Het wordt een gekkenhuis, blijf thuis voor de buis
'Als geld de doorslag gaf, zat ik nu niet hier'
Feiten &Meningen
Amerikaanse vrouwen trachten
baas in eigen buik te blijven
DONDERDAG 30 DECEMBER 1993
Tienduizenden veteranen, maar geen Duitsers bij herdenking D-Day
In Normandië is het nu, bijna een half jaar voor de her
denking zelf, al het gesprek van de dag. De 50ste verjaar
dag van D-Day, de geallieerde landing op 5 Normandi-
sche stranden op 6 juni 1944 die de opmaat vormde voor
de bevrijding van West-Europa, belooft een gigantisch
spektakel te worden.
garantie voor een bed op 5 en 6
juni is, hebben enkele groepen
Britse veteranen de afgelopen
maanden tot hun verbijstering
en woede ondervonden. On
danks de zeer tijdige reservering
moesten de Britse oud-strijders
alsnog op zoek naar andere ho
tels omdat enkele weinig
scrupuleuze hotelhouders hun
kamers bij nader inzien liever
verhuurden aan groepen Ame
rikaanse of Canadese vetera
nen. Die zitten over het alge
meen beter in de slappe was.
Dat leidde de afgelopen maan
den tot enkele bijtende stukken
in de Engelse schandaalpers.
,,We hebben in 1944 al een zeer
zware prijs betaald. Het is
schandalig dat sommige hotel
houders 50 jaar later een slaatje
willen slaan uit onze komst", al
dus een Britse oorlogsveteraan.
Volgens Armelle le Goff worden
dit soort problemen sterk over
dreven. „De meeste hotelhou
ders hebben zich keurig gedra
gen. De prijzen zijn niet of nau
welijks verhoogd. Er zijn inder
daad wat groepen Britten die
problemen hebben gehad, maar
dat kwam omdat het hotel waar
ze al 2 jaar geleden hadden ge
reserveerd, ondertussen van ei
genaar was gewisseld. De nieu
we eigenaar wist simpelweg van
niets."
Voor de tienduizenden vetera
nen die in juni volgend jaar
naar Normandië komen, wor
den tientallen verschillende
herdenkingsplechtigheden ge
organiseerd om te voorkomen
dat ze verloren gaan in te mas
sale bijeenkomsten en zich
CORRESPONDENT
Maarliefst tien staatshoofden,
onder wie de Amerikaanse pre
sident Bill Clinton, de Franse
president Francois Mitterrand,
de Poolse president Lech Wale
sa, de Engelse koningin Eliza
beth en koningin Beatrix zullen
de plechtigheden op 5 en 6 juni
1994 persoonlijk bijwonen.
Maar de onbetwiste hoofdrol is
toch weggelegd voor de ruim
40.000 veteranen die hebben la
ten weten dat ze 50 jaar na de
heldhaftige landing opnieuw
van de partij zullen zijn in Nor
mandië.
„Het is hier al maanden een
gekkenhuis", vertelt Armelle le
Goff van de regionale VW, Cal
vados Tourisme. Haar organisa
tie staat voor de niet geringe
taak de vele tienduizenden oor
logsveteranen uit Canada, de
Verenigde Staten, Groot-Brit-
tannië en Polen en nog eens en
kele duizenden journalisten uit
de hele wereld aan onderdak te
helpen voor het weekeinde van
5 en 6 juni.
Wie nu nog geen onderdak
heeft, zal in juni genoegen moe
ten nemen met een hotelkamer
op minstens 100 kilometer af
stand van de belangrijkste her
denkingsoorden of met een
slaapplaats bij particulieren, zo
blijkt uit het relaas van Le Goff.
„In een straal van 100 kilometer
rond Caen zitten alle hotels al
maanden vol. Veel groepen ve
teranen hebben 2 jaar geleden
al gereserveerd."
Dat dat desondanks nog geen
Britse marinevaartuigen bereiden zich in de nacht van 5 op 6 juni 1944
r op de historische landing op de Normandische kust.
slechts figurant.voelen. In prin
cipe komt iedere veteraan aan
zijn trekken tijdens plechtighe
den in of bij de plaatsen waar
hij destijds zelf gevochten heeft.
Zo zijn er op 6 juni gelijktijdig
Britse plechtigheden in Her-
manville, Douvres, Ranville,
Ryes en Arromanches vlakbij de
plaatsen waar Britse legereen
heden destijds geland zijn. Bij al
die ceremonies zullen leden van
het Britse koninklijk huis aan
wezig zijn. Voor Amerikanen
zijn er herdenkingen bij de
Pointe du Hoc en op Utah
Beach in het bijzijn van presi
dent Clinton.
De naar schatting 60 Neder
landse veteranen van de Prinses
Irene Brigade, die als onderdeel
van de 21ste Britse legergroep
deelnamen aan de bevrijding
van Normandië, komen al een
dag eerder aan hun trekken. Op
5 juni vindt er in het bijzijn van
koningin Beatrix een ceremonie
plaats bij de brug van Pont Au-
demer, die op 26 augustus na
hevige gevechten in geallieerde
handen viel. Tijdens die gevech
ten om de strategisch belangrij
ke brug verloren diverse leden
van de Prinses Irene Brigade het
leven. Van de 1.294 mannen tel
lende brigade, die ook een be
langrijke rol speelde bij de be
vrijding van het zuiden van Ne
derland, sneuvelden er in totaal
45.
De Nederlandse veteranen en
koningin Beatrix zullen de vol
gende dag ook present zijn bij
de grote internationale plech
tigheid op de stranden van
Omaha Beach, het grote klap
stuk van de herdenking van D-
Day. Daar zullen behalve vele
duizenden veteranen maar liefst
tien staatshoofden acte de pre
sence geven.
Afwezige
De enige prominente afwezige
in het gezelschap is nu al be
kend: Helmut Kohl. Voor de
Duitsers is, als voormalige vij
and, geen enkele rol weggelegd
bij de herdenking van D-Day.
„De aanwezigheid van Duitsers
FOTO ARCHIEF
bij de herdenkingen zou voor
beide partijen, de geallieerde
veteranen en de Duitsers, erg
pijnlijk zijn geweest. Daarom
hebben we ze simpelweg niet
uitgenodigd", zegt een bij de
organisatie betrokken historicus
die anoniem wil blijven. De re
den is duidelijk. Volgens de
Franse autoriteiten zijn de Duit
sers „op eigen, uitdrukkelijk
verzoek" niet uitgenodigd voor
de herdenking van D-Day.
Een versie waar de historicus
om moet glimlachen. „Als ze al
gevraagd hebben om niet uitjf
nodigd te worden, dan hebber11
ze dat gedaan toen ze in de ga
ten kregen dat ze niet welkonj A
waren." Sommige zaken liggef
een halve eeuw na de grootstft/
militaire operatie aller tijden, B-j
nog altijd zeer gevoelig. De
Duitsers kunnen zich overigek(
troosten met het idee dat z
betrokken zullen worden in dfcn
50ste herdenking van li
van de Tweede Wereldoorlogjai
mei 1995.
Voor gewone toeristen die i:
ni volgend jaar graag ie
meepikken van de herdenking
gen in Normandië, heeft Am
le le Goff een even simpel als
dringend advies: „Blijf in ieder
geval in het weekeinde v
6 juni thuis en kijk naar de telP
visie." Ook zonder de komst
van duizenden toeristen en
dagjesmensen hebben de c
nisatoren hun handen al m
dan vol aan de veteranen e
staatshoofden.
Zwartkijkers voorspellen vc
en 6 juni een enorme chaos
rond de historische landings
plaatsen. De draconische veil
heidsmaatregelen rond de 10 0
staatshoofden zullen al het ni
officiële verkeer rond de strai
den van D-Day vrijwel onmoj
lijk maken. Zonder speciale
pasjes geen schijn van kans o
ook maar enigszins in de buun
te komen. Wel om verstrikt tqei
raken in onafzienbare files.
De taxichauffeur die me teru e
naar het station van Caen rij(
heeft de oplossing al gevondt m
„Ik smeer hem dat weekeindt
Het wordt een gekkenhuis, n
neer. En voor ons valt er dan
geen droog brood te verdie-
STEVENHAGEN
Ziekenhuisdirecties willen discussie over dure medicijnen
Moo&fELUWooe. VIWeü^ÊM Z1XI£4KA4£ /JEPEflW
WASHINGTON PATRICK COCKBURN
THE INDEPENDENT
„Vermoord geen baby's meer", schreeuwde
Michael Griffin toen hij zich afgelopen maart
losmaakte uit een menigte anti-abortusdemon
stranten in Pensacola in Florida en David Gunn
doodschoot, een van de weinige artsen in de
stad die abortussen uitvoerde.
Eerder had Griffin leden van zijn kerk gevraagd
voor Gunns ziel te bidden. „Hij vroeg de ge
meente te bidden en vroeg of we het met hem
eens waren dat dokter Gunn zijn leven zou ge
ven voor Jezus Christus", aldus een voorganger
van zijn kerk.
In augustus vuurde Rachelle Shannon, redactri
ce van een anti-abortusnieuwsbrief, enige ko
gels af op een busje dat werd bestuurd door
dokter George Tiller, waarbij hij aan beide ar
men gewond raakte.
Dit zijn twee van de gewelddadigste incidenten
tijdens een campagne tegen klinieken en artsen
die abortus uitvoeren. Voorstanders van het
recht op abortus geven toe dat het werkt. Vol
gens Ron Fitzsimmons, uitvoerend directeur
van een landelijke organisatie van abortuskli
nieken, heeft het lastigvallen van artsen serieu
ze gevolgen voor de beschikbaarheid van ope
raties, met name in de landelijke staten. „In
Mississippi zijn twee klinieken, dus als er een
wordt gesloten heeft dat grote gevolgen. In
Zuid-Dakota is er maar één en die wordt draai
ende gehouden door een enkele 65-jarige arts."
In staten met grote steden is het nog gemakke
lijk genoeg een abortus te krijgen, maar steeds
minder studenten in de medicijnen worden op
geleid voor het uitvoeren van abortussen. Een
jaar geleden waren de aanhangers van het recht
op abortus blij omdat ze in Bill Clinton als pre
sident een medestander hadden. Maar nu ko
men ze erachter dat de praktische mogelijkhe
den om een abortus te krijgen in tegenstel
ling tot het wettelijke recht steeds minder
worden. Fitzsimmons denkt dat abortus in
sommige staten in het zuiden en middenwes
ten binnenkort helemaal niet meer mogelijk is.
Volgens opiniepeilingen vindt slechts 13 pro
cent van de Amerikanen dat abortus verboden
moet zijn. Maar de harde kern van anti-abor:
tusactivisten heeft een succesvolle guerrilla
oorlog gevoerd tegen klinieken en artsen. Tij
dens een incident hébben demonstranten
4.000 geaborteerde foetussen gestolen uit een
pathologisch laboratorium en zouden zij heb
ben gedreigd de namen van de moeders te ont
hullen. Op „Gezocht''-affiches worden namen
en adressen van artsen gepiibliceerd.
Het zal moeilijk zijn een einde te maken aan de
anti-abortuscampagne. Artsen weten dat ze
kwetsbaar zijn. „Je kan niet in een harnas le
ven", aldus een woordvoerder van een kliniek.
De anti-abortusgroepen zijn officieel tegen ge
weld, maar hun aanhangers vaak niet. Na de
moord op Gunn zei een toeschouwer dat de
demonstranten „eruit zagen alsof ze helemaal
gelukkig waren".
Dure, nieuwe geneesmiddelen
en behandelingen jagen de kos
ten van de gezondheidszorg
met miljarden guldens op. De
prijs van een geneesmiddel
speelt een steeds grotere rol in
de afweging van de specialist of
hij het al dan niet voorschrijft.
De directies van de Nederland
se ziekenhuizen stellen daarom
het gebruik van dure medicij
nen en behandelingen voor
doodzieke patiënten ter discus
sie. Zij willen overleg plegen
met de overheid, de verzeke
raars, de patiëntenraden en de
medici. Dat moet leiden tot een
algemeen aanvaard beleid.
„Vroeger waren de voornaam
ste zorgen de toegevoegde le
vensduur en de mogelijk nare
bijverschijnselen voor de pa
tiënt", zegt geneeskundig direc
teur G. van den Broek van het
Catharinaziekenhuis in Eindho
ven. „Inmiddels speelt ook de
prijs van de behandeling een
grote rol in de afweging. Een
middel als taxol, dat de tumor-
groei bij eierstokkanker in één
op de drie gevallen aantoonbaar
afremt, maar de kanker niet ge
neest, is bijna onbetaalbaar."
Een kuur met taxol kost 3.000
gulden. Er zijn gemiddeld 10
kuren nodig. Daarom hebben
de ziekenhuisdirecties in de Ge
neeskundige Vereniging tot Be
vordering van het Ziekenhuis
wezen afgesproken het middel
maar spaarzaam te gebruiken.
Dat komt neer op 'levensverkor
ting' voor veel vrouwen die aan
deze vorm van kanker lijden, zo
oordeelden enkele critici vorige
week in het Pharmaceutisch
Weekblad. Van den
Broek spreekt liever
over „een techni
sche afweging" rond
de levensduur. „Je
gunt iedereen de
beste behandeling.
Taxol, gewonnen uit
de bast van de
taxusboom, zou eer
der dan nu kunnen
worden toegepast.
Nu wordt het alleen
voorgeschreven als
andere therapieën
geen baat meer heb
ben. Ook bij borst
en longkanker zou
taxol misschien kun
nen helpen. „Schrij
ven we taxol onbe
perkt voor, dan wor
den andere patiën
ten, bijvoorbeeld
mensen die wachten
op een kunstheup of
een hartoperatie,
benadeeld. Die pa
tiëntengroepen le
ven na de ingreep
nog vele jaren. De
kostbare behande
ling is dat geld dus waard. De
tienduizenden guldens kosten
de kuur met taxol biedt 1 op de
3 patiënten slechts weken tot
maanden respijt.
Het netwerk van vrouwen met
gynaecologische kanker, stich
ting Olijf, reageert: „Het is diep-
Dure geneesmiddelen jagen de kosten v
heidszorg met miljarden omhoog.
ting vindt dat het middel moet
worden toegediend zodra er
ook maar enige kans op verbe
tering voor de patiënt is.
Het gaat volgens ziekenhuisdi
recteur Van den Broek in wezen
om het vergelijken van prijzen
resultaten. „De duurste be-
triest dat over het voorschrijven handeling is zo'n beetje die met
de behandeling kennelijk
zo'n prijsafweging nodig is. Als
het wat helpt, mag je het dan
wel of niet weigeren? Iedereen
is toch blij om nog voor een
tijdje te kunnen bijtekenen?" R.
Scheepstra van dezelfde stich-
de kunstnier. Sinds de resulta
ten beter en de nadelen minder
werden je kunt redelijk goed
tien jaar of langer leven, al moet
je drie keer per week naar het
ziekenhuis is de kostbare be
handeling acceptabel geworden
voor heel veel nier
patiënten."
Ook de zieken
huisapothekers zit
ten met het pro
bleem in hun maag.
Hun vereniging be
legt volgend najaar
een symposium
over de vraag hoe
bijna onbetaalbare,
maar werkzame be
handelingen moe
ten worden toege
past. J. Hartingvan
de Vereniging van
Ziekenhuisapothe
kers spreekt van
„een ethische
vraag". „Is de be
handeling van dé
patiënt met een
middel als taxol dat
vele geld wel waard?
Daar moeten spe
cialisten maar eens
over praten. Want er
zijn wel meer van
dit soort nieuwe,
dure geneesmidde
len. Zoals prepara
ten die de groei van
bloedcellen stimuleren. Je kunt
echter je budget voor genees
middelen niet overschrijden,
het ziekenhuis zou failliet gaan.
Dat is het dilemma van de zie
kenhuisapotheker."
In de ziekenhuizen voelt men er
niets voor om mensen taxol uit
eigen zak te laten betalen. „Dan
wordt het een middel alleen
voor de welgestelden", vindt
Harting. „Dat zou asociaal zijn.
Met specialisten, directie en
apotheek moet het ziekenhuis
een standpunt innemen over de
vraag in welke gevallen de
duurste medicijnen gebruikt,
mogen worden. Je moet afsj;
ken wat je wel en wat je niet
doet. Net als bij de aanschaf
apparatuur.Jaarlijks wordt
voor miljoenen in de zieken
zen geïnvesteerd,
nog veel meer miljoenen aai)(
vraagd.
Hoewel Harting in zijn apo
theek met een budget moet
werken, is hij afhankelijk
wat specialisten voorschrijvi
Specialisten zouden ook m
budgetten moeten werken,
vindt hij. Harting: „Een hart!
cialist begroot vooraf hoeve*
pacemakers hij zal implante
Ook het aantal kunstheupen
in een jaar wordt verstrekt,
vooraf bekend. Iedereen w
met budgetten. Dat zou oc
de geneesmiddelen kunnen
beuren, in goed overleg
medisch team."
Wat het ene ziekenhuis niet
doet, doet het andere
Met als gevolg dat patiënten
shoppen, zo is de ervaring
Olijf-woordvoerster Scheep;
„Ik weet van een patiënte di
Amsterdam niet behandeld
worden met taxol. Zij ging n
haar geboortestad in Limbu
waar het ziekenhuis het
wel voorschrijft. Bij haar lijk
erop dat de tumor afneemt.
Zelf onderging Scheepstra 1
jaar geleden een dure kuur
gen kanker. De behandeling
„Had het geld
dan zat ik hier nu niet. Wie
wat taxol nog voor anderen
betekenen."
STANDPLAATS LONDEN
Zelden had ik in een tijdsbestek
van enkele uren zoveel goed
nieuws gehoord. De Engelse
cuisine was in opmars op het
Oude Continent, de Engelse taal
had het Duits definitief versla
gen als vreemde taal op scholen
in Oost-Europa, en Rover ver
kocht wereldwijd nu meer auto
mobielen dan Mercedes-Benz.
Op de receptie waar ik deze fei
ten vergaarde uit de mond van
de verscheidene deskundigen,
was ook een gevlinderstrikte
heer met een asgrauw gelaat.
Aan het revers van zijn gitzwar
te pak hing een kaartje: Peter
Middleton, ChiefExecutivevan
Lloyd's.
Lloyd's? Was dat niet die verze
keringsmaatschappij die aan
haar zwanezang bezig was? Op
het asgrauwe gelaat kwam een
milde glimlach. ,,U loopt een
half jaartje achter. Maar dat kan
u niet verweten worden. De
Britse media verslaan alleen het
slechte nieuws. De afgelopen
maanden hebben wij miljarden
binnengekregen van nieuwe in
vesteerders."
Om zijn oordeel over de pers te
illustreren had de asgrauwe
heer een anekdote. Voor de
laatste jaarvergadering, waarop
naar verwachting de hele
Lloyd's-top naar huis gestuurd
zou worden, hadden zeven TV-
ploegen een interview met hem
aangevraagd. Een vraaggesprek
met een werkloze Peter Mid
delton, een der hoogstbetaalde
topmannen in de Londense Ci
ty, leek niet te versmaden.
„Maar toen de vergadering be
sloot om ons te steunen, haak
ten vijf van de zeven televisie
ploegen af', memoreerde
Middleton. „Goed nieuws bete
kent in dit land geen nieuws."
Middleton had gelijk. Het volk
wordt slechts gevoed met mis-
Goed nieuws
daad, honger, oorlog en reces-
sie, en de porties zijn zo groot
dat de wereld een karikatuur is
geworden.
Meer dan de helft van alle Brit
ten meent nu dat vier op de vijf
kinderen op deze aardkloot
honger lijdt, terwijl het werkelij
ke cijfer twee procent is. Vrijwel
iedereen denkt dat Groot-Brit -
tannië crimineler is dan enig
ander Europees land, terwijl de
Nederlandse misdaadcijfers ho
ger zijn. Bijna 60 procent ver
keert in de veronderstelling dat
de Britse economie nog in re
cessie verkeert, hoewel die re
cessie anderhalfjaar geleden
ten einde kwam.
Wie de wereld slechts beziet
door het oog van de BBC-came-
ra's, leeft in permanente angst
voor ontvoerders, inbrekers en
moordenaars. Wij zijn de eni
gen in onze wijk die na zes uur
's avonds de deur nog gewoon
opendoen. En wij moeten de
oppas van tien huizen verder
tot haar voordeur escorteren,
om niet voor volslagen onver
antwoordelijk te worden versle
ten.
Een nieuwslezer van de BBC,
Martyn Lewis, begon in april
een campagne voor goed
nieuws. BBC-kijkers, zo zei hij,
weten niet dat de misdaadcij
fers in Toxteth (toneel van ern
stige rellen tien jaar geleden)
met een kwart zijn gedaald. Ze
kennen niet het verhaal van de
comeback van de Triumph-mo-
torfiets en weten nog minder
van de wederopstanding van
Bayrut of de plotselinge vrede in
Somalia.
Maar Martyn Lewis werd afge
maakt door zijn eigen collegae.
Jeremy Paxman, een van top-
journalisten bij de BBC, om
schreef Lewis als een „plaag" en
zijn argumenten als
Alleen media in landen als
Myanmar (Burma) hebben
goed-nieuws-benadering, al
Paxman. De Workers Daily
opent de voorpagina gerege
met het nieuws dat de junta
der een figuurzaag-cur;
gonnen. „Misschien moet I\
tyn maar solliciteren n<
hoofdredacteurschap v
krant", oordeelde hij.
De avond waarop ik mijn go
nieuws vernam, werden
ton twee 11-jarige jongetjes
oordeeld wegens moord op
peuter een zeldzaam mi
drijf. De volgende ochtend
meldde de Daily Mail, een
mijn kranten, niets over de
mars van Rover of het plotsi
ge succes van Lloyd's. Wel v
ren er 16 pagina's over de p
termoord.
CEES VAN ZWEEDEN CORRESPOND
