Regio heeft centrum
voor amateurtoneel
Onheilspellende foto's Eric Steensma
"Vlaamse dichter en schrijver
Karei Jonckheere overleden
Brieven van Garbo geveild
'Ach, zeventig worden is geen echte ramp'
Cultuur Kunst
WOENSDAG 15 DECEMBER 1993
11
chef annemiekruygrok, 071 -356472, plv.-chef jan rijsdam. 071-356472
- Discussie over bont in museum
leiden In de aula van het Rijksmuseum voor Volkenkunde in
Leiden wordt op 20 december een forumdiscussie gehouden
over het dragen van bont in Nederland. Bont zou weer terugke
ren in het modebeeld en het taboe op bont zou langzaam aan
worden doorbroken. Gesprekspartners zijn onder meer het Ne
derlands Bont Instituut en Bont voor Dieren. Aanleiding voor de
discussie is de tentoonstelling 'Tegen kou..., kleding voor pool-
bewoners' die tot en met 17 april 1994 in het Rijksmuseum voor
ing Volkenkunde wordt gehouden. Aanvang: 20.00 uur.
Vladimir Makanin krijgt Bookerprijs
moskou De Moskouse romanschrijver Vladimir Makanin is gis
teren uitgeroepen tot winnaar van de 'Russische' Bookerprijs
1993 voor zijn boek 'Met kleed bedekte tafel met karaf in het
midden'. De vorig jaar ingestelde prijs voor de beste Russische
i roman gaat vergezeld van een bedrag van 10.000 pond (28.000
gulden). Het boek van Makanin beschrijft de gevoelens van een
I man die op zijn proces wacht. Volgens juryvoorzitter Vjatsjeslav
Ivanov heeft het onderscheiden boek iets weg van Kafka's 'Het
j proces'.
Actrice Myrna Loy overleden
00| new york De Amerikaanse actrice Myrna Loy is gisteren na een
langdurig ziekbed op 88-jarige leeftijd in een ziekenhuis in New
I York overleden. Myrna Loy, die haar eerste film in 1925 maakte
nd en haar laatste in 1980, was op het witte doek het toonbeeld van
j de perfecte echtgenote - een koele schoonheid, met charme en
intelligentie. Haar grootste bekendheid kreeg ze door haar ver
tolking van Nora Charles, de vrouw van detective Nick Charles,
in de zes 'Thin Man' films die in de jaren '30 en '40 het licht za-
gen. Veel oude films van Loy, zoals de 'Thin Man' en 'The Best
Years of Our Lives', zijn favorieten gebleven van menig filmlief
hebber. Loy is echter nooit genomineerd voor een Oscar. In 1991
kreeg ze wel een ere-Oscar, waar ze heel gelukkig mee was.
Warner Bros. wil amusementspark
bottrop De filmmaatschappij Warner Bros. heeft een plan be-
kendgemaakt voor de bouw van een amusementspark en stu-
diocomplex in Bottrop bij Düsseldorf. In het pretpark komen at-
I tracties en shows die geinspireerd zijn door films als Batman,
Bugs Bunny, Police Academy en Das Boot. Warner Bros. heeft al
een soortgelijk park in het Australische Brisbane. Het project,
dat nog moet worden goedgekeurd door de Duitse overheid, zal
n-900 banen creeren.
Shocking Blue uit as herrezen
den haag De popgroep Shocking Blue bestaat weer. De Haagse
formatie rond zangeres Mariska Veres, die in de jaren zestig met
n~ Venus een nummer 1 hit in Amerika had, geeft zaterdag, na een
aantal try-outs, in Utrecht het eerste officiële concert. De in
,u_ Luxemburg woonachtige gitarist-componist Robbie van Leeu-
mj wen zal geen deel uitmaken van de nieuwe versie van de ooit
door hem opgerichtte groep. Wel zal hij als componist bij de
i nieuwe Shocking Blue betrokken zijn. Zangeres Mariska Veres
)01 was de laatste jaren actief in The Shocking Jazz Quintet, een
jazzband waarmee poprepertoire uit de jaren zestig, waaronder
dat van de Shocking Blue in een jazz-jasje werd gestoken. De
nieuwe Shocking Blue bestaat naast Veres uit: gitarist André
Geldorp, toetsenman Michael Eschauzier, bassist Bert Meulink
en drummer Gerben de Bruijn.
Rob van der Wildt: 'We beginnen rustig anders slaagt het niet
De amateur-toneelverenigingen in Leiden en omgeving
bundelen hun krachten. Om de onderlinge samenwer
king en uitwisseling tussen de 60 verenigingen te bevor
deren is het Centrum voor Amateurtheater Rijn- en
Veenstreek (CARV) opgericht. Het centrum richt zich aan
de ene kant op de praktijk van het amateurtheater en aan
de andere kant op de versteviging van de contacten met
gemeenten en culturele instellingen.
we de gespeelde toneelstukken
coördineren, zodat niet overal
dezelfde stukken worden ge
speeld."
Van der Wildt ziet ook wel
wat in een gemeenschappelijke
opslagplaats. „De decors wor
den nu vaak weggegooid we
gens gebrek aan opslagruimte.
Dat is zonde. Decorstukken zijn
immers vaak geschikt voor her
gebruik."
Regie-café
Rob van der Wildt is zelf lid van
de ZHCA, het Zuidhollands
Centrum voor Amateurtoneel,
een afdeling van het NCA. Zo is
hij op het idee gekomen om het
Centrum voor Amateurtheater
Rijn- en Veenstreek op te rich
ten. Tijdens een curcus, die hij
volgde in Alphen aan den Rijn
heeft hij de juiste contacten we
ten te leggen.
Het samenwerkingsverband
van amateur-toneelverenigin
gen heeft niet alleen tot doel de
contacten tussen toneelspelers
te verstevigen. Van der Wildt
heeft er als regisseur ook baat
bij. Omdat hij net weer in Ne
derland woont heeft hij nog
amper contacten met toneel
verenigingen en wordt hij niet
gevraagd om een stuk te regis-
Rob van der Wildt, regisseur en
initiatiefnemer van het samen
werkingsverband, zegt niet te
hard van stapel te willen lopen.
Het centrum staat nog in de
kinderschoenen, precies zoals
Van der Wildt het wil. „Er is al
eens eerder geprobeerd de ver
enigingen te bundelen en dat
verliep niet 'zo goed'. Ze riepen
toen dat het amateurtoneel pro
fessioneler moest worden. Dat
slaat nergens op. In de meeste
gevallen komt gezelligheid op
de eerste plaats en toneelspelen
pas op de tweede." Van der
Wildt wil daarom niet te veel ei
sen stellen omdat hij denkt dat
dat de kans van slagen zou ver
kleinen.
Het nieuwe samenwerkings
verband maakt deel uit van het
Nederlands Centrum Amateur
toneel (NCA) dat in iedere regio
een onderafdeling heeft. Vol
gens Van der Wüdt biedt dat
veel voordeel. „Vaak hebben de
amateur-verenigingen moeite
een geschikt toneelstuk te vin
den. Via het NCA kunnen zij
aan workshops deelnemen
waarin ze wordt geleerd een
goed stuk te kiezen. Ook gaan
seren. Via het CARV probeert hij
zichzelf te 'promoten' om aan
de bak te komen.
Het CARV zal in de toekomst
maandelijks samenkomen in
het Parktheater in Alphen aan
den Rijn. „Het amateurtheater
geeft een enorme binding tus
sen mensen. Binnen een toneel
vereniging ben je minder ge
makkelijk te vervangen dan bij
voorbeeld binnen een basket-
bal-vereniging. Als iemand uit
valt wordt een voorstelling afge
last. Bij het basketbal gaat de
wedstrijd gewoon door. Door
dat iedereen zo afhankelijk van
elkaar is ontstaat een hechte
band." Om die band te verstevi
gen kan iedereen naar de
maandelijkse bijeenkomst in
het Parktheater komen en vanaf
volgend jaar ook naar het Regie-
cafe', een ontmoetingsplaats
voor regisseurs.
Geld
Vanaf februari volgend jaar wil
Van der Wildt de wethouders
cultuur van de gemeenten gaan
bezoeken om een 'pleidooi'
voor het amateurtoneel te hou
den. Hij vindt dat er veel te wei
nig wordt gedaan voor de ver
enigingen. „Ik denk niet alleen
aan geld maar ook aan goede
ruimten om te spelen." Als
voorbeeld noemt hij een voor
stelling in een oud dorphuis in
Rijpwetering. „De ruimte waar
in gespeeld werd was zo slecht
onderhóuden dat ik dacht: „Het
is 1993. Waar zijn we mee bezig.
Met subsidie van de gemeenten
hoop ik dat de verenigingen zelf
een pand kunnen huren of ko
pen en onderhouden."
Rob van der Wildt: „Binnen een toneelvereniging ben je minder gemakkelijk te vervangen dan binnen een
basketbal-vereniging." foto ben de bruyn
amsterdam anp
WVC geeft ruim twee miljoen
voor verbetering Hermitage
teur-generaal voor culturele za
ken van WVC, H. Lopes, ad
junct-directeur-generaal van de
Unesco en M. Piotrovski, direc
teur van het Hermitage Muse
um. De bijeenkomst vond
plaats ter gelegenheid van de
opening van de tentoonstelling
Het Rijk dér Scythen, die gister
avond werd geopend door pre
mier Lubbers.
beeldende kunst
Het ministerie van wvc geeft
ruim twee miljoen gulden voor
verbetering van het Hermitage
Museum in Sint Petersburg. Het
geld wordt ondergebracht in
een speciaal opgericht Unesco-
fonds en maakt deel uit van een
tienjarig Unesco-masterplan.
Dat plan, dat naar schatting
tweehonderd miljoen dollar
(ongeveer 360 miljoen gulden)
gaat kosten, behelst de restau
ratie, renovatie, nieuwbouw en
reorganisatie van het museum
en de scholing van museumme
dewerkers.
In de Nieuwe Kerk in Amster
dam werd hierover gisteren een
officiële overeenkomst gete
kend door J. Riezenkamp, cfirec-
De Nederlandse bijdrage zal
vooral in de eerste fase van het
Unesco-plan worden gebruikt.
Het gaat onder meer om de ver
betering van de beveiliging, de
verlichting, de bedrijfsvoering
en de automatisering. Neder
landse deskundigen zullen de
Hermitage begeleiden bij het
oplossen van funderings- en
grondwaterproblemen.
recensie roos van put
Foto's van Eric Steensma. Te zien: t/m
7/1, ma. t/m za. 10.00-22.00 uur, zo.
14.00-1700 uur, LAKgalerie, Cleve-
ringaplaats 1, Leiden.
Staat die staart nou in brand of
niet? Het is toch echt een hond
die op een grasveldje loopt.
Achter deze hond rent een klein
wit hondje. Om zijn nek zie je
water, alsof het beest net met
zijn kop boven het water uit
komt. Maar zijn lijf bevindt zich
op een grasveld. Wat gebeurt er
op die foto? Twee honden spe
len ogenschijnlijk met elkaar,
maar wat je ziet is in realiteit
niet mogelijk. Blijkbaar heeft de
fotograaf de bedoeling je op een
verkeerd been te zetten.
De foto's van Eric Steensma
dragen een dubbelzinnigheid in
zich. In eerste instantie zie je
niets vreemds, maar als je even
blijft kijken klopt er een aantal
dingen niet. De plaats waarin de
personen zich bevinden is alle
daags; een slaapkamer, een
ruimte met een wasbak, een ka
mer met een namaakhaard, een
interieur met een tafel met
daarop diverse hapjes zoals sa
lades, stokbrood en gevulde eie
ren. Maar toch ga,at er iets on
heilspellends van uit, roepen de
foto's een sfeer op die je licht
verontrustend zou kunnen noe
men.
Steensma voert je mee in een
surrealistische wereld. De per
sonen die hij afbeeldt bevinden
zich in miniatuurruimtes, zon
der dat dat direct opvalt. Hier
door onstaat een suggestieve
werkelijkheid en uiteindelijk
een absurd tafereel. De afgè-
beelde personen maken deel uit
van dit geheel en tegelijkertijd
ook weer niet. Ze verrichten een
handeling, kijken in een spiegel,
liggen op een bank, hurken in
een hoek of staan in een ruimte.
Bijvoorbeeld de foto van een
dame op het bankje. In dezelfde
ruimte zie je een pop, die tegen
een kast is gezet. Uit de schaal
van de ruimte kan je afleiden
dat de dame er eigenlijk niet in
zou moeten passen. Toch ver
houdt zij zich uitstekend tot de
onderdelen van de haar omrin
gende ruimte.
In het geëxposeerde werk valt
één foto op omdat deze er wat
betreft inhoud eigenlijk buiten
valt. Je ziet een man in och
tendjas bij een namaakhaard
staan. In een rij kruipen naakte
poppen naar de haard, alsof ze
er daadwerkelijk allemaal in
willen gaan. Bij de overige foto's
zijn de personages in een be
paalde ruimte, alleen of met een
ander levend wezen, hier vindt
een (schijnbare) actie plaats, er
gebeurt iets en de man in och
tendjas kijkt naar die gebeurte
nis. Hij is als het ware wel on
derdeel van de hem omringen
de ruimte omdat hij de actie
van de poppen in de kamer ga
deslaat. Het vervreemdende in
deze foto is dan ook niet een
persoon in een ogenschijnlijk
normale ruimte, maar vooral
datgene wat er gebeurt.
De personen lijken betrapt te
zijn op een plek waar ze eigen
lijk niet thuis horen. De foto's
van Steensma zou je bijzonder
geënsceneerd kunnen noemen.
De kleuren zijn sprekend en de
lichtval draagt zonder meer bij
aan de onheilspellende sfeer.
Hij toont de toeschouwer ver
schillende varianten op één the
ma, dat nog lang niet is uitge
put.
irussel anp
Vlaamse dichter en schrijver
Karei Jonckheere is maandag
avond in zijn woonplaats Bon
heiden op 87-jarige leeftijd
jjverleden. Jonckheere heeft een
TA)mvangrijk oeuvre op zijn
naam staan, uiteenlopend van
3jnemoires, reisverhalen, essays,
novellen en ander proza, maar
nij werd vooral bekend als dich-
er.
Voor zijn werk 'Spiegel der
Zee' kreeg hij in 1947 de Belgi
sche staatsprijs voor de poëzie.
In 1956 viel deze driejaarlijkse
prijs hem opnieuw ten deel,
toen voor de bundel 'Van Zee
tot Schelp'.
Jonckheere werd op 9 april
1906 in de Belgische kustplaats
Oostende geboren als zoon van
een politieman. De zee bleef al
tijd een grote rol spelen in zijn
weemoedige en tegelijk ironi
sche gedichten. Bekende wer
ken van Jonckheere zijn onder
meer 'Ogentroost' (1961), waar
in de blindheid van zoon Floris
wordt beschreven en
'Roemeense Suite' (1965).
Zijn visie op letterkunde en
dichtkunst gaf Jonckheere in de
essays 'Poëzie als Experiment'
(1956) en 'De Literatuur van de
Nederlanden in de Moderne
Tijd' (1959), dat hij samen met
J.C. Brandt Corstius schreef.
Greta Garbo als Mata Hari.
foto archief
londen rtr/dpa
Particuliere brieven van de in
afzondering gestorven filmster
Greta Garbo, waarin zij een
droevige wouw blijkt die het af
schuwelijk vond alleen te zijn,
zijn maandag tijdens een veiling
in Londen verkocht voor 58.600
gulden.
Dé meer dan 40 brieven, ge
schreven tussen 1923 en 1984
aan haar Zweedse vriendin de
actrice Mimi Pollak, zijn het
tweede deel van een correspon
dentie waarin Garbo haar hart
luchtte oyer het leven, relaties
en haar obsessie incognito te
blijven. „Ik ben bedroefd en
voel me niet goed en bevreesd.
Wat vind je van deze brief?",
schreef de beroemde actrice in
haar laatste brief aan Pollak. De
brieven werden telefonisch ge
kocht door een anonieme bie
der, deelde Sotheby's in Londen
mee.
Garbo trok zich in 1941, op
het hoogtepunt van haar roem,
terug uit het openbare leven en
overleed in 1990 in New York,
op 84-jarige leeftijd. In de jaren
zeventig berichtte zij Pollak te
leven op een dieet van wortelen
en niet naar Zweden te kunnen
terugkeren omdat ze herkend
zou worden. Eerder vertelde ze
„ongeïnspireerd" te zijn over
haar loopbaan als actrice en
zette zij zich fel af tegen de film
wereld van Hollywood.
Reve 70' gevierd met opening tentoonstelling
rp Rotterdam gpd
r.,j,Ach, zeventig worden is, geen
Échte ramp. Het voltrekt zich.
>6Als je maar lang genoeg leeft,
■i tvord je oud, ziek en ga je dood.
Gelukldg is daar niets aan te
poen."
LÉ Gerard Reve is dus zeventig
geworden en vierde dat gisteren
ïeüitbundig in het Rotterdamse
bibliotheektheater met de ope
ning van de aan hem gewijde
1 tentoonstelling 'Op weg naar
huis. Werken en leven van Ge-
rard Reve'.
1 De zeventigjarige'volksschrij
ver' had duidelijk het 'verjaar-
dagsgevoel'. Terwijl vriend en
sgjnetgezel Joop Schafthuizen
piet het zweet op zijn voor-
-nnoofd tijdens de rondgang pro-
5' beerde te voorkomen dat de ou
de meester door de horde jour
nalisten en fotografen werd
platgedrukt, liep Gerard Reve
fichtbaar ontspannen te genie
ten van alle aandacht. Over de
tentoonstelling was hij zeer te
s ppreken; eèn eer die hij ,*,met
grote weugd en grote dankbaar-
l./heid" aanvaarde,
lio; De bijeenkomst voorafgaand
aan de opening benutte hij om
eens gezellig van zich af te pra
ten over leven en dood, de lite
ratuur, het literaire leven, zijn
verhuizing naar het Belgische
Machelen en natuurlijk de
stand van zaken binnen de
'moederkerk'. Daarbij geholpen
door zijn uitgever Bert de Groot,
die een groot deel van de wa
gen herhaalde en samenvatte,
want het gehoor wilde niet
meer zo en de ouderdom komt
tenslotte met gebreken, niet
waar?
De ouderdom vond de grote
schrijver overigens wel vrucht
baar voor het schrijverschap.
„Vooral financieel, want daar
hoef je dan niet meer zo over in
te zitten. Je maakt ook niet
meer zoveel fouten en een voor1
deel is: veel van mijn vijanden
zijn inmiddels dood, dus daar
heb ik niet zo'n last meer van."
Voor een schrijver die, vol
gens eigen zeggen in het verle
den, op de rand van de dood
staat, verwijzend naar het bij
belse boek Prediker dat ervan
uitgaat dat de mens 60, hooguit
70 wordt, „en wat daarna volgt
is moed en verdriet", maakt Re
ve nog een behoorlijk vitale in
druk. „Ja, de dood staat voor de
deur, maar wat doe je eraan,
anders dan Gods besluit te zij
ner tijd te aanvaarden. Zo gaat
dat nu eenmaal. Je leest ook
nooit een advertentie met 'Ons
kindje is gestorven, maar we la
ten het er niet bij zitten'."
Gerard Reve toonde zich ook
'op z'n oude dag' nog geen
groot bewonderaar van de mo
derne Nederlandse letteren.
„We hebben wel veelbelovende
schrijvers, alleen het nadeel is
dat ze geen goed taalonderwijs
meer hebben gehad. Ze kunnen
Reve officier
Gerard Reve is tijdens de
opening van de tentoonstel
ling ter gelegenheid van zijn
70ste verjaardag bevorderd
tot officier in de orde van
Oranje Nassau. In het verle
den was hij al benoemd tot
ridder in deze orde. Tijdens
de opening werden de ver
sierselen behorend bij de on
derscheiding opgespeld door
minister d'Ancona van WVC.
geen behoorlijke dialoog meer
opbouwen, zodat je totaal niet
meer weet wie er wat zegt.
Laatst las ik een boek waarin
een wouw van het balkon
sprong, en ik maar zoeken wie
dat nou geweest was. Dat is de
huidige generatie schrijvers."
En van Mulisch' 'De Ontdek
king van de Hemel' had hij
evenmin een hoge pet op. „Mu
lisch schrijft over zaken waar hij
niet van houdt. Het is allemaal
zo raadselachtig, geen doorko
men aan. Maar wat het genie
Mulisch in z'n wije tijd uitvoert,
daar bemoei ik me niet mee."
Met het lot Van de vertrokken
bisschop van Rotterdam mgr.
Bar toonde hij zich meer be
gaan, al zag hij diens gedwon
gen afscheid niet als een voor
beeld van gebrek aan tolerantie
binnen de rooms-katholieke
kerk. „Bar is disciplinair ver
plaatst omdat hij in opspraak is
gekomen, maar hij is niet naar
een strafkamp gestuurd wegens
de herenliefde."
Over wat er allemaal over
hem geschreven wordt, maakt
hij zich allang niet meer zo
druk. „Als groot schrijver mag je
teweden 'zijn als het een groot
stuk is met een hele mooie foto
en een kop als 'Gerard Reve
werkt overstoorbaar voort en
schrijft nog prachtige boeken'.
Al die grijze kolommen die er
onder staan leest geen mens
meer, ook al denken journalis
ten en hoofdredacteuren van
wel".
Er is nog een prachtig boek
op komst, beloofde de schrijver.
„Misschien in april, of later".
Waar het over gaat, blijft nog
geheim, want 'hooggeplaatste
personen' moeten er nog in
worden gekend, maar zeker is
dat er „flink wat ellende" in
voorkomt. Zo moeilijk is dat
thema nu ook weer niet te voor
spellen: „Ik ben m'n hele leven
bezig mensen te vertellen dat ze
'zullen sterven en ze willen er
nog steeds niet aan."
De tentoonstelling 'Op weg
naar huis. Werken en leven
van Gerard Reve' is te zien in
de hal van het Bibliotheekthe
ater in Rotterdam tot eind ja
nuari. Daarna gaat de tentoon
stelling op reis door ons land.
Bij de opening van de tentoonstelling 'Gerard Reve 70 jaar", in de Centrale E
de volksschrijver omstuwd door leden van de nationale pers.
