'Kerk moet breken
met anti-islamisme'
Kerk Samenleving
Humanisten: aandacht voor
mensenrechten in Indonesië
Predikant vindt dat armen mogen stelen
'Een wonderlijk volk,
dat steeds in de kerk zit
NDER
DINSDAG 21 DECEMBER 1993
REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071 -356443
BUITENLAND KORT
Sekteleden (1)
De Argentijnse kardinaal An
tonio Quarracino heeft in
zijn wekelijkse tv-program-
ma geprotesteerd tegen de
vrijlating van 21 leiders van
de sekte Kinderen van God.
Zij werden beschuldigd van
seksueel misbruik van kinde
ren en raciale en religieuze
discriminatie. Vorige week
werden zij na een voorlopige
hechtenis van 105 dagen in
vrijheid gesteld wegens ge
brek aan bewijsmateriaal.
Kardinaal Quarracino stelde
in zijn programma dat 'ster
ke belangen en macht in bin
nen- en buitenland hebben
bijgedragen aan de vrijlating
van de sekteleden'.
Sekteleden (2)
De kardinaal betreurt het dat
personen die beschuldigd
zijn van het misbruiken van
kinderen worden vrijgelaten.
Daarnaast vreest de geestelij
ke dat één van deze mensen
in de toekomst op de stoel
van de president terecht
komt. Deze mogelijkheid be
staat nu nog niet omdat de
Argentijnse grondwet eist dat
de president een katholieke
achtergrond heeft. De mees
te politieke partijen in Argen
tinië willen deze clausule
echter uit de grondwet ver
wijderen.
Oproep bij afscheid hoogleraar isiamologie
BEROEPINGSWERK
LEUSDEN ANP
De kerken moeten een einde maken aan elke vorm van
anti-islamisme, zoals ze ook het antisemitisme hebben
afgezworen. Dit betoogde dr. A. Wessels, hoogleraar is
iamologie aan de Vrije Universiteit, in Leusden bij het af
scheid van dr. J. Slomp, de islamdeskundige van de Gere
formeerde Kerken in Nederland.
de moslims, de Turken in het
bijzonder, als 'de vijanden van
het kruis', zo zei Wessels.
Het is ook nodig dat er een
eind komt aan een bepaalde
anti-islamitische theologie. De
ze wordt volgens Wessels inge-
gegeven door de theologie van
Hendrik Kraemer, naar wie het
zendingshuis van de Neder
landse Hervormde Kerk is ge-
Kerk en theologie hebben vol
gens Wessels nog veel huiswerk
te doen om het vijandsbeeld af
te breken. Op het gebied van
het anti-islamisme zijn er nog
veel vooroordelen. De moslims
worden nog vaak gezien als vij
anden van het Westen. De
christenen zagen eeuwenlang
noemd. Er zijn velen in Neder
land en Indonesië die nog
steeds bij hem zweren. Kraemer
heeft 'schokkende' dingen over
de islam gezegd, aldus Wessels.
Ook de in hervormde kring
invloedrijke theoloog K.H. Mis-
kotte heeft veelal negatief over
de islam geschreven. Hij typeer
de de islam als een wettische
godsdienst en de godsdienst
van de natuurlijke mens. Mis-
kotte's theologie kan geen weg
wijzer zijn voor de ontmoeting
met moslims, meende Wessels.
Dat het nu nog niet veel beter
is, blijkt volgens hem uit het
laatste islamnummer van het
tijdschrift Kerk en Theologie.
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Augustinusga (part-ti
me). mevr. A.M. Verbaan-van den
Heuvel, kandidaat te Oostermeer;
door de Generale Synode tot zen
dingspredikant (docent Oude Testa
ment ten dienste van de Presbyterian
Church in Kameroen): mevr. H.A.
Klip te Nieuwerkerk in Duivenland;
Te Rijssen (wijk 2, toez.): J. Veldhuij-
zen te Putten.
Aangenomen: naar Harkema: J W.
Slok teZuidland.
Bedankt: voor Nieuwerkerk aan den
IJssel: H. Westerhout te Zeist.
GEREFORMEERDE KERKEN
Aangenomen: de benoeming tot pred.
in regionale dienst (missionair toerus-
ter P.S. Friesland-Noord): drs. P. Be-
intema te Dokkum.
Bedankt: voor 's-Gravenhage-Oost:
drs. W.J.W. Scheltenste Haren (Gro
ningen). Nadere beslissing.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Beroepen: te Appingedam: K.A. van
der Meer. kandidaat te Groningen.
Bedankt: voor Almelo, voor Haarlem
en voor Veenendaal (tweede predi
kantsplaats): J.R. Geersingte Lisse
i.c.m. Voorschoten.
Beroepbaarstelling: J. Beekhuis, Sile
ne 6, 8265 GZ Kampen, tel. 05202-
019217
GEREFORMEERDEGEMEENTEN
Beroepen: te Middelharnis: G.M. de
Leeuw te Barneveld: te Beekbergen:
J.J. van Eckeveld te Zeist; te Berken-'
woude: A. Bac te Bodegraven; te
Poortugaal: B. van der Heiden te Har-
dinxveld-Giessendam.
Aangenomen: naar Oostkapelle.- H.
Paul te Hendrik-ldo-Ambacht.
AMSTERDAM ANP
WELLINGTON RTR
natuurlijke geboorterecht op goede huisvesting,
gezondheid en voedsel, als ze alle andere midde
len hebben beproefd om hierin te voorzien en
stelen is het enige dat overblijft, dan is dat moreel
te rechtvaardigen", aldusTurner.
Een andere predikant, Desmond Cooper, on
dersteunde Turner's woorden. Hij wees erop dat
de bezuinigingen van de regering op de uitkerin
gen Nieuwzeelanders dwingen tot criminaliteit.
De Nieuwzeelandse predikant Brian Turner vindt
het moreel gerechtvaardigd dat mensen stelen als
ze niet op andere wijze in hun bestaan kunnen
voorzien. Hij vergeleek het huidige Nieuw-Zee-
land met Engeland ten tijde van het feodalisme,
toen de armen gedwongen waren te stelen om te
overleven.
„Als de maatschappij mensen berooft van hun
De zware delegatie kamerleden
die begin januari naar Indone
sië reist, moet goed luisteren
naar de mensenrechtenorgani
saties in dat land. Dit pleidooi
hield dr. P.R. Baehr, hoogleraar
mensenrechten aan de Rijks
universiteit Leiden. Hij sprak in
Amsterdam op een conferentie
over het mensenrechtenbeleid
na Wenen, dat werd georgani
seerd door het Humanistisch
Overleg Mensenrechten en het
Comité Indonesië.
De delegatie, waarin de Ka
mervoorzitter en fractieleiders
zijn opgenomen, moet zich van
tevoren goed over de mensen
rechtensituatie aldaar laten in
formeren. Ook zou de delegatie
gevangenissen moeten bekijken
en een bezoek moeten brengen
aan Atjeh en Oost-Timor.
Benny Harman, vertegen
woordiger van de Indonesische
koepel van mensenrechtenor
ganisaties Indemo, voegde
daaraan toe dat de Nederlandse
delegatieleden onafhankelijk
van hun officiële gastheren ge
sprekken moet voeren met
slachtoffers van de schendingen
van mensenrechten, onder
meer in Oost-Timor.
Dominees zijn 's avonds op hun best, hield de befaamde
predikant W.L. Tukker aan het begin van de jaren zestig zijn
Katwijkse 'kudde' voor. Deze aansporing om vooral ook de
tweede eredienst op de zondag te bezoeken, werd in de
kustplaats toch aJ niet aan dovemansoren gericht. Tukker zelf
verbaasde zich destijds over 'dit wonderlijke volk dat steeds in de
kerk zit'. Ook nu steeds meer gemeenten door gebrek aan
belangstelling de avonddienst laten vervallen, is er in Katwijk
nog nauwelijks iets van een teruggang te bespeuren.
Wie óp zondagavond een half
uur voor aanvangstijd de Nieu
we Kerk binnenstapt om domi
nee J. Beider te beluisteren, kan
direct een klapstoeltje pakken.
De 1850 vaste zitplaatsen in wat
één van de grootste hervormde
bolwerken van ons land is, zijn
bezet. Koster
J.P. van
Schie schat
het uiteinde
lijke aantal
kerkgangers
op ruim
2000.
Nu is Bei
der zelfs
voor Kat
wijkse be
grippen een
pu
bliekstrek
ker. De 38-
jarige predi
kant, in 1987
begonnen in
Loon op
Zand, heeft
zich de afge
lopen maan
den met zijn
levendig gebrachte, klassiek-ge-
reformeerde prediking een gro
te aanhang verworven. Die aan
hang laat zich niet gemakkelijk
definiëren: van beide stromin
gen in het zeedorp - gerefor
meerde bonders en confessio
nelen - scharen grote groepen
zich graag onder zijn gehoor.
Beider zelf is overigens wars van
dit soort vergelijkingen: hij mag
slechts in alle eenvoudigheid
doorgeven wat God hem in de
Heilige Geest aanreikt, zo ver
woordt hij het tijdens een ge
bed.
De smaakvol gerestaureerde,
stampvolle Nieuwe Kerk zorgt
in elk geval voor een entourage
waarin een predikant goed
móet gedijen. De kledij is stem
mig, van overwegend donkere
snit. De witte en vuurrode
hoedjes zorgen voor de kleurige
accenten, afstekend als made
liefjes en klaprozen in een egaal
gazon. Voor de uit het eind van
de vorige eeuw daterende kerk
ontwierp architect Jesse een bij
zondere kapconstructie. Het
uitzicht in
de enorme
ruimte
wordt daar
door niet be
lemmerd
door de aan
wezigheid
van pilaren.
De kansel
staat los van
de zuid-
wand, als
een
'preektoren-
tje'. Zelfs
aan de ach
terkant van
dit spreekge
stoelte zitten
de banken
HET WOORD
De Nieuwe Kerk aan de Voorstraat in Katwijk.
Een andere kijk op
geloofsbeleving. Deze week:
een avonddienst in de
hervormde Nieuwe Kerk in
Katwijk. Voorganger: dominee
J. Beider.
vol.
Indrukwek
kend is het
als de 2000 kelen zich openen
voor het eerste lied, psalm 130,
de verzen 3 en 4. „Hoopt op
den Heer, gij vromen! Is Israël
in nood, er zal vprlossing ko
men; zijn goedheid is zeer
groot." Gezongen wordt de ou
de berijming. Organist Jaap van
Rijn moet het machtige Van
den Heuvel-orgel - het frans-ro-
mantische instrument dat de
bouwer wereldfaam heeft be
zorgd - in toom houden om de
uiterst langzame, gedragen ver
tolkte melodielijn te volgen.
„Dat zingen is naar mijn hart en
beroert me op een wonderlijke
wijze", schreef de befaamde do
minee J.T. Doornenbal, een
graag geziene gastprediker in
Katwijk, in zijn memoires. „Zo
uit volle borst en uit een ontroe
rend gemoed, uit een hart, dat
bij deze psalmen leeft. En als ik
dan die gezichten zie, stoer en
verweerd van de mannen, ge
louterd door zorg en leed van
de vrouwen, dan voel ik me
daar toch een ogenblik thuisge
komen."
De liturgie van Beider is so
ber. Na de eerste psalm volgt de
apostolische geloofsbelijdenis
en direct daarna de schriftle
zing. Voor deze laatste advents
zondag kiest hij voor een ge
deelte uit Maleachi, de laatste
profeet die uitgezonden werd
om het komende kerstheil te
verkondigen. De tekst komt uit
het tweede vers van het vierde
hoofdstuk. „Ulieden daarente
gen, die Mijnen Naam vreest,
zal de Zon der gerechtigheid
opgaan, en er zal genezing zijn
onder Zijne vleugelen: en gij
zult uitgaan, en toenemen als
mestkalveren", leest Beider uit
de oude statenvertaling.
Als de predikant voorgaat in
gebed, gaan de ouderlingen en
diakenen staan. Een aantal
mannen, verspreid over de kerk,
volgt hun voorbeeld. De traditie
stamt nog uit de tijd dat alle be
lijdende lidmaten van de her
vormde gemeente gewoontege
trouw van hun zitplaatsen kwa
men als de handen werden ge
vouwen. Net als later in zijn
preek, richt Beider zich een
aantal keren direct tot de jonge
ren onder zijn gehoor. De groep
die aan zoveel verleidende
machten blootstaat, die zo'n
grote kans loopt om in de 'strik
ken en netten van satan's ver
dorvenheid' verward te raken.
Hij draagt de nood van de ou
ders op, die hun kinderen niet
meer kunnen meekrijgen onder
het gehoor, maar hen, met ge
doopte hoofden, zien uitzwer
men in de wereld. De dominee
bidt ook voor 'onze kerk, de
planting Gods', die men dreigt
kwijt te raken in het Samen op
Weg-proces met gereformeer
den en lutheranen. „Stel orde
op zaken, Heere, in de chaos
van dit moment."
Het beeld van de 'Zon der ge
rechtigheid' uit de schrifttekst
van Maleachi keert als een rode
draad terug in de preek van Bei
der. „We moeten onder de stra
len van deze zon komen",
houdt hij zijn gehoor voor. „Op
dat onze zonden wegsmelten
als sneeuw." Onder het eeuwige
Licht moeten God's kinderen
oplichten als sterren.
Maleachi was een hemelbode
die sprak van de oordeelsdag.
„Tegenwoordig zijn we weieens
te bang om elkaar te waarschu
wen", trekt Beider de parallel
door. „Anders lopen de mensen
misschien de kerk uit. Het
schijnt belangrijker te zijn dat
we mensen in de kerk hebben,
dan dat we God in de kerk heb
ben."
Maar Maleachi legde niet al
leen scherpe pijlen aan, hij put
te ook uit 'het oliekruikje van
vertroosting'. „Die boodschap is
niet voor iedereen. Voor wie
wel? Voor Ulieden, die de naam
van de Heere vreest. En wat is
dat dan: de naam van de Heere
vrezen? Dat is geen slaafse
vrees, zoals van een hond die
wegvlucht bij het naderen van
zijn baas. Maar dat is een kin
derlijke vrees, vol overgave en
vertrouwen. Zoals een kind bij
het oversteken van een gevaar
lijke weg zijn hand legt in die
van zijn moeder. Dat is het
beeld: de sleutelen van heel je
FOTO DICKHOGEWONING
leven in Zijn handen leggen."
De ongeschreven regel dat
een preek uiterlijk twintig mi
nuten mag duren om de aan
dacht van de toehoorders niet
te verliezen, wordt door Beider
niet gehanteerd. Hij begint om
tien over half zeven aan zijn
verhaal en spreekt döor tot even
na half acht. Wel onderbreekt
de dominee na een half uur
voor een tussenbed, de lofzang
van Zacherias, en een derde
rondgang met de collectezak.
Daarna gaat hij verder met zijn
schriftuitleg. Na het 'amen' is de
dienst binnen vijf minuten
voorbij. Een kort gebed, met
daarop volgend de 'Lofzang van
Simeon'. De wanden van de
Nieuwe Kerk dreunen als 'uit
volle borst en uit een ontroe
rend gemoed' de regels van het
tweede vers klinken:
'Een licht, zo groot, zo schoon,
gedaald van 's hemels troon,
straalt volk bij volk in d' ogen,
terwijl 't het blind gezicht
van 't heidendom verlicht
en Isrel zal verhogen.'
DICK VAN DER PLAS
COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiatc bv
DIRECTIE: B M Essenberg, G.P. Arnold (adj), J
Kiel (adj);
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN: R D. Paauw.tel dag. 9.30-
11.30 uur 071-356215, of per post.
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat82,2321 8M Leiden
Telefoon 071-356356
REGIOKANTOOR:
Kanaalstraat 26a Lisse
Telefoon 02521-19353. Fax 02521-19610.
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX.
Advertenties071-323508
Fam.benchten 071 -323508
Redactie071 -321921
ADVERTENTIES
ma -vrij. van 08.30-17.00uur:
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma.-vrij van 8 30-17.00 uur.
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Telefoon 071 -128030 bij vooruitbet.
(incl. BTW)
peracc.giro autom. bet.
per maand 29,30
per kwartaal 85,55 84,55
per jaar 329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vrij: 18 00-19.30 uur.
zat 10 00-12 00 uur
Telefoon 071-143241
HET WEER
Witte kerst zeldzaamheid
In de laatste dagen voor kerst blijft
een groot deel van Europa in de
greep van een sterke westelijke tot
noordwestelijke stroming. De ene
storing na de andere houdt de don
kere tijd voor kerst in ere, waarbij
bewolking en neerslaggebieden
overheersen. Opklaringen zijn
schaars; zo af en toe weet de laag
staande winterzon voor wat verlich
ting te zorgen. Tot vandaag viel de
neerslag meest als regen, maar
omdat het geleidelijk verder af
koelt, kan er ook wel eens (natte)
sneeuw naar beneden komen.
Maandag bleef het 7 tot 9 graden
kouder na de korte warmtepiek van
het afgelopen weekeinde. De zach
te oceaanlucht lag iets ten zuiden
van ons land met in Noord-Frank
rijk gistermiddag nog kwikstanden
van 14 graden. Een paar honderd
kilometer naar het noorden bleef
het in Limburg maar 3 graden. Op
het grensvlak van koud en warm
koerst een depressie van Ierland
recht over ons land, begeleid door
een omvangrijk gebied met regen
en natte sneeuw. Achter de storing -
om spoelt weer koude oceaanlucht
met winters getinte buien over ons
land uit.
Tegen kerst wordt het nog een tikje
kouder met overdag met meer dai^
3 graden en 's nachts dicht bij nil
De vraag dringt zich op of bij die]
temperatuur eventuele sneeuw kl
blijven liggen. Sneeuw met kerst]
is, zoals bekend, nogal zeldzaamk
Nederland. Slechts eens in de ze]
ven jaar ligt er in Nederland een L
witte deken op één of op beide
kerstdagen en dan vaak nog lang
niet overal in het land.
De witte kerst van 1964 was wel F
één van de mooiste met bovendieje
flinke vorst en schaatsijs. De jaret,
'60 waren overigens goed verte-
genwoordigd, want ook tijdens deM
kerst van 1962 (gedeeltelijk), m
1963 (met regen) en 1968 lag e{;
sneeuw in Nederland. In latere jan
ren werden de winterse verschijn -
selen steeds zeldzamer. In de jan 5
'70 lag er slechts wat sneeuw op
de tweede kerstdag van 1970.
In 1981 had het hele land een
(dooi)sneeuwdek. Daarna viel er
nog een gedeeltelijke sneeuwbe-
dekking te constateren in 1986.
Deze cijfers zeggen eigenlijk wel
genoeg. Het witbepoederde land
schap op de wenskaartjes die de
laatste dagen in uw brievenbus gl
den, is voor een land als het onze 3
maar weinig realistisch.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Noorwegen:
Tamelijk bewolkt en vooral
aan de kusten nu en dan
een regen- of sneeuwbui.
Mogelijk ook onweer. In
het zuidoostelijke binnen
land enkele opklaringen
en meest droog. Kouder
met maxima aan de kust
en rond het vriespunt, in
het binnenland meest ma
tige vorst.
België en Luxemburg:
Veel bewolking en perio
den met regen. Morgen
eerst enkele opklaringen
maar later regen en een
flink toènemende wind.
Maxima ongeveer 4 gra-
Noord- en Midden-Frank-
Veel bewolking en perio
den met veel regen. Later
op de vandaag en ook op
morgen enkele opklaringen afgewisseld
door een bui. Langs de kust veel wind.
Minder zacht met temperaturen van 6
graden bij Parijs en rond 3 in de Elzas.
Langs de westkust ongeveer 10 graden.
Portugal en Madeira:
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: In het zuiden geregeld zon en
droog. In de noordelijke helft bewolking
en in de Pyreneeën en langs de Golf van
Biscaje nu en dan regen. Maxima langs
de zuidelijke Costa's eerst nog 20 gra
den, morgen dalend naar ongeveer 17.
Canarische Eilanden: Aan de noordzijde
van de eilanden nu en dan wolkenvelden
en misschien een bui, op de zuidstran-
den droog en tamelijk zonnig, met maxi
ma van ongeveer 22 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokkaanse westkust: Droog en flinke
perioden met zon. Geleidelijk wat meer
wolkenvelden. Droog. Maxima ongeveer
19 graden bij Tanger, bij Agadir ruim
boven de 20 graden. Tunesië: Droog en
vrij veel zon. Middagtemperatuur langs
de oostelijke kust ongeveer 20 graden.
Zuid-Frankrijk:
Veel bewolking en enige tijd regen; aan
de Cöte d'Azur blijft het waarschijnlijk
droog. Morgen van het westen uit opkla
ringen en een enkele bui. Maxima van
12 graden in de Dordogne tot plaatselijk
18 graden aan de Middellandse Zee.
Morgen nog iets kouder. De temperatuur
op 2000 meter in de Franse Alpen daalt
tot ruim onder nul.
Mallorca en Ibiza:
Droog en nu en dan zon. Maxima onge
veer 15 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Italië: In het noorden en midden veel
wolkenvelden en beide dagen van tijd
tot tijd regen, in de Italiaanse Alpen bo
ven de 2000 meter sneeuw. In het zui
den droog en perioden met zon. Maxima
in het noorden tussen de 5 en 10 gra
den, in het midden rond 13 graden. Op
Sicili ën Malta ongeveer 17 graden. Cor
sica, Sardinië: Steeds meer wolkenvel
den en met name op Corsica een enkele
bui. Middagtemperaturen dalend naar
ongeveer 14 graden.
Griekenland en Kreta:
Eerst nog vrij zonnig, van het westen uit
geleidelijk meer bewolking en morgen in
het noordelijke binnenland af en toe re
gen. Middagtemperaturen van 14 gra
den plaatselijk in het noorden tot rond
18 graden op de stranden elders.
Duitsland:
Vandaag veel bewolking en van tijd tot
tijd regen, in de berggebieden over
gaand in sneeuw. Plaatselijk kan flink
wat neerslag vallen. Morgen vallen er
veel buien. Middagtemperatuur dalend,
met op morgen maxima van ongeveer 3
graden.De temperatuur op 2000 meter
in de Zuidduitse Alpen daalt naar onge
veer mm 9 graden.
Zwitserland:
Vandaag vooral in het westen en noor
den vrij veel bewolking en van tijd tot
tijd sneeuw, in de dalen eerst nog regen.
Morgen kouder en vooral aan de zuidzij
de van het Alpenmassief wat droger. In
de loop van vandaag daalt de sneeuw
grens tot circa 1200 meter. Tempera
tuur op 2000 meter op morgen tussen
de min 7 en min'l 1 graden.
Oostenrijk:
Veel bewolking en van tijd tot tijd
sneeuw, sneeuwgrens dalend naar onge
veer 1200 meter. In Karinthiê kleinere
neerslagkansen Flink kouder met op
2000 meter temperaturen van ongeveer
min 8 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
WOENSDAG 22 DECEMBER 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 08.46 Zon onder 16.
Maan op 12.38 Maan onder02.l
Waterstanden Katwijk
Hoog water 09.32 22.07
Laag water 05.11 17.26
Weerrapporten 20 december 19 uur:
station weer wind temp n
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
