Soepele hypotheken
drijven prijzen op
'Willekeur straks niet meer mogelijk'
Universiteit onderzoekt
politie-ervaringen incest
Randstad
1 Utrecht is twee keer
zo duur als Groningen
Vaste kamercommisie hoort
directeur Eurotransplant
Staatsecretaris Cohen in Leiden
Nieuwbouw in Den Haag Politie Amsterdam houdt 76 illegalen aan
IONDERDAG 16 DECEMBER 1993
De nog steeds dalende ren-
e en een ongekende gul-
ieid van de kant van de
iypotheekverstrekkers
jebben de prijzen van
[oopwoningen dit jaar ver-
Ier opgestuwd. Dit najaar
noteerde de Nederlandse
/ereniging van Bouwon
dernemers een prijsstijging
11 procent ten opzich-
je van vorig jaar. Hoe de
zich verder ontwik
kelt is vooral afhankelijk
jan de rente.
lis de rente het komend jaar
Rijgt, zal er een abrupt einde
omen aan de prijsstijgingen.
Jen N VB-woordvoerder voegt
laar echter aan toe dat er nu
[een tekenen zijn die duiden op
een aanstaande rentestijging.
Een mening die wordt gedeeld
door M. Sedelaar, voorzitter van
de afdeling Leiden van de ma
kelaarsvereniging NVM. Sede
laar constateert dat de onroe
rend goedmarkt dank zij die la
ge rente een van de weinige
sectoren is die het nu goed
doen, terwijl in feite de hele
economie in het teken van de
malaise staat. De inkomens zul
len de komende jaren nauwe
lijks tijgen en de werkloosheid
neemt toe. Maar de kopers van
huizen worden niettemin be
heerst door een 'nu of nooit-ge-
voel'.
Een woordvoeder van de NVB
wijst ter verklaring daarvan ook
op de over lange termijn gezien
nog altijd relatief geringe prijs
stijging van koophuizen. Sinds
1980 verdubbelde de prijsindex
voor huurwoningen. De koop
prijzen -die weliswaar in de ja-
A HAAG/LEIDEN
-n"
Groningen heeft in 1993 Friesland afgelost als goedkoopste
woonprovincie van Nederland, terwijl in Limburg de prijzen van
koopwoningen het meest stijgen. Utrecht blijft verreweg de
duurste provincie om een huis te kopen; daar is men nu gemid
deld meer dan een kwart miljoen gulden kwijt. Landelijk ligt de
gemiddelde prijs nu op 227.000 gulden, elf procent meer dan
een jaar geleden.
Uit de halfjaarlijkse 'Thermoifieter van de. Nederlandse koop-
oningenmarkt' van de NVB blijkt dat de regionale verschillen
,1(1 tussen de huizenprijzen nog steeds toenemen. In het eerste
re kwartaal van 1993 was het gemiddelde verschil tussen een huis
in Friesland en een in Utrecht bijna 92.000 gulden, in het derde
inj kwartaal is het verschil tussen Groningen en Utrecht opgelopen
tot ruim een ton. Relatief duurder, maar nog steeds ruim (10
j procent) onder het landelijk gemiddelde, zijn Drente en Overijs-
ajsel geworden, terwijl Zeeland alleen maar goedkoper is gewor-
den, van 9 naar 13 procent onder de landelijke prijs.
I Exacte jaarcijfers voor Zuid-Holland zijn nog niet beschikbaar.
gUMaar gedurende het laatste kwartaal van '92 en het eerste van
in','93 stegen de prijzen hier van 199.700 tot 206.000 gulden. Vol-
wi gens voorzitter M. Sedelaar van de afdeling Leiden van de make-
laaarsvereniging NVM is de ontwikkeling hier zeker te vergelij-
ken met de landelijke. ,,Ik denk zelfs dat we vooraan lopen bij de
prijsontwikkeling."
Limburg heeft zich in een half jaar tijd geschaard onder de
duurdere woonprovincies. Was men daar in het eerste kwartaal
nog 4 procent goedkoper uit, nu is Limburg 2 procent duurder
dan landelijk. Met een prijstoename van 16 procent, van 191.600
tot 222.100 gulden, overtreft de meest zuidelijke provincie ruim
het landelijke stijgingspercentage.
ren zeventig explosief stegen-
bleven lang stabiel. Sinds 1980
bedroeg de stijging slechts twin
tig procent, waarvan het groot
ste deel in de afgelopen ander
half jaar. Dat de markt nu
warmloopt komt ook doordat
het aanbod van terugloopt, ze
ker als het gaat om goedkopere
koopwoningen. Zo worden er
nog nauwelijks premie-A wo
ningen gerealiseerd. In 1995
verdwijnt die premieregeling
zelfs helemaal.
Hypotheken
Aan de drang om te kopen
draagt ook bij dat het nog nooit
zo gemakkelijk is geweest om
een hypotheek te krijgen. Vol
gens de banken komt dat door
toegenomen concurrentie. De
enorme vraag naar hypotheken
wordt blijkbaar nog overtroffen
door het aanbod van banken,
verzekeraars en bouw- en pen
sioenfondsen.
,,Op de kapitaalmarkt worden
al een paar jaar lang steeds
meer leningen met een lange
looptijd aangeboden. Het is
voor ons makkelijk daarbij aan
te sluiten met het verstrekken
van hypotheken," legt de
woordvoerster van de Rabo
bank, 's lands grootste hypo
theeknemer, uit.
Dat geldt echter voor alle
marktpartijen, reden waarom
men het concurrentievoordeel
zoekt in soepeler voorwaarden.
Lagere afsluitprovisies en hypo
theekbedragen tot 90 procent
van de executiewaarde bijvoor
beeld. Men heeft dus steeds
minder eigen geld nodig om
een huis te kunnen kopen.
Daarnaast telt voor tweeverdie
ners vanaf april dit jaar het
tweede inkomen mee om in
aanmerking te komen voor een
gemeentegarantie.
Een en ander leidde in 1993
tot een explosie van het aantal
nieuw ingeschreven hypothe
ken. Sommige banken boekten
35 procent meer leningen dan
vorig jaar. Van de steeds grotere
inkomensonzekerheid zeggen
de hypotheekverstrekkers zich
niets aan te trekken. ,,Het heb
ben van een vaste baan is vol
doende voor een hypotheek. We
gaan niet bij het bedrijf infor
meren of de betreffende man of
vrouw misschien op de nomi
natie staat om ontslagen te wor
den," aldus de Rabo.
Geruchten over illegale orgaanhandel nemen toe
■leiden caroline v
pirecteur B. Cohen van de
itichting Eurotransplant in Lei-
is vanmiddag door Tweede
(amer gehoord over illegale
landel in menselijke organen,
iohen is door de vaste Kamer-
:ommissie voor Volksgezond-
ieid gewaagd informatie te ge
er de situatie in Neder-
ind en Europa. Dat gebeurde
ijdens een besloten zitting. Een
iantal Tweede Kamerleden
laakt zich zorgen over illegale
rgaanhandel omdat de ge-
ichten hierover de laatste tijd
jn alle hevigheid toenemen.
Directe aanleiding was een
.(televisie-uitzending van de
n die uitzending vertel-
ensen dat kinderen in de
'erde Wereld worden gedood
n hun organen voor veel geld
kunnen verkopen. De Kamer-
ommissie wil nu van Cohen
weten of in Europa en Neder
land ook organen uit de Derde
Wereld worden verhandeld.
Cohens taak als directeur van
Eurotransplant is het regelen
van orgaantransplantaties in
Nederland en een aantal Eu
ropese landen. Eurotransplant
beschikt in Leiden over een
computerbestand met gegevens
van patiënten en koppelt die
gegevens aan de beschikbaar
gekomen organen van overle
den mensen. Op die mönier ko
men vele orgaantransplantaties
tot stand.
Cohen zegt niks te weten van
illegale orgaanhandel in het ge
bied waar Eurotransplant werk
zaam is. „Ik weet niet of qen
Nederlandse oogarts een
hoornvlies uit India koopt. Maar
ik hoor ook geruchten: ik lees de
krant en kijk tv. En waar rook is,
is vuur. Dat vuur komt steeds
dichterbij als je niks doet. Daar-
IKaarsjesavond Ruim honderd aangiften
iGOUDA.
Z\\
traditionele kaarsjesavond i:
louda heeft gisteren
5.000 mensen naar de binnen
stad getrokken. Zij kwamen af
p de duizenden brandende
aarsjes die het c
ifeervolle gloed zette. De kaar
de grote kerstboom op de
larkt verlichtte niet alleen het
itadhuis maar tevens de gevels
'an de vele historische panden
dat plein. Volgens de politie
'eroorzaakte de grote toe-
•troom van mensen uit de wijde
3,jomtrek van Gouda geen al te
"ote verkeersproblemen.
Het politiekorps Hollands Mid
den, voorheen de Rijkspolitie
district Den Haag, registreerde
in de jaren 1986-1990 101 aan
giften van incest. Het ging daar
bij om 90 vrouwelijke en 11
mannelijke slachtoffers.
Uit onderzoek van de vak
groep Orthopedagogiek van de
Rijksuniversiteit Leiden blijkt
dat de gemiddelde duur van het
misbruik ruim vier jaar be
draagt. Het gaat volgens de on
derzoekers A. Claessen en M.
van Drunen in de meeste geval-
Het liefst een SieMatic keuken van Goedhart Bouwhuis
Bezoek onze showroom met de meest komplete SieMatic presentatie van de hele regio.
Goedhart Bouwhuis, Hoorn 126a (tegenover Avifauno), Alphen o/d Rijn, of mook een afspraok: tel. 01720-22100
leiden Staatssecretaris M. Cohen van Onderwijs bezocht gistermiddag de Rijksuniversiteit Leiden voor een kort werkbezoek. Hij werd begroet
door het Leidse College van Bestuur: rector magnificus prof. dr. L. Leertouwer (tweede van rechts) en voorzitter C. Oomen (tweede van links).
Decaan van de Rechtenfaculteit, prof. mr. J. Reugebrink, schudt Cohen de hand. Cohen bezocht eerst de Rechtenfaculteit aan de Hugo de
Grootstraat, vervolgens vertrok hij naar Geneeskunde. Aan het eind van de middag had hij een bespreking met het College van Bestuur en de
secretaris van de Universiteit. Het werkbezoek had een besloten karakter. foto jan holvast
Maij vergat BTW
bij Wijkertunnel
den haag gpd
De rekenmeesters van minis
ter Maij (verkeer en water
staat) zijn twee jaar geleden
vergeten de BTW mee te be
rekenen in het bedrag dat
aan de banken moet worden
betaald als vergoeding voor
de auto's die vanaf 1996 door
de nieuwe Wijkertunnel rij
den. Mede daardoor is de be
groting gegroeid van 1,95
miljard naar bijna 2,03 mil
jardgulden.
Minister Maij heeft het
'foutje' toegegeven in ant
woord op wagen van <de
Tweede Kamer over de twee
de aanvulling op de begro
ting van haar ministerie over
dit jaar. Toen de begroting
van het rijkswegenfonds voor
1992 moest worden inge
diend, is een voorlopige
schatting gemaakt van wat
het Rijk kwijt zou zijn aan
passagevergoedingen voor
de Wijkertunnel, aldus Maij.
Behalve de BTW is ook geen
rekening gehouden met de
verkeersgroei, zo blijkt nu.
Vorig jaar zomer stuurde
de Kamer de minister nog te
rug naar de onderhande
lingstafel om het contract
aan te passen, waaronder de
vergoeding aan de banken.
Daarvoor was de minister
nog bereid de banken 2,5
miljard te betalen.
Regionale exporteurs voorzichtig positief over GATT
regio annet van aarsen
Een nog wijere wereldhandel
door de nieuwe GATT-afspra-
ken? Exporteurs van in de regio
geproduceerde produkten als
bloemen, bollen en bier (Heine-
ken) reageren voorzichtig posi
tief op het akkoord dat is be
reikt. Vrije wereldhandel is een
goede zaak, zegt bijvoorbeeld
directeur H. Westerhof van de
Bond van Bloembollenhandela
ren in Hillegom. „Maar of het
GATT-akkoord een enorme sti
mulans zal betekenen, of er een
explosieve exportgroei zal ko-
daar zet ik toch nog even
In de bloembollenbranche
maar ook in de bloemenhandel,
bij uitstek 'in' voor wije wereld
handel, is het de vraag in hoe
verre bijvoorbeeld de zoge
naamde vitro-sanitaire regelge
ving (de 'wet' waarin is vastge
legd dat bollen en planten vrij
i van vuil en onge
dierte, red.) in landen buiten de
EG zullen worden versoepeld
door het GATT-akkoord. Con
creet Staat er nog niets op pa
pier over de eisen waaraan
bloemen, sierplanten en bollen
volgens de nieuwe GATT-regels
moeten voldoen. „Momenteel
zijn die vitro-sanitaire regels
vaak de belangrijkste barriëre
om naar bepaalde landen te ex
porteren", zegt Westerhof.
De bij zijn bond aangesloten
bloembollenexporteurs hebben
op dit moment flink 'last' in be
paalde Zuidamerikaanse lan
den. „Er komen op dit moment
verhalen binnen over contai
ners die worden opgehouden.
Als dat soort zaken door de
nieuwe GATT-afspraken tot het
verleden gaan behoren, dan
hang ik de vlag uit." Voor de
Noordamerikaanse markt en Ja
pan, grote afzetgebieden voor
de bloembollenhandel, zijn op
dit moment echter al heel goe
de afspraken op v
gebied, zegt Westerhof. De ex
port naar bijvoorbeeld Japan
maakte de laatste zeven jaar
een explosieve groei door van
twaalf naar 130 miljoen gulden
per jaar. „Ik verwacht niet dat
het nu tot stand gekomen
GATT-akkoord nog eens een
enorme groei-stimulans zal
zijn."
R. 'Tans van de Vereniging van
Bloemenveilingen in Nederland
(VBN) in Leiden: „Een liberali
sering van de regelgeving is
voor ons van groot belang. Vi
tro-sanitaire regels worden nu
eenmaal hier en daar wel eens
gebruikt om invoer te beperken.
Het GATT-akkoord spreekt er
over dat er straks alleen regels
mogen zijn die wetenschappe
lijk zijn onderbouwd. Willekeur
is dan niet meer mogelijk."
Een positief geluid dus. Maar,
zegt Tans: „Alle teksten moeten
nog worden uitgewerkt voor het
GATT-akkoord. Het is niet zo
dat we per 1 januari 1995 bloe
men en planten zonder proble
men overal naar toe zullen kun
nen exporteren. Voordat alles
op papier staat, zullen we nog
wel een paar jaarverder zijn."
Heineken voorziet op korte
termijn evenmin consequen
ties. „Het belangrijkste voordeel
op korte termijn is dat er geen
kans meer bestaat op handels
oorlogjes en conflicten", zegt
woordvoerster Annemiek Lou-
wers. „Maar over bijvoorbeeld
verlagingen van importtarieven
weten we nog niets concreets."
Voor het belangrijkste export
land van Heineken, Amerika,
zullen er zich volgens haar in
schatting geen grote verande
ringen voordoen. „In Amerika is
het importtarief al niet extreem
hoog dus daar verwachten we
geen grote prijsveranderingen.
Het GATT-akkoord kan voor an
dere landen misschien wel
voordelig zijn maar we weten
nog niet voor welke. Bovendien
zullen die tariefverlagingen ge
leidelijk, over een periode van
vijf, zes jaar worden ingevoerd."
Bij het Produktschap voor Vis
en Visprodukten krabt men zich
nog eens over het hoofd over de
GATT-afspraken. „De eigen
vloot zal straks zeggen 'oei, dat
is nadelig'. Een aantal produk
ten kunnen straks namelijk mis
schien goedkoper worden ge
ïmporteerd. Maar dat heeft
weer tot gevolg dat de be- en
verwerkende industrie er direct
op vooruit gaat," aldus P. de
Niet. „Uiteindelijk denk ik dat -
doordat de concurrentie-positie
van de verwerkende industrie
sterker zal worden waardoor
meer continuïteit - ook de pro-
duktiezijde, de eigen vloot er op
lange termijn op zal winnen.
Maar alle voor- en nadelen zijn
op dit moment nog niet echt te
om ben ik ook zo boos dat het
wetsvoorstel op de Orgaandoa-
tie nog steeds niet in de Tweede
kamer is behandeld: er is in Ne
derland nog steeds niks bij wet
geregeld. En zo lang er geen wet
is,.kan je ook niet zeker zijn dat
hier niks gebeurt."
Cohen denkt dat er in Neder
land nog niet veel laakbaars aan
de hand is. „Op dit moment
niet, maar dat kan natuurlijk
wel gebeuren. Laat daarom snel
die wet komen. Maar ik heb er
een hard hoofd in. De behande
ling van het voorstel is uitge
steld: er gaat weer een commis
sie aan de slag om er naar te kij
ken. Als het voorstel uiteindelijk
in 1995 in de kamer komt, ben
ik al heel gelukkig. Maar in de
tussentijd kan er hier wel van
alles gebeuren pp het gebied
van illegale orgaanhandel."
len om 'zeer ernstig misbruik'
waarbij kinderen gedwongen
worden tot wekelijks seksueel
contact met de incestpleger.
In de helft van de gevallen is
de natuurlijke vader de dader.
Het merendeel van de daders
komt na aangifte in de politiecel
terecht of in het Huis van Bewa
ring. Vaak worden meerdere
kinderen in hetzelfde gezin mis
bruikt door dezelfde dader.
De meeste incestslachtoffers
verhuizen onmiddellijk na hun
aangifte: slechts 16 van de 101
slachtoffers wonen nog in het
zelfde gezin.
Incest. Als kinderen eindelijk
naar de politie stappen met hun
verhaal, moeten jeugd- en ze
denzaken-rechercheurs voor
zichtig handelen. Het valt vaak
niet mee om die traumatische
ervaringen zo goed mogelijk op
te tekenen. Het incestslachtoffer
moet bovendien worden opge
vangen en doorverwezen naar
een hulpverlenende instantie.
Het korps Hollands-Midden wil
daarom van de Rijksuniversiteit
Leiden weten: doen we het wel
goed?
-Het onderzoek wordt uitge
voerd door de Leidse vakgroep
Orthopedagogiek. Deze vak
groep doet onder meer onder
zoek bij sterk getraumatiseerde
kinderen. Begeleider van het in-
cestonderzoek is dr. Peter van
den Bergh. Hij heeft van de
Stichting Kinderpostzegels sub
sidie ontvangen om het project
uit te voeren. De Stichting Kin
derpostzegels vond dit onder
zoek van belang voor de zeer
kwetsbare groep kinderen die
slachtoffer is van incest.
De vraag die de onderzoekers
willen beantwoorden luidt: hoe
hebben incestslachtoffers het
optreden van de politie en
jeugd- en zedenzaken-recher
cheurs in deze regio ervaren? En
hoe kan het beter? De onder
zoeksters Angela Claessen en
Marjan van Drunen verwachten
volgend jaar zomer een ant
woord te hebben op deze vra
gen. Ze hebben daarbij de me
dewerking nodig van 101 in
cestslachtoffers die in de jaren
1986-1990 aangifte hebben ge
daan bij de politie in de dorpen
rond Leiden, de Duin- en Bol
lenstreek, de Rijn- en Veen-
streek met uitzondering van
Leiden. Zij worden schriftelijk
benaderd.
Verhoor
Van den Bergh over het verzoek
van de politie: „De politie is ge
richt op het vergaren van be
wijsmateriaal: het gaat om de
feiten. Maar in de praktijk doen
de agenten en rechercheurs
méér als het om incest gaat. Tij
dens het verhoor is het zaak het
kind op het gemak te stellen
want het valt natuurlijk niet
mee om de ervaringen aan een
wildvreemde te vertellen. En die
feiten zijn belangrijk voor de
vervolging van de incestpleger."
„Inmiddels is een cursus ont
wikkeld waar rechercheurs le
ren hoe ze incestslachtoffers
kunnen verhoren. In Koudekerk
aan den Rijn is bovendien een
speciale kindvriendelijke ruimte
ingericht waar incestslachtoffers
worden verhoord. Dat wordt op
video vastgelegd: de film kan als
bewijslast dienen bij een rechts
zaak."
„Als het slachtoffer buiten
kantooruren aangifte doet, dan
moet de politie naarstig op zoek
gaan naar opvang voor het kind.
Dat zijn allemaal zaken waar de
politie eigenlijk niet voor is op
geleid."
Van den Bergh: „Het korps
Hollands-Midden wil incest
slachtoffers
gen. Maar z
ook kwetsbaar op: er kunnen
ook vervelende dingen uit het
onderzoek komen. Dit onder
zoek is ook belangrijk omdat er
weinig bekend is over de ma
nier waarop.de jeugd- en ze
denpolitie het best kan hande
len bij incestzaken. We hopen
dat onze uitkomsten ook nuttig
zijn voor andere politiekorp-
Dr. Peter van den Bergh: „Er is weinig bekend over de manier waarop
de politie het best kan optreden in incestzaken." foto jan holvast
amsterdam anp
In Den Haag Zuid-West worden
de komende jaren 700 wonin
gen gesloopt en 3.000 nieuw ge
bouwd. Gemeente, projectont
wikkelaars en woningbouwcor
poraties hebben woensdag uit
voeringsplannen tot het jaar
2000 gepresenteerd. Er is een
investering van een miljard gul
den mee gemoeid.
In Zuid-West staan 30.000
woningen. Het gaat voorname
lijk om gestapelde bouw. Om
verder^ verloedering van de
wijk te voorkomen is de ingrij
pende opknapbeurt nodig vindt
de gemeente. Er worden 3.800
woningen verbeterd. Voor 700 is
renovatie niet meer haalbaar,
die vallen onder de slopersha-
De Amsterdamse politie heeft
tijdens invallen
lier dinsdagmorgen en
horecabedrijven
avond, in totaal 76
gehouden die illegaal in Neder
land verblijven.
In het naaiatelier aan de Heli-
copterstraat bleken van de 35
personeelsleden, er 33 niet over
geldige verblijfspapieren te be
schikken. Het grootste deel
heeft de Turkse nationaliteit.
Daarnaast werden twee Egypte-
naren, een Nigeriaan en een
Gambiaan aangehouden. Van
één persoon kon de nationali
teit niet worden vastgesteld.
Het bedrijf heeft gebruik ge
maakt van valse sofinummers.
Een deel van de boekhouding
en een Mercedes werden in be
slag genomen. De vier eigena
ren van het atelier hebben forse
aanslagen opgelegd gekregen
door zowel de fiscus als het
GAK.
De 43 illegalen die in de vier
horecabedrijven in Amsterdam
west werden aangetroffen heb
ben allemaal de Turkse natio
naliteit.
