Johan, je kapje zit voor de lens
Binnenland
S overwegen aanpassing
fcrweg na ontsporing
'Zo lekker hadden we
thuis niet gegeten'
'Je bent kapot, maar dat begrijpt niemand'
'Eenvoudige antwoorden
bestaan er niet meer'
<\NDAG 27 DECEMBER 1993
Jederlands Persbureau GPD Gen
een uranium op plek vliegramp
gTERDAMEr is geen uranium aangetroffen in bodemmonsters
zijn genomen op de plek waar in oktober 1992 een El Al
eing in de Bijlmer neerstortte. Het stadsdeel zuidoost begint
een speurtocht om te achterhalen waar in totaal 390 kilo ver-
nd uranium is gebleven. In een eerder stadium is 112 kilo ura-
ïm gevonden en afgevoerd naar het Energiecentrum Neder-
ïd (ECN) in Petten. Omdat bij lange na niet al het uranium en
ilfram dat zich in de staart van het toestel bevond is terugge-
nden, besloot de milieudienst van de gemeente Amsterdam in
•ember dat extra onderzoek van de oude bodemmonsters no-
rie doden na botsing met boom
ERiNGENDrie mensen zijn gistermorgen vroeg om het leven
comen door een ongeval in Teteringen (NB). De auto waarin
zaten reed met volle snelheid tegen een boom en brak door-
dden. Een vierde inzittende, de bestuurder, raakte zwaar ge
ïnd. De politie vermoedt dat de auto van de weg is geraakt
or een combinatie van te hoge snelheid en gladheid.
udde schapen loopt snelweg op
lERSFOORTDe snelweg A-28 bij Amersfoort is zaterdagnacht
derhalf uur afgesloten geweest, nadat vijf schapen werden
odgereden. De dieren maakten deel uit van een kudde van
intig schapen die was losgebroken uit een wei. Even na drie
r reed een automobilist met volle vaart op de kudde, waarbij
f dieren overleden en de auto geheel vernield raakte. De man
f liep geen verwondingen op. De opruimingswerkzaamheden
urden vrij lang omdat de brandweer door de vorst het wegdek
:t schoon kon spuiten.
ekort Vie d'Or wellicht fors hoger
DHOVENHet tekort bij de noodlijdende levensverzekeraar Vie
)r is mogelijk tientallen miljoenen guldens groter nu de Ame-
aanse effectenbank Merrill Lynch het beleggingscontract
opgezegd. Tot nu toe ging de Verzekeringskamer als toe-
hthouder er van uit dat de Veldhovense verzekeraar tachtig
q ljoen gulden tekort kwam. Merrill Lynch heeft een eind aan
t contract gemaakt omdat Vie d'Or na het aanvragen van de
a odregeling praktisch gesproken bijna failliet is. De Ameri-
5 inse effectenbank, die ruim honderd miljoen gulden voor Vie
1 )r heeft belegd, zal nu alle beleggingen verkopen. Dat levert
li duidend minder op, dan waarop was gerekend bij verzilvering
een later tijdstip in de toekomst.
ii n dode en elf gewonden bij treinongeluk
ISTAD GPD
Nederlandse Spoorwegen
onderzoeken hoe het mo-
k is, dat door een botsing
een auto vrijdagavond in
ndam een hele trein is ont-
örd. Daarbij viel een dode
.aakten elf mensen gewond,
(licht moet de overgang op
provinciale weg worden
;epast. Op deze plaats ge
ien regelmatig grotere en
ne ongelukken.
lolitie is eveneens een straf-
telijk onderzoek begonnen.
Ie zwaar gewonde 55-jarige
imobilist, die de ontsporing
orzaakte, is inmiddels een
dproef genomen. De politie
pt de uitslag binnen drie
en te hebben. De Zaandam-
zal waarschijnlijk dood
schuld ten laste worden
gd. Vandaag wordt sectie
cht op het lichaam van de
ngelukte Purmerender voor
vaststellen van de precieze
dsoorzaak.
ilgens politiewoordvoerder
sn verkeerde gisteren van
n verschillende ziekenhui-
opgenomen elf zwaar ge
lden nog een vrouw in le-
igevaar. ,,De toestand van
verigen, onder wie de zwaar
onde machinist, is stabiel."
et ongeluk gebeurde vrij-
ïvond rond negen uur, toen
.aandammer met hoge snel-
drie voor de spoorbomen
htende auto's passeerde en
ïioedelijk het eerste rijtuig
de passerende trein raakte.
MAASTRICHT GPD
Opvangcentrum De Dousberg
in Maastricht loopt zondagmid
dag langzaam leeg. De 38 eva-
cuées die er nog verblijven, ma
ken zich op om een kijkje te
gaan nemen in hun woning.
Vandaag konden de meesten
weer naar huis, een enkeling zal
een dagje langer moeten wach
ten.
,,Ik hoor net dat het water nog
steeds bij ons in de straat staat",
vertelt Jef Berndsen, „dan kun
je nog niet beginnen met
schoonmaken. Maar we willen
wel even gaan kijken". Hij is uit
de wijk Heughem. Met zijn
vrouw Corrie woont hij op een
benedenetage van een duplex-
woning. „Het water stond op
eens in de slaapkamer. We heb
ben, tot de militairen kwamen
om ons weg te brengen met een
legertruck, op éen keukenstoel
gezeten en zagen het water
steeds hoger komen. Verschrik
kelijk was dat".
Over de opvang zijn ze reuze
te spreken. „We hebben gister
avond een heerlijk diner gehad.
Zo lekker hadden we thuis niet
gegeten, hoor. Maar 't zit toch
niet lekker van binnen", zegt
Jef.
Op de tafels staan kerststukjes
met de tekst: 'Ondanks alles
toch fijne kerstdagen. We den
ken aan jullie. Montessorischool
De Poort'. Maar ondanks alle
goede bedoelingen is het niet
echt kerstfeest geweest.
Gemeente-ambtenaren berei
den de evacuées voor op de te
rugkeer naar huis. „U zult zelf
nu ideeën moeten gaan ontwik
kelen hoe u teruggaat", zegt een
van hen. „Er zijn vrijwilligers
gevraagd om te helpen poetsen,
u kunt ook familie of vrienden
vragen". Vier families meldden
gisteren dat ze het opvangcen
trum zullen verlaten en naar
huis terugkeren.
„Wij gaan eerst eens pools
hoogte nemen. Ik ben echt be
nieuwd hoe alles eruit ziet. Ik
bereid me voor op een grote
schok", zegt Corrie, die on
danks alle ellende probeert de
moed er in te houden.
In een poging om de
FOTO »AP» FER TRACOTT
Daardoor ontspoorden drie van
de vier dubbeldekswagons. Het
eerste rijtuig schoot los, maakte
een draai van 180 graden en
kwam honderd meter verderop
tot stilstand tegen het viaduct.
De machinist raakte zwaar ge
wond. Het tweede rijtuig boor
de zich aan de andere kant van
het spoor in een dijklichaam.
Daarbij vond een 45-jarige Pur
merender de dood. Hij zat voor
in dat rijtuig. Het derde rijtuig
kwam half gekanteld tot stil
stand, het vierde net naast de
rails.
De hulpverlening kwam snel
op gang. Buurtbewoners haal
den de eerste beknelde reizigers
uit de trein, waarna politie en
brandweer al snel hun werk
overnamen. De passagiers in
het tweede rijtuig waren er het
slechtst aan toe. Daar vielen de
meeste zwaargewonden, die
werden overgebracht naar ver
schillende ziekenhuizen. In het
nabijgelegen Zaanlands Lyceum
werd inderhaast een opvang
centrum gecreëerd voor de niet-
gewonde reizigers. Een klein
aantal mensen maakte daar ge
bruik van, de meeste reizigers
waren de chaos al snel ont
vlucht via andere wegen.
Het treinverkeer lag tot giste
ren stil. Nadat zaterdagavond
het laatste treinstel was wegge-
takeld, is gisteren het treinver
keer tussen Zaandam en Pur-
merend weer hervat. De treinen
zullen tot woensdag over één
spoor worden geleid in verband
met herstelwerkzaamheden.
Ramptoerisme viert hoogtij tijdens de kerstdagen
Een militair van het 42ste Tankbataljon knapt een uiltje. Na het vullen
van zandzakken en een kerstdiner in café 't Praothuus is de energie op.
FOTO ANP ARTHUR BASTIAANSE
WUK BU DUURSTEDE GPD
De boodschap was zo duide
lijk: wie wil helpen nog meer
overlast te voorkomen, hoeft
alleen maar thuis te blijven.
Het bleek tegen dovemansoren
gezegd. Tienduizenden dagjes
mensen trokken het afgelopen
kerstweekeinde het rivierenge
bied van Midden-Nederland in.
Een reeks van polderwegen was
afgesloten en bijna alle dijken
waren verboden voor alle ver
keer. Niet dat het veel hielp,
want veel automobilisten zagen
er geen been in het hekwerk op
zij te zetten en vervolgens de
dijken op te rijden. De politie in
Tiel deelde in totaal negentig
bekeuringen vijftig gulden uit,
de overige korpsen kozen er
voor een waarschuwing te ge
ven. Bekeuringen uitschrijven
kost immers tijd en die was er
nauwelijks.
In Vianen was het zelfs op de
late avond van Eerste Kerstdag
nog een drukte van belang. Ge
rard de Rooij, die in zijn voor
tuin de menigte in ogenschouw
neemt, had er geen moeite mee.
„Het water is van iedereen",
vindt hij. „De angst, de kracht
van het water. Het fascineert en
dat begrijp ik best". Een vader,
moeder en zoon uit Berken
wouden, die in de uiterwaarden
bij Vianen 's zomers geregeld
picknicken, willen hun geliefde
plek ook in beroerdere tijden
trouw blijven. Om tien uur op
Tweede Kerstdag hadden ze het
water op het laagste punt ('daar
bij die boom') over de zomer
dijk zien komen. Nu reeds
wordt de schuur van een vee
houder even verderop bedreigd,
maar ze laten zich geruststellen
door de mededeling dat het vee
donderdag al in veiligheid is ge
bracht.
Vianer autochtonen en de
mensen van buiten komen oog
in oog met de machtige skyline
van het wassende water broe
derlijk overeen dat 'alle knappe
koppen van Rijkswaterstaat en
Teletekst' het water toch niet te
gen kunnen houden. De natuur
is aan de macht vandaag en dat
stemt iedereen op de dijk tevre
den.
Niet alle watertoeristen berei
ken deze dag dat inzicht. Wei
nig poëzie bij de watertoeristen
die zich vanaf de kade in Wijk
bij Duurstede licht teleurgesteld
staan te vergapen aan een drie
kwart onder water staande tele
fooncel. De uitbater van het ca
fé op de stadswal had goede za
ken kunnen doen. Buiten het
eigenlijke toeristenseizoen is
deze populaire horeca-gelegen-
heid echter gesloten.
Een van de drukste punten
was afgelopen weekeinde onge
twijfeld de Veerweg in Culem-
borg. Aan de zijkant van het
huis vlakbij de plek waar nor
maal het veer aanlegt, zijn voor
de kelderingang zandzakken ge
legd. Twee roeiboten van de
veerman erbij en daar ligt een
kant en klare compositie ('Jo
han, je kapje zit nog voor de
lens') voor de duizenden ramp
toeristen die de straat bevolken.
Bewoner Willem van Keulen
ziet het vanuit zijn serre lijd
zaam aan. Het water is zo hoog
gestegen dat hij in elk geval af is
van die hoogwatertoeristen die
vorige week gewoon achterom
kwamen soppen om een blik in
de (toen nog geheel) droge kel
der te werpen. „Vijfjaar geleden
stond het water net zo hoog",
meldt hij terwijl hij een vers si
gaartje opsteekt. „En toen
kwam er bijna niemand kijken.
Limburg, de kerst en televisie,
het zal allemaal wel meewerken
aan deze gekte".
SUSTEREN CHANTAL HAMERS
„We kunnen nu nog niet naar
huis. Er is geen stroom, het is
vochtig en het duurt weken
voor het daar weer droog is. Bo
vendien doet de verwarming
het niet en zijn de kinderen snel
ziek. Wat in de diepvries lag
voor Kerst, kun je weggooien".
Mart en Margriet Jennissen
hebben de kerstdagen doorge
bracht in een klein chalet op
camping Hommelheide in Sus-
teren. Donderdagavond kwa
men ze met hun drie kinderen
van 13, 1.0 en 6 jaar op de cam
ping aan. In hun huis aan de
Steenakker in Roosteren stond
die dag bijna een meter water.
Met hun vijven vertoeven ze nu
in een huisje waarvan de huis
kamer zo'n vier bij drie meter
beslaat. Niets verraadt de sfeer
van Kerstmis.
Woensdagochtend rond ze
ven uur was moeder Margriet
opgestaan, „Binnen stond het
water zo hoog". Ze houdt haar
hand naast de bank op knie
hoogte. „De parketvloer dreef
door de kamer. De kinderen
moesten we naar buiten dra
gen".
Terwijl vader in Roosteren
bleef om meubels en spullen
boven te zetten „Boven
breek je nu je nek" vertrok
moeder met de kinderen naar
haar zus in Sittard. Daar heb
ben ze ook de nacht doorge
bracht. Konden ze daar niet een
paar dagen blijven? „Nee, met
z'n negenen in zo'n klein huisje,
dat gaat niet. Je gaat niet bij an
deren op de lip zitten. Boven
dien hebben twee van de drie
kinderen astma en kunnen niet
tegen vloerbedekking"
„Ik had trouwens het idee dat
we later weer terug konden. We
hadden wel wat extra kleding en
schoenen meegenomen, maar
hierop ben je niet berekend.
Donderdag is mijn man op ei
gen houtje teruggegaan. We
hadden nog geen pyjama voor
de kinderen bij ons."
Tussen de plastic bekertjes
met koffie zet de jongste een
enorme speelgoed-brandweer
auto op tafel. Dit pronkstuk
heeft hij als eerste gered. Zijn
oudste zus moet zich behelpen
met een walkman en een bar
biepop ligt op de kast te wach
ten tot zijn andere zus er mee
gaat spelen. Verder ligt een spel
kaarten op het houten tafeltje.
Vrijdagochtend al sloeg de
verveling toe. „Je kunt alleen
binnen hangen, hè. Er is hier
niets. Zelfs de campingwinkel is
dicht. Je kunt wel wat gaan
wandelen maar daar staat m'n
hoofd niet naar. Ook hebben we
geen zin om met de trein ergens
heen te gaan. Je bent kapot,
maar de mensen begrijpen dat
niet".
Een verdronken koe wordt opgeruimd bij het Zuidlimburgse Itteren. De
schade aan de veestapel is momenteel nog niet te overzien.
FOTO ANP ARTHUR BASTIAANSE
I/'
1T i
andaag vieren we Kerstmis, het
feest van Gods licht in de don
kerte van het menselijk be
rt. Het kerstverhaal vertelt van de ge-
rte van Jezus. Met zijn komst krijgt in
samenleving de liefde een centrale
ts. Dit licht van Kerstmis schijnt ook
laag, in een onzekere tijd. Steeds snel-
veranderingen plaatsen ons voor ingrij-
de beslissingen en doen een appèl op
persoonlijke verantwoordelijkheid,
indering is ook een uitdaging. Keuzen
is leven en samenleven zijn niet langer
rlijvend. De wereld wordt geconfron-
met een dreigende milieucrisis, een
•remde bevolkingsgroei, toenemend et-
h geweld, een te hoog opgedreven con-
ptiecultuur, massale werkloosheid en
mvaardbare tegenstellingen tussen rijk
rm. Daarbij is het vertropwen dat al die
riemen oplosbaar zijn, ernstig onder-
id.
viagen om een plek. Onze spankracht,
openheid, geduld, verdraagzaamheid en
creativiteit worden op de proef gesteld. We
kunnen ons niet afwenden. Gelukkig zijn er
velen die zich daadwerkelijk het lot van hun
ontheemde medemensen aantrekken en
met liefdevolle toewijding zich voor hen in
spannen.
De vele veranderingen in de wereld doen
van dag tot dag een indringend beroep op
ons aller bereidheid tot aanpassing. We
staan waarschijnlijk nog maar aan het be
gin van een grote culturele ommekeer. Ont
wikkelingen ver van ons vandaan beïnvloe
den steeds meer het leven hier. Problemen
elders raken ook ons en dwingen ons voort
durend tot nieuwe plaatsbepaling. Soms
ontstaat de neiging zich hieraan te onttrek
ken en te vluchten in wat eigen is, overzich
telijk, vertrouwd en veilig. Het andere wordt
gezien als vreemd en waar het ontbreekt
aan openheid en begrip gaan vreemd en
vijandig samenvallen.
Verandering maakt onzeker en angstig. We
hunkeren naar veiligheid en bescherming,
maar dat mag geen afscherming worden,
geen terugtrekken op de vierkante centime
ter van het eigen sentiment. Wanneer we
ons naar binnen keren en onze inspannin
gen richten op louter groepsbelang en zelf
behoud, raakt de maatschappij in ontbin
ding en wordt de kwaliteit van het bestaan
aangetast.
In plaats van uit angst ons af te sluiten,
moeten we ons bezinnen op wat het be
schermen waard is, wat kostbaar is, en be
houden moet worden. We zullen moeten
vaststellen welke waarden zó wezenlijk zijn
voor onze beschaving, dat ze houvast,
moed en zelfvertrouwen kunnen geven te
midden van alle verandering, verwarring en
twijfel.
Het is de gerichtheid op het algemeen be-
lang die de maatschappij bijeen houdt. Es
sentieel voor een leefbare gemeenschap
zijn ook verdraagzaamheid en saamhorig
heid. Als een ieder niet alleen let op het ei
genbelang maar vooral op dat van anderen,
komt de oplossing van maatschappelijke
problemen misschien dichterbij. Nodig is
dat mensen geloven in wat zij zélf kunnen
bijdragen.
Een wereld in verandering is ook een we
reld van verschil. Het streven naar een één
vormige maatschappij heeft geen zin. Ver
schillen moeten we niet bestrijden, we
moeten leren leven met verscheidenheid.
Dat vraagt tolerantie en het vermogen eigen
beperkingen te overwinnen. Daarmee is na
tuurlijk niet gezegd dat we ook het kwaad
moeten tolereren. Een samenleving waarin
geen grenzen worden gesteld, is onhoud
baar. Verdraagzaamheid kan no'oit beteke
nen dat iedereen ongeremd zijn eigen gang
kan gaan. Waar mensen over de schreef
gaan moet hun een halt worden toegeroe
pen. Grofheid moet aan de kaak worden ge
steld, vandalisme bestreden, agressie gepa
reerd.
Veranderingen dagen ons ook persoonlijk
uit. Ze doen een appèl op nieuwsgierigheid
en fantasie, maar evenzeer op vermogen tot
kritische waardering. We worden gedwon
gen tot nadenken, tot het formuleren van
een mening, het bepalen van een houding.
Immers, niet alle vernieuwing is een voor
uitgang. Maar in de krachtmeting tussen
behoud en vernieuwing kunnen we als
mondige mensen niet aan de kant blijven
staan.
De crisis in het menselijk bestaan vandaag
is misschien wel vooral een crisis in het
aanvaarden van verantwoordelijkheid. De
samenleving is zo ingewikkeld geworden
dat we vaak het zicht kwijtraken op het re
sultaat van wat wij doen. Bij het oplossen
van de problemen waar de maatschappij
voor staat, wachten velen liever af of ande
ren in actie komen.
Verantwoordelijkheid zien we graag duide
lijk afgebakend als beperkte aansprakelijk
heid. Voor wat en voor wie zijn we nu pre
cies verantwoordelijk, willen we weten.
Toen aan Jezus die vraag werd gesteld, ver
telde hij een verhaal. Een man die beroofd
en gewond aan de kant van de weg lag,
werd door mensen van zijn eigen volk on
bewogen voorbij gelopen. Thuis maakten
die voorbijgangers zich misschien wel zor
gen over de onrustbarende misdadigheid,
maar zelf hadden ze geen hand uitgestoken.
Hulp kreeg het slachtoffer van iemand die
niet tot het eigen volk behoorde, maar tot
een ander volk, waarop werd neergekeken.
Jezus draait daarmee de vraag om: Wie
heeft zichzélf verantwoordelijk getoond?
Hij spreekt ons daarmee aan op ons eigen
gevoel voor verantwoordelijkheid jegens
onze naaste. In onze tijd is dat een des te
grotere opgave nu individualisering dreigt
te ontaarden in individualisme, een ieder-
voor-zich. Die neiging zich van anderen af
te sluiten en alleen voor zichzélf te zorgen is
heilloos. Het is een illussie te menen dat we
ons tegen alle dreigingen kunnen bescher
men en tegen alle risico's van het leven te
verzekeren. Het kan iedereen overkomen,
op enig moment, beroofd en gewond langs
de kant van de weg te liggen.
Als afhankelijk mens worden we geboren en
hoezeer we vervolgens ook streven naar
zelfstandigheid, we kunnen ons leven nooit
los maken van dat van anderen. Zelfs de ei
gen problemen kan niemand helemaal al
leen aan, laat staan de maatschappelijke
uitdagingen. Maar we behoeven ook niet al
leen te staan, eenzaam in een wereld die we
niet meer kunnen overzien noch bevatten.
Het zoeken naar gemeenschap hoort bij de
aard van het mens-zijn.
De grote culturele veranderingen in de ge
schiedenis van de mensheid kwam lang
zaam tot stand. Mensen groeiden mee met
de ontwikkelingen, maar beheersten die
nooit. We zullen moeten aanvaarden dat
we geen meester kunnen zijn over de wer
kelijkheid. We moeten beseffen dat eendui
dige en eenvoudige antwoorden op de pro
blemen niet te vinden zijn. Dat is geen re
den tot lijdzaamheid. Wat van ons gevraagd
wordt, is dat wij ons openstellen voor ver
andering en daarin verantwoordelijkheid
aanvaarden, een ieder op zijn eigen plaats.
Zijn wij hiertoe niet bereid, dan wordt de
wereld onleefbaar. In onze verantwoorde
lijkheid voor elkaar zijn wij ook een schakel
in de keten der geslachten.
Het kerstverhaal vertelt van de geboorte
van Jezus. In leven en leer liet hij zien in
welke waarden en in welk perspectief we in
deze tijd een voortdurende en ingrijpende
verandering steun kunnen vinden bij het
overwinnen van angst en onzekerheid. Zijn
liefde wijst ons de weg naar de medemens.
Een gezegend kerstfeest, dat wens ik U al
len.
Kersttoespraak van koningin Beatrix, ge
houden op eerste kerstdag.
