zorgen over Rusland Doden bij bombardement Sarajevo NAVO vol Buitenland Geheimzinnige ziekte waart rond in Napels Relatie met Arabieren bepaalde houding Vaticaan tegenover Israël Laatste bannelingen terug naar Israël Aideed stort Somalia opnieuw in het verderf l/OENSDAG 15 DECEMBER 1993 155 -b-^. AFP Agence France Presse ANP Algenv DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke I Doden bij gevangenisoproer Mexico ftiExico-stadBij een bloedige confrontatie tussen rivaliserende groepen gevangenen in een Mexicaanse gevangenis zijn gisteren u3 mensen omgekomen. Het oproer brak uit toen diverse als ui terst gevaarlijk omschreven gedetineerden probeerden medege vangenen te beroven. Daarbij gingen de twee groepen elkaar te lijf met steekwapens en stokken. In de streng bewaakte gevange nis van Almoloya de Juarez, op ongeveer 100 kilometer ten wes ten van Mexico-Stad, verblijven ongeveer 900 gedetineerden. Balladur politicus van het jaar parus Een jury van journalisten heeft gisteren premier Edouard Balladur van Frankrijk gekozen tot politicus van het jaar. Zijn beleid, zijn populariteit en zijn ambitie bij de komende presi- identsverkiezingen een gooi naar het presidentschap te doen, {maakten hem tot de uitverkorene. Syriër opgehangen wegens moord Idamascus Een wegens moord op zijn vriendin ter dood veroor deelde 23-jarige Syriër is gisteren in het openbaar opgehangen. De man vermoordde zijn vriendin na zich te hebben verloofd met een ander meisje. Hij was bang dat zijn vriendin zijn ver loofde over hun verhouding zou vertellen, zo meldde de krant Tishriri. Geelzucht-epidemie in Slowakije praag In de stad Kosice in het oosten van Slowakije is een geel zucht-epidemie uitgebroken. Gisteren waren al 227 gevallen van geelzucht gemeld. De ziekenhuizen zijn overvol. De autoriteiten in Kosice hebben zelfs een een schoolgebouw gevorderd om pa tiënten onder te brengen. Sinds vandaag zijn alle scholen voor basis- en voortgezet onderwijs in de stad gesloten. Vliegtuigongeluk Laos: 18 doden Bangkok» Een ongeluk met een klein passagiersvliegtuig heeft maandag in Laos het leven gekost aan 18 mensen. Het toestel, een Y-12 van Chinese makelij, raakte in de buurt van het vlieg veld van Phonesavanh tijdens dichte mist een boom. Onder de slachtoffers zijn een Nieuwzeelander, een Amerikaanse en vier Laotianen die in de VS woonden. d bloemendaal correspondent Israël en het Vaticaan zullen op 29 december in Rome een verklaring te kenen waarin staat dat beide partijen 'volledige relaties' aangaan en binnen vier maanden ambassadeurs zullen uitwisselen. Volgens de Israëlische staatstelevisie is een en ander beklon ken tijdens een gesprek tussen kardi naal Agostino Casaroli, voormalig 'minister van buitenlandse zaken' van het Vaticaan, en zijn Israëlische colle ga Shimon Peres. De betrekkingen tussen de Heilige Stoel en Jeruzalem zijn altijd moei zaam geweest. Als de staat Israël in 1948 een feit is en een groot aantal lan den ambassadeurs naar Tel Aviv stuurt, blijft erkenning door het Vati caan om theologische en politieke re denen achterwege. Aanvankelijk bepleit de Heilige Stoel voor Jeruzalem een geheel afzonderlij ke status, als 'Corpus SeparatumPaus Pius XII zwakt dat standpunt in 1949 wat af als hij spreekt over „een interna tionaal gegarandeerd juridisch statuut" voor de stad. Na de Israëlische verove ring van het oostelijk stadsdeel in 1967 herhaalt Paulus VI die term. De pauselijke vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties geeft er jaren later een toelichting bij. Het betekent gelijk waardigheid in Jeruzalem voor chris tendom, jodendom en islam, met vrij heid van godsdienstoefening en vrije toegang tot de heilige plaatsen. De houding van het Vaticaan tegen over Israël is niet alleen maar vijandig. Politieke en theologische geschillen verhinderen niet dat in 1949 minister van buitenlandse zaken Abba Eban als eerste Israëlische politicus bij de paus op audiëntie mag. Veel later volgen Golda Meir (1973), Moshe Dayan (1978), Jitschak Shamir (1982) en Shi mon Peres (1985). Maar het blijft bij vriendelijke en tot niets verplichtende woorden over en weer. Een ontvangst door de paus be tekent trouwens instemming noch af keuring. „De Heilige Vader is bereid de duivel zelf te ontvangen als deze daar om zou verzoeken", grapt een hoge functionaris van het Vaticaan bij de ontvangst in 1987 van een groep lei ders van joodse organisaties. Toch zijn de joodse leiders tevreden over hun ontvangst, ook al omdat het Vaticaan zich positief uitlaat over Is raël. „De paus verwelkomde de joodse delegatie als vertegenwoordigers van het joodse volk, voor wie het bestaan van Israël centraal staat", staat er in de officiële persverklaring. Een heel verschil met de jaren vijftig. Het woord 'Israël' vloeit dan nog niet spontaan uit Vaticaanse pennen. In 1958 lijkt het er even op dat er een ver andering op komst is. Het Vaticaan noemt de Israëlische vertegenwoordi ger bij de inwijding van paus Johannes XXIII „een speciale afgevaardigde van de staat Israël". Maar als zijn opvolger, Paulus VI, zes jaar later een bezoek brengt aan het Héilig Land slaagt hij erin de staat Israël niet eenmaal met name te noemen. In 1965 slaakt de joodse wereld collec tief een zucht van verlichting. In Nostra Aetate' verklaart het Tweede Vaticaans Concilie dat joden als zoda nig geen godsmoordenaars zijn. Alleen zij die destijds bij Christus' kruisiging betrokken waren, treft nu nog blaam. Pas in 1987 maakt paus Johannes Paulus II officieel bekend dat er geen theologisch obstakel meer bestaat voor betrekkingen tussen het Vaticaan en Israël. In januari 1991, midden in de Golfoor log, komt het Vaticaan met een nieuwe verklaring over de relaties met Israël. Dat er geen dipjomatieke betrekkingen zijn, komt niet cioor theologische pro blemen, herhaalt dat document. De oorzaken zijn de bezetting van de Wes telijke Jordaanoever en de Gazastrook, de inlijving van Jeruzalem en de status van de katholieke kerk in Israël en de bezette gebieden. Na de vredesconfe rentie van Madrid, in het najaar van 1991, verandert de sfeer onder de Ara bische bevolking en daarmee ook de houding van het Vaticaan. Begin 1992 brengt de Newyorkse kardi naal John O'Connor een bezoek aan Is raël en onmiddellijk daarna spreekt hij in Rome met de paus. In een ontmoe ting met Amerikaanse joodse leiders laat hij daarna weten dat het Vaticaan geïnteresseerd is in formele relaties met Israël. Een paar maanden later al stemt Rome toe in de vorming van een permanente commissie, met het doel de nog be staande problemen uit de weg te rui men. De paus aanvaardt 'in principe' een Israëlische uitnodiging voor een bezoek en ontvangt in 1993 de Israëli sche opperrabbijn Israël Lau in het Va ticaan. In november maakt de perma nente Vaticaans-Israëlische commissie bekend dat wederzijdse erkenning in december kan worden verwacht. Seiyiërs gaan hulpkonvooien begeleiden in ruil voor brandstof Zjirinovski biedt Jeltsin zijn diensten aan De NAVO ziet geen reden voor een koerswijziging, naar aanleiding van de verkiezingsoverwinning van extreem rechts in Rusland. Wel zijn de plannen voor uitbreiding van de politieke en militaire samenwerking met landen in Oost-Europa onder druk komen te staan, door de ge spierde taal van Vladimir Zjirinovski, de winnaar van de Russische verkiezingen. Artsen van het Kosevo-ziekenhuis in de Bosnische hoofdstad Sarajevo schreeuwen om n ment dat Sarajevo gisteren trof te kunnen verzorgen. OME EELCO VAN DER LINDEN ORRESPONDENT )e Italiaanse stad Napels is ge- offen door een geheimzinnige iekte. Honderd Napolitanen ijn met vergiftigingsverschijn- elen in ziekenhuizen opgeno- len, zonder dat iemand een orzaak weet aan te wijzen. De symptomen zijn ademha- ngsproblemen, hartklachten, irandende ogen, rode vlekken ip de huid. Aan het helse Napo- itaanse autoverkeer ligt het liet. Want hoewel het niveau an giftige stoffen in de lucht na iet opsteken van de wind dras- isch daalde, bleven de Napoli- anen zich in de ziekenhuizen nelden. Een pyschose heeft zich van le stad meestergemaakt. Is het en bijzonder griepvirus, een losmetisch produkt de neeste slachtoffers zijn vrou- ven of een mysterieuze gif volk, zo vroeg men zich af. En vaarom worden kinderen en )ejaarden, de meest kwetsbare 'roepen in geval van luchtver ontreiniging, nauwelijks getrof fen? De Napolitanen, al gewend jan zaken als groen leidingwa- 3AZA AD BLOEMENDAAL tORRESPONDENT De toekomstige burgemeester ten Gaza vindt de aanleg van sen zeehaven bij zijn stad zon de van het geld. „De bouw van haveninstallaties zou bovendien Sen aanslag vormen op een van de mooiste zandstranden langs de Middellandse Zee", zegt za kenman Mansour Shawa. Shawa is door PLO-leider Yas ser Arafat gevraagd de grootste stad in de bezette gebieden te besturen. Nederlandse bedrij ven zijn geïnteresseerd in de ter en blauwe melk, eisen op heldering. Bassolino heeft inmiddels hulp gewaagd aan Rome en de modernste- meetinstrumenten te leen gekregen. Men analy seert 'de lucht rond de chemi sche industrieën ooit buiten de stad gepland, maar nu om ringd door overvolle woonwij ken en constateert dat ge zond anders is, maar niet dat er sprake is van een 'abnormale' De directeur-generaal van het ministerie van milieu, Clini, op perde na een bezoek aan Na pels dat er misschien opzet in het sjrel is. Iemapd zou, met an dere woorden, eén giftig kraan tje open en dicht draaien om de nieuwe burgemeester een loer te draaien. Opzet of niet, voor het hoofd van de afdeling toxicologie van het ziekenhuis Cardarelli wor den de klachten veroorzaakt door zwaveloxyden, afkomstig van de industrie. De burge meester heeft, inmiddels een crisisstaf gevormd en maakt van de nood een deugd door Rome meer financiële middelen te wagen voor milieumaatregelen. aanleg van de haven en de Ne derlandse overheid heeft geld beschikbaar gesteld voor een technisch onderzoek. Arafat kreeg eerder deze week bij zijn bezoek aan Den Haag een bedrag van 67 miljoen gul den toegezegd, onder meer be stemd voor het havenproject. Maar het ziet er niet naar uit dat de haven er zal komen. „Als er werkelijk wede komt, kunnen we gebruik maken van de Israë lische havens in Haifa en As- hdod, en van de Egyptische in El-Arish", zegt Shawa. SARAJEVO» AP-GPD Tien mensen zijn gisteren in de Bosnische hoofdstad Sarajevo omgekomen bij bombardemen ten en sluipschuttervuur. De ge vechten in de Bosnische hoofd stad waren de zwaarste sinds meer dan een maand. Pas bij het invallen van het duister nam het geknetter van machi negeweervuur in de stad af. Ook in andere delen van Bos nië laaiden gevechten tussen de Bosnische Serviërs en regerings troepen op. Serviërs zouden een groot offensief hebben ingezet tegen Maglaj, Tesanj, Doboj en Teslic. Tuzla, een belangrijk bolwerk van de Bosnische strijdkrachten, dreigde te wor den afgesneden van de rest van het door de regering beheerste gebied. Eerder die dag maakten VN- functionarissen bekend dat Ser vische politie in het oosten van Bosnië een aantal hulpkonvooi en zal gaan begeleiden. De VN hopen door de overeenkomst acht konvooien naar Gorazde te krijgen, waar 60:000 moslims honger en kou lijden. In ruil voor de begeleiding krijgen de Serviërs van de VN brandstof een regeling die de nodige kri tiek zal wekken, omdat de VN daardoor indirect steun geven aan de partij die verantwoorde lijk is voor het lijden van de moslimbevolking. Behalve met brandstof zullen de VN de Serviërs assisteren met sneeuwruimen en ander onderhoud aan de wegen. Op deze manier hopen de VN „misverstanden en bureaucra tisch oponthoud" bij het passe ren van de vele Servische con troleposten tot een minimum te beperken, zei de woordvoerder. de gewonden van het bombarde- FOTO REUTER YANNIS BEHRAKIS „Misschien kan deze politie meer doen dan wij." De Nederlandse minister Kooijmans (buitenlandse za ken) kwam gisteren somber te rug van zijn bliksembezoek aan Sarajevo. Een spoedig wedesak- koord zag hij niet. „De politieke wil om tot een oplossing te ko men, ontbreekt." De strijdende partijen hervatten de wedesbe- sprekingen op 17 december in Genève en op 22 december in Brussel. BRUSSEL/MOSKOU GPD/Rtr Zjirinovski wil de invloed van Rusland minimaal terugbren gen op het niveau van de oude Sovjetunie. Zijn overwinning heeft in Polen, de Baltische sta ten en Finland tot grote onrust geleid. Ook in de westerse hoofdsteden is bezorgd gerea geerd. Secretaris-generaal Wör- ner van de NAVO zei gisteren dat de organisatie waakzaam moet blijven. Zjirinovski vergrootte gisteren de angst in het Westen door Duitsland en Japan met een kernramp te dreigen, als deze landen zich in interne aangele genheden van Rusland mengen. „Ik zal niet aarzelen nieuwe Hi roshima's en Nagasaki's of een Tsjernobyl in Duitsland te scheppen om de Duitsers op af stand van Rusland te houden", aldus de nationalist voor de Noordduitse radio. De NAVO-ambassadeurs lie ten gisteren weten dat er nog geen aanleiding is voor een koerswijziging in de politiek ten opzichte van Rusland of andere voormalige Warschaupactlan- den. Maar hoge diplomaten in Brussel houden er rekening mee dat de discussie over een snel lidmaatschap van Polen, Hongarije en Tsjechië opnieuw zal oplaaien. De kwestie staat hoog op de agenda van de spe ciale NAVO-top die begin janu ari in Brussel wordt gehouden. Zjirinovski's Liberaal-Demo cratische Partij en de commu nisten van Gennadi Zjoeganov presenteerden zich gisteren in Moskou als 'gematigde en op bouwende oppositie' tegen het hervormingsbeleid van presi dent Jeltsin. „We zijn bereid tot samenwerking met alle partij en", aldus Zjirinovski die Jeltsin zijn diensten aanbood en een aantal geestverwanten aan de pers voorstelde als potentiële ministers. Zjoeganov beloofde een „constructieve dialoog met alle partijen om ons land een be schaafde ontwikkeling te garan deren". De communistische lei der heeft de afgelopen dagen te genstrijdige verklaringen afge legd over een mogelijke parle mentaire coalitie met Zjirinovs ki's nationalisten. Zjirinovski benadrukte dat hij „écht geen anti-semiet" is. Om dit te bewijzen, herhaalde hij die ontkenning een keer of vijf. Ook het etiket 'fascist' paste hem niet: „Ik ben tegen alle dis criminatie naar ras en wil de wereld juist van de ziektes van fascisme en communisme ge nezen." Tegen het eind van zijn persconferentie viel hij even uit zijn rol, met de opmerking dat „er nu eindelijk eens echt Russi sche gezichten op de tv moeten verschijnen die accentloos Rus sisch spreken". Aan het slot van de show spoedde Zjirinovski zich, met TV-ploegen op de hielen, naar een Russisch-Orthodoxe kerk. waar hij voor een ikoon in ge bed verzonk. De in kerkgebou wen altijd aanwezige bejaarde vrouwtjes zagen het verbijsterd aan. „IJ slaat uw kruisje ver- keerd", vertelden ze de LDPR- leider, waarop de baboesjka's hem geduldig voordeden hoe het wel moet. Europese mensenrechtenprijs voor Bosnische krant Oslobodenje STRAATSBURG Het Europees Parlement heeft de Sachar- ov-prijs voor de verdediging van de men senrechten gisteren toegekend aan het dagblad Oslobodenje in Sarajevo. EP-voor- zitter Egon Klepsch prees de Bosnische krant als een voorbeeld van persvrijheid en samenwerking tussen etnische groe pen. „Oslobodenje (Bevrijding) is een stem van verstand in een wereld die gek geworden is", zei Klepsch. Hoofdredacteur Zlatcko Dizdarevic nam de prijs van 15.000 ECU (32.400 gulden) in ontvangst met harde woorden aan het adres van de Europese landen, die hij ver weet de gewelddadige opdeling van zijn land te legitimeren. „Deze krant, de journalisten zijn gedood, verwond en vervolgd, had als doel de verdediging van een multinationaal, multi-etnisch, cosmo- politisch en verdraagzaam Bosnië-Her- cegovina", zei Dizdarevic. „Maar het idee dat Bosnië-Hercegovina moet worden op gedeeld, dat er nieuwe Berlijnse muren dwars overheen moeten worden gebouwd is afkomstig van Europa." 'Gaza heeft geen zeehaven nodig' ACHTERGROND Nairobi Frans van den Houdt correspondent Ruim een jaar nadat de Amerikaanse mariniërs met veel bombarie op het strand van Muqdisho aan land gingen en aartsrivalen Ali Mahdi en Aideed elkaar zelfs broederlijk in de armen vielen, is er nauwelijks iets gebeurd dat een blijvende vrede in Somalia dichterbij heeft gebracht. En hoewel geen enkele Somalische leider zijn handen in onschuld kan wassen, is dit hoofdzakelijk slechts aan één van hen te wijten: Aideed. Het is juist dat in grote delen van Somalia thans wel degelijk sprake is van een vredig klimaat, dat het land wordt bewerkt en is begonnen met herstel van sociale, politieke en economische instituten. Het is waar dat de VN op het punt staan om taken als ordehandhaving en opsporing van criminelen over te dragen aan een eigen, met behulp van Nederlandse deskundigen, Somalisch politiekorps. Het klopt ook dat dit alles mede mogelijk is geworden dankzij de verzoeningsgezindheid van de elkaar niet altijd even vriendelijk gezinde Somalische clans. Maar onder dat flinterdunne laagje van betrekkelijke rust ligt nog steeds een gigantische tijdbom te tikken. Het grootste deel van het wapenarsenaal kan binnen een mum van tijd weer gebruiksklaar worden gemaakt en clanleiders blijken hun machtshonger slechts tijdelijk te hebben verdrukt. Het gemor over de in het hele land onder leiding van de VN opgezette districtsbesturen een regelrechte bedreiging voor hun persoonlijke macht spreekt boekdelen. Maar ook die tijdbom had de afgelopen weken in de Etiopische hoofdstad Addis Abeba grotendeels onschadelijk kunnen worden gemaakt als Aideed bereid De VN, de VS, de Etiopische regering, Somalische oudsten en clans; allemaal hebben ze de afgelopen weken vergeefs hun best gedaan om de 'onaantastba re' Mohamed Farah Aideed bij het vredesproces voor Somalia te betrekken. De generaal bleek niet te ver murwen en blijft vasthouden aan de door hemzelf uit gestippelde route naar een nieuw landsbestuur. Voor de nabije toekomst van Somalia zijn dit rampzalige ontwikkelingen. was geweest tot compromissen. Twaalf hem vijandig gezinde leiders hebben enige tijd geleden weliswaar de handen ineen geslagen om een sterk anti-Aideed front te vormen, maar bleken tijdens het overleg wel degelijk bereid Aideed de hand te reiken. Maar de generaal bleef weigeren die te grijpen. Toen de VN nog jacht op hem maakten en er links en rechts nogal wat onschuldige burgerslachtoffers vielen, had hij een legitieme reden voor zijn onverzettelijkheid. De VN-vredesstichters waren plotsklaps de schurken en Aideed de held en martelaar. Maar de VN en Amerikanen hebben inmiddels behoorlijk ingebonden, hem letterlijk gesmeekt om terug te keren aan de onderhandelingstafel. Juist omdat Aideed zo'n hekel aan hen heeft, zijn de VN en de Amerikanen aan de zijlijn gaan staan ten gunste van het door F.tiopie's president Meles Zenawi georganiseerde vredesoverleg. De Amerikanen hebben, terwijl hun handen jeukten om hem in de boeien te slaan, Aideed zelfs een VIP- behandeling gegeven en hem in een van hun vliegtuigen naar Etiopië gevlogen. En dat alles niet omdat de internationale gemeenschap Aideed zo hoog heeft zitten, maar omdat ze begaan is met het lot van het Somalische volk. Dat heeft niets aan een vredesregeling die niet wordt gesteund door een van de belangrijkste partijen. Aideed echter heeft lak aan het Somalische volk, lak aan compromissen met zijn rivalen en lak aan democratische regelingen. Hij is geïnteresseerd in slechts één ding: het presidentschap van Somalia. Hij meent daar recht op te hebben omdat het zijn troepen waren die in januari '91 dictator Siad Barre verdreven, maar ziet die ambitie gedwarsboomd door onderhandelingen met andere clanleiders. Het grootste deel van het Somalische volk is Aideeds gemanipuleer echter zat en ziet liever hem dan de VN en VS voorgoed van het Somalische toneel verdwijnen. Want door het overleg in Etiopië door hulpverleners omschreven als de laatste kans op vrede om zeep te helpen, heeft Aideed een nieuwe burgeroorlog een stap dichterbij gebracht. Diverse clanmilities hebben sinds het mislukken van het overleg hun wapens weer opgegraven. Met Aideed is vrede niet mogelijk in Somalia, maar hoe van hem af te komen? De VN hebben daarin gefaald en nu zullen de Somaliërs het dus zelf moeten doen. Aideed beschikt nog immer over een hechte machtsbasis, maar hoort vanuit zijn Somalische Nationale Alliantie (SNA) ook steeds meer afwijkende geluiden opstijgen. Het is voor Somalia te hopen dat die laatste groep heel snel de overhand krijgt. MARJ AZ-ZOHOUR AFP-Rtr De laatste naar Libanon gede porteerde Palestijnen mogen vandaag naar de bezette gebie den in Israël terugkeren. Van de 215 bannelingen, die al een jaar kamperen in het niemandsland tussen Israël en Libanon, zullen 197 gebruik maken van die mo- elijkheid. Achttien bannelin- en gaan niet terug omdat ze an een lange gevangenisstraf moeten uitzitten. Zij zijn inmid dels met vervalste papieren ge vlucht. Bij aankomst in Israël worden de 197 bannelingen wel direct aangehouden voor ondervra ging en het merendeel zal ach- ter slot en grendel verdwijnen, zo kondigde het Israëlische mi nisterie van defensie aan. Israël zette op 17 december jvorig jaar 415 Palestijnen uit op (verdenking van lidmaatschap van de fundamentalistische he rwegingen Harnas en de Islami tische Jihad. In een akkoord met Washington heeft de jood se staat echter beloofd hun te- irugkeer in fasen te aanvaarden. Ondertussen blijft het onrus tig in de bezette gebieden. Het ^Israëlische leger schoot gisteren in de Gazastrook twee Paiestij- *nen dood. Palestijnse banneling in het niemandsland tussen Libanon en Israël maakt zich gereed voor terugkeer naar Israël, foto afp ramzi haidar

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 9