'Van geneeskunde geen
wonderen verwachten'
Tijger met uitroeiing bedreigd
Superogen speuren naar kostbaarste vuilnisbelt
Wetenschap
L£0
'OENSDAG 22 DECEMBER 1993
r
Visafval op Noordzee is bron
-jan voedsel voor zeevogels
competitie achter een vissersschip op de Noordzee is al-
veijd groot. De kleintjes worden meestal de dupe.
ARCHIEFFOTO
ironingen» keeswiese
rijf:
n theorie kunnen twee miljoen zeevogels leven van de
Oi inverhandelbare vis en het snijafval van vis, die de
ommerciële visserij jaarlijks in de Noordzee overboord
et. Dat blijkt uit een onderzoek van het Nederlands In-
iOJ tituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), de Glasgow
Iniversity, het Institut für Vogelforschung 'Vogelwarte
ne, lelgoland', Ornis Consult en de Joint Nature Conserva-
)U\, ion Committee, uitgevoerd in opdracht van de Europe-
e Commissie.
al], )e onderzoekers bevelen maatregelen aan ter vermin -
gi lering van dit visafval (o.a. door minder visserij) gelei -
atei lelijk in te voeren, omdat zij niet alleen een negatief ef-
vo( eet hebben op de reproduktie van in de Noordzee
iroedende zeevogels, maar ook op de overlevingskan-
;cn van overwinteraars. Bij een geleidelijke invoering
lebben de zeevogels de kans andere voedselbronnen te
oeken.
)e in de Noordzee overboord gezette hoeveelheden
(isafval bedroegen tussen 1985 en 1992 naar schatting
13.700 ton snijafval, 146.000 ton rondvis, 148.000 ton
11 ilatvis en 100.000 ton ongewervelden. Naar schatting
tinnen daarvan 1,1 miljoen zeevogels leven van het
5'5( nijafval, 880.000 van de rondvis, 38.000 van de onge-
3^2( vervelden.
5,9( Snijafval is de belangrijkste voedselbron. Daarvan pro-
4.7( jteert echter slechts een beperkt aantal specialisten: de
Noordse stormvogel en drieteenmeeuw', aldus de on-
6'5( lerzoekers.
l'8iTijdens het International Bottom Trawl Survey van fe-
7,5( iruari 1993 waren er naar schatting 1500 visserssche-
6.6( ien aanwezig in de onderzochte delèn van de Noord-
g-jj ee. Achter die schepen verzamelden zich, eveneens
42, laar schatting, 460.000 zeevogels (vijftien soorten), die
uim een kwart van hun tijd bij de schepen spendeer-
len. Het totale aantal vogels schatten de onderzoekers
ip 1,62 miljoen: 720.000 Noordse stormvogels, 70.000
an van Genten, 57.500 stormmeeuwen, 297.000 zilver-
neeuwen, 175.000 grote mantelmeeuwen en 298.000
li Irieteenmeeuwen. Deze schatting beschouwen de on-
lerzoekers als een minimum, omdat belangrijke zeege-
4°j lieden en grote delen van de kustzone niet (voldoende)
5^0( tonden worden onderzocht.
8,5tBij zowel de Jan van Gent als alle soorten meeuwen was
0,5Cde meerderheid van de vogels volwassen. De meeste
°'2|jvogels werden tot het schip aangetrokken als visafval
verd geproduceerd, maar de soortsamenstelling ver-
59( ichilde per activiteit op het schip. Noordse stormvogels
470 cwamen in de grootste aantalleil bij het schip voor,
4,50 vanneer afval overboord werd gezet van een stilliggend
ichip af. Drieteenmeeuwen bereikten de grootste aan-
g'|j tallen als afval van een varend schip 'over de muur
4'gC ;ing'. De meeste vogels werden aangetrokken uit een
5^40 jebied met een straal van zeven kilometer tot twaalf ki-
7,50 ometer rondom het schip.
3 9C De competitie achter het schip was groot en veel vis
l"^£ing verloren door het stelen van elkaar. Over het alge-
neen werden de kleine zeevogels daarbij het slachtoffer
I7tvan de grotere. De grote mantelmeeuw bemachtigde op
1.00 die manier de meeste vis van andere soorten,' aldus de
695 onderzoekers.
«Paddestoelen vervuilers
van het milieu? Nonsens
5.7(
'Ook paddestoelen vervuilen het milieu', maakte de
J20 Wageningse Landbouwuniversiteit bijna triomfantelijk
7*50 wereldkundig. Dat is natuurlijk baarlijke nonsens. De
9,40 universiteit die zo veel aan milieukunde doet, zou beter
3,60moeten weten. Milieuvervuilingen vernietiging is een
menselijke activiteit. Behoort tot de cultuur. Paddestoe
j'oo len behoren tot de natuur, tenzij zij door de mens
4*30 den gekweekt (zoals champignons).
Wie anders definieert raakt onmiddellijk in de proble
men. Een forse pinguinkolonie stoot tenslotte meer
ammoniak uit, dan een varkenshouderij is toegestaan
Hen vulkaan blaast meer zwaveldioxyde de lucht in dan
menig industrieel complex. De natuurlijke, uit de bo
dem afkomstige radioactiviteit is op verschillende plek
ken op aarde veel hoger dan de stralingsdoses die we
van een kerncentrale zouden accepteren. Een sprinkha
nenplaag veroorzaakt verwoestingen, waarbij onze
kaalslag even in het niet valt. Om het maar bij een paar
voorbeelden te laten.
Het is uiteraard best interessant dat Ed de Jong ontdek
te dat algemeen voorkomende paddestoelen als de ge
wone zwavelkop, de grijze gaatjeszwam en de paarse
schijnridder, evenals de witrotschimmel, bij het afbre
ken van hout chloorverbindingen maken. Chloorver
bindingen waarvan tot nu toe werd gedacht, dat ze al
leen door menselijk handelen worden veroorzaakt.
Hn ook nog in fikse hoeveelheden. De concentraties
bleken op te lopen tot 75 milligram per kilo hout. 'Vol
gens de Nederlandse milieuwetgeving bestaat bij een
concentratie van 10 milligram van het vergelijkbare
chloorfenol bij een kilogram hout de verplichting om
tot bodemsanering over te gaan', meldt de Landbouwu
niversiteit dan ook. Best een aardige vergelijking, maar
ook een verwarrende. Wil de universiteit die paddestoe
jlen nu laten verbieden of eventueel de kaboutertjes tot
bodemsanering verplichten? Of is de bedoeling slechts
een aanduiding van de hoeveelheid?
Ook als we het op het laatste houden, kan de conclusie
jniet zijn dat het niet zo erg is dat de mens het milieu
vervuilt met chloorverbindingen. Het mom 'de natuur
doet het zelf ook' is al te doorzichtig. Dat geldt ook voor
29,5( andere giftige, kankerverwekkende of de erfelijkheid
beïnvloedende stoffen en voor ioniserende straling. Het
{feit dat ze ook in de natuur voorkomen is geen veront
schuldiging om er nog meer van te maken en er de na
tuur nog meer mee te belasten.
Er vallen ook geen lessen uit te trekken omtrent de
schadelijkheid van die stoffen voor de mens of over de
omvang van de 'milieugebruiksruimte', zoals dat tegen
woordig zo mooi heet. Dat is overigens wel meer dan
eens geprobeerd. Wat 'natuurlijk' is, heet immers per
definitie onschuldig? -
Cardioloog professor A. Dunning neemt afscheid
amsterdam henk hellema
Professor A. J. Dunning kreeg in ons land vooral be
kendheid door zijn voorzitterschap van de commissie
'Keuzen in de zorg'. Hij was actief als columnist, schreef
twee boeken, maar de Amsterdamse hoogleraar is in de
allereerste plaats cardioloog. Op 1 januari 1994 gaat hij
met emeritaat.
oplossen van een afsluitend
stolsel in een kransslagader bij
een hartinfarct en het dotteren.
Bij deze laatste methode wordt
via een slangetje een ballonne
tje ingebracht dat ter plaatse
wordt opgeblazen en de ver
nauwing wegdrukt. Toch blijkt
zes maanden na de ingreep bij
30 procent van de patiënten het
bewuste vat weer dicht te zitten.
Een groot probleem, beaamt
Dunning. „Daarom zijn ook an
dere technieken ontwikkeld om
een afgesloten kransvat weer
open te krijgen, zoals allerhan
de 'schrapers' en laserlicht.
Maar tot nu toe hebben ze vrij
weinig toegevoegd aan het suc
ces van het ballonnetje".
Volgens Dunning moeten de
onderzoekers terug naar het la
boratorium om te kunnen be
grijpen waarom na verwijding
het bloedvat weer dicht gaat zit
ten. „Wij zullen meer inzicht
moeten krijgen in de celbiolo-
gische processen rond groei,
In 1980 werd hij opvolger van
zijn vermaarde leermeester
prof. D. Durrer. „Die beginjaren
waren hectisch," zegt hij. „De
culturen van twee ziekenhuizen
(Wilhelmina Gasthuis en Bin
nengasthuis) moesten worden
geïntegreerd in het nieuwe Aca
demisch Medisch Centrum. In
'de medische tempel in de pol
der' gaf Dunning de aanzet tot
onderzoek naar het hartinfarct
en de acute hartdood. „Acute
hartdood is het gevolg van
stoornissen in het hartritme.
Daardoor is het hart niet meer
in staat het bloed voldoende
rond te pompen. Wij hebben
veel experimenteel en farmaco
logisch onderzoek naar acute
hartdood verricht".
Belangrijke ontwikkelingen
op het gebied van de cardiolo
gie in de afgelopen tien tot vijf
tien jaar noemt de hoogleraar
het met medicijnen weer snel
herstel en littekenvorming in
het hart. Mogelijk dan wij dan
op den duur stoffen ontdekken
waarmee het dicht zitten van
een bloedvat kan worden voor
komen".
Ook op een aandoening als
hartfalen (het door onder meer
te hoge bloeddruk overrekte
hart dat zijn pompfunctie niet
goed meer vervult) hebben car
diologen nog geen goed ant
woord, zegt Dunning. Ook hier
zal moleculair-biologisch on
derzoek aanknopingspunten
voor behandeling moeten vin
den. „Natuurlijk vormt een
harttransplantatie uitkomst.
Maar niet voor iedereen, want
het aantal donorharten zal altijd
een beperkende factor zijn".
En het kunsthart? „In de VS
heeft men daar honderden mil
joenen guldens in gestoken.
Maar nog steeds heeft men
geen oplossing gevonden voor
de problemen rond stolselvor
ming en infectie. Het onderzoek
naar het kunsthart is doodge
bloed".
De Amsterdamse hoogleraar
heeft zich in zijn loopbaan
nauw betrokken gevoeld bij de
gezondheidszorg als geheel. Hij
was vice-voorzitter van de com
missie-Dekker die meer 'markt'
in de gezondheidszorg moest
brengen ten einde deze betaal
baar te houden met handhaving
van het beginsel van solidariteit.
Volgens de commissie zou er
één basisverzekering moeten
komen, waarin 85 procent van
de huidige voorzieningen on
derdak zouden vinden. Dat idee
veegde staatssecretaris Simons
van Volksgezondheid bij zijn
aantreden in 1989 van tafel,
maar een (sterke) beperking van
het basisverzekeringspakket
werd, in 1991, weer naar voren
gebracht door de commissie
'Keuzen in de zorg', waar Dun
ning voorzitter van was.
De 'commissie-Dunning' stel
de onder meer voor de huidige
voorzieningen te zeven via een
trechter, waarin deze beoor
deeld werden op hun noodza
kelijkheid, hun werkzaamheid,
hun doelmatigheid en of zij tot
de eigen verantwoordelijkheid
moesten worden gerekend.
Ziet Dunning iets van de
ideeën gerealiseerd? „Nieuwe
ideeën hebben tijd nodig om
wortel te schieten. Maar ik zie
toch duidelijke signalen dat ze
worden opgepikt. De Zieken
fondsraad is bezig via de 'trech
ter' 129 verrichtingen te zeven.
De homeopatische middelen
Prof. Dunning: „Onderzoek naar kunsthart is
doodgebloed". FOTO CPD Dijkstra
zijn uit het ziekenfondspakket, middelen
waarvan de werkzaamheid niet is aange
toond. En nog niet zo lang geleden hebben
onderzoekers van de RU Limburg een groot
aantal fysiotherapie-behandelingen kritisch
tegen het licht gehouden".
Dunning heeft steeds het vermogen be
houden de vorderingen in de geneeskunde
te relativeren. Het vormt een van de drijfve
ren van zijn schrijverschap. Bijna negen jaar
schreef hij wekelijks een column in Else-
vier's Weekblad, daarna twaalf jaar lang el
ke maand in NRC Handelsblad. Deze zomer
stopte hij daarmee. De cardioloog schreef
twee boeken: 'Broeder Ezel' en 'Uitersten',
een derde („over de menselijke verbeel
ding") is op komst.
Een gedreven, kritisch man neemt af
scheid. „De geneeskunde geeft in een aan
tal gevallen genezing, zij geeft ook troost.
Zestig jaar lang hebben wij een gezond be
staan. Prachtig toch? Maar de mensen wil
len meer, zij willen ook dat de laatste resten
ongezondheid worden uitgebannen. Dat
kan niet. Van de geneeskunde moeten geen
wonderen worden verwacht."
De tijgers in Siberië en China worden met
uitroeien bedreigd. Het is zelfs de vraag of
de laatste 250 tot 400 Siberische tijgers, de
grootste soort, deze winter nog overleven.
De jacht op de dieren is groot vanwege de
illegale handel in botten en organen. Alleen
al de botten van een volwassen tijger leve
ren in Zuid-Korea een bedrag van 22.000
dollar op.
Vooral de laatste jaren is er een opleving
te bespeuren in de illegale handel in tijgers.
Dat heeft te maken met de grotere welvaart
in het verre oosten en de grotere vrijheden
en slechtere economie in, bijvoorbeeld,
Rusland.
Daar heeft volgens Judy Mills, tijgerspe
cialist van het internationale Wereld Natuur
Fonds, de jacht op en handel in tijgers een
dramatisch hoogtepunt bereikt.
Vorig jaar werden van de 32 tijgers die
noordwest van Vladivostok leefden, er 22
gedood door stropers. Uiteindelijk belan
den de dode dieren, hun botten, huid, vlees
en organen in China, Taiwan en Zuid-Ko-
rea, waar ze verwerkt worden door de na-
tuurgeneesmiddelen-industrie en -handel.
Het gebruik van poeders en zalfjes uit
vermalen tijgerbotten is onderdeel van de
Chinese en Koreaanse natuurgeneeskunst:
„Daarom lijkt de strijd tegen dit gebruik ho
peloos. De jongeren echter zijn gevoeliger
voor het element van bescherming van de
laatste wilde dieren. Zij zijn wel bereid hun
oude middeltjes in te ruilen tegen het een
voudige aspirientje. De vraag is alleen of de
tijger tijd genoeg krijgt om zich te handha
ven."
Het Wereld Natuur Fonds Nederland is
daarom een noodactie gestart met de be
doeling geld in te zamelen voor enkele red
dingsoperaties. Via giro 25 in Zeist wordt
voor drie concrete projecten geld ingeza
meld. Drie ton is nodig om in China en
Zuid-Korea een opsporingsorganisatie op te
zetten, die de lijnen van de illegale handel
moeten blootleggen. Bijna een ton is nodig
om een snelle opsporingsactie in Siberië te
ondernemen, zodat de autoriteiten geïnfor
meerd kunnen worden over handelsroutes
en grenspassages. Voor bijna een half mil
joen gulden kunnen enkele reservaten met
tropisch bos en wetlands in India en elders
in Azië gered worden.
Volgens cijfers van de Peter Jackson, tij
gerspecialist van de Wereld Natuurbescher-
mings Organisatie (IUCN), is het totale aan
tal tijgers snel teruggelopen. Exacte cijfers
zijn er niet. Volgens schattingen zou het
a
W1 -7'
WÈfk
Een groepje Siberische tijgers; een tafereel dat binnenkort verleden tijd is?
aantal zijn gedaald tot tussen de 4400 en
7700. Uitgestorven zijn inmiddels de Ja
vaanse, Balinese en Kaspische tijger. Het
aantal Siberische tijgers wordt geschat op
250 tot 400. Van de Chinese tijger leven er
nog maar 30 tot 80, de Sumatra tijger zit
tussen de 400 en 500 exemplaren. De groot
ste groep vormt de Bengaalse tijger met een
aantal dat tussen de 3.000 en 5300 wordt
geschat. Daarna komt de Achterindische tij
ger met 800 tot 1.400 exemplaren.
Vermalen tijgerbotten worden vaak ge
bruikt tegen rheuma en leverziekten. De
snorharen vormen een amulet, de hersenen
worden gemengd met olie en op het li
chaam gesmeerd voor algehele activiteit.
Het hart moet de eter sterker, slimmer en
moediger maken; van de oogbollen draait
ARCHIEFFOTO AP
men pillen tegen stuipjes van kinderen. En
natuurlijk wordt de penis gebruikt als
mengseltje voor de minnedrankjes. Het ge
bruik van deze natuurmiddelen is vaak ook
een statussymbool. De mensen kunnen nu
pochen het dure medicijn te kunnen kopen,
om te laten zien hoe goed ze het met hun
familie voor hebben.
De steeds grotere hoeveelheid afval die de
mens in een baan om de aarde brengt ver
hoogt de kans op catastrofale botsingen
met bemande sondes. Met alle mogelijke
technieken probeert men tienduizenden
nog onbekende grote en kleine objecten
op te sporen.
LEIDEN BEN APELDOORN
Vanaf de aarde kunnen we op een heldere
avond of nacht elk uur een paar 'vallende
sterren' (meteoren) langs de hemel zien
schieten. Die lichtverschijnselen worden
veroorzaakt door nietige brokjes kosmisch
materiaal, vaak niet groter dan zandkorrels,
die met snelheden tot ruim 60 kilometer
per seconde in onze dampkring terecht ko
men en daar verbranden.
Wanneer je als astronaut net aan een
ruimtewandeling bezig bent en je je toeval
lig net in de baan van zo'n projectiel be
vindt, dan ben je er onherroepelijk geweest.
De bewegingsenergie is zó enorm, dat zelfs
een dubbele wand van een ruimtevaartuig
zo'n inslag niet kan weerstaan.
Dat was onder meer de reden waarom de
Space Shuttle 'Discovery' enkele maanden
geleden aan de grond bleef. In de nacht van
11 op 12 augustus was er sprake van een in
tense 'sterrenregen' van de alom bekende
Een verfschilfertje sloeg dit een centimeter die
pe putje in het venster van een Space Shuttle.
FOTO CPD
Perseïden, een meteoorzwerm die elk jaar
medio augustus is te zien, maar die dit jaar
in veel grotere aantallen dan normaal ver
scheen. De NASA-officials vreesden één of
meer inslagen van deze snelle deeltjes en
hielden de 'Discovery' aan de grond totdat
de aarde de hoofdmacht van de deeltjes-
stroom achter zich zou hebben gelaten.
Botsingsgevaar is er ook door toedoen
van de mens. Tussen juli 1969 en december
1972 veranderden zes plaatsen op de maan
in luchtloze kampeerplaatsen bezaaid met
(peperduur) afval, een stuk of tien ruimte
sondes ijlen door en zelfs buiten ons zon
nestelsel en recentelijk kwam er nog één
bij: de 'Mars-observer' waarmee Ameri
kaanse ruimtevaartdeskundigen, vlak voor
dat de sonde in een baan om de 'Rode Pla
neet' zou komen, het radiocontact plotse
ling zagen uitvallen.
Een bemanningsteam van een Space
Shuttle hoorde een aantal jaren geleden tij
dens een zoveelste omloop rond de aarde
een harde knal. Onderzoek op aarde lever
de een putje van bijna een centimeter diep
te op in één van de vensters; een verfschil
fertje van hoogstens 0,1 millimeter was de
oorzaak. Russische kosmonauten hadden
wat later, in het ruimtestation MIR, een
soortgelijke ervaring. Plotseling opgetreden
mankementen aan enkele satellieten wor
den eveneens toegeschreven aan botsingen
met ruimte-afval.
Dergelijke minuscule deeltjes, waarvan er
wellicht miljoenen rondzwerven, zijn vanaf
de aarde niet te traceren en vormen een
onafgebroken gevaar. Het 'Space Com
mand' van de Amerikaanse luchtmacht in
Colorado Springs probeert al jaren zoveel
mogelijk ruimte-afval op te sporen en van
elk object de precieze baan en de verande
ringen daarvan in kaart te brengen.
Antarctica moet
vragen oplossen
over klimaat
londen reuter
Wetenschappers hebben een
ambitieus plan opgevat om die
pe boringen uit te voeren onder
de ijskap van Antarctica. Daar
mee willen zij informatie verga
ren over de klimaatgeschiedenis
van de aarde. Het Britse cen
trum voor onderzoek van An
tarctica in Oxford wil boren in
lagen met in zee gevormde af
zettingen. Deze sedimenten be
vatten gegevens die tot 50 mil
joen jaar teruggaan.
Het onderzoek is belangrijk om
dat wetenschappers die zich op
dit moment bezighouden met
klimaatveranderingen de effec
ten van menselijk handelen wil
len vergelijken met ontwikkelin
gen uit eerdere perioden.
„Voordat kan worden gezegd
dat het klimaat de afgelopen
100 jaar is veranderd door het
verbranden van fossiele brand
stoffen, moeten wij zoveel mo
gelijk weten over klimaatveran
deringen in het verleden", aldus
Robert Larter, een marien-
geofysicus die verbonden is aan
het instituut in Oxford.
De temperatuur op aarde zou
oplopen omdat bij de verbran
ding van fossiele brandstoffen
kooldioxyde vrijkomt die warm
te in de atmosfeer vasthoudt.
Gletsjerdeskundigen van het
Britse onderzoekscentrum ver
klaren over bewijzen te beschik
ken dat het aardse klimaat in
het verleden veel wisselvalliger
was dan tegenwoordig. Vroeger
zouden zich veel grotere
schommelingen tussen extreme
warmte en koude hebben voor
gedaan. De boringen op de
Zuidpool zouden in 1994 kun
nen beginnen en met een spe
ciaal schip worden uitgevoerd.
Vezelrijk dieet
tegen darmkanker
Natuurlijke bijprodukten van
vezelrijke voeding kunnen
darmkankercellen tot zelfmoord
drijven. Dat menen onderzoe
kers van de Bristol University,
die al tien jaar bezig zijn met
een onderzoek naar de relatie
tussen vezels en kanker in de
dikke darm. De resultaten van
het onderzoek ondersteunen
het idee dat vezelrijke voeding
met granen, vers fruit en groen
ten een belangrijke factor is in
de preventie van darmkanker.
De wetenschappers hebben ook
de sleutelrol van natuurlijke vet
zuren, een bijprodukt van vezel
vertering, in de zelfmoordnei
ging van de kankercellen vast
gesteld. Na hartkwalen en long
kanker is darmkanker de be
langrijkste doodsoorzaak in het
Verenigd Koninkrijk.
Mini-computer
in lichaam en
groeiend huis
WASHINGTON DPA
Op de 3400 meter hoge top van de uitge
doofde vulkaan Mount Haleakala op
Hawaii staat een observatiepost; een klein
dorpje, bestaande uit een zestal grote en
kleine koepels en enkele bijgebouwen. Via
een satellietverbinding staat men 'on-line'
in contact met supercomputers van de US-
AF. Onder de koepels staan lichtsterke tele
scopen, voorzien van spiegels tot ruim 1,5
meter middellijn en behangen met elektro
nisch detectie-vemuft. opgesteld.
laserbundels bieden de mogelijkheid
centimeters en misschien zelfs millimeters
grote objecten te beschijnen en zichtbaar te
maken. De waarnemingen kunnen ook bij
daglicht gebeuren door te werken in het
verre infrarood, welke methode ook veel
minder gevoelig is voor luchtonrust. Op die
manier heeft men zelfs al gedetailleerde
beelden verkregen van satellieten op 350 ki
lometer hoogte.
Al met al ziet het er naar uit dat knikker-
groot ruimte-afval binnenkort niet meer
ongemerkt rond onze planeet zal zwerven,
al blijven er nog genoeg gevaren bestaan als
gevolg van nóg iets kleinere objecten. Ge
durende de laatste vijf jaar heeft dit onder
zoek, puur gericht op het ruimte-afval, al
ruim 8 miljard gulden gekost.
In de toekomst kunnen kleine
computers in het menselijk li
chaam worden ingeplant om de
prestaties van de hersenen en
het geheugen te verbeteren. Of
de woning groeit mee met het
gezin en wordt door poly
technische procédés ingekrom
pen, wanneer de kinderen het
ouderlijk huis verlaten.
Dit zijn twee van in totaal tien
prognoses die de World Future
Society bij de jaarwisseling als
speciaal 'tot nadenken uitda
gend' heeft gekozen uit voor
spellingen door haar leden en
medewerkers. Onder de voor
spellingen die de wereld in 1994
of daarna een ander aanzien
kunnen geven zijn:
- artsen zullen ziekten kunnen
herkennen voor de symptomen
optreden, zodat preventieve
medicijnen belangrijk worden.
- Ingenieurs hopen door een
brug of een tunnel bij Gibraltar
Europa met Afrika te verbinden.
Een ander superproject zou een
soortgelijke verbinding kunnen
zijn over de Bering Straat tussen
Azië en Noord-Amerika.
- Veel tropische planten en die
ren worden populair op de
menukaart, zoals bijvoorbeeld
de reuze rivierschildpad in het
Amazone-gebied.
- Europa en niet lapan zal de
economische motor van de
21ste eeuw zijn. Japan krijgt het
zwaar met buitenlandse mana
gers.
Tot de lijst hoort ook een voor
spelling over de tien waar
schijnlijkste oorlogen de ko
mende vijf jaar. Daaronder is
een zesde Arabisch-Israëlische
oorlog, een vierde tussen India
en Pakistan, een burgeroorlog
in Rusland alsmede een nieuwe
Golfoorlog.
