'Producenten van
afval controleren'
Elke ochtend om half zeven gewekt door een granaatje
Krabcocktail en ijs gelijk op tafel
Het Gesprek van de Dag/Randstad
Agenten en camera's
tegen overlast op
station Amsterdam
jlNSDAG 21 DECEMBER 1993
Kerstkinderen
De kerstdagen zijn niet
alleen verantwoordelijk
voor gewichtstoename,
echtelijke ruzie en stress,
maar ook voor de ver
schuiving van de vroege
re geboortepiek in febru
ari en maart naar sep
tember. Hoewel bewijs
voor deze theorie nog
ontbreekt, zijn Duitse
onderzoekers hiervan
overtuigd. De meeste
kinderen worden niet
meer in mei en juni,
maar in december ver
wekt, er is sprake van
een ware kerst- 'baby
boom'.
Dit fenomeen werd in de
Verenigde Staten al in de
jaren vijftig waargeno
men. Amerikaanse on
derzoekers achten de
toenemende betekenis
van het kerstfeest in de
familiekring een van de
oorzaken.
Een socio-psychologi-
sche verklaring van een
deskundige van het in
stituut voor medische
psychologie in München
voegt hier een ander ele
ment aan toe: toen de
mens nog afhankelijk
was van de natuurlijke
daglengte en buitentem
peratuur, nam de paar
drift toe naarmate de da
gen warmer werden, mei
en juni, zodat baby's in
februari of maart ter we
reld kwamen. Nu verblij
ven wij echter door toe
genomen industrialise
ring en verstedelijking
meer binnen en regelen
wij zelf de licht- en
warmte-omstandighe-
den. „Daardoor wordt
ons natuurlijke, van om
gevingsfactoren afhan
kelijke systeem bedot en
verschuift de conceptie
periode geleidelijk steeds
verder naar de winter."
dpa»
leidse militair werkt als chauffeur in Bosnië
Ëkker onbezorgd feestvieren,
Jet vrienden stappen in Club
p. Dat was wat de 22-jarige
jenstplichtig militair Oscar de
[raaf, momenteel met verlof, in
Idachte had zo rond de feest
eigen. Een telefoontje uit Vitez,
E plaats in Bosnië waar hij is
tlegerd, zette echter een dom-
ler op de feestvreugde. Afgelo-
En zaterdag hoorde de Leide-
Ear dat één van zijn beste
tienden bij de bravo-transport-
pmpagnie na een ongeluk met
jn eigen Uzi was overleden,
et wapen viel tijdens het
achtlopen op de grond waar-
Dor het afging.
KVe lagen op dezelfde zaal.
aul moest nog twee weken en
1 an zou hij naar huis gaan",
:gt Oscar. „En nu moet ik don-
erdag naar zijn begrafenis."
ij heeft het er moeilijk mee,
ïaar wil dat toch niet te veel la
in blijken. Praten doet hij
roral met zijn kameraden, die
eten wat het is. „Ik vind het
eel erg, maar voor zijn ouders
nd ik het nog erger. Wat ik er
in hoorde, is de stemming in
et kamp nu in mineur. Ook
mdat daar dit weekeinde ook
en Belg is overleden. Bescho-
;n door een 'sniper'."
aul (27), geboren en getogen
Eindhoven, is de derde Ne-
erlandse militair dit jaar die in
et voormalige Joegoslavië de
ood vond. Eerder overleden
vee militairen bij respectieve-
jkeen verkeersongeval en een
icident met een mijn.
iroepjes
at het ongeluk met de Uzi kon
ebeuren zit Oscar dwars. „Pas
ver een paar maanden komen
andere wapens. Eindelijk. Die
ngelsen, die ons moeten be-
:hermen, lopen wel met goede
iweren. Als je die laat vallen
lan ze niet af. De Uzi's zijn
eel gevoelig. Je kunt de veer
niet beveiligen, alleen de trek
ker. Dat is een vervelend idee,
want je moet je wapen altijd bij
je dragen. Voor de veiligheid. Ik
heb nog nooit de trekker hoe
ven overhalen en ik zou het niet
willen ook. Ik kan niet zeggen
dat we militairen zijn. We zijn
eigenlijk allemaal gewoon
chauffeurs."
Geen Nederlander heeft volgens
Oscar zicht op wat er precies
aan de hand is in het voormali
ge Joegoslavië. Hij weet het zelf
niet eens. „Op de ene plek
vechten de Kroaten en de Ser
viërs tegen de moslims, ergens
anders zijn het de Serviërs tegen
de Kroaten en de moslims. Ik
denk dat er wel honderd aparte
groepjes en afsplitsingen zitten.
Je wordt er helemaal gek van.
De ene keer vechten ze samen
en de andere keer weer tegen
elkaar. Ik denk dat de bevolking
daar zelf niet eens precies weet
wie er tegen wie vecht."
De laatste zes weken voor zijn
verlof, Oscar moet 13 januari
voor zijn laatste zes weken weer
naar Vitez, heeft hij niet meer
gereden. Een beslissing van de
militaire organisatie ter plaatse,
nadat een andere compagnie
ergens onderwegwas bescho
ten. „Als ik weer terugmoet,
hoop ik dat we weer aan de slag
kunnen. Want in het kamp blij
ven is verschrikkelijk.- Je verveelt
je constant en dan ga je maar
weer werk zoeken. Auto's
schoonmaken bijvoorbeeld. En
ik heb leren schaken, een ver
schrikkelijk spel. Als je aan het
werk bent, gaat de tijd tenmin
ste een beetje snel."
Front
Contact leggen met de bevol
king mogen de Nederlandse mi
litairen inmiddels ook niet
meer. „Het wordt nu winter, de
mensen krijgen steeds meer
honger. En ze willen allemaal
Oscar de Graaf, dienstplichtig militair in Vitez, Bosnië: „Paul moest nog twee weken en dan zou hij naar huis gaan. Nu moet ik donderdag naar zijn
begrafenis." foto loek zuyderduin
een sigaretje. Geef je ze er geen,
dan loop je kans op een steen
door de ruit. We mogen nu dus
niet meer met ze praten. Aan de
ene kant word je er moedeloos
van, aan de andere kant heb je
het idee dat alle beetjes helpen.
Maar ik vermoed dat tachtig
procent van de hulpgoederen
rechtstreeks naar het front gaat,
dat er maar twintig procent
overblijft voor de bevolking. Ik
heb het een keer meegemaakt
dat we bij een schuur stonden
te lossen en dat die voorraden
aan de achterkant weer in een
militaire vrachtwagen werden
geladen. Dat is heel moeilijk."
Het leven in Vitez is gevaarlijk
en daar is Oscar zich erg van
bewust. „In het kamp is het niet
veiliger dan erbuiten." Het
kamp ligt in een dal. Op de ene
berghelling zitten de moslims,
op de andere berghelling de
Kroaten. „Je ziet ze iedere
avond weggaan en iedere och
tend komen ze weer terug.
JGokslag half zeven worden we
gewekt, met een granaatje. Ei
genlijk zijn we er aan gewend.
Je kunt daar niet te lang bij stil
blijven staan. Als je ervan uit
gaat dat je wordt beschoten,
kun je beter in een bunker gaan
zitten. Dus zetten we ons ver
stand op nul. Maar soms gaat
het mis."
Kok
In de drieëneenhalve maand in
Vitez maakte Oscar tot nu toe
twee incidenten van dichtbij
mee, die onder de categorie
'ernstig' geschaard kunnen wor
den. Een kok van de compagnie
werd in zijn hand geraakt, ter
wijl Oscar naast hem stond en
een maat op de zaal werd in de
voet geschoten, terwijl hij lag te
slapen.
Over dat laatste incident: „Ik
werd 's nachts wakker door een
knal. Er vloog een kogel dwars
door de zaal heen. De jongen
naast me zat rechtop in zijn
bed, net als ik. Hij zei: 'Ik ben
geraakt'. Ik geloof dat ik toen
eerst weer ben gaan liggen om
dat ik dacht dat hij een geintje
maakte. Maar het was geen
geintje. Hij was geraakt in zijn
hiel, de kogel ging dwars door
zijn voet. Een stukje van zijn
kleine teen is eraf. Toen ik door
had dat het ernst was, ben ik ie
mand gaan halen. Binnen een
half uur lag hij in het hospitaal.
Het ging allemaal heel snel.
Drie uur later zaten we in een
'debrieving', moesten we praten
met mensen over wat er ge
beurd was."
Of dat soort dingen een mens
veranderen? Oscar haalt zijn
schouders op. „Ze zeggend dat
je er grover van wordt, van een
paar maanden Bosnië. Maar ik
ben plat Leids, ik denk niet dat
ik grover kan worden. Die zes
weken zit ik nog uit en dan be
gint het gewone leven weer.
Zonder problemen.
En toch, als hij zaterdagavond
naar Club 70 gaat, merkt hij dat
hij heel even 'angstig' is als hij
de mensenmassa ziet. „Dadr
zou je niet door een mensen
massa heen lopen", zegt hij.
„En ook hier heb je een halve
seconde even iets van 'oei'. Het
is even omschakelen, je moet er
even doorheen. Maar over een
paar maanden is het 'einde
hoofdstuk'."
„De dag voor kerst breng ik in de keuken door", zegt John Helder.
over buitensport hebt, heb je
het over een knal van een
feest."
Helder is nooit tijdens kerst
naar Suriname teruggekeerd.
„Jk kan evengoed Kerstmis in
Nederland vieren", zegt hij.
„Het is alleen jammer dat het
de laatste jaren niet heeft ge
sneeuwd." Een kleine concessie
aan de Surinaamse eetgewoon
ten doet Helder wel, overigens.
De krabcocktail wordt tegelijk
met het ijs geserveerd, als
toetje. „Het echte eten betekent
foto loek zuyderduin
bij ons met aardappelen, vlees
en rijst. Daarna komen gerech
ten als krabcocktails."
annetvan aarsen
- Hoofd Milieubureau politie nog niet tevreden over controles
)e controle op handel in en transport van verontreinigde
jrond schiet tekort. Omdat er alleen op de stortplaatsen
controles zijn, kunnen malafide handelaren gemakkelijk
vervuilde stoffen 'laten verdwijnen' voordat de vrachtwa
gens met afval bij de stortplaats aankomen. Alleen door
iroducenten van het afval goed te controleren loopt de
)olitie niet meer achter de feiten aan.
let hoofd Milieubureau van de
Jolitieregio Hollands Midden,
1- Bastiaansen, is nog niet te
vreden over de controle op de
ïandel in afval. Bij verkeerscon-
roles worden geregeld de ladin-
[en van vrachtwagens geco,n-
roleerd. Dat geeft wel een goed
chrikeffect, maar lost volgens
Jastiaansen uiteindelijk het
Jrobleem niet op.
„Wij nemen monsters en de
rachtwagen rijdt door. Drie
veken later komt de uitslag van
iet onderzoek en dan blijkt dat
Ie wagenlading bijvoorbeeld
^hroomdeeltjes bevatte. Die la
ding is dan allang ergens weg
gewerkt en dan zijn we dus te
laat." Bastiaansen denkt dat er
tussen het verlaten van het ter
rein van de afvalproducent en
de aankomst op de stortplaats,
het een en ander illegaal ge
beurt. „Dus moet je de produ
cent beter controleren.
Bastiaansen houdt zijn be
spiegelingen aan de vooravond
van zijn vertrek bij het politie
korps Hollands Midden. Na drie
jaar de scepter te hebben ge
zwaaid als hoofd van het
Milieubureau, krijgt hij per 1 ja
nuari een functie bij de politie
regio Midden- en West-Bra
bant. Hij verkast, niet omdat
Hollands Midden hem de neus
uitkomt, maar omdat 'functies
zoals in Brabant niet bepaald
voor het oprapen liggen'. Voor
de 35-jarige Brabander wordt
het een thuiswedstrijd.
Het gebied van Hollands Mid
den kent een aantal grote
milieuproblemen, schetst Basti
aansen. Het gebruik en de op
slag van bestrijdingsmiddelen
in de. bollenteelt, het illegaal
verbranden van afval, de handel
in verontreinigde grond en de
lozingen op het oppervlaktewa
ter vragen de meeste aandacht.
De afgelopen drie jaar is een
fiks aantal acties op touw gezet
om deze problemen te lijf te
gaan. Zo wordt op dit moment
in de Bollenstreek intensief ge
controleerd op het omgaan met
bestrijdingsmiddelen.
Klein vuil
De bedrijven in de regio worden
zeker de laatste jaren al heel be
te gaan aftellen, mensen. Nog
ven en dan hangen de kroon-
ichters van vuurwerk weer in
e koude Hollandse hemel en
>at het oude jaar uiteen. Maar
;rst nog de kerstdagen. Wordt
et weer kalkoen of deze keer
ïisschien toch iets heel spe-
aals? In 'De laatste
lenuutjes' laten wij een aantal
:lfkokers aan het woord over
un kerstdiner en over smik-
elen, slurpen en schransen in
et algemeen. Moge het u wel
ekomen!
ohn Helder, de vader van Vites-
■e-voetballer Glenn Helder en
jrkestlid van het Surinaamse
utmico Especial, heeft het zich-
lelf niet makkelijk gemaakt. Hij
Ssleeft beloofd zelf te koken met
J erst, voor een gezelschap van
o'n twintig mensen. „Geen Su-
inaamse maar Hollandse ge-
echten en het één en ander uit
e Franse keuken", zegt hij. De
)choonfamilie komt, en de kin
eren Glenn, Mark, John, Brigit
i n Diana (de laatste twee wo-
Bien nog thuis) nemen ook
rienden mee. „We gingen ei-
[enlijk altijd uit eten maar dit
d aar wilde ik eens zelf gaan ko
en", zegt John. „Mijn schoon-
aiders zijn gek op lekker eten
iri nu wil ik ze verrassen met
ekkere Hollandse gerechten."
)e moeilijkheid is dat iedere
gast zelf van tevoren een voor
keur kenbaar mag maken zodat
er uiteindelijk niet één maar
meerdere gerechten moeten
worden gekookt. „En ik weet
natuurlijk zelf ook wel wat ze
graag lusten."
Op tafel komen onder andere
kalkoen, wild konijn („Makke
lijk klaar te maken met speciale
bessen en dergelijke."), biefstuk
en varkenshaas. John: „En veel
Hollandse groenten. Witlof met
ham en kaas uit de oven bij
voorbeeld. Verder gebakken
aardappeltjes, aardappelkroket
ten - daar zijn ze dol op - en
sauzen. Maar daar ben ik nog
niet helemaal uit."
„Weet je, als je er veel aandacht
aan besteedt, is die Nederland
se keuken heel lekker. De Suri
naamse keuken is rechttoe,
rechtaan. Het vlees moet op die
en die manier en de groenten
doe je zo... Met Nederlandse ge
rechten ben je langer bezig,
vooral door die speciale sauzen
die je bij groenten hebt. Het
kost iets meer tijd", zegt John.
„De dag voor Kerstmis zal ik wel
in de keuken doorbrengen.
Maar dat is niet erg. Dat vind ik
juist leuk. De keuken is echt
mijn domein, daar komt verder
niemand in zonder mijn toe
stemming, hahaha. Maar ik
moet wel zeggen dat ik moet
uitkijken voor Yvon, mijn
vrouw. Nog even en ze overtreft
me met haar Surinaamse ge
rechten. Die maakt roti's, die zó
lekker zijn'. Van Yvon heb ik
trouwens Nederlands leren ko
ken."
„Dat ik alles een dag van tevo
ren ga klaarmaken, is juist goed.
Veel gerechten worden lekker
der als de kruiden een dag in
kunnen trekken. Met kerst zet ik
het in de magnetron, dan is het
zo klaai."
„Als ik terugdenk aan mijn
jeugd in Suriname, dan zie ik
Paramaribo voor me, met kerst
is alles met wit versierd. Alle
grote bomen buiten zijn volge
hangen met honderden
lampjes. De kerstbomen staan
niet binnen, zoals hier. Surina-
mers leven ook veel meer bui
ten. Heel Suriname straalt met
Kerstmis een kerstsfeer uit. En
eigenlijk is Kerstmis voor ons al
een beetje afscheid nemen van
het oude jaar. We vieren feest,
gaan dansen op tweede kerst
dag. Weet je hoe we die feesten
noemen? Buitensport. Als je het
De Nederlandse Spoorwegen willen de overlast op het Cen
traal Station van Amsterdam stevig gaan bestrijden. Met de
inzet van extra mankracht en apparatuur - er worden 132 ca
mera's geplaatst in het station - wil de NS het aantal diefstal
len met dertig'procent verminderen en de overige incidenten
met twintig procent.
Dat is gisteren bekendgemaakt in Amsterdam. De actie van
de NS wordt ondersteund door het openbaar ministerie en de
politie.
In het kader van de veiligheidscampagne worden geduren
de een maand acht extra agenten van de spoorwegpolitie in
burger ingezet om zakkenrollerij en diefstal van bagage te
voorkomen. Dagelijks worden bovendien 'randfiguren die rei
zigers overlast bezorgen' uit de trein gezet. Hiervoor worden
tien extra mensen ingezet.
Het hoofd van het Milieubureau van de politieregio Hollands Midden, R. Bastiaansen, is nog niet tevreden
met de controle op de handel in afval. foto henk bouwman
hoorlijk in de gaten gehouden,
is de overtuiging van Bastiaan
sen. „Het wordt hoog tijd dat
we nu de verontreiniging door
burgers gaan aanpakken. Er
wordt nog veel te veel geloosd
op het riool. Een amateur-foto-
graaf die zijn fotochemicaliën
door de afvoer spoelt, een knut
selaar die olie lekt op de vloer
en de buitenman die afval ver
brandt op zijn erf."
De som van al die kleine ver
vuilingen kon volgens Bastiaan
sen het milieu weieens meer*
schade aandoen dan de grote
vervuilingen van enkele bedrij
ven.
De politie heeft de zorg voor
het milieu als taak erbij gekre
gen. De politieman geeft toe dat
dit een taakverzwaring is, 'maar
ook een taakverrijking'. Van een
concurrentie tussen bestrijding
van de criminaliteit en contro
les op het milieu is volgens Bas
tiaansen in elk geval in Hol
lands Midden geen sprake. „De
wetenschap dat miiieuvervui-
lers worden opgespoord en ver
volgd, verhoogt net zo goed de
veiligheid als de jacht op over
vallers. Zonder gevaar in de tuin
kunnen graven of in water
zwemmen, geeft óók een gevoel
van veiligheid."
Tien speciaal opgeleide conducteurs en perronopzichters
controleren dagelijks of de mensen op de perrons geldige-ver-
voerbewijzen hebben. De controles worden vooral gehouden
op de perrons 4, 5, 7 en 8, omdat vooral reizigers die uit de in
ternationale treinen komen het slachtoffer worden van baga
gerovers en zakkenrollers.
Verder komt er extra verlichting in hoeken en tunnels, wor
den er waarschuwingsstickers geplakt op onbeheerde bagage
en komt er een extra meldpunt voor kruiers.
Tussen januari en oktober 1993 werd er door 1.676 reizigers
aangifte gedaan van diefstal. In januari 1993 klaagden 48
mensen dat ze werden lastiggevallen door junks, zwervers of
opdringerige types. In november was dat aantal reeds geste
gen tot 157. Per dag maken 140.000 mensen gebruik van het
CS.
