oren,
waarmee veel van zijn volgelin
gen zijn behebt, klinkt deze
naam onaangenaam on-Rus-
sisch. Zjirinovski geeft toe dat
de naam van zijn vader, die
Wolf heette, „in Russische oren
niet bekend klinkt". Tijdens zijn
campagne omschreef hij zijn
partij ook als „voor 99 procent
Russisch".
Joodse komiek
Zjirinovski ontkent dat hij een
racistische en anti-semitische
inslag heeft, maar in één adem
eist hij dat er meer slavische ge
zichten op de Russische televi
sie verschijnen. Hij houdt joden
voor dat ze zelf verantwoorde
lijk zijn voor de vooroordelen
die jegens hen bestaan en op
pert dat de populaire joodse ko
miek Gennadi Kazanov maar
naar Israël moet emigreren als
hij het niet kan laten grappen te
maken over Russen.
Dergelijke opmerkingen doen
het goed bij zijn aanhang, maar
toch zit er meer achter dan al
leen politiek opportunisme. Zji
rinovski heeft aan zijn jeugd in
Kazachstan een diepgewortelde
racistische grief overgehouden.
Hij vertelt hoe een nauwelijks
opgeleide vader van een Ka-
zachs meisje op zijn school mi
nister werd: „Als kind voelde ik
me al als Rus onderdrukt. Ap
partementen gingen naar Kaza-
chen en Russen konden geen
plaats bemachtigen aan de ho
gere opleidingsinstituten, zelfs
niet als ze beter presteerden."
Maar in feite werd Zjirinovski
helemaal niet gediscrimineerd.
Hij kreeg juist een voorkeursbe
handeling. Met steun van de
communistische jeugdbrigade
won hij een plaats op de facul
teit voor oosterse studies aan de
staatsuniversiteit van Moskou.
Hij was toen 18. Hij vertelt nog
graag hoe hij uit Alma Ata aan
kwam met slechts een koffer en
een mand aardbeien en toma
ten.
En ondanks alle ontberingen
die hij moest doorstaan, slaagde
hij erin een van de felst begeer
de privileges in de wacht te sle
pen: een reis naar het buiten
land. In 1966, twee jaar na-zijn
komst naar Moskou, bezocht hij
met een groep studenten
Hongarije, waar hij langs de oe
vers van het Balatonmeer een
korte liefdesaffaire had met een
Hongaars meisje, Anike.
Zijn volgende buitenlandse reis
vond plaats in 1969, toen hij als
tolk van een officiële Sovjet-de
legatie naar Turkije ging. Deze
reis eindigde in een confronta
tie met de Turkse politie. Wat er
precies gebeurde, is onduidelijk.
Zjirinovski beweert dat hij Sov
jet-buttons uitdeelde en werd
opgebracht wegens het ver
spreiden van communistische
propaganda. Maar het gerucht
gaat dat hij zich met spionage
had ingelaten.
Ook deze episode ervoer hij als
een van de vele tegenslagen in
zijn leven.Alweer pech. Nood
lottige gebeurtenissen, iedere
maand, ieder jaar. Toen mijn
moeder zei dat ze zich in haar
hele leven niet één gelukkige
dag kon herinneren, besefte ik
dat ik ook al ouder werd en dat
ook ik nog nooit een gelukkige
dag had gekend."
Champagne
Ook zijn periode aan de univer
siteit eindigde op een troostelo
ze noot: omdat hij niemand kon
vinden om champagne mee te
drinken, nam hij zijn diploma
mee naar zijn kamer en bracht
de avond in eenzaamheid door.
Na de universiteit moest hij in
dienst en werd hij naar Georgië
gestuurd, waar hij een hele
reeks nieuwe grieven opdeed.
Hier ontstonden ook twee van
zijn politieke credo's: 'Alle pro
blemen van Rusland komen uit
het zuiden' en 'Onvrede is een
permanente drijfveer'.
Na zijn terugkeer naar Moskoü
in 1973 groeide zijn onvrede.
Hij was pas getrouwd, had een
zoontje en begon een tweede
universitaire opleiding, dit keer
in de rechten. Hij had weinig
geld en maandenlang liep hij
stad en land af op zoek naar een
nieuwe flat. Na zijn studie had
hij een aantal onduidelijke
baantjes. Zo was hij korte tijd
lid van de Commissie voor de
Verdediging van de Vrede, een
Sovjet-organisatie die waar
schijnlijk banden had met de
KGB.
Zijn laatste baan voordat hij in
1990 definitief in de politiek
ging, was bij de uitgeverij Mir,
waar hij zeven jaar op de juridi
sche afdeling werkte. Voormaliuor e
ge collega's herinneren zich Zjiinto
ri n ovski als een ru moerige ion
dwingeland en een verbolgen De
eenling, die zich steeds sterkerin dt
tot de extreem-rechtse politiek&ana
aangetrokken voelde. Zjirinovsieevc
ki's versie van deze periode |r Ko
komt hiermee overeen: „Mis- [kon
schien was het mijn lot om geel
goede vrienden te hebben of
een meisje om van te houden.
Daarom concentreerde ik al
mijn energie op een zaak." A
Op 12 april 1991 verzekerde Zji fk
rinovski zich van een beschei
den plaats in de politieke ge-
schiedenis van Rusland, toen lm"
zijn Liberaal-Democratische
Partij bij het ministerie van jus
titie in Moskou officieel in-
schreef. Niemand nam hem se-.
rieus. Maar Zjirinovski heeft !e
zichzelf altijd bijzonder serieus
genomen. Hij maakt grappen, e
brult als een dronkaard aan de
bar en doet beloften aan ieder-, Xc
een die hij ontmoet. Maar het ir
hem volle ernst. „Sinds mijn ger
bootte heb ik het al tijd alleen P™
gedaan, heb ik zelf iedere door-f
braak moeten forceren. Ik heb r
me altijd gefrustreerd gevoeld e
en verbitterd, omdat ik geen
kei moment van vreugde heb e
gekend." Cf
VERTALING: MARGREET HESLINGA
leur
hun
WIM STEVENHAGEN
THE INDEPENDENT
Luo Nan, Zhou Yu Fang, Wang
lun en Tang Yi Ying begonnen
allemaal te lachen toen hen
naar de reden werd gevraagd
waarom zij studeerden aan een
van China's nieuwe privé-uni-
versiteiten. „Geen andere keu
ze!" aldus Zhou Yu l ang. Zij
hadden bij het jaarlijkse natio
nale toelatingsexamen voor de
staatsuniversiteiten te laag ge
scoord om een plaats te be
machtigen en de Haidian-uni-
versiteit in Peking was het beste
alternatief.
„Twee jaar geleden sprak ik niet
graag met andere mensen over
mijn universiteit. Ik vond die
niet goed genoeg", zegt Luo
Nan. „Maar nu ben ik trots op
deze universiteit. De meeste
vakken hier zijn erg praktisch,
en er is vraag naar in de maat-
schappij."
De hervormingen van het hoger
onderwijs in China ontwikkelen
zich in hoog tempo. De staat
heeft het geld niet om de be
staande instellingen te financie
ren, de waag is veel groter dan
het aantal beschikbare plaatsen
en omdqt door de economische
hervormingen de vraag naar
technisch opgeleid personeel
toeneemt, wordt het land ge
confronteerd met een ernstig
tekort aan vakmensen. Dit heeft
geleid tot een financiële herzie
ning binnen de staatsuniversi
teiten en een van de grond ko
men van privé-instellingen voor
hoger onderwijs, of de zoge
naamde 'minban '(letterlijk
'door het volk geleid').
Er zijn nu 50 minban-universi-
teiten en -hogescholen in Chi
na. Daarvan hebben er 10,
waaronder Haidian, het recht
om erkende diploma's uit te rei
ken. Nog eens 500 privé-instel-
lingen voor hoger onderwijs
bieden een beroepsopleiding of
technisch onderwijs. Onder het
oude op centraal niveau ge
plande onderwijsstelsel kregen
kinderen die slaagden voor het
nationale toelatingsexamen
voor de universiteit een gratis
opleiding en werden zij daarna
door de slaat benoemd in een
'werkeenheid'.
Tegenwoordig nemen ongeveer
3 miljoen toekomstige studen
ten iedere zomer deel aan het
nationale examen, maar slechts
één op de drie vindt een plaats.
Degenen die hoger scoren dan
een bepaald cijfer krijgen een
gesubsidieerde plaats aan een
staatsuniversiteit en betalen ge
middeld 500 yuan (115 gulden)
per jaar. Deze collegegelden
worden de komende paar jaar
Studenten van de universiteit van Peking houdeh in het centrum van de
Chinese hoofdstad een „zit in" om hun eis van meer democratie kracht
bij te zetten. Van democratie is in het onderwijs nog niet zoveel sprake.
Toelating tot de beste staatsuniversiteiten van het land is alleen wegge
legd voor de allerslimsten. Andere studenten wenden zich tot particulie
re universiteiten. foto anp
waarschijnlijk verdubbeld om
het gat in de centrale financie
ring te helpen dichten.
De studenten die het net niet
halen, hoeven echter niet te
wanhopen. Zij hebben nu de
keuze als „zelfbetalende" stu
denten te worden ingeschreven
aan de staatsuniversiteiten,
waar plaatsen beschikbaar zijn
zolang zij zich een collegegeld
van 725 gulden per jaar kunnen
veroorloven. Velen kunnen dat,
en zij nem'en nu 10 procent van
de plaatsen aan de staatsuniver
siteiten en -hogescholen in. An
deren die een te laag cijfer ha
len voor de staatsuniversiteit,
kunnen zich aanmelden bij de
nieuwe m/'/zbfln-instellingen
waar collegegeld moet worden
betaald.
De Haidian-universiteit is het
geesteskind van haar rector
magnificus, Fu Zhen Tai, hoog
leraar in de mechanica aan de
prestigieuze Qinghua-universi-
teit van Peking. Open sinds
maart 1984, is zij een voorbeeld
voor latere m//ib<7/z-instellingen
en wordt zij nu bijna geheel ge
financierd met de collegegelden
van de 3200 studenten, die on
geveer 600 gulden per jaar beta
len. „In die 9 jaar is bewezen
dat we een universiteit kunnen
leiden zonder afhankelijk te zijn
van de staat", zegt Fu.
Privé-universiteiten vergroten
ook de mogelijkheden voor do
centen. Haidian heeft ongeveer
80 docenten in volledige dienst,
ongeveer 50 gepensioneerde
docenten en ongeveer 300 on
derwijskrachten in deeltijd. Zij
komen van de omliggende uni
versiteiten en zijn blij hun ma
gere staatssalarissen te kunnen
aanvullen.
Onderwijshervormingen bete
kenen ook grote veranderingen
in het leven na de studie. Alle
„zelfbetalende" studenten heb
ben de verantwoordelijkheid
en vrijheid hun eigen
baan te zoeken. Professor Fu:
„De meesten van onze studen
ten vinden een goede baan.
Velen krijgen een hoger salaris
dan ik!"
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
PAKI G)A Toch Z/ylÉjiPTE
vcm, A|5 je VAL56 mefM
VAM 1oo mr
SlA4T5(pT€f2lJ r-
intv peeEN"'L
