'Als je maar veel wil
leren over de natuur'
Minder overvallen en straatroven in Amsterdam
aan
mijn
meisje
besteden'
t
Meer aandacht
Het Gesprek van de Dag/Randstad
Drogisterijen en fitness-centra maken zich
op voor een 'slank en rookvrij' nieuwjaar
'Voornemens aan de borreltafel'
VRIJDAG 31 DECEMBER 1993
Theo Bakker
tjober congres van de Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie
p de gang van het Leidse Bonaventura-college staan
annen, maatje vuilnisbak. Met een dikke, witte laag op
e bodem. Griesmeel, denkt de ene jongere zich te herin
ieren van het ontbijt. Yoghurt met muesli, zegt een an-
ler. Gezond, in elk geval. En sober. Want de Jeugdbond
oor Natuur- en Milieustudie, die deze week een congres
loudt in het gebouw, is geen rijke club. Het is dat de 150
»ugdige deelnemers gratis het 'Bona' konden krijgen,
nders was het jaarlijkse congres helemaal niet doorge-
aan.
Liever de natuur bestuderen, dan op skivakantie.
n dat zou jammer zijn, want
et is juist zo gezellig. Natuur-
jk, er staan serieuze zaken op
et programma. Leerzame ex-
nrsies naar strand, Leidse
out, Oud-Poelgeest en het
udheidkundig museum, biij-
lorbeeld. Of het vangen en op-
itten van kreeften en het 'ont-
den' van uile-braaksel. Die
iraakballen' vertellen de goede
leurder namelijk precies welke
luizen ze hebben gegeten.
Maar er is ook genoeg leuks,
■shirts, sokken en spandoeken
■«schilderen èn lekker feesten.
Gisteravond was er zelfs een ga-
I-avond voor de 'jongelui' die
RIJSVRAAG De provincie
bid-Holland heeft een prijsvraag
Itgeschreven. Deelnemers moe-
In proberen de voorschriften
aor een bestemmingsplan-nieu-
Je-stijl te ontwerpen. Die voor-
jhriften moeten zodanig zijn dat
I naleving ervan goed kan wor-
«n geconctroleerd, dat zoveel
logelijk partijen zich erin kun.-
xn vinden en dat het milieu vol-
pende wordt beschermd.
[Tot nu toe moeten bestem-
jiingsplannen, die 'te strikt en te
jdetailleerd' zijn, vaak worden
Ingepast. Voor nadere informa
nt over de prijsvraag kan worden
4beld met W. van den Haak;
iö-3116934.
er normaliter zeer gewoontjes
uitzien. „Toch is de tijd dat ie
dereen met geitewollen sokken
liep gelukkig voorbij", zegt or
ganisator Arjan Klopstra. „We
zijn 'breder' geworden. Het
maakt niet uit wie je bent, als je
maar veel over de natuur wilt
leren."
Bij de jeugdbond gaat dat
spelenderwijs: de ouderen (tot
25) geven de jongeren (vanaf
12) door wat ze zelf als jongere
van ouderen leerden. Zo zie je
de jeugdbonders op een filmpje
met vangnetjes langs de sloot
kant. Ze vangen waterbeestjes
om die onder de onafscheidelij
ke microscoop te kunnen be
studeren. Want, zo weten ze: al
leen als er een sloot veel ver
schillende beestjes herbergt, is
de kwaliteit van het water goed.
Op de landelijke beheersdag
knotten de leden wilgen of zor
gen ze dat heidegebieden niet
worden overwoekerd. Soms
brengen ze zelfs het leven in
een heel gebied in kaart, zoals
tijdens een vakantiekamp in
Drenthe en acties tegen een
pretpark in Brunssum.
Toch zijn het niet van die ac
tievoerders: „Dat kost veel te
veel energie", legt Klopstra uit.
„Andere clubjes zijn er vaak ook
beter in. Veel mensen hebben
ook het idee dat jongeren niet
zo serieus zijn, alleen in disco's
rondhangen."
Toch liet de jeugdbond flink
van zich horen toen het minis
terie van landbouw de subsi
diekraan in het begin van de ja
ren negentig wilde dichtdraai
en. Nu wil het ministerie weer
terug van 75 naar 50.000 gulden
en dat zou betekenen dat de
enige betaalde kracht eruit
moet. De jongeren moeten dan
zélf de ledenadministratie bij
houden en houden minder tijd
over voor de natuur. „Terwijl
het daar toch allemaal om
draait. Dat je zoveel over de na
tuur leert dat je haar meer
waardeert", zegt Klopstra.
Landelijk telt de jeugdbond
700 leden, verdeeld over zo'n 30
afdelingen. En die afdelingen
zitten meestal rond steden,
zoals de Leidse. Stadsjongeren
dus. Het filmpje van het laatste
zomerkamp maakt dat feilloos
duidelijk. Want wat zegt een
jeugdbonder als hij de kam
peerplaats bij een boer inspec
teert? „Bah, het stinkt hier naar
koeiestront."
Toch is het bij de kampen be
paald geen luxe: een toilet is
een beschut gat in de grond.
Meer niet. Ook in het Bona
houden de jongeren het sober
tjes: slaapzakken op de vloer
van de gymzaal, een antieke pe-
troleumbrander in een kleedka
mer. Op het menu staat deze
woensdag een vegetarische sa
lade, boordevol aardappelen.
Schillen, schillen en nog eens
schillen liggen op het haastig
neergelegde zeiltje.
De jeugdbond is niet toevallig
in het Bonaventura neergestre
ken. Mede dankzij enkele
jeugdbonders op die school
wordt het milieu er al twee jaar
gespaard. Plastic bekertjes zijn
er taboe en de schoonmaak
middelen zijn er milieuvriende
lijk.
„We hadden een enorme
stunt verzonnen", kijkt de Lei-
derdorpse Bona-leerlinge Ma
rie'tte Broesterhuizen terug.
„Een week lang hadden we alle
plastic bekertjes verzameld en
ophangen in de hal. Het stonk
ontzettend en maakte iedereen
duidelijk dat het zo niet kon. De
week erna nam iedereen zijn ei
gen beker mee."
Als voorzitter van de Leidse
afdeling van de jeugdbond, met
dertig tot veertig leden, houdt
ze zich verder bezig met de 'fu
tenronde'. Elke twee weken
brengen de jongeren in kaart
waar welke, geringde futen zit
ten. Met als grote waag: blijven
de beesten Leiden een aantrek
kelijke plek vinden voor de lente
en de zomer? Na een paar jaar
is de voorzichtige conclusie dat
er 'niet zoveel verandering is'.
„Probleem met veel afdelin
gen is dat die alleen vogels be
kijken, terwijl je ook heel goed
insekten en zoogdieren kunt
bestuderen", vindt Klopstra. Zo
heeft de Jeugdbond het ambi
tieuze plan opgevat om een lan
delijke atlas van libellen te ma
ken. Omdat de insekten afhan-
FOTO HENK BOUWMAN
kelijk zijn van schoon water,
maakt zo'n atlas goed duidelijk
hoe de waterkwaliteit is in Ne
derland.
Een hoop werk, maar bonders
offeren graag hun vrije tijd op.
Ook het kerstcongres maakt dat
weer eens duidelijk. „Natuurlijk,
een aantal wil best skieën. maar
niet zoals dat tegenwoordig ge
beurt. Dat je de natuur zo gi
gantisch vernielt."
De criminaliteit daalt in Amsterdam.
Het afgelopen jaar zelfs met ruim 15
procent. Die daling is een voor groot
deel toe te schrijven aan het sterk ver
minderde aantal diefstallen uit auto's.
Ook het aantal overvallen en straatro
ven daalde licht. In de hoofdstad wer
den dit jaar 47 moorden gepleegd,
ongeveer eenzelfde aantal als in voor
gaande jaren.
Een van de eerste prioriteiten van
de Amsterdamse politie was het aan
tal overvallen en straatroven tenmin
ste te stabiliseren. Tot en met woens
dag werden in Amsterdam 510 over
vallen geregistreerd tegen 535 in heel
1992. Het aantal straatroven bedroeg
tot november dit jaar 4469, een daling
van ruim zes procent ten opzichte
van dezelfde periode in 1992.
In totaal waren er 11.700 minder
diefstallen uit auto's in de hoofdstad.
Tussen december 1991 en december
1992 waren dat er nog 37.137, een da
ling van 32 procent. Ook het aantal
diefstallen van overige voertuigen,
waaronder fietsen, daalde in die pe
riode met bijna 14% tot 5909. Het
aantal diefstallen van auto's steeg
daarentegen licht met 1,8 procent tot
een aantal van 7715.
In de eerste maanden van dit jaar
zag het er naar uit dat het aantal
moorden en liquidaties in Amsterdam
een recordhoogte zouden bereiken.
Vooral de liquidaties waren gerucht
makend. Die begonnen 30 maart met
de moord op de garagehouder Jaap
Talsma, terwijl hij in zijn auto reed op
de A2, bij Amsterdam. Twee dagen la
ter werden de verkoolde lijken aange
troffen van twee ex-Joegoslaven op
een parkeerplaats bij Ouderkerk aan
de Amstel. In april was werd sport
schoolhouder Tonny van Mourik in
zijn auto doodgeschoten. De Belg
Danny Leclerc, een van de kopstuk
ken van de in 1992 opgerolde XTC-
bende, werd eind mei in zijn auto
doodgeschoten op de ringweg in Am
sterdam-Oost.
Amsterdam werd ook opgeschrikt
door twee dramatische moorden in
'Oost'. In maart was het twaalfjarige
Turkse meisje Zülbiye Gündüz het
slachtoffer van een gestoorde buur
man. In de buurt ontstond hierdoor
grote beroering. Zoals dat opnieuw
het geval was bij de roofmoord op de
sigarenwinkelier A. Hartman begin
november.
Op het gebied van de zware crimi
naliteit werden het afgelopen jaar ver
schillende grotere misdaadorganisa
ties opgerold. Dat was volgens politie
woordvoerder Klaas Wilting voorna
melijk te danken aan een andere aan
pak met multi-disciplinaire teams.
Behalve de politie zijn daar ook de
FIOD en sociale recherche en bij be
trokken. „Dit jaar zijn we begonnen
met het oogsten van de investeringen
in achterliggende jaren. We richten
ons nu ook veel meer op de aan cri
minele organisaties verbonden mis
daaddivisies", aldus Wilting.
bede voornemens. Doen we
-aar nog aan? 'Ja' en 'nee',
porden we op de Leidse week-
arkt. Het heeft toch geen zin,
fegen de 'nee'-zeggers uit. Drie
jken nadat je je hebt voorge-
>men om te stoppen, rook je
Ich weer. Het andere kamp
ïdt juist dat goede voorne-
jens wèl zin hebben: „Als je je
jzelf niet aan houdt, herinne-
anderen je er wel aan."
;hier een bloemlezing.
jonge Leidse moeder Sonja
|n Santen:
)nze kinderen heel goed op-
ieden, dat is ons goede voor-
femen."
bar man Peter de Romeijn,
iwend tegen de kinderwagen:
)at probéren, althans."
weer: „Minder ruzie maken
ze schreeuwen. Niet meer zo
)belen van: 'Doe jij nou dit,
nou dat als ze weer een
:1 opzetten'."
kar man: „Ach, gelukkig zijn
heel vaak stil."
Bezig zijn met morgen wordt waanzin
Sinds dinsdagavond draag ik
een zwaar geheim met me
mee. Maar na lang wikken en
wegen heb ik besloten, dat
het mijn plicht is u deelge
noot te maken van de gruwe
lijke mededeling die mij die
avond is gedaan.
Mijn zucht naar melancholie
dreef mij naar Leidens laatste
'grand café': Eigenzorg. Alles
is er zo prachtig ontdaan van
elke hang naar 'meegaan met
de tijd', dat het honderd jaar
oude etablissement in '94
herontdekt zal worden door
de Leidenaars, dacht ik dins
dag. Nu weet ik, dat iedereen
het komend jaar meer reden
dan ooit heeft zich in het on
gerepte 'Eigenzorg' te laven
aan de eigen zorg.
Van de Stationsweg begaf ik
mij naar zo'n modern ding,
dat achterlijk is, omdat het
voorlijk wil zijn. Schuin voor
me zat iemand die niet best
door het leven getekend is.
Ontevreden gelaatstrekken en
een hand die naar ophouden
staat. Ook '94 zal hij wel weer
vullen met niets doen en kan
keren, dacht ik.
Net op dat moment rook ik
een scherpe zweetlucht. Er
was een verward uitziende
man aangeschoven. Pak,
stropdas, overhemd, een net
type dus. Maar zijn haar was
vet en woest. Hij inhaleerde
heftig, zat amper stil en dronk
in hoog tempo kopstootjes.
Was hij net vreemd gegaan?
Hij kon zoéven wel zijn hos
pita voor de deur in de Singel
gedumpt hebben.
„Ik weet wat je denkt", zei hij.
Maar het is erger. Hij boog
zich tot vlak voor mijn ge
zicht en zei: „Ik mag er niet
over praten. Maar ik kan het
niet langer alleen dragen. Jij
schrijft toch stukjes, niet?
Maar na wat ik je zal zeggen,
wordt elk geschreven woord
nog waardelozer dan het al
is."
Zijn uitwijdingen irriteerden
me en ik voegde hem toe zijn
mond te houden of me zijn
'verschrikkelijke waarheid' te
verkondigen. „Ik, Ernst Ver
hoeven, sterrenkundige, heb
enkele weken terug een me
teoor ontdekt, die in een
rechte lijn op ons af vliegt",
perste hij er uit. „De botsing
zal een eind zal maken aan
alle leven op aarde. We zullen
'95 niet meer beleven. Ik ben
niet de enige, die dit ontdekt
heeft. Maar het wordt stil ge
houden. Omdat niemand de
gevolgen kan overzien, wan
neer de hele wereld weet, dat
het komend jaar het laatste
zal zijn. Als je me niet gelooft,
moet je morgen langs ko
men."
Ik ben naar huis gefietst, heb
eerst gelachen, maar hem de
volgende dag toch opgezocht.
Door zijn kijker heb ik het
monsterachtige blok graniet
dichterbij zien zeilen. En
sindsdien heb ik me afge
vraagd, of ik er over moest
schrijven. Want er breekt
anarchie uit. Eerzame huisva
ders veranderen in zwalkende
uitvreters. Strebers vervallen
tot apathie. Droogstoppels la
ten het lont aan beide zijden
branden. De ingedutten wor
den wakker. Verroeste sloten
van zielen worden geopend.
En bezig zijn met 'morgen'
wordt waanzin. Om te begin
nen vanavond al.
Drogisterijen en fitness-centra maken zich op
voor een slank en rookvrij nieuwjaar. Al die men
sen die stoppen met roken en kilo's kwijt willen
raken, zorgen voor flink wat extra inkomsten rond
de jaarwisseling.
Zo heeft de Koudekerkse drogist De Margriet 'wel
wat extra afslankmiddelen' ingeslagen. „In de
loop van januari komt de vraag gegegarandeerd
op gang", weet de ervaren verkoopster mevrouw
N. van Zwieten. Vooral vrouwen willen de nodige
pondjes verliezen: „En ze doen daar niet moeilijk
over. Maar een enkeling wacht met vragen tot de
winkel leeg is."
Dikke mannen sturen meestal hun vrouwen:
„Want die schamen zich er vaak nog voor dat ze
aandacht aan hun uiterlijk besteden." Nicotine-
tabletten durven ze wèl in te slaan, maar ook hier
blijven vrouwen grote afnemers.
Ook het Alphense fitnesscentrum Kuipers ver
wacht vooral vrouwen, de eerste weken van janu
ari: „De meesten komen voor een maandje of een
half jaartje en gaan weer weg als de kilo's eraf zijn
die eraf moesten. Soms een kilootje of vier, soms
ook vinden ze dat er hoognodig tien tot vijftien
kilo afmoet. Je krijgt veel oudere dames, maar
vooral ook jonge meiden die fanatiek met de lijn
bezig zijn", vertelt woordvoerster M. Kuipers. Een
jaarwisseling later zijn ze weer terug: „We zeggen
wel eens dat het beter is om het hele jaar door te
sporten, maar ze moeten het natuurlijk zelf we
ten."
Ook de Koudekerkse drogistc ziet vrouwen jaar
na jaar bezield worden door hetzelfde voorne
men. En eigenlijk begrijpt ze dat best: „Afvallen
kan iedereen, maar voor je het weet verval je weer
in je oude eetpatroon."
En dat is funest voor de afslank methoden die in
de plaats komen van de maaltijden. Veel vrouwen
kiezen dan ook voor middeltjes nóést de maaltijd:
je kunt dan gewoon' eten en de tabletjes het vet
laten afbreken. Ex-BZN-zangeres Annie Schilder
doet het ook, laten de fabrikanten en roddelbla
den weten. Ook Ria Valk slikt zich slank met een
homeopatisch middel.
„En dan merk je het meteen in de winkel als ze
daarmee in Story of Privé heeft gestaan", meldt
drogisterij Van Berkel in Roelofarendsveen. He
laas heeft de drogist het revolutionaire middel
nog niet in huis, maar een ramp is dat nog niet.
„Aan het eind van het jaar staan ze vaak alleen te
kijken. Pakken en terugzetten. In het nieuwe jaar
komen ze dan terug."
PAUL VAN DER KOOU
jeneer M. Knol uit Leiden:
weer aan het huis doen, niet
Sfeer wachten tot er weer kale
ekjes op de kozijnen komen.
3,jevrouw M. Knol houdt hem
aan, belooft ze. Zelf hoeft ze
ioit goede voornemens te ma
in, legt haar gepensioneerde
an uit: „Wat zij wil, voert ze
reet uit." Zelf zou hij pas echt
lukkig worden als alle Leidse
etbalclubs 'bij elkaar komen'
betaald voetbal gaan spelen
ieen nieuw, Leids stadion op
{bij het NS-station; „Want die
euwe bioscoop wordt toch
ks."
Haagse middelbare scholier
arcel Looijen:
ueer aandacht aan mijn meis-
pesteden, want nu vergeet ik
ar weieens. Dan ga ik weer
ps op stap met mijn vrienden,
het lukt? Ach, ik vertel het
I fer en ze mag me er aan hou-
ftjede voornemens zijn geen
lÈchtige beloften. Er hangt
ök iets omheen van holle kre-
I pgie, of van een vrolijk gezel-
Jfiapsspel. Wie neemt de goe-
ivoornemens van een ander
|u nog serieus? Een goed
.prnemen is op zijn best een
lentieverklaring in de trant
h 'zo ga ik het nieuwe jaar be-
pnen'. Beginnen, dat lukt vaak
|g wel ja, maar het geheugen
b de mens blijkt maar al te
""uk kort te zijn.
niet? Zijn er soms mensen
j zware psychische schade
"lopen wanneer zij hun goede
De bejaarde filosoof W. Krassenburg (links), kleuterjuf mevrouw F. M. I
de voornemens. „Je levensloop kun je toch niet bei"nvloeden."
De 79-jarige Leidenaar W. Kras
senburg, fiets aan de hand:
„Ik heb nooit goede voorne
mens gemaakt. Hoeft ook niet,
want alles is voorbestemd in je
leven, ligt klaar voor je. Beïn
vloeden kun je je levensloop
niet. Je wordt er ook niet geluk
kig van om allerlei eisen te gaan
stellen aan jezelf, je omgeving
of je leven."
„Met roken of drinken hoef ik
niet te stoppen. Want dat doe ik
niet. Ik filosoféér. Ik sta altijd
voor iedereen klaar en dat blijft
zo in 1994. Als iedereen dat zou
Marktkoopman A. Cordes, met
pet en shaggie tussen kunst en
kitsch:
„Goede voornemens? Er komt
zo weinig van terecht. Hoe vaak
ik al niet ben gestopt met ro
ken.... En drie weken later rook
te ik weer. Laten we maar pro
beren er het beste van maken
en natuurlijk zoveel mogelijk
verkopen."
Marktkoopman B. Singh:
eer en de marktkoopman A. Cordes
„Lief blijven en rijk worden. Het
afgelopen jaar lag de kleding
plat en je wordt er niet vrolijk
van als je de hele dag maar
staat. Want je moet wel alles
blijven betalen."
„Heb ik een goed voornemen?
Eh.. o ja: het nog een jaartje vol
houden met mijn vriend. Of zo
iets helpt? Vorig jaar nam ik me
voor dat ik een vriend zou krij
gen. Nou, dat is gelukt."
voornemen niet ten uitvoer
hebben kunnen brengen? Die
gekweld door schuldgevoel in
een zware depressie raken? „In
mijn eigen praktijk heb ik dat
nog nooit meegemaakt", zegt
de Rijnsburgse psycholoog dr.
F. Bekker. „En ik kan het me
ook niet goed voorstellen."
„Hoe iemand reageert hangt
natuurlijk af van de aard van
het voornemen. Stel dat het een
irreëel voornemen is. Bijvoor
beeld: men neemt zich voor rijk
te worden en dat lukt niet. Dan
kan ik me voorstellen dat zo ie
mand ontmoedigd raakt. Maar
zijn voornemen was natuurlijk
niet juist, het was niet reëel te
veronderstellen dat dat zou luk
ken." „Het hangt er ook van af
hoe serieus men zich iets voor
neemt. Stoppen met roken, of
met drinken, dat zijn voorne
mens die vaak aan de borrelta
fel worden geuit. Met een glim
lach, met een knipoog. Men
houdt er min of meer rekening
mee dat het niet lukt. Als het ie
mand dan ook niet lukt, dan re
ageert hij daar nauwelijks nega
tief op. Het voornemen was im
mers niet echt serieus." „Maar
stel dat men wel iets serieus
meent. Neem weer datzelfde
stoppen met roken of drinken.
gaan het nieuwe jaar in zonder goe-
FOTO HENK BOUWMAN
Kleuterjuf F.M. Regeer uit Lei
den:
„Het is voor mij iedere dag
nieuwjaar. Iedere dag neem ik
me voor om minder te gaan
snoepen, meer aan mijn choles
terol te denken. En dat valt in
derdaad niet mee. Voor goede
voornemens moet je heel sterk
zijn."
Als het dan niet lukt, lijkt het
mij niet vreemd dat iemand
daar een schuldgevoel aan over
houdt. Het zal geen zware psy
chische problemen opleveren."
„Als dat toch gebeurt denk ik
dat er voordien al sprake was
van dieper liggende problemen.
Er was dan al iets aan de hand
met die persoon en het misluk
ken van het voornemen komt
daar nog eens bovenop. Het
mislukken alleen lijdt denk ik
niet zo snel tot grote psychische
problemen."
HERMAN JOUSTRA»
ioede voornemens voor 1994
