Nog is Rusland niet verloren
naar de volgende - de negende - handelsronde
Hoofdpunten uit het GATT-akkoord
PvdA conservatieve kracht
Feiten &Meningen
Dievegge
WOENSDAG 15 DECEMBER 1993
152
We moeten ophouden de Russen als onze vijand te zien
STANDPLAATS ROME
Het Westen moet waakzaam blijven, zei NAVO-baas
Manfred Wörner gisteren, naar aanleiding van de natio
nalistische verkiezingswinst in Rusland. Moeten we ons
herbewapenen? Moeten de kruisraketten terug naar
Woensdrecht om de Rus uit onze keuken te weren? On
zin. Zo gevaarlijk is die Zjirinovski nou ook weer niet. En
de Russische stappen naar 'de beschaafde wereld' zijn
onomjkeerbaar.
HAARLEM ONNO HAVERMANS
Totaal onverwacht kwam Vladi
mir Volfovitsj Zjirinovski deze
week in het politieke spotlicht
te staan. Die verrassing is voor
een deel te wijten aan de nieu
wigheid van de Russische poli
tiek. Twee jaar na de ontbinding
van de Sovjetunie mag je nog
niet al te veel verwachten. Maar
onze grote ontzetting over de
zege van de 'fascist' Zjirinovski
kunnen we even zo goed af
schuiven op het falen van onze
vertegenwoordigers in den
vreemde de diplomaten en
de journalisten en op het ge
brekkige inzicht van dr. Clavan.
Zjirinovski werd afgeschilderd
als een charlatan, een politieke
komiek, die we niet serieus
hoeften te nemen. Dat een
kwart van de opgekomen Russi
sche kiezers dat wel deed, zegt
misschien nog meer over onze
weigering Rusland als een ge
woon land te zien, dan over de
blunders van Boris Jeltsin en
zijn kameraden.
De hardleerse hervormers
zijn het werkelijke gevaar,
schreef onze correspondent
Hans Geleijnse gisteren in deze
krant. Dal is een waarheid als
een koe, maar niemand lijkt er
consequenties aan te willen ver
binden. Vanuit Washington,
Brussel, Bonn, Londen en Den
Haag regent hel steunbetuigin
gen aan het adres van Jeltsin,
maar intussen is de egelstelling
uit de Koude Oorlog alweer bij
na betrokken.
Het is blijkbaar moeilijk Rus
land los te zien van de vijand
die we ons leven lang voor ogen
hebben gehad. En dus willen we
niet zien dat het oprukkende
kapitalisme al onherstelbare
schade heeft aangericht aan het
levenswerk van Lenin en dat het
veel vruchtbaarder is het sloop
werk te bespoedigen dan de
muur tussen Oost en West weer
op te bouwen.
Rusland heeft investeringen
nodig, om de economie te laten
opbloeien en de levensstan
daard van de inwoners te ver
hogen. Burgers met een gevulde
maag en een hoopvolle toe
komst stemmen niet op een fas
cist. En wat schieten wij daar
mee op? Een ongekende afzet
markt, de mogelijkheid de Rus
sen te infecteren met onze idee
ën over democratie en zoiets
prachtigs als vrede en veilig
heid.
Maar neen, wij wijzen liever
op de nieuwe vijand in de per
soon van Zjirinovski. Bijna tri
omfantelijk meldde het NOS
Journaal gisteravond dat de na
tionalistische griezel zich ver
lustigt aan zijn plotselinge
machtspositie en dreigt met
kernwapens. Bekend was al dat
hij het Russische rijk wil herstel
len binnen de grenzen van de
oude Sovjetunie en met harde
hand wil afrekenen met de niet-
Russische minderheden. Maar
welke macht heeft hij eigenlijk?
Natuurlijk is Zjirinovski een
gevaarlijke gek, die dankzij het
gebrek aan aandacht een onge
looflijke hoeveelheid protest
stemmen bijeen heeft gesprok
keld. Maar zelfs met een aan
hang van een kwart van de op
gekomen kiezers (zo'n 16 van
de 107 miljoen stemgerechtigde
Russen koos afgelopen zondag
voor de Liberaal-Democratische
Partij van Rusland) is voor hem
alleen een rol in de oppositie
weggelegd.
Als de definitieve uitslag be
kend wordt, zal blijken dat de
zogenaamde hervormers, die
over enkele partijen waren ver
deeld om zoveel mogelijk stem
men te trekken, de aanhangers
van Zjirinovski in aantal over
treffen. Daar komt bij dat
slechts de helft van de 450 ze
tels in de Staatsdoema, de nieu
we Russsische Tweede Kamer,
door afgevaardigden van partij
en wordt bezet. De overige 225
zetels zijn in de 89 republieken
en districten betwist door indi
viduele kandidaten. Van hen zal
ongetwijfeld een deel aanslui
ting zoeken bij winnaar Zji
rinovski, die immers heeft laten
zien dat hij luistert naar de stem
des volks, maar het lijkt on
waarschijnlijk dat de nationalis
ten daarmee aan een meerder
heid raken.
En dan is er npg de omstre
den nieuwe Grondwet, die de
president vergaande bevoegd
heden geeft. Niet Zjirinovski,
maar Jeltsin is in het nieuwe,
bijna-democratische Rusland
de machtige man. Hij kan 'het
parlement naar zijn pijpen laten
dansen en desnoods ontbinden.
Natuurlijk kan Jeltsin niet om
het resultaat van de verkiezin
gen heen, maar evenmin kan
het krediet, dat hij inmiddels in
het Westen heeft, op het spel
zetten.
De opwinding over de voorlo
pige verkiezingsuitslag van Rus-
Vladimir VolfoVitsj Zjirinovski.
land lijkt al met al wat overtrok
ken. We zouden helemaal, ver
geten dat het hier gaat om de
eerste vrije verkiezingen met
meerdere partijen en algemeen
kiesrecht in de Russische ge
schiedenis en dat ze volgens alle
waarnemers eerlijk en zonder
werkelijke problemen zijn ver
lopen!
Wel geeft de voorlopige uit
slag ons te denken. Want wat
moeten we als Jeltsin er in
juni, zoals hij in oktober beloof
de, of in 1996, als zijn termijn
officieel afloopt -de brui aan
geeft? De nieuwe Grondwet
geeft niet alleen Jeltsin, maar el
ke Russische president veel
macht. Kan Zjirinovski ons in
juni of in 1996 opnieuw verras
sen?
De tijd dringt als we willen
voorkomen dat de bom straks
werkelijk barst. Laten we op
houden Rusland als onze vijand
foto reuter
m de handen uit de
steken om de econo
mie daar op te krikken. Investe
ringen. Steun aan de hervor
mingen, zonder al te strenge ei
sen te stellen. Ontwikkelings
programma's voor onderwijs en
organisatie. In ons eigen belang.
Zjirinovski is net zo gevaarlijk
als wij hem laten worden. Net
zo gevaarlijk als wij zelf, eigen
lijk.
Enkele hoofdpunten uit het GATT-ak
koord zijn:
Importheffingen: de importheffingen
op duizenden goederen worden met ge
middeld eenderde verlaagd. De verlaging
geldt onder meer voor voedsel, elektro
nica, hout en metaal.
Landbouw: in principe is t
stemming tussen de VS en de EU om de
importheffingen op landbouwproduk-
ten, die de prijzen opdrijven, te verlagen.
Daarnaast gaan de subsidies naar bene
den. Die rijkssteun leidde vooral in de
EU tot overschotten en hogere belastin
gen. Het akkoord zal waarschijnlijk wor
den uitgebreid tot de rest van de wereld,
zodat boeren meer exportkansen krijgen.
Textiel en kleding: binnen tien jaar
wordt het quota-systeem afgeschaft
waarmee westerse landen hun markten
beschermen tegen goedkope import uit
de derde wereld. Hierdoor moeten de
prijzen van kleding in de westerse lan
den dalen, terwijl ontwikkelingslanden
meer inkomsten krijgen.
Anti-dumping: in een compromis wor
den regels gesteld aan het dumpen van
goederen op de wereldmarkt. Vooral de
VS en de EU wilden de mogelijkheden
beperken van Zuidoost-Aziatische lan
den die hun produkten in het buitenland
onder de kostprijs verkopen om een deel
van de markt in handen te krijgen. De
meeste andere landen wilden juist stren
gere regels.
Multilateralehandelsorganisatie:
overeenstemming over de voorwaarden
voor de oprichting van een internationa
le handelsorganisatie die de eind jaren
veertig opgericht GATT moet vervangen.
Bescherming geestesgoed: strengere
wetten geven betere bescherming aan
uitvinders en ideeënrijke bedrijven. Dief
stal van copyright, vervalsing en patent-
misbruik moeten daarmee voorkomen
worden. Amerikaanse bedrijven lopen
nu jaarlijks 60 miljard dollar aan inkom
sten uit rechten mis.
Diensten: plannen om de handel snel
te liberaliseren met de dienstensector in
de spits. De Amerikanen willen de finan
ciële markt op in landen waar Ameri
kaanse bedrijven zaken mogen doen.
Rome heeft een nieuwe burgemeester. Een jonge,
energieke man, lid van de Groene Partij, die heeft
beloofd eindelijk de stad te zullen regeren. Dat is
bijzonder, want Rome is in de 123 jaar dat ze
hoofdstad is van Italië, behoudens enkele korte
perioden, geheel aan haarzelf overgelaten ge
weest. Rome heeft zonder tegen te stribbelen en
zonder ooit te klagen de meest verschrikkelijke
vernederingen ondergaan. Vooral grondspecula-
tie en ongecontroleerde bouw zijn het handels
merk geworden van de Eeuwige Stad.
Tegelijkerijd is er geen stad in Italië die door de
Italianen zo onheus wordt bejegend als Rome.
'Roma ladrona' - Rome dievegge - is de leus van
de Noorditaliaanse Lega Nord, doelend op de
aanwezigheid van regeringen die synoniem ge
worden zijn voor corruptie en wanbestuur. Ter
wijl het buitenland Rome steevast roemt, wordt
de stad in eigen land beschouwd als het bolwerk
van het kwaad en haar inwoners als het meest
onbeschaafde deel van de natie.
Waarom lopen de meningen over Rome zo uit
een? Deze vraag wordt vaak gesteld, nu er in Italië
een 'fluwelen revolutie' woedt en er gemorreld
wordt aan de nationale eenheidsstaat. Volgens de
historicus Alberto Caracciolo, die een boek heeft
geschreven over de burgemeesters van Rome,
werd Rome de hoofdstad van het land op het mo
ment dat ze zich in puur verval bevond. De natio
nale staat erfde een stad die door de pauselijke
bestuurders schromelijk was verwaarloosd. In de
afgelopen 123 jaar was het echter het Vaticaan,
als bezitter van grond en onroerend goed, dat
speculatie en wildgroei in de hand werkte. De tL
stemmingsplannen zijn in al die jaren op e(
hand te tellen geweest; de wijzigingen erop lopy
in de tienduizenden en werden allemaal göedgL
keurd door het gemeentebestuur. Iedereen kd
zo doen en laten wat hij wilde. -
Alle Italianen wilden dat Rome in 1870 hoof?'
stad van Italië werd. De bevolking van Ror?
groeide sterk, vooral door de immigranten
Zuid- en Centraal-Italië. Nooit lukte het echti
enige collectiviteitszin te kweken. De Romein^
zijn Cynisch en lamlendig, zegt de rest van hr
land. In 1957, dus ruim voordat de Lega Nord Rj>!
me als dievegge bestempelde, hield het opinirj
weekblad L'Espresso een enquête onder zijn lf
zers. De overgrote meerderheid was van meniï
dat de Romeinen niet het 'morele karakter' hel
ben waarover de burgers van een hoofdstad hr
ren te beschikken. Rome was voor de lezers eeöJ
der een religieuze hoofdstad dan de hoofdstai
van de nationale staat en uitgesproken corrupt. h
Rome deugt dus niet. Maar, zo liet de nieuvp
burgemeester Rutelli weten, misschien was Ronk
wel het theater waar alle nationale ondeugdsl
werden opgevoerd en ook werden vermenigvasi
digd. Rome, kortom, als de spiegel van een bokkj
ge en onvolwassen natie. Rutelli heeft zich te«
doel gesteld Rome enige waardigheid te geven
de burgers te betrekken bij het lot van de stad. F^,
h
heeft hiervoor vier jaar de tijd.
R LINDEN CORRESPONDENT
MEDEWERKER
De PvdA heeft haar congres
achter de rug. Het verkiezings
programma is vastgesteld en
ook de lijsten voor de parle
mentsverkiezingen voor Den
Haag en Brussel zijn door de
molen van het congres gegaan.
De lijsten hebben geen specta
culaire veranderingen onder
gaan, alleen mag Hedy d'Anco-
na niet tegelijkertijd in Den
Haag en Brussel resideren. Ze
moest kiezen van het congres
en het werd Brussel.
De stijl waarin de voorzitter van
de PvdA het congres leidde, was
overigens een verademing. Ont
spannen, somtijds joviaal en
dan weer heel betrokken. Dit
neemt niet weg dat het met de
vernieuwing van de PvdA intus
sen flink tegenvalt. Zeker voor
de oude partijtijgers oogt de
nieuwe stijl van leidinggeven
door Rottenberg revolutionair.
De achterkamertjes kregen
minder de kans en buitenstaan
ders hadden voor het eerst in
vloed.
Het optreden van Wallage en
Kok daarentegen belooft weinig
goeds. Kok is echter wel de par
tijleider en Wallage zijn opvol
ger. Beiden zijn sociaaldemo
craten van de oude stempel.
Dat blijkt ook uit hun politieke
optreden, je ruikt het bijna.
Wallage is daarbij geenszins af
kering van een flinke scheut pa
ternalisme. Nadat hij als staats
secretaris van onderwijs de ba
sisvorming voor iedereen door
de strot van de onderwijzér en
ouders heeft geduwd, die daar
in meerderheid niets van moe
ten hebben, is nu de bijstand
aan de beurt. Wallage denkt aan
een verplichting tot werken
voor de overheid om zo je bij
stand te verdienen.
Ik zie het al voor mij. Een pelo
ton ambtenafen onder wier toe
zicht hele stadsvernieuwings-
wijken aan het werk worden ge
zet. Een oplossing uit de jaren
dertig, die toen al niet lekker
viel. Ook toen vonden de slacht
offers dat uitermate vernede
rend.
In deze tijd van emancipatie en
zelfbepaling is dat zo mogelijk
nog erger. Het gaat erom het
initiatief bij de mensen zelf te
leggen. Afschaffen die bijstand,
daarvoor in de plaats 500 gul
den in de maand en de rest ge
woon zelf bijverdienen op de
plek en de tijd van jouw keuze
zonder toezicht van betweterige
sociaaldemocratische ambtena
ren.
Kok maakte het in zijn rede
voor het congres welhaast nog
bonter. Naast roerende passa
ges over de sociale minima
kwamen nu ook de aanhangers
van het gedachtengoed van Jan
maat van de Centrum Partij aan
de beurt. Voor de sociale mini
ma had Kok een troostend
woord, op hem konden ze reke
nen. Dat zei hij overigens ook in
de vorige verkiezingcampagne.
Daar is niets van terecht geko
men en we mogen hopen dat
de kiezer zich dat herinnert.
Zoals uit veel onderzoek blijkt,
gaat het niet om behoud van
een al dan niet schamele uitke
ring, maar om werk. Op het
ogenblik zijn de kinderen van
de werklozen van de afgelopen
twintig jaar de nieuwe generatie
werk- en uitzichtlozen. Dat is
het probleem meneer Kok en
daar wenst de kiezer een ant
woord op van u, in plaats van
uw zalvende nietszeggende soli
dariteit.'
Eigen volk eerst, daarover zegt
Kok met vuistgeroffel: dat nooit 1
weer. Wie denkt meneer Kok c
wel dat hij is. Gelooft hij nu
werkelijk dat hij dat uitmaakt, j
Eigen volk eerst valt alleen maat£
te voorkomen door het eigen 1
volk uit zijn uitzichtloze situatie-
te halen van elke dag weer een
lege tot verveling uitnodigende
dag. Weet een politicus die vre-n
selijke situatie voor de mensen
niet op te lossen, dan wordt hetjy
doorzijn toedoen onvermijde-
lijk eigen volk eerst. m
Bijna de helft van ons volk is in-1
middels aangewezen op de ver-F
zorgingsstaat. Dat is de tikken-•-
de tijdbom onder onze econo- L
mie en democratische rechts- T
staat. De politicus die die tijd- L
bom nog niet eens noemt, laat
staan in staat is deze te demon-L
teren, draagt schuld voor de L
groei van de aanhang van Jan- L
maat. Het is in de eerste plaats
de PvdA die daarvoor verant-
woordelijkheid draagt. Het is l(
het beleid van Kok en Wallage i
dat er voor zorgt dat de Cen- g(
trum Democraten het in dit j
land goed doen. Het is voorna-
melijk hun voormalige aanhang^
die sympathiseert met Janmaat
en consorten. Kok en Wallage
de beste pleitbezorgers voor de
groeiende aanhang van eigen L
volk eerst, wie had dat ooit kun-Lj'
nen bevroeden! r
Sir Leon Brittan. foto afp
AMSTERDAM ANP
De voorstanders van vrijhandel kun
nen opgelucht ademhalen. De dreiging
van een golf van protectionisme in ge
val van mislukking van de wereldhan
delsbesprekingen lijkt te zijn geweken.
Ook het blazoen van de Verenigde Sta
ten en de Europese Unie is voor even
van smetten vrij. Weer maakten de
twee hoofdrolspelers in het wereldhan-
delsoverleg uiteindelijk de weg vrij
voor een akkoord en is een ronde van
wereldhandelsbesprekingen in dit
geval de Uruguay-ronde ten einde.
De zeven jaar onderhandelen lever
de geen chique schouwspel op, maar
het ging dan ook om handel en centen.
Verder is er in sommige dossiers niet
veel verbéterd en werd de ene handels
barrière opgeheven om plaats te ma
ken voor een andere.
Oorspronkelijk had de Uruguay-ron
de (de achtste handelsronde sinds in
1947 de Algemene Overeenkomst inza
ke Tarieven en Handel (GATT) door 23
landen in Genève werd ondertekend)
al drie jaar geleden in december 1990
moeten worden beëindigd. Op het al
lerlaatst bleek dat er niet in te zitten.
De ministers van de 108 landen die
destijds aan het GATT-overleg deelna
men en van 3 tot 7 december 1990 in
Brussel bijeen waren voor de onderte
kening van het akkoord, moesten met
lege handen terugkeren.
De Europese Unie en de VS zaten el
kaar dwars op het terrein van de han
del in landbouwprodukten. Brussel
wilde bij de landbouwsubsidies niet zo
ver gaan als Washington. Een compro
mis voor een verlaging van alle subsi
dies met 35 procent werd uiteindelijk
niet door de onderhandelaars van de
EU geaccepteerd.
De Uruguay-ronde is op 20 septem
ber 1986 officieel begonnen in de
Uruguayaanse badplaats Punte del Es-
te. De bedoeling was te komen tot een
verdere liberalisering van de wereld
handel. Voorgaande handelsronden
waren deAnnecy-ronde(1949), deTor-
quay-ronde (1950/1951), de Genève-
ronae (1956), dé Dillon-ronde (1960-
62), de Kennedy-ronde (1964-67) en de
Tokyo-ronde (1974-1979). Wordt de
ondertekening van de GATT-overeen-
komst in Genève in 1947 ook als han
delsronde meegeteld, dan is met de
Uruguay-ronde de achtste ten einde.
De GATT is een van de drie pijlers
voor een nieuwe economische orde die
na de Tweede Wereldoorlog werd ont
worpen door de westerse industrielan
den. Het Internationale Monetaire
Fonds en de Wereldbank vormen de
andere twee. Op 1 januari 1948 werd
de overeenkomst van kracht, onder
steund door een tijdelijk secretariaat.
Het was de bedoeling om later een
echte Internationale Handelsorganisa
tie op te richten. Daarvan kwam het
echter niet door obstructie van de Ver
enigde Staten, die een onderwerping
van hun handelsbeleid aan een supra
nationaal lichaam niet zagen zitten. De
GATT werd in feite de permanente or
ganisatie.
De Uruguay-ronde was de meest
ambitieuze ronde van alle acht, omdat
voor het eerst diepgaand werd onder
handeld over handél in landbouw- en
textielprodukten en omdat nieuwe the
ma's op de agenda verschenen, zoals
de handel in diensten (banken, verze
keringen, transport, audiovisuele pro
dukten), en intellectueel eigendom
(bijvoorbeeld patenten). Ook aan
scherping van de regelgeving voor het
internationaal handelsverkeer stond op
het programma.
De ronde duurde dan ook het langst
van allemaal. Niet vreemd daaraan is
dat het aantal deelnemers aan het
overleg ook steeds groter werd. Het
aantal van 23 landen in het eerste uur
groeide tot 62 in de Kennedy-ronde.
Aan de Tokyo-ronde deden 102 landen
mee en aan de Uruguay-ronde 115,
waarvan meer dan zeventig ontwikke
lingslanden. f
Het is ook de eerste handelsronde
die zo openlijk 'op straat' is uitgevoch
ten, mede dankzij de opgang die de
media in het dagelijks leven hebben
gemaakt. Tijdens eerdere handelsbe
sprekingen was er nooit een openlijke
dreiging met een handelsoorlog. Toen
het begin november vorig jaar in de
landbouwonderhandelingen tussen de
VS en de EG mis dreigde te gaan, kon
digde de toenmalige speciale Ameri
kaanse handèlsgezant Carla Hills straf-
heffingen aan op de import van Eu
ropese goederen. Eerder vorig jaar
dreigden de VS de EG ook met han
delsmaatregelen in het sojaconflict.
Nooit eerder werd er zo met modder
gegooid, ook binnen het eigen kamp.
Zo kwam het begin november 1992
openlijk tot een ruzie tussen MacShar-
ry als Europees commissaris van land
bouw en de voorzitter van de Europese
Commissie, Jacques Delors. MacSharry
beschuldigde Delors ervan hem tegen
te werken bij zijn onderhandelingen
met de Amerikanen voor het sluiten
van het Blair House-akkoord (21 no
vember 1992). Ook het opgewonden
standje Frankrijk mag niet worden ver
geten.
Nooit eerder is een handelsronde af
gesloten in een zo duidelijke economi
sche laagconjunctuur. Weliswaar had
den de besprekingen in de jaren tach
tig economisch gezien nog de wind
mee en kregen zij ook steun in de rug
van de liberaliseringsfilosofie die de
Amerikaanse president Ronald Reagan
en de Britse premier Thatcher venti
leerden, maar dat bleek allemaal tijde
lijk te zijn.
De Uruguay-ronde passeerde vier ui
terste data. De eerste was die van 7 de
cember 1990. De deadlines van 1 no
vember en 20 december 1991 werden
door de toenmalige directeur-generaal
Arthur Dunkel vastgelegd voor de for
mulering van de ontwerptekst. De
Uruguay-ronde overschreed ook de
datum van 15 januari, die door Dunkel
was gekozen om de onderhandelingen
af te sluiten vóór het aflopen van het
speciale mandaat van het Congres aan
de Amerikaanse regering op 1 maart.
Op 1 juli stelde het Congres een nieu
we einddatum voor de afloop van het
mandaat: 15 december 1993.
Mickey Kantor.
