Bosniërs verwerpen
jongste delingsplan
Vrees voor nieuwe factiestrijd na aanslag in Libanon
Buitenland
Zweedse 'snus' mag ook
ia toetreding tot EU
Overleg met conservatief
Zuid-Afrika levert niets op
Leve de koning
'Duitse leger ook in eigen land inzetten'
Edward: Laat ons met rust
Thaise leger voorziet
Rode Khmer van wapens
Ook Jeltsin bijt tanden stuk op herorganisatie KGB
Thuis voor kerst
OENSDAG 22 DECEMBER 1993
Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press International
londurese massagraven ontdekt
jUCIgalpa In Honduras zijn negen clandestiene begraafplaat-
>n ontdekt. Daar liggen de overblijfselen begraven van 142 ver-
iste slachtoffers van in de jaren '80 gepleegde politieke moor-
jen. De meeste slachtoffers waren linkse activisten uit diverse
[uidamerikaanse landen. Mensenrechtenorganisaties hebben
opeenvolgende militaire regeringen en burgerregeringen in
(Honduras verantwoordelijk gesteld voor de moorden,
exj
""Milosevic dicht bij absolute meerderheid
Iflgrado De Servische socialisten van president Milosevic lij-
fên grote kans te maken op een absolute meerderheid in het
parlement. Na telling van 89 procent van de stemmen, verklaar
den verkiezingsfunctionarissen gisteren dat de Socialistische
Partij de vroegere communisten 122 van de 250 zetels in
tanden heeft. De coalitie van democratische partijen, Depos,
ïangevoerd door Vuk Draskovic, zal hoogstwaarschijnlijk als
hveede partij uit de bus komen met 50 zetels.
E|nstorting Maleisische flat: 68 doden
jiiala lumpur Reddingswerkers hebben gisteren nog eens 17 li
chamen onder het puin van de vorige week zaterdag ingestorte
Bat in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur gehaald. Het do-
Jental is daarmee gestegen tot 68. De enige overlevenden zijn
door de politie wordt aangenomen een Indonesisch dienst
meisje en haar anderhalfjaar oude dochter, die twee uur na de
distorting werden gered.
Van den Broek grijpt mis
De 17 leden van de Europese Commissie hebben giste-
jen in een geheime stemming de Spanjaard Manuel Marin en de
been Henning Christophersen gekozen tot hun vice-presiden-
fen. De stemming was nodig omdat het aantal vice-presidenten
pan de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Eu
ropese Unie, krachtens het Verdrag van Maastricht wordt ver
minderd van zes naar twee. Oud-minister Van den Broek (bui-
enlandse zaken) grijpt hierdoor naast een 'zware post' die hem
lij zijn aantreden als commissaris voor buitenlandse zaken in
iet vooruitzicht was gesteld.
^Geheime dienst beïnvloedde pauskeuze
ome De Italiaanse geheime dienst zou in 1963 het college van
met valse informatie hebben bewerkt om de verkie-
,ing van de Armeense kardinaal Agagianian tot paus te voorko
Dat schrijft het Italiaanse rooms-katholieke tijdschrift 30
Giorni. Agagianian, die in 1958 al veel stemmen had gekregen
ch oen lohannes XXIII werd gekozen, werd verdacht van contacten
d( net de geheime dienst van de Sovjetunie, de KGB. In 1963 werd
le kardinaal van Milaan tot paus Paulus VI gekozen.
ussel ANP-AP
cohol en tabak. In bijna ieder
nd zijn dat gevoelige zaken in
publieke opinie. Het alcohol-
tabakbeleid van de Zweedse
gering zou zelfs beslissend
innen zijn over de vraag of het
andinavisch land wel of niet
in toetreden tot de Europese
nie.
De Zweden hebben de ge-
oonte te sabbelen op een zak-
tabak (snus), dat in de mond-
ilte wordt geplaatst. Europese
staan dat ongezonde ge-
bbel niet toe. Maar gisteren
erd in Brussel een compromis
ivonden om dit obstakel uit de
te ruimen. De Zweden mo
rn blijven sabbelen, maar ze
logen hun snus niet e\porte-
in.
De ministers van buitenland
zaken van de Unie en van
weden bereikten ook een op-
issing voor het 'alcoholpro-
leem'. De Zweden zijn bereid
(et staatsmonopolie op alcohol
p te geven, met uitzondering
DHANNESBURG P. van NUUSENBURG
jORRESPONDENT
Pe pogingen om zwarte en
lanke conservatieve partijen
(ver te halen deel te nemen aan
|uid-Afrika's eerste non-raciale
[erkiezingen (27 april) zijn van-
jacht mislukt. De Vrijheidsalli-
Qtie (VA), waarin de Konserva-
eve Partij (KP) en de Zulu-par-
Inkatha de dienst uitmaken,
eeft tot 24 januari de tijd om te
eslissen of ze aan de verkiezin-
en deelnemen. De VA weigert
ich vast te leggen op deelname
an de verkiezingen, voordat
BAYRUT«AFP-Rtr-ANP-AP
De aanslag waarmee het hoofdkwartier van de
Falange-partij maandag werd weggevaagd en
waarbij drie mensen om het leven kwamen,
heeft de Libanese hoofdstad Bayrut opgeschrikt.
Na ruim twee jaar relatieve rust kende de stad
weer de bekende taferelen van af en aan rijdende
ambulances, zenuwachtig opererende politie- en
legerfunctionarissen en vooral veel menselijk
leed. De wonden van 15 jaar burgeroorlog wer
den plotsklaps weer duidelijk zichtbaar en het
beeld van Bayrut als relatief veilige stad is wreed
verstoord.
Zeker 130 mensen raakten gewond toen de 250
kilo zware autobom explodeerde bij het gebouw
van de Falange-partij in de wijk Saifi in oost-Bay-
rut. Het is nog niet duidelijk wie voor de aanslag
verantwoordelijk is.
Christelijke en islamitische politieke leiders heb
ben hun bezorgheid geuit over opleving van de
factiestrijd die van 1975 tot 1990 in Libanon
woedde en aan 150.000 mensen het leven kostte.
Falangistenleider George Saadeh verklaarde dat
„deze daad van afschuwelijke barbarij een teken
is dat de internationale vrede nog steeds in ge
vaar is. Maar we zullen haar niet op dezelfde wij
ze beantwoorden. We offeren ons op, terwille
van de vrede."
„De explosie brengt een shock teweeg en zal gro
te gevolgen hebben. Het vertrouwen in Libanon,
zeker voor wat betreft de veiligheidssituatie,
wordt ondergraven. En dat zal zeker investeer
ders afschrikken", aldus een waarnemer.
„We dachten dat we van vernietiging waren
overgestapt op herstel. De regering zegde toe dat
de oorlog was afgelopen. Maar alles dat is gezegd
en alles dat we hebben gedacht en geloofd, ver
dween gisteren met de bom op het huis van de
Falange", zo schreef de krant an-Nahar.
De bomexplosie was de ernstigste aanslag sinds
november 1991, toen het directiegebouw van de
Amerikaanse universiteit van Bayrut werd ver
woest. „Dit is geen geïsoleerd incident. Iemand
probeert het herstel van Libanon te saboteren",
aldus een politiek deskundige. Maar de Libanese
minister Merhej (binnenlandse zaken) zei er ver
trouwen in te hebben dat het incident het vre
desproces niet zal verstoren.
De in 1936 opgerichte Falange bestaat voor het
overgrote deel uit katholieke maronieten. Na de
oorlog voerde de partij, tot ergernis van sommige
andere maronitische groeperingen, een open be
leid ten aanzien van de moslims en het buurland
Syrië. De Falange staat ook op gespannen voet
met de Libanese premier Rafik Hariri, een soen
nitische miljonair die zijn greep op de regering
heeft versterkt nadat hij 14 maanden geleden
aan de macht kwam.
van de detailhandel. Het vrij
verkeer van goederen in de eco
nomische unie eindigt straks in
de Zweedse staatsslijterij. On
derzocht moet nog worden of
deze regeling ook volgens het
Europese recht is toegestaan.
Zweden sprak na afloop van
het beraad van „beslissende"
vooruitgang. Ook Oostenrijk
heeft gisteren een doorbraak
gemeld op weg naar lidmaat
schap. De EU en Oostenrijk wis
ten het eens te worden over een
regeling die Oostenrijk opneemt
in het Europese veiligheidsbe
leid terwijl dat land zijn neutra
liteit handhaaft.
Met Finland en mogelijk ook
Noorwegen willen Zweden en
Oostenrijk begin 1995 lid wor
den van de Europese Unie.
Struikelblokken bij de onder
handelingen, die in maart 1994
moeten zijn afgerond, zijn de
landbouwsubsidies, de visserij
en voor Oostenrijk het transit-
verkeer door de Alpen. Hierover
is nog geen overeenstemming
bereikt.
Onderhandelingen in Brussel onder druk
De Bosnische delegatie die in meerderheid uit mos
lims bestaat heeft afgelopen nacht in Genève de voor
stellen van de Serviërs en de Kroaten voor een nieuwe
landkaart van Bosnië afgewezen. De kans dat er vandaag
vooruitgang wordt geboekt bij de nieuwe vredesonder
handelingen in Brussel zijn daardoor verder verkleind.
bukarest Bijna tienduizend Roe
menen hebben gisteren de vierde
verjaardag herdacht van de val
van dictator Nicolae Ceausescu.
Betogers (foto) riepen leuzen te
gen president Ion lliescu een
voormalige communist en voor
de terugkeer van ex-koning Mi
chael, die in 1947 doordecomu-
nisten werd verdreven.
De herdenking van de opstand
had plaats op het Plein van de
Universiteit. Via een directe radio
verbinding sprak ex-koning Mi
chael de menigte vanuit Zwitser
land toe.
Op 21 december 1989 werd
Ceausescu tijdens een toespraak
door een boze menigte in Buka
rest onderbroken. De daarop vol
gende studentenbetoging mond
de uit in een opstand, die in het
hele land aan meer dan 1.000
mensen het leven kostte. Ceause
scu sloeg op de vlucht, maar werd
gevangen genomen en op kerst
dag 1989 samen met zijn vrouw
Elena na een summier proces te
rechtgesteld.
foto reuter radu sigheti
aan hun eisen is voldaan. De al
liantie eist meer bevoegdheden,
met name het recht tot het hef
fen van belastingen, voor de ne
gen provincies van het toekom
stige Zuid-Afrika. De KP eist bo
vendien een eigen staat voor de
Afrikaners, de Volksstaat.
De onderhandelingen van
gisteren stonden onder een
enorme tijdsdruk omdat het
blanke parlement- vanavond
stemt over de ontwerp-grond-
wet. De regering en het ANC
waren niet bereid de stemming
uit te stellen om de VA ter wille
te zijn.
berlun hans hoogendukwaardoor de strijdkrachten 'onder strikt te defi
niëren voorwaarden' ook tegen niet-militaire be
dreigingen kunnen worden ingezet. Volgens de
Duitse grondwet mogen de strijdkrachten alleen
in actie komen indien het land in gevaar is of de
democratie wordt bedreigd.
Schauble weigerde concrete voorbeelden te ge
ven voor de mogelijke binnenlandse inzet voor de
nog 370.000 man tellende Bundeswehr, maar hij
zei wel dat iedereen de plicht heeft zijn huis
'stormvast te maken in de hoop dat de storm uit
blijft'.
CORRESPONDENT
Wolfgang Schauble, de fractievoorzitter van de
Duitse regeringspartij CDU-CSU, wil het mogelijk
maken dat de Duitse strijdkrachten ook in eigen
land worden ingezet. De 'kroonprins' van bonds
kanselier Kohl verklaarde dit gisteren in Bonn.
Zowel de liberale coalitiepartner FDP als de op
positionele SPD verklaarden niets te zien in
Schaubles voorstel. SPD-woordvoerder Verheu
gen eiste dat Kohl Schauble tot de orde roept.
Schauble bepleitte een grondwetswijziging
GENÈVE-SARAJ EVO GPD-AFP-Rtr
De besprekingen in Genève wa
ren gebaseerd op een plan van
de EU, dat de Serviërs paait met
een geleidelijke verzachting van
de economische sancties in ruil
voor territoriale concessies aan
de moslims, waardoor die 33,3
procent van Bosnië zouden krij
gen.
De moslims krijgen er stuk
ken grondgebied bij in Cen
traal-, Oost- en West-Bosnië.
Volgens Milosevic is daarmee
Sinn Fein wil
direct overleg
met Britten
BELFAST Rtr
Gerry Adams, de leider van Sinn
Fein, de politieke vleugel van
het Ierse Republikeinse Leger
(IRA), heeft gisteren opgeroe
pen tot directe en onvoorwaar
delijke onderhandelingen met
de Britse en Ierse regeringen.
Het is de eerste reactie van
Adams op de vorige week uitge
geven verklaring over Noord-
Ierland. De Britse premier Ma
jor is vandaag in Noord-Ierland.
Nadere bijzonderheden over
het onverwachte bezoek zijn
nog niet bekend.
Bossi biedt Lega
Nord ontslag aan
ROME GPP-Rtr-AFP
De leider van de federalistische
Italiaanse partij Lega Nord, de
van corruptie verdachte Um-
berto Bossi, heeft gisteravond
zijn ontslag aangeboden. Justi
tie vermoedt dat de partijleider
op de hoogte was van een ille
gale gift van ruim 200.000 gul
den aan de partij. Het partijbe
stuur zal morgen een beslissing
nemen over Bossi. De partij zal
zich waarschijnlijk achter de lei
der scharen.
Ook de PCI de communis
tische partij van Italië die zich
in 1991 omvormde in PDS
heeft geld ontvangen van het
chemieconcern Montedison.
Dit verklaarde gisteren de ex-di
recteur van het bedrijf. Met de
verklaring is de partij die tot nu
buiten de grootste smeergeld
schandalen wist te blijven, in
grote moeilijkheden geraakt.
aan praktisch alle eisen van de
Moslims en de Europese Unie
voldaan. De Bosniërs vinden
van niet. „Wij eisen voor onze
toekomsüge moslimstaat een
leefbaar stuk land, niet wat ex
tra ontoegankelijke bergrug
gen", aldus een verbitterd lid
van de Bosnische regeringsdele
gatie.
Een van de knelpunten is de
toegang tot de Adriatische Zee
via de havenstad Neum in Kroa
tië. De Kroaten willen Neum
niet prijsgeven, omdat dat de
splitsing van hun eigen grond
gebied zou betekenen. De mos
lims vinden het alternatief van
Prevlaka „niet realistisch" is,
omdat het op 120 kilometer af
stand ligt van de toekomstige
moslim-staat.
De stationering van de Neder
landse luchtmobiele brigade in
de twee moslimenclaves in Ze-
pa en Srebrenica in Oost-Bosnië
staat op losse schroeven. De
Serviërs wensen geen VN-troe-
pen in dit gebied. Onzeker is
bovendien of de Nederlandse
militairen van het versterkte ba
taljon van de Luchtmobiele
Brigade al in januari naar ex-
Joegoslavië vertrekken, zoals
was gepland. Staatssecretaris
Frinking (defensie) heeft dat
gisteren in de Tweede Kamer
gezegd.
Prins Edward, de jongste zoon
van de Britse koningin Eliza
beth, heeft gisteren in een
open brief aan de hoofdredac
ties van de Britse kranten ge
vraagd hem met rust te laten.
De actie van de prins kwam
nadat de media hadden ge
meld dat hij volgend jaar wel
licht in het huwelijk treedt met
ene Sophie Rhys-Jones.
„We hebben geen huwe
lijksplannen we hebben el
kaar pas enkele maanden ge
leden ontmoet, maar we zijn
goede vrienden. Als er in die
situatie verandering komt, dan
laten we het weten", aldus
Edward. De prins heeft in Lon
den een televisieproductie-
maatschappij.
BANGKOK IPS-DPA-Rtr
De beschuldiging dat het Thaise
leger de Cambodjaanse Rode
Khmer steunt, is opgeleefd na
de ontdekking van een wapen
transport bij de Thais-Cam-
bodjaanse grens. De Thaise po
litie trof deze maand in een
vrachtwagen meer dan vijf ton
wapens aan, die onder zakken
rijst waren verborgen. Het
transport had Cambodja als be
stemming.
Een strijder van de Rode Kh
mer, die bij de ontdekking werd
gearresteerd, verklaarde dat de
wapens afkomstig waren van
een geheim depot in Thailand.
Toen de politie het complex be
stormde, bleken er inderdaad
meer dan 1.500 ton artillerie,
munitie en handwapens te lig
gen.
In eerste instantie werd ge
meld dat het depot van de Rode
Khmer zelf was en dat de Thaise
politie erin was geslaagd de wa
pens in beslag te nemen. Later
gaf de Thaise legerleider Wimol
Wongwanich toe dat de strijd
krachten het wapentuig behe-
Zeker 50 Thaise bedrijven
zouden door het leger als dek
mantel zijn gebruikt om handel
te drijven met de Rode Khmer.
Deze bedrijven zouden omgere
kend zo'n 500 miljoen gulden
hebben geïnvesteerd in de win
ning van edelstenen in het Pai-
lin-gebied, dat door de Rode
Khmer wordt gecontroleerd.
De jongste onthullingen zijn
zeer compromitterend voor de
Thaise premier Chuan Leekpai,
die de beschuldigingen over
steun aan de Rode Khmer altijd
verontwaardigd van de hand
heeft gewezen. In september
nog beschuldigden de Verenig
de Naties het Thaise leger ervan
de Rode Khmer te hebben ge
holpen bij de gijzeling van 10
VN-blauwhelmen in Cambodja.
De exacte herkomst van de wa
pens is nog onduidelijk.
Cambodjaanse regeringssol
daten hebben bij een offensief
legen de guerrillabeweging Ro
de Khmer in de provincies Siem
Reap en Kompong Thom 25
verzetsstrijders gedood. Dat
heeft de radio vanmorgen ge
meld.
MOSKOU HANS GELEUNSE
IüuqdishoHet eerste contingent Amerikaanse troepen heeft gisteren met meeneming van handenvol
jouvenirs Somalia verlaten. Eind maart moet de terugtrekking van de 11.000 Amerikanen zijn voltooid. De
fN-actie in Somalia komt daardoor op de tocht te staan, aldus VN-secretaris-generaal Boutros Ghali in een
vraaggesprek. De VN hebben geld, troepen en meer politieke steun nodig. foto epa Alexander joe
A
CORRESPONDENT
President Jeltsin snijdt de KGB aan
stukken. Zo ongeveer moet het decreet
worden uitgelegd dat hij gisteren tegen
de geheime dienst uitvaardigde. Als het
aan de president ligt, komt er een heel
nieuwe, moderne contra-spionage
dienst voor in de plaats.
De KGB, na de mislukte staatsgreep in
1991 omgedoopt tot MB (ministerie van
veiligheid), heeft zowat alles fout gedaan
wat een geheime dienst maar fout kan
doen. Jeltsins decreet spreekt van onder
meereen „falende contra-spionage" en
afwezigheid van „enig concept van
staatsveiligheid".
Het MB zou in september onvoldoende
hebben geanalyseerd hoe de parlemen
taire rebellie tegen Jeltsin zich zou ont
wikkelen. En de vroegere KGB had Jeltsin
evenmin gewaarschuwd voor de opmars
van extreem-rechts. Dat werd de presi
dent pas duidelijk aan de hand van de
nu binnenkomende verkiezingsuitsla
gen.
Het is geen geheim dat een flink aantal
ex-KGB'ers deel uitmaakt van de top van
Zjirinovski'sLiberaal-Democratische
Partij. De reorganisatie van de KGB is de
eerste officiële reactie van Jeltsin op het
verlies van de hervormers bij de afgelo
pen parlementsverkiezingen.
De kern van Jeltsins decreet ligt echter in
deze zin: „Het veiligheidsapparaat is in
effectief, drukt zwaar op de staatsbegró-
ting en vertraagt de politieke en econo
mische hervormingen."
Nieuw is dat allerminst. In het commu
nistische tijdperk werd de KGB al zes
keer hervormd. Alleen al onder Stalin ge
beurde het vijfmaal. Het had altijd te
maken met machinaties aan de politieke
top: de geheime dienst was een staat in
de staat, strikt van bovenaf geregeerd.
Wie de dienst wilde aanpakken, moest
dus de top vervangen en te vriend hou
den.
Gorbatsjov splitste de KGB in de herfst
van 1991 op in een Buitenlandse Inlich
tingendienst en een Comité voor Staats
veiligheid. Hij benoemde zijn politieke
vriend Bakatin tot leider van het veilig
heidscomité, maar Bakatin liep zich stuk
op de betonkoppen in de dienst. Elk van
die koninkrijkjes probeerde de teloor
gang van socialisme en Sovjetunie tegen
te houden.
Jeltsin nam de nieuwe structuur over en
stelde na het uiteenvallen van de Sov
jetunie de 'hervormer' Barannikov aan.
Aanvankelijk zag het er goed uit. Van de
486.000 personeelsleden die de Sovjet-
KGB in 1991 nog had, bleven er volgens
Itar-Tass nog 'slechts' 137.000 over. Die
onttakeling was echter optisch bedrog,
omdat veel taken van de veiligheids
dienst naar andere ministeries werden
overgeheveld of verzelfstandigd.
Jeltsin barstte al snel van de kritiek op
'zijn' KGB. Tijdens een 'misdaadconfe
rentie' in het Kremlin in januari dit jaar
riep hij dat Rusland mede dankzij het fa
len van de dienst een 'maffia-rijk' was
geworden. In juli moest Barannikov het
veld ruimen op beschuldiging van cor
ruptie. De ex-minister koos in oktober de
zijde van Chasboelatov en Roetskoi en
zucht nu in de gevangenis.
Zijn opvolger Viktor Goloesjko tot ve
ler verrassing ook een oudgediende uit
het KGB-tijdperk heeft nu twee weken
de tijd gekregen om de bezem door de
stal te halen en een blauwdruk voor een
nieuwe dienst te maken. Volgens het
Jeltsins decreet moet het huidige KGB-
personeel dooreen sollicitatieprocedure
om deel te kunnen uitmaken van de
nieuwe dienst. Aan de ex-KGB'ers zullen
strenge eisen voor vakbekwaamheid
worden gesteld.
Uit het decreet blijkt dat de voormalige
KGB een aantal streken nog niet was ver
leerd. Zo werden nieuwe agenten niet op
basis van veronderstelde of gebleken
vakbekwaamheid aangeworven, maar
kennelijk op basis van politieke betrouw
baarheid. Het decreet: „Het systeem van
politieke vervolging ging slechts in de
mottenballen en kon gemakkelijk wor
den hersteld."
Critici zeggen dat het conservatisme bin
nen het bastion van de geheime dienst
ook blijkt uit de hoge gemiddelde leeftijd
van het personeel. Die zou op 58 jaar
uitkomen. Dat Jeltsin deze generatie niet j
echt vertrouwt, mag blijken uit het feit
dat hij de ex-KGB de bewaking van de
presidentiële veiligheid niet toever
trouwd. Daarvoor heeft hij een eigen
presidentiële staf opgezet.
De Russische media verwachten na de
hervorming van de veiligheidsdienst ook
een reorganisatie van de defensietop. De
legertop wachtte in oktober eveneens
lang met een keuze tussen Jeltsin of
Roetskoi en Chasboelatov. En bij de ver
kiezingen is ook de binnen de strijd
krachten een grote aanhang gebleken
voorZjirinovski.
