Wiertz pleit voor 'Vredesjaar'
Strijd om kerstkribbe in de Verenigde Staten
Kerk Samenleving
VRIJDAG 24 DECEMBER 1993
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071-356443
HEINZ
BOES
HETWEERINE
BUITENLAND KORT
Laatste Oordeel
Paus Johannes Paulus II ont
hult op 8 april 1994 het ge
restaureerde Laatste Oordeel
van Michelangelo in de Six
tijnse kapel, zo is deze week
in het Vaticaan vernomen.
Hij zal dan een plechtige mis
opdragen in de kapel waar
hij ruim 15 jaar geleden werd
gekozen tot hoofd van de
Rooms-Katholieke Kerk. Het
kunstwerk is vier jaar voor
het publiek niet te zien ge
weest. De kosten van de tota
le restauratie, die dertien jaar
in beslag heeft genomen, wa
ren vier miljoen dollar en zijn
gedragen door de Japanse te
levisie. Deze heeft nog eens
acht miljoen dollar besteed
aan het fotograferen en ver
filmen van het herstel van
het reusachtige fresco waar
aan Michelangelo tqssen
1508 en 1541 heeft gewerkt.
De bezoekers wachten talrij
ke verrassingen, zoals een
verblindend blauwe hemel.
Hoofddoekje
Een 17-jarige islamitische
leerling aan het Mounier Ly
ceum in Grenoble is van
school gèstuurd omdat zij
weigerde haar hoofddoekje
af te doen tijdens een gym
nastiekles. Het is de vijfde
keer deze maand dat mos
limmeisjes van school wor
den gestuurd vanwege het
dragen van een hoofddoek.
Het meisje noemde de be
slissing van het schoolbe
stuur onrechtvaardig. Maan
dag probeerde zij voor haar
school medestudenten over
te halen een petitie te'onder-
tekenen. Het dragen van een
hoofddoekje wordt in Frank
rijk gezien als een religieuze
uiting die strijdig is met de
seculiere status van openba
re scholen. De kwestie is de
laatste tijd actueel omdat de
islam in Frankrijk met een
kleine drie miljoen aanhan
gers de tweede religie is ge
worden na het rooms-katho
licisme. Een Turkse imam
die in een krante-interview
verklaarde dat de islami
tische wet boven de Franse
gaat, is vorige maand het
land uitgezet.
Gevangenisstraf
Een rechtbank in Casablanca
(Marokko) heeft de christen
Mustafa Zemamda veroor
deeld tot een gevangenisstraf
van drie jaar. Zemamda, die
was opgepakt omdat hij een
schriftelijke bijbelcursus
volgde, weigerde zijn geloof
te herroepen en met de cur
sus op te houden. Dit meldt
de interkerkelijke organisatie
Arabische Wereld Zending
(AWZ) in Amsterdam. Ze-
mamda's advocaat is ervan
overtuigd dat de veroorde
ling onwettig is en heeft ho
ger beroep aangetekend. De
behandeling van dit beroep
is echter voor onbepaalde
tijd uitgesteld. Ook in andere
plaatsen in Marokko zijn
christenen gearresteerd we
gens het volgen van bijbel
studies. Zij moeten in januari
voor de rechter verschijnen.
Liberia
In Liberia zijn begin deze
maand zes methodistenpre
dikanten vermoord door een
gewapende bende, die zich
de Raad voor vrede in Liberia
(LPC) noemt. Dit heeft de
Methodistenkerk in dit Afri
kaanse land bekend ge
maakt. De LPC is samenge
steld uit deserteurs die van
dezelfde stam zijn als de in
1990 vermoorde president
Samuel Doe. De LPC be
schuldigt Liberianen van an
dere stammen ervan met het
Nationaal patriottisch front
te collaboreren. Sinds sep
tember zijn volgens hulpor
ganisaties meer dan 6000
mensen uit het omstreden
gebied gevlucht.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Wolkenvelden, op veel
plaatsen van tijd tot tijd
ook ruime opklaringen. In
het binnenland nog een
enkele sneeuwbui, langs
de westkust meest droog.
Overdag meest lichte tot
matige vorst.
Zweden:
In het kustgebied langs de
Oostzee en Botnisclie Golf
geregeld wolkenvelden en
sneeuwbuien. Elders ook
van tijd tot tijd opklarin
gen en meest droog. In het
zuiden gaat eerste kerst
dag een erg koude noord
oostenwind waaien. Over
dag op veel plaatsen min
stens matige vorst.
Denemarken:
Half tot zwaar bewolkt en
van tijd tot tijd sneeuw. In
de loop van eerste kerst
dag waait er vooral in de omgeving van
Kopenhagen een koude noordoosten
wind. Zowel 's nachts als overdag vorst.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
In het algemeen bewolkt en vooral in de
kustgebieden van tijd tot tijd sneeuw
buien, misschien ook onweer Langs de
Ierse west- en zuidkust valt de neerslag
als regen. Op eerste kerstdag in Enge
land ook kans op zon. Middagtempera-
tuur vandaag rond 3 graden, morgen op
veel plaatsen nog iets lager. In het zuid
westen van Ierland en in Cornwall liggen
de maxima rond 6 graden.
België en Luxemburg:
In het algemeen bewolkt en met name
vandaag perioden met regen, in de Ar
dennen ook sneeuw. Morgen geleidelijk
afnemende neerslagkansen en wellicht
wat zon. Maxima rond 1 graad.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In het algemeen bewolkt en vooral van
daag winterse buien. Op eerste kerstdag
in de westelijke helft af en toe zon. Mid-
dagtemperaturen uiteenlopend van 5
graden langs Het Kanaal tot rond het
vriespunt in de Jura.
Portugal en Madeira:
Portugal: Wolkenvelden, van tijd tot tijd
ook zon. In het noorden kans op wat re
gen, elders droog. Middagtemperatuur
van ongeveer 13 graden langs de west
kust tot 16 in de Algarve. Madeira: Wol
kenvelden, ook wat zon en misschien
een bui. Maxima ongeveer 17 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Vandaag in het zuiden nog vrij
zonnig. Verder wolkenvelden en in de
noordelijke helft kaps op regen. Maxima
langs de Costa's vandaag van 12 graden
aan de Costa Brava tot plaatselijk 20
aan de Costa del Sol; morgen overal iets
frisser. Aan de stranden ten noorden van
Benidorm gaat een frisse noordeljke
wind waaien. Canarische Eilanden: Wol
kenvelden, nu en dan ook zon. Geleide
lijk kleinere neerslagkansen. Maxima
ongeveer 20 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokkaanse westkust: Perioden met
zon, morgen in het noorden meer wol
ken. Droog. Maxima in het algemeen
iets onder de 20 graden. Tunesië: Van
daag nog perioden met zon, op eerste
kerstdag vrij veel wolken en in het noor
den buiige regen. Kouder, met op mor
gen maxima langs de oostkust van 14
graden in het noorden tot 19 graden ver
der zuidwaarts.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag bewolkt en perioden met re
gen, in de Pyreneeën en Franse Alpen
flink wat sneeuw. Morgen verandert het
weer in het zuidwesten weinig; aan de
Cöte d'Azur en In de Franse Alpen
breekt de zon nu en dan door. Kouder,
met op morgen maxima tussen de 0 en
5 graden, langs de Middellandse Zee
rond 8 De temperatuur 'op 2000 meter
daalt in de Franse Alpen tot circa -10
graden.
Mallorca en Ibiza:
Veranderlijk bewolkt en op beide dagen
kans op buiige regen. Maxima ongeveer
13 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Overgang naar sterk wisselvallig weer
met veel wolkenvelden en veel neerslag,
op eerste kerstdag tot in de bergen van
Sicilië met sneeuw. Maxima ten zuiden
van Rome dalend tot rond 13 graden, in
het noorden middagtemperaturen tus
sen 0 en 6 gr'aden. Temperatuur op
2000 meter in de Italiaanse Alpen en
Dolomieten morgen rond -7 graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag eerst nog wat zon en droog,
maar geleidelijk meer bewolking en
vanuit het westen perioden met buiige
regen. Morgen in de loop van de dag in
de bergen in het noorden van het
Griekse vasteland sneeuw. Maxima op
veel eilanden ongeveer 16 graden.
Turkije en Cyprus:
Vandaag nog op veel plaatsen droog en
zonneschijn. Daarna veel bewolking en
vanuit het westen perioden met buiige
regen. Middagtemperaturen van 15 gra
den rond de Dardanellen tot 20 op Cy-
Duitsland:
Vandaag veel bewolking en perioden
met regen, boven de 700 meter sneeuw.
Morgen in het westen en noordwesten
enkele opklaringen, ook een paar winter
se buien; vooral in de oostelijke deelsta
ten blijft het bewolkt en sneeuwen en er
gaat een stevige noordelijke wind waai
en. Daling van middagtemperatuur, met
op eerst kerstdag maxima rond -2 gra
den, ten zuiden van de Mam iets boven
nul. De temperatuur op 2000 meter
daalt in de Zuidduitse Alpen tot circa -9
graden
Zwitserland:
Vandaag veel bewolking en perioden
met sneeuw. In de loop van eerste kerst
dag vanuit het westen kans op enkele
opklaringen. Aan de zuidzijde van het
H hog
sneeuw,
het oosten van
gaand in regen,
meter in de loop van eerste
lend tot circa -7 graden.
Polen:
Vrij veel
sneeuw, op eerste
oosten tijdelijk regen. MiddagtempeÉ!
tuur op eerste kerstdag van
den onder nul in het westen tot
het zuidoosten.
Tsjechië en Slowakije:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd tot ti
regen of sneeuw. Middagtemperatuu
de lagere delen van Tsjechië rond
vriespunt. Temperatuur op 1000 me!
uiteenlopend van iets onder het vri
punt in het westen tot enkele graden
boven in het uiterste oosten.
Hongarije:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd tot
regen. Maxima van 1 graad in het no<
den tot 5 in het zuiden.
Op verschillende plaatsen in de Verenigde Staten woedt
een strijd over de wijze waarop kerst gevierd mag of
moet worden. Jaarlijks keert de vraag terug of religieuze
symbolen een plaats mogen krijgen in door de staat ge
organiseerde kerstfeesten.
Rechtbanken hebben al meerdere malen de aanwe
zigheid van kerstkribbes op openbare plaatsen en tij
dens door de staat georganiseerde bijeenkomsten ver
boden omdat daarmee het religieuze en het wereldlijke
vermengd wordt. Ze baseren zich daarbij op de Ameri
kaanse grondwet, die bepaalt dat de staat religies be
voordelen noch benadelen mag. Een door de staat be
kostigde kerstkribbe 'bevoordeelt' volgens sommige
rechtbanken het christendom.
In de staat Kentucky hebben meerdere predikanten
geprotesteerd tegen een lichtshow in een staatspark,
waar flikkerende lampjes vliegende rendieren, pin
guïns, een stoomboot, iglos en dennebomen verlichten,
maar een kerstkribbe ontbreekt. Het gaat er aan toe
zoals in het Britse Birmingham, waar het gemeentebe
stuur heeft bepaald dat de straten met sneeuwpoppen
en sterren versierd mogen worden, maar dat het kindje
Jezus, Maria en Jozef uit den boze zijn.
In het district Fairfax, in de buurt van de hoofdstad
Washington, heten de vrije dagen rond kerst en nieuw
jaar geen 'kerstvakantie', maar 'wintervakantie'. En in
het district Loudoun in Virginia mag in het kerstnum
mer van een schoolkrant het woord 'kerst' niet gebruikt
worden. De schoolleiding waarschuwde dat al een
klacht tegen de school is ingediend omdat vorig jaar tij
dens een afsluitende viering werd gebeden.
Veel besturen en scholen verkeren in verwarring over
de vraag wat in strijd met de grondwet is en wat niet.
Volgens de woordvoerder van de organisatie 'Verenigde
Amerikanen voor de scheiding van kerk en staat', die
tegen religieuze symbolen protesteert, zijn religieuze
beelden slechts dan toegestaan als het niet de bedoe
ling is daarmee andersdenkenden te bekeren en als ze
niet 'exclusief zijn. Zo staan rechtbanken af en toe
'kersttentoonstellingen' toe, als de joodse menora (ze-
venarmige kandelaar) of een sneeuwpop naast het
kindje Jezus worden getolereerd.
door Jan Krvit
COLOFON
Opvolger van Gijsen wil plooien gladstrijken in bisdom Roennond
De nieuwe bisschop maakt
duidelijk dat hij de polari
satie tussen Gijsianen en
anti-Gijsianen wil afbou
wen. „Er mag best een rob
bertje worden geredetwist,
maar niet zo verbeten als
in het verleden het geval is
geweest", aldus de bis
schop, die op 2 december
51 jaar is geworden.
ROERMOND GPD
Tot driemaal toe herhaalt bis
schop Wiertz dat van zijn hand
geen blauwdrukken zijn te ver
wachten. ,,Ze wekken tegenge
stelde verwachtingen en niet in
geloste verwachtingen leiden
tot frustraties." Hij wil toe naar
'een koepel, waarbinnen men
sen elkaar onbevangen tege
moet treden; hun vooroordelen
nog eens toetsen'. „Niemand is
hetzelfde als twintig jaar gele
den. Veel vooroordelen zijn ar
chaïsch, kloppen niet meer. Ik
hoop daarom dat de onbevan
genheid aan de basis nog een
tijdje zal worden gecontinueerd.
Ik zou een oudtestamentisch
vredesjaar willen bepleiten; een
heilig jaar, waarin vooroordelen
worden afgebroken en iets van
die polarisatie wordt afge
bouwd. Want tegenstellingen
zijn er. We hoeven dat niet on
der de tafel te moffelen."
In dat louteringsproces ziet
Wiertz een belangrijke rol voor
de media weggelegd. Daarom
wil hij de media spreken; om
dieper op beleids- en levens
vraagstukken in te gaan, zoals
hij op zijn eerste persconferen
tie, op de dag van zijn benoe
ming. had beloofd.
Wiertz is weer aan de sigaar.
Als bouwpastoor in De Heeg
was hij met roken gestopt. Een
voudigweg omdat hij het een te
grote luxe vond. Zijn het de ze
nuwen? De bisschop verheelt
niet dat hij gespannen is, omdat
van de interviews afhangt of de
beoogde onbevangenheid aan
de basis kan worden gecontinu
eerd. Het bisschopsambt zelf
verschaft Frans Wiertz steeds
meer vreugde, ofschoon aan
merkelijk meer van hem wordt
gevraagd. Ondanks alle drukte
is hij geen gram afgevallen;
weegt hij ïiog altijd 'rond de
honderd kilo'.
Hij heeft er vicaris Jos Punt
bijgehaald. Deze is in een aantal
kwesties beter thuis, waardoor
één en ander 'allerhelderst' zou
overkomen. Bovendien wil de
bisschop zijn collegialiteit met
de staf ermee tot uitdrukking
brengen. Hij nam de vicarissen
van zijn voorganger over. met
uitzondering van Pierre
Moonen, de vicaris van ca
techese en onderwijs die tot
pastoor van Limburgs grootste
parochie is benoemd.
Bisschop Wiertz; „Ten aan
zien van levensvraagstukken
heeft de kerk heldere en krach
tige standpunten. Zij gelden
voor priesters en bisschoppen
die trouw willen en moeten zijn
208 vrouwen. Alleen in het bis
dom Roermond werden tot nu
toe geen pastoraal werkenden
ingezet. Hoe lang kan het zich
die luxe permitteren? Want wa
ren er in 1991, volgens een be
leids- en discussienota van vica
ris Punt, nog 471 actieve pries
ters in het bisdom Roermond,
in 1992 was hun aantal, volgens
de statistieken van het RK Kerk
genootschap in Nederland, tot
439 gedaald. Een vermindering
van 32 actieve priesters in één
jaar tijds.
Om die reden de vraag of er in
het bisdom Roermond een taak
voor reeds elders toegeruste pas
torale werkers en werksters is
weggelegd?
Wiertz: „Ik heb de vraag voor-
gelègd aan de dekensvergade
ring. Er was niemand die zei dat
het nu moet gebeuren. Er was
evenmin iemand die zei: 'Abso
luut niet'. Dergelijke processen
moeten breed worden aangezet.
Anders schep je nieuwe, grote
kloven. Dat voelde iedereen
aan. Ik was daarvan zeer onder
de indruk. IkTieb daarom geen
keuze gemaakt. Je moet niet
proberen iets door de strot te
duwen."
Wat mogen jongeren van de
kerk verwachten?
Wiertz: „Dat het geloof op
een aanstekelijke manier wordt
doorgegeven; in loyaliteit met
de kerk. Ruziën in de hoogste
regionen werkt allerminst aan
stekelijk. Er mag best verschil
van mening zijn. Maar me
ningsverschillen moeten niet zo
verbeten worden uitgevochten
als in het verleden het geval is
geweest. Met bitterheid valt een
gezin uit elkaar."
Wat te zeggen van de kritiek
dat de Limburgse clerus zich de
laatste jaren te zeer heeft bezig
gehouden met het doorgeven
van het geloof het veilig stellen
van de eigen identiteit, waar
door de diaconie, de dienstverle
ning aan medemensen in nood,
is verwaarloosd?
Punt: „Dat is een heel reëel
probleem. Door maatschappe
lijke ontwikkelingen is de diaco
nie inderdaad verschrompeld.
Een aantal taken heeft de staat
overgenomen. Vanwege de
nieuwe noden is het de hoogste
tijd om daarover na te denken.
Ik denk daarbij aan de opvang
van dak- en thuislozen; aan
drugsverslaafden; aan stervens
begeleiding."
Wiertz: „En niet te vergeten
aan eenzaamheid. Vergis je
daarin niet. Twee derde van de
flatjes in de stad wordt be
woond door alleenstaanden,
weduwen, gescheiden vrouwen.
En hoeveel mensen zijn er niet
met deuken% en schrammen;
soms verwoeste levens; mensen
die veel liefde hebben moeten
missen? We zullen daarom
moeten proberen om die tekor
ten aan te vullen. Om in affectie
te investeren. Affectie is belang
rijker dan geld."
In het bisschoppelijk paleis in Roermond waait een andere wind. De deur staat weer
voor iedereen open. De nieuwe bisschop, Frans Wiertz, ontving onlangs de pers,
onder het pontificaat van monseigneur Gijsen uit-eaTte-na verketterd. Meteen na
zijn benoeming had de bisschop beloofd na zijn wijding op beleids- en
levensvraagstukken te zullen terugkomen. Die belofte wilde hij gestand doen door
ieder medium afzonderlijk te woord te staan.
Frans Wiertz: „Er mag best een robbertje worden geredetwist, maar niet zo verbeten als in het verleden het
geval is geweest." foto cpd
aan de kerk en haar leer alsook
aan ieder mens in een situatie
die gaaf of gebrekkig is, zondig
of vol heil. Bij de meesten is het
een mengeling. Een priester is
ook zo'n mens. Het vergt loyali
teit aan de ene en aan de ande
re kant. Het is soms een rekoe-
fening. Er wordt aan beide kan
ten aan je getrokken. Ik zal me
echter met felheid verweren, in
dien men mij zou dwingen om
een van de kanten los te laten."
Waardigheid
Wiertz is tegen een gedwongen
geboorteregeling, zoals die in
India en China wordt opgelegd.
Hij vindt dat een aantasting van
de menselijke waardigheid. In
ontwikkelingslanden is een
groot gezin vaak de enige socia
le voorziening.
„Oneindig ingewikkelder ligt
het in welvaartslanden. Vanwe
ge die complexiteit is het niet
eenvoudig uitspraken te doen."
De bisschop is op dit punt
dan ook minder mededeel
zaam. Hij was eerder bouwpas
toor in De Heeg, 'de kraamka
mer van Maastricht', waar dui
delijk niet alleen periodieke
onthouding wordt toegepast
om het aantal geboorten de re
gelen. Indien dat gewetensvol
gebeurt, kan hij daarmee leven.
„Morrelen aan begrenzing,
playing God is erg link. Je raakt
zo gauw in grauwzones. Door
grenzen te verleggen ontstaan
nieuwe grauwzones. Ik voel me
dan ook heel nauw verbonden
met het standpunt van de kerk.
Om die reden vind ik het be
langrijk dat euthanasie strafbaar
blijft. Anderzijds moet niet
meteen de beschuldigende vin
ger worden gewezen; moet ie
der geval zeer individueel wor
den bekeken."
Een buitenbeentje blijft Roer
mond vooralsnog ten aanzien
van de inzet van pastoraal wer
kenden. Uit de statistieken van
het RK Kèrkgenootschap in Ne
derland blijkt dat in 1992 reeds
596 pastoraal werkenden opera
tioneel waren, 388 mannen en
