Denksport
VRIJDAG 24 DECEMBER 1993
puzzel
dammen
bridge
i Schipper^
Nummer51
Horizontaal: 1.
5. as; 8. boomloze grassteppe;
12. hoeveelheid; 14. handeling;
15. orde; 18. raamscherm; 19.
ieder; 20. voormalig; 21. Turkse
titel; 22. deel v.h. skelet; 23.
dwingeland; 25. uitbouw; 27.
jongensnaam; 29. doortocht-
geld; 30. oosterlengte; 31.
huiduitwas; 33. pelswerk; 35.
beroep; 37. vermogend; 38. ca
tegorie; 40. intelligentiequo
tiënt; 42. middag; 45. grondslag;
47. wedstrijdbeker; 49. gierig
aard; 50. kiek; 52. moment; 53.
bende; 56. menigte; 58. bazige
vrouw; 59. boosheid; 61. berg
plaats; 62. brandstof; 64. hoofd
deksel; 65. rijstbrandewijn; 67,
buisverlichting; 68. filmdecor;
70. familielid; 72. graveur; 74.
gespannen; 76. bolgewas; 78.
deel van een schip; 80. aarts-
bischop (Lat. afk.); 81. schaak
term; 82. boom; 83. hel niets
doen; 86. Europese taal; 88.
maangodin; 89. enigszins
scheel; 90. rij; 91. stekelig ge
was.
Verticaal: 1. hoofddeksel; 2.
zelfkant; 3. vis; 4. schaapka
meel; 5. oogziekte; 6. schaak
term; 7. persoonlijk vnw. (Fr.);
8. made; 9. Frans lidwoord; 10.
cadet bij de marine; 11. mu
ziekgezelschap; 13. deel van de
vinger; 14. droog; 16. uitgang;
17. standaardmaat; 18. gemalin
van Zeus; 22. arbeid; 24. bedor
ven; 26. verloren hebbend; 28.
oud; 30. gele verfstof; 32. tasto
solo; 33. halsbont; 34. wederke
rend vnw.; 36. gebladerte; 39.
Oudgriekse pasmunt; 41. even
redig aandeel; 43. zelfkant; 44.
kooppoging; 46. buigzaam; 48.
bescherming; 51. boze geest;
54. kleding; 55. feeks; 57. neve
lig; 60. achter; 61. soldatenkost;
63. lof; 64. lelijk dier; 66. geur;
67. deel van een trap; 69. be
derfwerende verfstof; 71. wieler
wedstrijd; 73. persoon van adel;
75. conus; 77. verhoogde toon;
79. jong mens; 83. deel van het
oor; 84. scheepstouw; 85. zang
stem; 87. voegwoord; 88. mu
zieknoot.
Oplossingen, per briefkaart,
dienen uiterlijk dinsdag a.s. in
ons bezit te zijn. Indien per post
wordt ingezonden, als volgt
adresseren: Redactiesecretari
aat, Uitgeversmaatschappij
Leidsch Dagblad b.v., Postbus
54, 2300 AB Leiden.
Oplossing
nummer 50
Cryptogram nummer 51
Horizontaal: 4. Halve verrekijker (12); 9. Die
roeispaan blijft aan de wateroppervlakte (8); 10. Zulke
slechte cijfers kan men beter laten schieten (6); 11.
Gestrand zijn in de gevangenis (10); 13.' Schreeuwt in
het strijdperk (4); 14. Zo grillig dat het niet is te calcu
leren (13); 16. Mentaliteit van een stichting (10); 17.
Temperatuur waarbij een vis vloeibaar wordt (10); 19.
Krachtterm van kijkers (11); 20. Heilzaam voor de vis
vangst (5)..
Verticaal: 1. Naar een hogere klas verdwijnen (8);
2. Nuttig principe (14); 3. Getapte riviervogel (10); 5.
Omvang van vertegenwoordigers? (16); 6. Zo te horen
heeft dit familielid weerstand (3); 7. Schonken talen
ten (5); 8. Meteen is het glad (5); 12. Instrumentje op
een breimachine? (12); 15. Hij maakt een vuist buiten
zijn vaderland (7); 18. Draaglichaam (4).
Oplossing
cryptogram 50
-p-1-
potas
-s-ag-s
uitgemaakt
hielen-gemak
-boezemvrienden
speelbal-getier
-a-r-r-g-s-s-g-
los-overmatig-
ie-l-o-u-e
naald-inmaken
g-b-e-n-e
motregen
-m-s-e-t
&Joker Productions
Kerstmis 1993 staat voor de
deur en als vanouds bezorg ik u
dan weer wat problemen. Maar
dan wel problemen die dienen
ter lering en vooral vermaak.
Met deze zes opgaven denk ik
zeker aan die doelstelling vol
daan te hebben. Aan twee vrije
dagen moet u ruim voldoende
hebben om de oplossingen te
vinden. De moeilijkheidsgraad
ligt dus niet al te hoog. Voor alle
opgaven geldt: wit speelt en
wint. De oplossingen kunt u tot
uiterlijk 4 januari naar mijn
adres sturen: Koperwiekstraat
38, 1911 XK Uitgeest. De redac
tie van dit blad stelt twee waar
debonnen ad ƒ25,00 ter be
schikking die onder de goede
oplossers worden verloot. Tot
slot wens ik u een fijn kerstfeest
met uitsluitend damproblemen!
Cijferstanden:
DIAGRAM 1: wit 21, 29, 30, 37,
40, 42, 47, 48; zwart 8, 9, 10, 16,
18, 22, 28 en 36.
DIAGRAM 2: wit 30, 32, 33, 34,
35, 38, 43, 44, 45, 46, 47, 50;
zwart 7, 8, 9, 14, 15, 17, 18, 19,*
20, 23, 25 en 36.
DIAGRAM 3: wit 23, 24, 28, 29,
34, 36,37,38, 39, 43, 49; zwart 5.
6, 8, 9, 11, 12, 14, 15, 18, 20, 21
en 26.
DIAGRAM 4: wit 21, 25, 32, 35,
38, 39, 44, 45, 47; zwart 7, 9, 12,
13,18,23,24, 28 en 29.
DIAGRAM 5: wit 25, 27, 28, 30,
32, 37, 4142, 43, 44, 47; zwart 3,
7, 8, 13, 14,15,18. 19,24 en 36.
DIAGRAM 6: wit 21, 29, 30, 32,
34, 37, 39, 42, 47, 48, 49; zwart 6,
7. 9, 12. 13, 17, 18, 19, 22, 25 en
9
9
9
9
m
m
9
9
9
y
p,
y
O
y
9t
Q
3
3
3
y
Si!
n
I
8
9
|l|
8:
9
9
9
9
9
3
s
y
Si
O
11
9
y
Q
y
O
O
3
ill
8
9
8
III
8
9
lil
9
9
9
II
P
8:
9
9!
y
3
9
9
y
9
y
111
3
3
3
Winnaars
De set potloden gaat naar H.L
Langendoen, Lucretia van Mer-
kenstraat 10 Leiden (kruis
woord) en naar J. van der Mark,
Willem de Zwijgerlaan 9 Leider
dorp (cryptogram).
schaken
Vrijdag 24 december is het pre
cies 125 jaar geleden dat twee
grote schakers, de latere wereld
kampioen Emanuel Lasker en
Richard Teichmann, het eerste
levenslicht aanschouwden. Bei
den groeiden op in Berlijn maar
Lasker verruilde zijn vaderland
later voor de Verenigde Staten.
Teichmann ging enigszins ge
handicapt door het leven omdat
hij aan zijn rechteroog volledig
blind was. Op foto's uit die tijd
staat hij dan ook afgebeeld met
een donker ooglapje dat hem
eerder het uiterlijk gaf van een
piraat dan van een gevreesd
schaker. In het jaar 1909 namen
beiden deel aan het beroemde
toernooi van St. Petersburg.
Hun onderlinge duel stond voor
de laatste ronde op het pro
gramma. Bij het ingaan van de
ze slotronde ging de Pool Akiba
Rubinstein, de man met de ge
polijste stijl, met een half punt
voorsprong op Lasker, aan de
leiding. Rubinstein, die Lasker
had verslagen, nam geen risico
en remiseerde snel met Taf-
takower. Lasker kon dus met
Rubinstein op gelijke hoogte
komen maar moest daartoe zijn
vroegere landgenoot Teich
mann verslaan. Lasker, die on
der zulke omstandigheden een
ijzeren wil tentoonspreidde,
slaagde in zijn opzet.
Wit: Em. Lasker Zwart: R.
Teichmann
1. e4 e5; 2. Pf3 Pc6; 3. Lb5 a6;
4. La4 Pf6; 5. 0-0 Le7. Lasker
was geen theoreticus maar hij
had wel veel ervaring opgedaan
met de Spaanse opening. 6. De2
Een nieuwe zet voor die tijd.
Later zouden Aljechin en Keres
de damezet graag toepassen in
plaats van het meer gebruikelij
ke 6. Tel. 6.b5; 7. Lb3 d6; 8.
c3 0-0; 9. d4 exd4; 10. cxd4.
Geen voordeel bereikt wit na 10.
filatelie
Hero Wit
HET VOLGEND jaar en in 1995
zullen in Nederland (Haags Ge
meentemuseum) en in de Vere
nigde Staten (Washington en
New York) enkele belangrijke
Mondriaan-tentoonstellingen
worden gehouden. Het is na
melijk vijftig jaar geleden dat
Piet Mondriaan (1872-1944),
een van de grote pioniers van
de abstracte schilderkunst en
een kunstenaar die in de kunst
geschiedenis van deze eeuw van
grote betekenis is geweest, is
overleden.
Het spits in het Mondriaan-
herdenkingsjaar wordt echter
door de Post afgebeten. Op 1 fe
bruari - en daarmee wordt het
uitgiftejaar 1994 geopend - ver
schijnen drie zegels waarmee
verschillende perioden uit het
leven van Mondriaan treffend
worden neergezet. De zegels, al
le drie liggend, hebben waarden
en oplagen van 70 cent (brief
kaart, 8 miljoen), 80 cent (brief,
11 miljoen) en 90 cent (buiten
land, 6 miljoen).
Mondriaan, die onderricht
kreeg van zijn vader Pieter Cor-
nelis en zijn oom Frits studeer
de aan de Rijksacademie in Am
sterdam. In die periode schil
derde hij voornamelijk land
schappen in de trant van de
Amsterdamse en Haagse
school. In 1908 (Domburg)
kreeg hij contact met lan Toor-
op en in die tijd vatte hij inte
resse op voor de theorieën van
het Franse divisionisme, waar
aan hij uiting gaf in een aantal
in Zeeland geschildere molens,
kerkfacades en torens. De af
beelding op de zegel van 70
cent, detail van 'De Rode Mo
len' (1911), is uit die periode.
Kleuren: geel, magenta, cyaan
en zwart.
Kort daarop ging hel abstrac
te en rechtlijnig denken steeds
meer de plaats innemen van het
puur visuele waarnemen. Hij
vertrok naar Parijs waar hij me
de door contacten met Picasso,
Braque en Léger steeds abstrac
ter ging schilderen. Tot zijn
schilderkunst zich beperkte tot
het meest essentiële gebruik
van lijnen (horizontale en verti-
caje) en kleuren (de primaire
kleuren blauw, geel en rood en
drie niet-kleuren zwart, grijs en
wit). We zien dat terugkomen
op de zegel van 80 cent: Ruit
vormige compositie met gele lij
nen (1933). Kleuren: geel, rood,
blauw en zwart.
De zegel van 90 cent (geel,
magenta, cyaan en zwart) laat
een detail zien van 'Broadway
Boogie Woogie (1942/1943), dat
hij een jaar voor zijn dood in
New York voltooide. Mondriaan
was tot 1938 in Parijs gebleven,
maar het naderende oorlogsge
weld verdreef hem via Londen
naar New York. Daar kreeg zijn
schilderkunst een laatste en be
slissende impuls; de horizontale
en verticale lijnen bleven, maar
de zwarte scheidingslijnen ver
dwenen en hij ging gebruik ma
ken van tussenkleuren.
ZWEDEN Op het moment
dat de Zweedse Academie op 7
oktober bekendmaakte wie de
Nobelprijs literatuur 1993 zou
hebben gewonnen stond een
team van vormgevers en gra
veurs in de startblokken om een
zegel, waarop de winnaar - in
dit geval een winnares - te ver
eeuwigen. Op 25 november ver
schenen dan ook de jaarlijkse
Nobel-zegels en op een daarvan
staat dan ook het portret van de
Afroamerikaanse schrijfster en
essayistc Toni Morrison. Op de
andere zegel een tekening van
het stadhuis van Stockholm bij
zonsondergang, tijdens het tra
ditionele Nobel-banket. Beide
zegel hebben een waarde van 6
kroon en komen van de rol.
NEDERLAND Van de 242
postadministraties stond* Ne
derland qua duurte in 1992 als
verzamelland, zoals we in de ru
briek van twee weken geleden
hebben gemeld, op de 97ste
plaats. Uit die lijst valt nog iets
anders af te lezen- welk land van
de 54 landen die we in deze ru
briek altijd de revue laten pas
seren gaf in 1992 de meeste ze
gels uit. Nederland staat dan in
het rijtje van 54 met 41 zegels
op de 33ste plaats.
Het lijstje wordt aangevoerd
door Alderney met 5 zegels en
op de laatste plaats staan de
Verenigde Staten met 144 ze
gels.
NB. Bij het samenstellen van
deze lijst hebben we de 'inhoud'
van een velletje/blokje op '3'
gesteld, hetgeen overigens wel
aan de lage kant is.
Pxd4 Pxd4; 11. cxd4 Le6; 12. Pd2
Lxb3; 13. Pxb3 Te8; 14. Tdl Dc8;
15. Lf4 Lf8, aldus Keres - Unzic-
ker, Hamburg 1960. 10. Lg4;
11. Tdl d5. Er dreigde 12. e5
benevens Ld5. 12. e5 Pe4; 13.
Pc3 Pxc3; 14. bxc3 f6. (Zie dia
gram 1).
Deze poging het witte cen
trum te ondermijnen blijkt
voorbarig. In een matchpartij
Réti - Stoltz, die 20 jaar later
werd gespeeld, bereikte de
zwartspeler na het betere 14.
Pa5; 15. Lc2 Dd7; 16. Dd3 g6;
een stelling met gelijke kansen.
Ook dirékt 14. Dd7; is goed
speelbaar voor zwart, zoals
bleek in de partij Bronstein - Ul-
vestad uit 1946. Na 15. h3 Lh5;
16. Lc2 Lg6; 17. Pel Pd8; 18. Pd3
Pe6; beschikte zwart zelfs over
de betere positie. De tekstzet
wordt door de grote Lasker op
subtiele wijze weerlegd. 15. h3
Lh5. Op 15.Le6; volgt 16. exf6
Txf6; 17. Lg5Tg6; 18. Lc2, terwijl
15. Lf5; wordt beantwoord
met 16. g4. Tenslotte volgt op
15. Lc8; 16. a4, met velerlei
dreigingen, waaronder 17. Da2,
aldus de witspeler in het toer
nooiboek. 16. g4 Lf7; 17. e6. Dit
moest nauwkeurig worden be
rekend daar wit met de tekstzet
veld d6 vrijgeeft voor de zwarte
stukken. 17. Lg6; 18. Ph4
Pa5; 19. Pxg6 hxg6; 20. Lc2 f5;
21. Khl Ld6; 22. gxf5 Dh4; 23.
Df3 gxf5; 24. Tgl. Dreigt 25.
Lg5, maar tevens 25. Lxf5 Df6;
26. Dg2. 24. f4; 25. Tg4 Dh6;
26. e7. De inleiding tot een
mooi slot. 26. Lxe7; 27. Lxf4
De6. Onmiddellijk na deze zet
reikte de zwartspeler zijn oppo
nent de hand nog voordat Las
ker met 28. Txg7+! de zwarte
stelling kon vernietigen. Door
deze overwinning eindigden
Lasker en Rubinstein gelijk op
de eerste plaats. Teichmann
werd, ondanks deze nederlaag,
zesde. De derde, vierde en vijfde
prijs gingen respectievelijk naar
Duras, Spielmann en Bemstein.
Vermelding verdient dat de
kleurrijke Rus Dus - Choti-
mirski, zowel Lasker als Rubin
stein wist te verslaan. Hij ein
digde desondanks op de 13e
plaats.
STUDIE KOSEK WEERLEGD
In de rubriek van 10 decem
ber betrof de wekelijkse opgave
een aardige studie van de com
ponist Woitech Kosek. (Zie dia
gram 2). Vorige week gaf ik de
auteursoplossing: 1. Pc7+ Kc5;
2. Tel+ Kf4; 3. Pe6+ Kg4; 4.
Tgl+ Kh3; 5. Pg5+ Kh2; 6. Pf3+
Kh3; 7. Thl+ Kg4; 8. Txh4 mat.
Heel aardig en toch ook wel
fraai. Maar wat blijkbaar nie
mand heeft opgemerkt ont
snapte niet aan' de aandacht,,
van de Bloemendaalse schaker
J. Busking. Deze lezer, oud in ja
ren maar jong van geest, heeft
al vaker bewezen een kundig
analyticus te zijn. Na het door
hem aangegeven 4. Tgl+ Dg3+!
wint niet wit maar zwart! Mijn
eerste reactie was dat ik wellicht
een fout had gemaakt bij het
overnemen van deze studie uit
een Russische bron waarin,
zoals bekend, de diagrammen
niet altijd uitblikken door hel
derheid. Na enig speurwerk
kwam ik echter tot de ontdek
king dat de studie van Kosek op
identieke wijze staat afgebeeld
in het aprilnummer 1990 van
EBUR, het fraaie kwartaaltijd
schrift van ARVES, de Alexander
Rueb Vereniging voor eindspel
studies. Hoewel in EBUR regel
matig melding wordt gemaakt
van studies die bij nader inzien
de toets der kritiek niet kunnen
weerstaan is mij omtrent deze
Een zonnig terras tijdens hefj
in Menton, juni 1993. T^
bridgejournalisten filosof^,
over de Nederlandse kanser^
kwaficatie voor het WK. 'Alf-
zich plaatsen, moeten we nv
zegt de een. 'En als ze in
een medaille halen, moeten)
daar een boek over schrijf,
zegt de ander. Nederland
naar het WK en wint een r
daille, de gouden zelfs. En
van Cleeff en Toine van
maakten, samen met Erik
chhoff, hun belofte waar.
hoe. Nog geen twee maan!
na afloop van het WK isf.
boek gereed, een formidal
prestatie.
Gouden handen' werd uij
geven door IMP en is all
daar te verkrijgen voor de,
rigens niet geringe, prijs vs
34,95 (bank 11.85.539, incli
5,= verzendkosten).
De auteurs kozen voorj
Amerikaanse opzet. Het t[c
beperkt zich tot een bescl
ving van 132 voor Nederl
belangrijke spellen, geselecti
uit voorronde, kwart- en h|
finale en finale, geïllustn
met kwalitatief helaas vaak f
matige foto's. In 142 pagtf
kan de lezer aldus nog eens^
genieten van de bridgers j
hun weg naar goud, metjj
hoogtepunten de barre strijd
gen beide Amerikaanse tel
en de finale 'op het tandvli
tegen Noorwegen.
Bridgediagrammen
W/niem. V 6 5 3
kHB42
f 654
1072
1-865
Diagram 1
B10 7 3I
>V r
t V1097L
Een spel uit de wedstrijd iil|
voorronde tegen Polen. B^
paren gingen op weg naar s;
en bereikten zo 5Ru in pl
van 3SA. Leufkens opende 1
zuid 2Ru, noord 2Sch, zuid
noord 4Ru, zuid 5K1 en nc
5Ru. De Pool Balicki had c
dat de controle in schop
ontbrak. Hij kwam even 'kijl
met SchH en het contract
niet meer down. Na een so
gelijk biedverloop aan de ar
re tafel kwam Piet Jansen
met Sch2; Westerhof kreeg
introever en dat betekende
down.
w »|->
Diagram 2.
Een van de mooiste spel
van Enri Leufkens, de beste I
derlandse speler in Chili, f
opende lRu, west pas, noj
lHa, oost doublet, zuid lScfr
noord 4Sch.
West kwam uit met klavei
en zuid realiseerde zich
oost, gezien zijn doublet, f
vierkaart schoppen moest H
ben. Hij nam K1A, nam Fl
over met RuAÜ, gooide op fl
een klaveren af, troefde een
veren en speelde harten
Oost nam en speelde tr
maar het was te laat;
maakte heen en weer troev
zijn resterende troeven ap
Die tien slagen deed niem
hem verder na. Het 'logisi
K1A, RuH, schoppen naar
boer, RuA en harten na f<
oost speelt troef en zuid is k«
loos.
t A 10
V 54
A 9 8 6 3 2
studie van Kosek niets bekend.
In het vermelde nummer van
EBUR staat overigens een zeer
interessant artikel uit 1947 van
M. Soukup, getiteld: 'Die
Schachstudie in der Tschechos-
lowakei'. De Duitse IM in het
correspondentieschaak, Hagen
Tiemann, tekende voor de Duit
se vertaling. Uit het artikel blijkt
dat Kosek beroemd werd om
zijn studies met de materiaal
verhouding Paard en pion tegen
Loper.
OPGAVE VORIGE WEEK
(Wit: Kfl, Le5. Zwart: Kh3,
Ta2, f2. Wit aan zet maakt remi
se). Oplossing: De grootste
zwarte dreiging vormt niet 1.
...Kg4, want daarop kan wit 2.
Kg2! spelen, doch 1. Ta5!. Na
2. Ld4 Kg3; 3. Lxf2+ Kf3 wint
zwart. 1. Lc7! De enige zet. 1.
Tb2; 2. Ld6! Tc2; 3. Le5! Td2; 4.
Lf4! Te2!; 5. Lb8ü. Opnieuw de
enige zet. 5. Te8; 6. Lg3ü.
Dank zij deze patcombinatie
kan wit de stelling houden. 6.
Kg4; 7. Kxf2 en remise.
Ter gelegenheid van de kerst
dagen bied ik u een tweetal 'na
tuurlijke eindspelstudies' van
jan H. Marwitz ter oplossing.
(Zie diagram 3 en 4)
Ik wens u een prettig kerst
weekeinde.
t v H9
w *ir* 0 H 1
I-B9872 Z +1064
B9854
A 8 6
Een fraai spel uit de halvi
nales. Aan beide tafels werd
bereikt via zuid ISch, no
2Ru, zuid 2SA en noord 3
Enri Leufkens startte met kl<
ren, door Cohen met K1H ge
men en RuV na. Westra r
RuH en speelde klaveren
negen slagen.
Wubbo de Boer had het l
wat lastiger. Bergen zag niet
zijn ei^en kleur en startte i
HaB, voor het aas en Ru7
Rodwell nam Ru 10 en speek
SchH. Een fantastische verdi
ging. Duiken had geen zin,
speelt eenvoudig schoppen
dus De Boer nam SchA en
beerde nu in die kleur zijn
gen te halen. Maar, helaas, v
had SchV. Die speelde HalC
en het contract was down.
De speelwijze van Rodv
heeft een fraaie naam. De Cd
Deschapelles, bedoeld om I
entree te forceren in partij
hand.
