Glas in woningbouw heeft de toekomst
E
Wonen met afval schept nieuwe kunst
Vergelijken loont
de moeite
Leven en wonen
len goed en
s'elukkig '94
liANDAG 27 DECEMBER 1993
ns
snkst alle goede wensen bied ik
'd^ezers van deze rubriek in ge-
litéhten een klavertje-vier aan.
larver-vier, Oxalis deppei, geldt
irspers als geluksbrenger bij
mitek. Niet dat ik bijgelovig
L Wie is er vandaag de dag
bijgelovig? Maar een geluk-
•jngertje is natuurlijk nooit
jjnlijk heeft deze Oxalis min
ten onrechte de naam
jikbrenger gekregen. Die was
spronkelijk bedoeld voor
jte klaverblaadjes die toeval-
waren. In Midden-
geldt ook een seringe-
%npje dat toevallig vijfbladig
onvolprezen aankondiger
groot geluk.
av Oxalis deppei heeft altijd
!a r blaadjes en krijgt bij goede
aab ffaaie roze bloemen, die in
fgeheel niet op klaverbloem-
lijken. Geen wonder. De
■lejlis is geen familie van de
-a,jderbloemige klaver. De Oxa-
3tjs familie van de klaverzuur-
Mtigen.
Mnu de verzorging. De plant-
rond nieuwjaar in de
zijn, zijn voorgetrokken.
bolletjes zijn in september
jepot en aan de groei ge-
4 icht. Ze zijn zeer vorstgevoe-
[en mogen pas naar tuin of
i de nachtvorsten. Bin-
ishuis gewoon vochtig (niet
houden en liefst niet in de
|e zon achter glas.
|f mei naar buiten. Oxalis kan
goed tegen halfschaduw,
zal de plantenbol gaan
ien en bloeien. Moeilijkhe-
komen pas tegen de winter.
Izijn enthousiastelingen die
weren dat deze plantjes win-
4ard zijn. Bij mij verdwijnen
een koude winter. Dus
ik de bolletjes binnen, laat
tot rust komen en zet ze pas
;r eind april in de tuin.
Oxalis verhaal zou niet com-
it zijn als we de vele familie-
in van de Oxalis deppei niet
l^den vermelden. De meest
allende is wel Oxalis purpu-
met driebladige, vrij grote
paarsrode blaadjes en rose
'tte bloemen. Dit juweel op
Jplaatsje in de halfschaduw,
ithet ook in de zon.
:ijn nog wel tien andere Oxa-
soorten bekend. Mijn voor-
jir gaat uit naar de aardige
adenophylla, heel laag
ld, grijsgroen blad en li-
bloemen. Ik ben ook nog
3t bezit van een driebladige
is met rose bloemen die ik
1 het gemak maar deppei
noemen. Want daar lijkt hij
In elk geval een hele mooie
1 ^|nt. Mits in de winter binnen-
jjaald. Alle beweringen ten
fZERSVRAAG
it er bij u al tuinierend of
idelend in de natuur een
lag op? Greet Buchner zal
•beren voor u het antwoord
inden. De vraag kunt u op
en naar Damiate Dagbla-
Postbus 507, 2003 AP
lem t.a.v. de redactie LE
EN WONEN.
Wooneisen Nederlanders veranderen
De serre is zeer populair.
De wooneisen van Nederlanders veranderen. Licht en
uitzicht staan boven aan de verlanglijst. Tien jaar geleden
kwamen die in het stuk niet voor. Tuingericht wonen
noemen ze dat ook wel. Grote glasgevels laten de tuin
bijna ongemerkt overlopen in het woongedeelte.
,,Glas is als materiaal sterk in
opkomst", bevestigt ook glasbe-
drijf Holst bij monde van me
vrouw Pinners die over de mar
keting gaat. „Toepassingen van
de nieuwe generatie dubbel
glas, K-plus, zijn in de woning
bouw al aardig geïntegreerd. Bij
bestaande panden wordt door
de overheid extra subsidie gege
ven op het verbeterde dubbel
glas. Een noviteit is de onzicht
bare, warmtereflecterende laag
waarmee zonnewarmte wordt
binnengelaten en -gehouden.
Daarnaast kan glas ook worden
gebruikt om geluid te weren,
extra hard glas kan dienen als
beveiliging. De nieuwste ont
wikkeling is glas, geschikt om
toe te passen in het rioolstel-
stelzegt mevrouw Pinners.
De technologische verbete-
Nederland zet de eerste stap
naar creatieve glasbouw en is
daarmee de omliggende landen
vooruit. Glas wordt van een
luxe, experimenteel materiaal
tot één van de mogelijkheden in
bouwmaterialen. Ook in de he
dendaagse toepassingen is glas
fors verbeterd. De nieuwe gene
ratie dubbel glas is voorzien van
een doorzichtig folie dat zonne
warmte doorlaat en binnen
houdt. Het is zelfs mogelijk een
speciaal gas in te sluiten, waar
door de isolatiewaarde dubbel
zo groot is als van het gangbare
dubbel glas. Zeemvrije afwerk-
lagen, zonwerende folies en
speciale hardheidgradaties ope
nen nieuw perspectief voor
glasgebruik.
foto arkoo bv
ring van glas is net op tijd. De
overheid komt in 1994 op het
gebied van energiebesparing in
de nieuwbouw met strengere
eisen. Het nieuwe dubbele glas
bespaart globaal een derde deel
in stookkosten. Grote glaswan
den oude stijl zouden simpel
weg niet meer worden goedge
keurd. In de premie- en huur
sector hadden we al eerder te
maken met strengere eisen.
Glasoppervlaktes daar werden
in de afgelopen jaren steeds
kleiner.
,,In 60 procent van alle hui
zenplannen wordt bij ons met
nadruk aandacht besteed aan
glaspartijen", zegt de Rotter
damse architect Robijn, lande
lijk directeur van Z-woningen.
„Tien jaar geleden kwam inpas
sing van glas in een ontwerp
niet ter sprake", herinnert hij
zich. „Direkt doel is om met
glazen puien de tuin als het wa
re naar binnen te halen, het
meest gevraagd op dit moment
zijn in het ontwerp geïntegreer
de serres."
Glaspanelen met onzichtbare
zonnecellen om warmte in elek
triciteit om te zetten, glazen
puien voorzien van verwar
mingssporen en een apart aan
te schaffen afwerklaag waardoor
de doorzichtige wanden niet
meer hoeven te worden ge
zeemd. Het is allemaal al te
koop.
Met speciale constructies
hoeft een glazen wand niet
duurder te zijn dan een gemet
selde muur. Nadelen als teveel
zonnewarmte kunnen worden
opgevangen met zonwerende
glassoorten. Maar ook het te
genovergestelde is mogelijk.
Wordt een glaspui gebruikt als
passieve energiebron dan is een
ingewikkeld compartimenten
systeem vereist in combinatie
met ventilatiemogelijkheden.
Gebruik van speciale glassoor
ten kan het effect versterken.
Oplossing voor alle tempera
turen is 'reagerend' glas. Een
ontwikkeling waarbij het mate
riaal afhankelijk van de binnen-
en buitentemperatuur warmte
We gunnen niet alleen onze
meubelen een tweede leven,
door banken en fauteuils op
nieuw te (laten) bekleden, ook
in de toegepaste kunst gaat re-
cyling een steeds belangrijker
plaats innemen. Dat hebben de
organisatoren van de onlangs in
Utrecht gehouden Ecotech Eu
rope (de Internationale vak
beurs voor afvalverwijdering,
recycling en milieubeheer) ge
merkt.
Het leek een nogal simpel
idee om via galeries eens te in
formeren naar uit afvalproduk-
ten ontstane kunstvoorwerpen.
Enkele van die kunstwerken
zouden deze puur technische
beurs misschien een speelse
noot kunnen verlenen. De op
roep daartoe leidde tot de com
plete tentoonstelling Eco-Art,
met een keur van werken, inge
zonden door meer dan 40 kun
stenaars.
Al meteen bij de entree, in de
centrale hal, werden de beurs
bezoekers gecontronfeerd met
een meer dan levensgroot mas-
kerhoofd, ingeklemd tussen
twee pilaren van oud roest, een
creatie van de beeldend kunste
naar René van der Wiel. Even
verderop in de gang naar de
Margriethal hingen kolossale
collages als opvallende en kleu
rige reliëfschilderingen waarop
onder meer lege flesjes, tubes
en flacons waren gelijmd, ter
omlijsting van kleurige fotoge
zichten. In 1992 werden deze
eco-schilderijen van Ernst
Bosch op de Floriade geëxpo
seerd. Te groot en te indringend
om in huis te halen.
Op de expositie was veel te
zien dat niet zou misstaan in
het milieubewuste interieur. Er
waren onder meer de kasten
van Piet Hein van Eek: ladekas
ten, hang- en legkasten, ge
maakt van sloophouten vloer
delen of dakbeschot.
Met een van deze meubelen
won Van Eek op de Meubel
beurs in september de Prijs
voor het Nederlandse klassieke
meubel. Met dit ontwerp stu
deerde hij in 1990 af aan de
Academie Industriële vormge
ving in Eindhoven. Hij heeft de
kast inmiddels zelf in produktie
genomen en liet hem op de
Eco-Art expositie zien in ver
schillende uitvoeringen.
Een andere kunstenaar, Ei-
bert Draisma, had het gezocht
in objecten bestaande uit een
compositie van afgedankte
huishoudelijke artikelen. Het
van onderdelen van koffiezet
ters en aanverwante artikelen
gemaakte object (prijs: 2.500
gulden) was uitsluitend bedoeld
Björn Hamelink ontwierp deze 2-
CV meubels. foto cpd
als siervoorwerp, maar de van
twee cakevormen vervaardigde
halogeen tafellamp (voor voet
èn kap was zo'n ouderwetse
ronde cakevorm gebruikt) was
meteen geschikt voor (herge
bruik.
Spatborden
Er was een stoel van papier ma-
ché, een uitvouwbare boeken
kast van papier en hout, maar
ook een grappige serie 2-CV
meubelen: een autostoel omlijst
door twee spatborden van een
Lelijke Eend, en een complete
achterbank, geplaatst in het
achterdeel van de carrosserie.
Van vier deuren, twee aan twee
tegenover elkaar geplaatst met
een verbindingsstuk dat de
deurvormen volgde, was een
doorkijkkast gemaakt. Deze 2-
CV meubelen zijn bedacht en
gemaakt door Björn Hamelink,
afgestudeerd in de richting ar
chitectuur aan de Akademie AKI
in Enschede.
Kleurig en speels tonen zich
ook de blikassemblages van
Theo Berlie, zowel wandversie
ringen als vrijstaande objecten.
Leuk, zo'n schilderij aan de
wand van oude blikjes, die oor
spronkelijk de meest uiteenlo
pende produkten hebben bevat.
Zijn driedimensionale schilde
rijen doen af en toe denken aan
een ouderwets leesplankje.
doorlaat danwel reflecteert. Een
nieuwtje dat technisch bezien
uitvoerbaar is, maar nog in de
kinderschoenen staat. Op dit
moment kost dergelijk glas on
geveer 2.000 gulden per vier
kante meter. Naar verwachting
zal binnen tien jaar deze glas
soort opgang maken en in prijs
zakken tot 100 gulden per vier
kante meter boven dat van de
dan gangbare nieuwe generatie
dubbel glas.
Helder doorzicht
Een glasgevel van zes meter
breed bij zes hoog completeert
het huis van de Delftse hoogle
raar prof. dr. ir. Mick Eekhout.
Met een leerstoel produktont-
wikkeling in de architectuur
verbonden aan de Technische
Universiteit in Delft en zijn ei
gen bureau Octatube is hij me
de verantwoordelijk voor de
snelle vooruitgang van glastoe
passingen. De glazen zaal in de
Beurs van Berlage rust op zijn
constructieve kennis. In Mexico
wordt een immense glazen
wand uitgevoerd die door een
speciale constructie zelfs tegen
hevige aardbevingen bestand
moet blijken, alles volgens ont
werp en berekening van Eek
hout. In Japan ontwikkelde de
Delftse professor al eerder een
soortgelijk project.
„We voeren nu zaken uit die
vier jaar geleden nog voor vol
komen onmogelijk werden ge
houden", geeft Eekhout de su
persnelle ontwikkeling van glas
en constructies aan. „Bij wo
ningbouw gelden overigens
heel andere eisen dan bij de
ontwikkeling van gebouwen. Bij
een woning zijn bouwkosten en
energieverbruik doorslagge
vend, bij gebouwen de onder
houdskosten. Zaken die niet
vergeleken kunnen worden. Bij
een woning is glas daarom
vooral aan de zuidkant aantrek
kelijk", aldus Eekhout, die de
echte doorbraak van glas voor
spelt als de coatings zover zijn
ontwikkeld dat deze geen kleur-
zweem meer geven.
Kast uit sloophout van Piet Hein van Eek.
De al ruim een jaar dalende
rente maakt geld lenen steeds
goedkoper. Niet alleen de hypo
theekrente staat op het laagste
niveau sinds de jaren zestig, ook
de tarieven van de persoonlijke
lening en het doorlopende kre
diet zijn inmiddels 2 tot 3 pro
cent gedaald.
Overigens loont het zeer om
de verschillende geldgevers te
vergelijken: de verschillen in
rente lopen op tot 5,5 procent,
wat de consument honderden
guldens per jaar kan schelen.
Uit recent onderzoek van Mul-
timix in Hillegom gegevens
van de Consumentenbond be
vestigen dit blijkt dat verze
keraar Ohra de goedkoopste
doorlopende kredieten en per
soonlijke leningen verstrekt.
Ook blijkt dat financiers die
bij het uitlenen van kleinere be
dragen relatief voordelige tarie
ven in rekening brengen bij gro
tere sommen aanzienlijk duur
der uitkomen. Een voorbeeld is
Centraal Beheer (AVCB Bank),
die bij 5.000 gulden een van de
voordeligste geldverstrekkers is,
maar bij hogere bedragen een
van de duurste.
De persoonlijke lening en het
doorlopende krediet hebben
volgens de Consumentenbond
vrijwel altijd de voorkeur als
men geld wil lenen. Geld lenen
bij tussenpersonen, zoals bij
voorbeeld die in omroepbladen
adverteren, raadt de bond af.
De lage maandlasten waarmee
in dergelijke advertenties voor
(te) lang lopende leningen wor
den geadverteerd ogen wellicht
aantrekkelijk, maar zijn niet
verantwoord.
De persoonlijke lening (PL)
heeft als voordeel dat de klant
van tevoren duidelijk is hoe
groot het bedrag is en dat de
periode waarover moet worden
betaald vaststaat. Wie instapt
bij een lage rente zoals nu
kan daar gedurende de gehele
looptijd van profiteren. En PL is
dus minder aantrekkelijk bij een
hoge rente. Een tweede nadeel
is dat een aantal geldverstrek
kers een boete eist bij vervroeg
de aflossing.
Een doorlopend krediet is
meer geschikt voor wie niet van
tevoren weet hoeveel geld pre
cies nodig, bijvoorbeeld bij het
opknappen van een huis. Bij
een belangrijk aantal geldgevers
is een doorlopend krediet ge
middeld niet of nauwelijks
duurder dan de PL met dezelfde
looptijd, zodat 'shoppen' loont.
De rijksoverheid heeft de ren
tetarieven voor doorlopend kre
diet en persoonlijke lening aan
maxima gebonden. In geval van
een kort lopend krediet kan
men geld lenen voor een soms
meer dan 10 procent(punten)
lager rentetarief. Bij langere
looptijden is het verschil tot 2
procent, wat dus een voordeel
van meer dan 3.000 gulden kan
opleveren.
Uit de verschillende peilingen
blijkt dat Ohra voor lening en
doorlopend krediet van meer
dan 5.000 gulden voor vijf jaar
het goedkoopst is, met een ren
tetarief van rond de 10,8 pro
cent. Andere, goedkope aanbie
dingen (CVB Bank, Amev voor
hogere bedragen en Direktbank
in veel gevallen) zitten daar al
gauw 0,4 of 0,5 procent boven.
Het peloton van de duurdere
geldverstrekkers wordt aange
voerd door de VSB Bank. Verder
vinden we daar respectievelijk
Postbank, OV Bank (doorlopend
krediet), ABN AMRO, Vezeno,
ING Bank, Interbank, Staten-
bank en NMS Spaarbank. De
duurste adressen zijn de CMV
Bank, Finatabank, GWK Bank
(PL), IDM Bank, Levob, Midden
Nederland, Nationale Volks
bank, OV Bank (PL).
Camel 80 jaar
Al 80 jaar staat op het pakje Ca
mei-sigaretten de Amerikaanse
circusdromedaris Old Joe, maar
aangezien ook de dromedaris
tot de kameelachtigen behoort,
heeft het sigarettenmerk daar
nooit een probleem van ge
maakt. Het 80-jarig jubileum
wordt gevierd met een aantal
nostalgische affiches, die bij
6.000 bus- en tramhaltes en NS-
stations en op billboards in ge
heel Nederland zijn opgehan
gen. De affiches (59 x 84 centi
meter) zijn deze maand ook te
koop 35) bij tabaksspeciaal-
zaken en een aantal pos
tershops. Historische promotie
artikelen van het merk zijn er
ook: een tafelaansteker, een as
bakje, een buiten-reclamebord,
kartonnen pin-ups en een serie
van vijf 10-stukspakjes Camel
Filters, op de achterzijde be
drukt met de geschiedenis van
het merk.
SPREEKUUR
Susanne is een heel gewoon
meisje. Vrij leuk om te zien,
maar niet een vrouw waar je
een keer naar omkijkt als je
haar op straat zou ontmoeten.
Haar levensverhaal is ook heel
gewoon. Ze ging naar school in
het stadje waar ze ook werd ge
boren, was geen uitblinker,
maar haalde zonder veel pro
blemen het MAVO-examen. Ze
besloot, toen het op beroeps
keuze aankwam, een opleiding
tot apothekers-assistente te
gaan volgen.
Ze had vriendinnen, niet veel
maar wel genoeg en toen ze bij
na klaar was met haar opleiding
ontmoette ze Willem. Op
dansles. Viel in de smaak bij
haar ouders, en dat was maar
goed, want Susanne was tot
over haar oren verliefd. Al snel
waren er trouwplannen en ze
zouden samen met vakantie.
Willems werk stak op het laatste
moment een spaak in het wiel
en in plaats van met hem ging
Susanne met een vriendin naar
Spanje.
En wat ze nooit van zichzelf ge
dacht had gebeurde toch: in
Spanje viel ze als een baksteen
voor de charmes van een Ame
rikaan. Weer terug in Nederland
kreeg ze een flinke griep, die
slecht wilde overgaan.
Nu, twee jaar later, weet ze dat
die leuke Amerikaan haar be
smet heeft met HIV, het AIDS-
virus, en dat die griep geen
griep wès, maar een serocon-
versie, ziekteverschijnselen die
kunnen voorkomen als uiting
van de besmetting met het vi
rus. Ze kwam erachter dat ze
besmet was doordat ze zich
aanmeldde als bloeddonor en
na de keuring een briefje kreeg
dat er iets niet goed was met het
bloed en of ze wilde langsko
men.
HIV was wel het laatste waar ze
aan gedacht had en het was of
de wereld ophield met draaien.
Willem, die niet besmet bleek,
kon niet uit de voeten met het
feit dat zij nu seropositief was,
dat 'ze geen toekomst meer
had' zoals hij zei, en maakte een
einde aan de relatie. Haar ou
ders waren zo kapot van de ver
broken verloving dat Susanne
ze niet durfde zeggen waarom
het uit was.
Haar ouders weten het nog
steeds niet. Net zo min als haar
collega's en haar baas. Haar
beste vriendin weet het wel, en
ook de internist die haar con
troleert. Ze vertelt haar verhaal
nu aan mij en ik zit stil te luiste
ren naar haar woorden.
„Ik ben zo stom geweest", zegt
ze. „Had ik maar een condoom
gebruikt. Hij had er nota bene
eentje bij zich."
Een tijd lang heeft ze gehoopt
dat haar minnaar van toen al
dood zou zijn, maar ze snapt
dat ze daarmee haar gezond
heid niet terug kan krijgen. „Het
ergste is dat ik nu nooit meer
kinderen zal kunnen krijgen. Ik
wil mijn kind dit niet aandoen."
Ik kijk haar na als ze de gracht
afloopt. Ze is 24.
Ik hoef niet veilig te vrijen want:
Het is zo'n net meisje.
Ik ken hem zo goed.
Hij komt niet uit Amsterdam.
Zij gebruikt geen drugs.
Wij gaan nooit vreemd.
Ik ben niet homosexueel.
Vrouwen zijn niet besmettelijk.
Hij is zo aardig.
Welterusten.
