Supermarkten voeren
'oorlog' om beste plek
Rotterdamse haven beschikl
over 1400 oproepkrachten
3IGEN
BAAS
Ieder bedrijf heeft zijn eigen traditii
Stand van Zaken
Transport per vliegtuig
groeit met drie procent
'Vrouwen moeten zich dubbel bewijzen'
^WT
Op tijd in Montpelliei
afgeleverd
Kamer van Koophandel zet
steunpunten op in Rusland
WOENSDAG 29 DECEMBER 1993
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071 -356439, PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ. 071 -35
De strijd om de beste locaties voor winkels in Nederland
is een junglegevecht, zegt de een. Een ander spreekt van
een oorlog waarbij de kleintjes van tafel worden gebla
zen. Maar volgens een derde is er niets nieuws onder de
zon. De supermarktketens in Nederland kennen behalve
de prijzenslag om de gunst en de centen van de consu
ment nog een stil gevecht. De strijd om de plek zo dicht
mogelijk bij de klanten.
LEIDEN» RUDOLF KLEUN
Goede vestigingspunten voor
winkels met een flink aanbod
aan kopers zijn schaars. Com
plete nieuwbouwwijken met
een eigen winkelcentrum wor
den niet veel meer uit de grond
gestampt. Geruchten over nieu
we winkelcentra leiden steevast
tot druk telefoonverkeer naar de
betrokken gemeente of project
ontwikkelaar.
Daarnaast wordt bij uitbrei
dingsmogelijkheden gekeken
naar een plekje heel dicht bij de
concurrent en als dat er niet is,
wordt geprobeerd de winkel van
die concurrent te veroveren.
Een prijzige strijd die veel door
zettingsvermogen vergt.
„Kijk, je hebt een winkel of je
hebt 'm niet. Dat is alles. Ais je
hem niet hebt, heb je een pro
bleem. Dan kun je niet verko
pen. Als wij ergens een super
markt willen openen, gaan we
door tot we die supermarkt
hebben. Daar zijn we keihard
in. Als een lokaal bestuur 'nee'
zegt tegen ons plan, leggen we
ons daar niet zonder meer bij
neer. Nooit", zegt D. Zwart, di
recteur van Ahold Vastgoed,
verantwoordelijk voor locaties
voor nieuwe Albert-Heijnfilia-
len.
Hij houdt niet van opgeven.
Vijf jaar noemt hij een stan-
daardperiode tussen de eerste
peiling en de feestelijke opening
van een nieuw filiaal. Het re
cord staat volgens Zwart met 26
jaar op naam van de gemeente
Zeist. En die supermarkt kwam
er uiteindelijk toch.
J. Blom, ruimtelijk econo
misch adviseur van het onder-
nemersverbond KNOV: „We
hebben het hier over een jung
leoorlog en daar geldt het recht
van de sterkste. Iedereen wil
winnen. En als er een super
marktlocatie te vergeven is,
vechten er niet twee of drie
maar zesentachtig honden om
dat ene been."
De afgelopen tien jaar is de
prijs voor een vierkante meter
winkelvloer gestegen van 180
naar 300 gulden. Zwart noemt
die prijsstijging 'niet reëel' en
niet in verhouding tot bijvoor
beeld de inflatie.
M. de Jong, directeur verkoop
van supermarktketen Hoogvliet,
met het hoofdkantoor in Zoe-
terwoude, erkent dat er een flin
ke slag wordt geleverd om loca
ties. „Ik zit al twintig jaar in dit
vak en het is nooit anders ge
weest." De Jong meent dat uit
eindelijk de consument ook bij
deze concurrentie de lachende
derde is. „Dat is toch altijd zo
bij concurrentie."
Zelfstandige ondernemers
hebben volgens De Jong tussen
de reuzen nog altijd kansen, ze
ker als ze zich via franchises aan
de groten verbinden. Hoogvliet
doet daar overigens niet aan - in
tegenstelling tot Albert Heijn -
en runt al zijn zaken zelf.
Zekerheden
In Leiden en omgeving is C-
1000 een voorbeeld van zo'n ke
ten die met zelfstandige onder
nemers samenwerkt. C-1000 is
onderdeel van het Schuitema-
concern. R. Langerak is eige
naar van de C-1000-winkel in
de Kopermolen. Hij huurt zijn
zaak van Schuitema en koopt
via dat concern in. Een con
structie waar hij tevreden over
is. „Schuitema is wat dat betreft
de beste."
Hij legt uit waarom onderne
mers aangewezen zijn op der
gelijke ketens. „De meeste win
kelcentra zijn eigendom van in
stitutionele beleggers. Die wil
len graag zekerheden als ze
contracten afsluiten. Een con
cern biedt nu eenmaal meer ze
kerheden dan meneer Jansen of
Pietersen. En andersom pro
beert een concern als Schuite
ma onroerend goed en daarmee
verkooppunten in handen te
krijgen. Een vrij punt, zoals wij
dat noemen, is iets unieks ge
worden."
De 182 luchtvaartmaatschappij
en die zijn aangesloten bij de
leao, de Internationale Organi
satie voor de Burgerluchtvaart,
hebben dit jaar op hun lijndien
sten bijna 1,17 miljard passa
giers vervoerd.
Dat is één procent meer dan
vorig jaar. Het vervoer van
vracht groeide met zeven pro
cent tot 17,5 miljoen ton. In to-
taal nam het luchtvervoer door De groei van het luchttrans-
de lijndienstmaatschappijen, port was zeer ongelijk verdeeld,
gerekend in tonnen vracht en Internationaal werd er een toe
aantallen passagiers per kilome- neming geregistreerd met zeven
ter, toe met drie procent, zo procent, terwijl in het binnen-
heeft de leao laten weten. landse luchtverkeer de groei
De een droomde altijd al
van een eigen bedrijf.
Voor een ander was het
ondernemerschap de
laatste mogelijkheid om
uit de werkloosheid te
komen. Een derde zag het
gat in de markt dat
niemand anders opviel.
Allemaal hebben ze
gemeen dat ze er voor
kozen hun eigen baas te
worden en een bedrijf te
beginnen. Vandaag:
Hanneke van Geet en
Alexandra Blackman,
oprichtsters van 'Maestra',
bureau voor trainingen en
organisatie-advies in
Leiden.
e hebben allebei ar-
W beids- en organisatie-
psychologie gestu
deerd. Daarmee kun je op uiteenlopende
plekken terechtkomen. Bijvoorbeeld op een
afdeling personeelszaken van een bedrijf,
bij een adviesbureau of in het management
van een onderneming. Wij hadden al een
lijd het idee een eigen bureau te beginnen,
gericht op het geven van trainingen. Het
aardige van een eigen bureau is dat je zelf
kunt bepalen voor wie je werkt en waarom
je iets doet.
In het najaar zijn we daadwerkelijk met
de voorbereidingen begonnen. We hebben
ons bij de Kamer van Koophandel inge
schreven en een bankrekening geopend.
Een ondernemingsplan hebben we niet ge
maakt. Dat is iets wat je vooral nodig hebt
om een krediet bij de bank te krijgen. En
onze investeringen zijn, afgezien van tijd en
energie, in financieel opzicht wij beperkt.
Over de naam hebben we twee middagen
gebrainstormd.
Het geven van trainingen sluit aan op on
ze studie. We zijn er ook tijdens stages mee
bezig geweest. De trainingen die wij geven
zijn bedoeld om de sociale communicatie
te verbeteren. We richten ons bijvoorbeeld
op mensen die een andere, leidinggevende
functie krijgen. We leren ze hoe ze zich
moeten presenteren, maar we doen ook
aan teambuilding. Dat kan van belang zijn
voor bedrijven die bezig zijn met een reor
ganisatie of die net achter de rug hebben.
Dan moet personeel opnieuw worden ge
motiveerd, terwijl het ook belangrijk is de
mensen weer als team aan het werk te laten
gaan.
Voordal je aan zo'n project begint ga je
na wat de behoeften en verwachtingen zijn.
Daaraan pas je het programma aan. Het is
ook belangrijk dat een groep graag mee wil
doen. Als mensen zelf niet willen, wordt het
moeilijk ze bepaalde vaardigheden te leren.
Zeker bij bedrijven die al meer reorganisa
ties hebben doorgevoerd komt dat voor.
Daarnaast willen we trainingen geven om
de communicatie tussen verschillende
groepen werknemers te verbeteren, bijvoor
beeld tussen Nederlanders en Marokkanen.
Dat kan door die groepen wederzijds meer
inzicht in eikaars cultuur te geven. We kun
nen de betrokkenen duidelijk maken waar
om iemand een bepaald antwoord - dat
weemd overkomt - op een waag geeft.
Door gesprekken aan te gaan kunnen beide
partijen beter omgaan met conflicten en
beter samenwerken.
Wij merken nu al dat er veel belangstel
ling is voor dergelijke trainingen. Met een
Leidse sociaal-culturele instelling zijn we
inmiddels in onderhandeling. Wij denken
dat de belangstelling voor deze trainingen
de komende jaren groeit. Al was het maar
omdat bedrijven straks verplicht worden al
lochtonen aan te nemen.
Verschillende bedrijven hebben onze
brochure aangewaagd. die is binnenkort
gereed. De belangstelling die er nu is, heb
ben we gekregen doordat we bedrijven en
instellingen hebben aangeschreven. Zeker
zo belangrijk was indirecte reclame, bedrij
ven die via-via van ons hadden gehoord.
Er zijn in de omgeving van Leiden heel
veel bureaus die trainingen verzorgen. Wij
denken dat we ons daarvan onderscheiden
door de multiculturele trainingen. Er zijn
nog maar weinig bureaus die zich daarop
richten.
Een andere groep waar we ons op willen
richten zijn wouwen. Nog steeds blijkt het
voor wouwen moeilijk om zich een positie
te verwerven binnen bedrijven. Ze moeten
zich vaak dubbel bewijzen, terwijl ze daar
niet op voorbereid zijn. Uit onderzoek blijkt
ook dat het nog steeds voorkomt dat wou
wen in soortgelijke posities als mannen
minder verdienen. Dat kan inderdaad ko
men doordat wouwen misschien minder
gehaaid zijn als het op onderhandelen aan
komt. Training kan dan van pas komen.
Hoe wij de toekomst van ons bureau
zien? Een eigen bedrijfsruimte zou prettig
zijn. Maar wat ons betreft mag het voorlo
pig een tweewouwsbedrijf blijven. Het is
heel leuk om alles te doen. Niet alleen het
geven van trainingen, maar ook de acquisi
tie en het onderzoek in de organisatie van
een bedrijf of instelling."
Maestra, bureau voor training en orga
nisatie-advies is te bereiken via 071-
132035 of 134144.
TEKST RUDOLF KLEUN
FOTO HENK BOUWMAN
niet groter was dan drie pro
cent.
In de Verenigde Staten, een
van de grootste markten, veran
derde het vervoer van wacht en
passagiers nauwelijks. In de lan
den van het Gos was er voor het
tweede achtereenvolgende jaar
sprake van een aanzienlijke
achteruitgang. De leao be
schouwt het vliegverkeer tussen
de landen van het Gos op statis
tische gronden als binnenlands
verkeer.
ROTTERDAM/HOOFDDORP JAAP SLUIS
De haven van Rotterdam wordt
op het gebied van flexibele ar
beidsrelaties een grote trendset
ter. Dat zegt Hans Kamps, di
recteur van het Bureau voor
Economische Argumentatie
(BEA) uit Hoofddorp. Zijn bu
reau deed een studie naar ar
beidspools in 's werelds groot
ste haven.
Een haven die door de storm
achtige technologische ontwik
kelingen razendsnel verandert.
Met alle sociale gevolgen van
dien. Werkten er in de jaren ze
ventig nog ruim 14.500 mensen,
nu zijn dat er 7000 en rond het
jaar 2010 circa 5000. Bedroeg de
gemiddelde goederenoverslag
in 1975 ongeveer 1900 ton per
werknemer, in 1992 kwam men
al uit op 8400 ton.
In moderne havens zijn
steeds minder mensen nodig
om steeds meer werk te doen.
Daarom is naast een enorme in
vestering in nieuwe technologie
en nieuwe terreinen (in Rotter
dam en omgeving 100 miljard
gulden tot het jaar 2010) ook
een sociale architectuur nodig.
Een blauwdruk daarvan ligt
nu op tafel. Met daarbij een
zelfstandige, commercieel wer
kende en marktgerichte ar
beidspool als een belangrijk in
strument. Kosten van de totale
operatie: ruim 600 miljoen gul
den. Daarvan leggen werkgevers
en werknemers circa 400 mil
joen op tafel. De rest moet van
de overheid komen.
Onmisbare onderdelen van
de sociale architectuur zijn het
versneld en/of geleidelijk uit la
ten stromen van oudere werk
nemers, het scholen van de
vaak jonge(re) nieuwkomers en
het bijscholeri van zittende
werknemers.
In 1968 werd de Stichting Sa
menwerkende Havenbedrijven
(SHB) opgericht. Die leidt een
arbeidspool waar op het mo
ment ruim 1400 mensen inzit
ten. Hun inkomen is verzekerd.
'Inlenende' ondernemingen be
talen voor elke dag dat ze ie
mand gebruiken een bedrag
aan de SHB. Is er geen werk,
dan staat de door een groot deel
van het havenbedrijfsleven gefi
nancierde SHB garant voor 60
procent van het inkomen. De
rest komt via het Algemeen
Werkloosheidsfonds van de
overheid.
Het voordeel voor de werkne
mers: ook bij het tijdelijk uitblij
ven van werk zitten zij finan
cieel op een redelijk niveau. En
voor de werkgevers: in geval van
grote drukte is er altijd perso
neel beschikbaar. Of zoals di
recteur Ludo Jansen van de Ha
ven Werkgevers Vereniging SVZ
het zegt: „Je kunt niet zoals bij
voorbeeld in de bloembollen
sector gebeurt bij drukte links
en rechts wat mensen optrom
melen. Het werk in havens
wordt steeds specialistischer.
Dat is een van de redenen waar
om de lonen er gemiddeld der
tig procent hoger liggen dan in
vergelijkbare bedrijfstakken.
Dat zegt iets over de kwaliteit
van de mensen. Om die niet no
deloos verloren te laten gaan,
hebben we' de arbeidspool.
Daarmee investeer je als be
drijfsleven in continuïteit."
Behalve Rotterdam vallen ook
de havens van Delfzijl, Amster
dam, IJmuiden, Vlissingen/Ter-
neuzen en Zaanstad binnen de
pool-regeling van het ministerie
van sociale zaken. In 1991 be
taalde dat in totaal ruim 6 mil
joen gulden mee. In 1992 12,7
miljoen en dit jaar rond de 13
miljoen. Waarvan 9 miljoen
voor Rotterdam en omgeving.
Maar minister De Vries wil op
den duur van die bijdrage af.
Onder druk van de bedrijfstak
heeft hij de branche voorlopig
nog tijd gegeven om de zaak
zelf te gaan regelen. Rotterdam
vraagt nu eenmalig 25 miljoen
gulden. Met dat bedrag moet
onder meer de aanloop naar
een vanaf 1997 autonoom en
commercieel werkende arbeids
pool in Rotterdam worden ge
nomen. Tegen die tijd zitteir]
ruwweg 1100 mensen in
pool. Nu zijn dat er nog r^
1400.
Onderzoeker Kamps kijkt"
van op hoe Rotterdam p'
krachten tijdig heeft weterfl
bundelen: „Iedereen doet n"
De bedrijven, de bonden,
liggende gemeenten als Sc a
dam en Vlaardingen, echt ie<
een. Men is er zeer sterk
doordrongen dat de haven g
alleen technisch, maar ook s
aal op niveau moet worden
houden."
Op de vraag of ook Ams
dam en het Noordzeekanaa
bied voor zo'n gezamenlijke
ciale aanpak moeten kie
zegt Kamps:" „Natuurlijk. V\
straks betaalt De Vries
meer mee en moet men
daar op eigen kracht ver
Maar volgens mij ontbreekt
in dat gebied nog steeds
een echte samenwerking,
er zal ook wel geen duid
plan liggen."
Dat laatste wordt bea;
door een woordvoerder vat
werkgeversorganisatie Schi
vaart Vereniging Noord
hoofdstad. Verwijzend
Rotterdam zegt hij: „Zij he:
een plan, wij niet." En, voe^
er aan toe, op korte termijn I
er in regionaal verband
weinig te verwachten.
Recepties, ontbijten, diners en feesten
LEIDEN» RUDOLF KLEUN
Akzo Coatings in Sassenheim is
ongetwijfeld de vroegste met
zijn nieuwjaarsbijeenkomst.
Vanaf acht uur 's morgens wis
selen personeel en directie daar
op 3 januari de beste wensen
uit. Transportbedrijf Van der
Luyt bijt waarschijnlijk echt het
spits af. Dat houdt traditiege
trouw een receptie op Nieuw
jaarsdag. 1 januari. Maar of er
nu een receptie, een feest, een
diner of een ontbijt op het pro
gramma staat. Het lijkt er op dat
ieder bedrijf met meer dan een
handvol werknemers een eigen
nieuwjaarstraditie heeft,
Akzo-directeur W. Sanders
vertelt dat de matineuze bijeen
komst op de eerste werkdag in
januari een lange geschiedenis
heeft. „Het is eigenlijk altijd zo
geweest. We drinken een kopje
chocola of koffie en rond half
negen houdt de bovenbaas, al
gemeen directeur Groen van de
coatingsdivisie, een toespraak.
Hij blikt terug op het afgelopen
jaar en kijkt vooruit op 1994."
De gewoonte bij transportbe
drijf Van der Luyt om een re
ceptie op 1 januari te houden
heeft te maken met het feit dat
de meesten van de kleine hon
derd personeelsleden dan wel
op de thuisbasis zijn. De bijeen
komst is alcoholvrij. Wegverkeer
en drank verdragen elkaar nu
eenmaal slecht, zegt directeur J.
van der Luyt. De receptie is vol
gens hem een ontspannen aan
gelegenheid. Niemand wordt er
op aangekeken als hij of zij ver
stek laat gaan. Hij noemt de re
ceptie een aardige manier om
gezamenlijk een 'goede start' te
maken in het nieuwe jaar. Van
der Luyt wijst daarbij op de
zware tijden die de transport
sector doormaakt. „Maar wij
hebben het gelukkig nog relatief
goed gedaan."
Makelaardij en drukkerij De
Leeuw in Rijnsburg doet het
weer anders. Dat bedrijf houdt
voor alle personeelsleden en
partners gewoontegetrouw weer
een diner-dansant, op 8 januari.
Uitzendbureau Luba dat zijn
thuisbasis in Leiden heeft houdt
sinds jaar en dag bij de start van
het jaar een receptie in De
Burcht. Al het personeel uit alle
vestigingen komt daarvoor met
partner naar Leiden, zegt mar
keting manager A. Feitsma. Di
recteur R. Mantel houdt dan
een toespraak. Peptalk om ie
dereen tot nog betere prestaties
aan te zetten. Het personeel
hoeft daar na een moeilijk jaar
niet al te veel pessimisme te
verwachten. De uitzendbranche
had het weliswaar moeilijk in
1993, maar Luba deed het rela
tief goed en het dieptepunt lijkt
gepasseerd. Voor de uitzend
krachten zijn er bij Luba geen
recepties. „Aan hen is de afgelo
pen weken extra aandacht be
steed. Zij hebben een kerstpak
ket gehad en er waren oliebol
len in alle vestigingen."
Bierbrouwer Heineken is aan
zijn naam verplicht iets bijzon
ders te maken van de receptie.
Dat gebeurt dan ook steevast,
zegt woordvoerder Maarten
Bakkenist. Vorig jaar was er een
ontbijt voor het personeel. Nu is
er een feestelijke bijeenkomst
op 3 januari onder het motto
'Aftrap '94'. Speciaal voor de
bijeenkomst wordt een fototen
toonstelling ingericht over het
afgelopen jaar. Er wordt r
dacht besteed aan het pren
'Mensen maken Heineken'.
grootscheepse reorganisatie
na een periode van overleg
op de werkvloer moet woir
ingevoerd. Belangrijkste f.
van de 'Aftrap' is echter hef
Heineken toch al aanwel
saamhorigheidsgevoel te
sterken.
J'
f
En toch zit u opeens verstrikt in eert geschil over
betaling van de goederen. Nu de tegenpartij al heeft r
met gerechtelijke stappen lijkt goede raad duur. i
Neem contact op met Teekens Advokaten en laat de specialist in het'
contractenrecht het gerezen geschil
eens goed bekijken. Door ons lidmaatschap van P
Lawspan International kunt u rekenen op juridische bijstand op
Europees niveau.
TEEKENS ADVOKATEN
al 40 jaar thuis in het recht
lid Lawspan International, een associatie van advokaten in de F
Leiderdorp Karolusgulden 32-38, postbus 118, 2350 AC,
tel. 071 -41 30 21, fax 071 -41 06 84
Leiden Haagse Schouwweg 8E, 2332 KG,
tel. 071 - 32 27 38, fax 071 - 32 14 21
AMSTERDAM
De Kamer van Koophandel in
Amsterdam heeft van de Eu
ropese Gemeenschappen op
dracht gekregen steunpunten
op te zetten in Moskou en St.
Petersburg. In beide Russische
steden moeten een business
communication centre BCCen
een development agency (DA)
komen. Volgens de kamer is
met deze opdracht ruim elf mil
joen gulden gemoeid.
De Europese Gemeenschap
pen hebben de voormalige Sov
jet Unie bij de overgang naar
een vrije markteconomie tech
nische assistentie toegezegd bij
de opbouw en ontwikkeling van
het particuliere bedrijfsleven.
De opening van de vier steun
punten vloeit daaruit voort. Be
halve de kamer zijn er nog an
dere instellingen in de EG die
gaan meewerken aan de hulp
verlening.
De assistentie richt zich op
het midden- en kleinbedrijf. Het
development agency gaat het
ondernemerschap stimuleren
en nieuwe en bestaande onder
nemers begeleiden. Onder meer
door voorlichting en manage
menttraining. Het business
communication centre gaat het
Russische bedrijfsleven infor
meren over exportmogelijkhe
den, joint ventures en investe
ringen. Daarbij wordt gebruik
gemaakt van Europese data
banken. De instellingen DA's en
BCC's gaan nauw samenwer
ken.
De EG-opdracht is ook voor
het Nederlandse bedrijfsleven
van belang. Het betekent vol
gens de Kamer van Koophandel
een goede impuls om het za
kendoen in de GOS-landen uit
te bouwen. Vooral omdat de
toekomstige intermediaireL
frastructuur in Moskou eri
Petersburg op Europese ent
derlandse leest geschoeid!,
zijn. Dat maakt de entree of
Russische markt een stuk
voudiger.
Bovendien is het de bedo
dat in de nabije toekomst
meer Russische steden st(
punten komen. Voor de i
van de twee steunpunten 1
de kamer een Europees corf
tium gevormd. De Nederlai
instellingen die meedoen j
het Economisch Instituut l|
den- en Kleinbedrijf,
Klynveld, Stichting Teleac.J,
Bank, Facet consultants en j
der Development.
