Hoffotograaf van dikkerds en dwergen
Armando en de Mirando's
nog te weinig schrijnend
Cultuur Kunst
Nederlandse kunstwerken
voor Europarlement
Illustraties te koop
Alkmaarse 20 Brothers House
winnaar Grote Prijs 1993
Voces Lugdunenses redelijk doordrenkt van kerstgedachte
MAANDAG 13 DECEMBER 1993
Dromen in het paradijs
rotterdam In het Museum voor Volkenkunde in Rotterdam is
van 18 december tot en met 7 januari 1994 de tentoonstelling
'Dromen in het paradijs' te zien. De tentoonstelling geeft een
overzicht van de Islamitische kunst van het museum. De exposi-
oont kunstobjecten, variërend van architectonische elemen-
tot oude handschriften, kostuums en sieraden.
Overzichtstentoonstelling en fotoboek van Erwin Olaf
Overzichtstentoonstelling Anton Pieck
kaatsheuvel» In de Belgische plaats Herentals is van 24 decem
ber tot en met 9 januari een overzichtstentoonstelling te zien
van het werk van Anton Pieck. Het overgrote deel van de geëx
poseerde werken is bovendien te koop. In 1988 en 1990 werden
in België ook al tentoonstellingen gewijd aan het werk van de
Nederlandse kunstenaar, die in 1987 overleed. De belangstelling
uit Nederland voor die exposities was groot. Op de korhende ex
positie zijn 69 orginele werken te zien, waaronder etsen, hout
sneden, gravures, tekeningen en illustraties. Bovendien worden
drie kalenderplaten tentoongesteld. Het bestaan van één van die
platen was tot nu toe niet bekend. Alle werken zijn afkomstig uit
particulier bezit.
Kunstwerken van onder ande
ren Mariene Dumas en Tiong
jAng gaan het Europees Parle
ment sieren. Het Europees Par
lement koopt de komende jaren
uit alle EG-lidstaten kunst aan.
Voor het Nederlandse aandeel
is bijna honderdduizend gulden
gereserveerd.
De Raad voor de Kunst heeft
de Nederlands kunstenaars uit
gezocht. „Rekening houdend
met het budget is gekozen voor
een keur aan kwalitatief hoog
waardige werken van jongere
Uitverkoren zijn schilderijen
van Tiong Ang, Suzan Drum
men, Fons Haagmans en Ab
van Hanegem. Van Frank van
den Broeck, Mariene Dumas en
Jacobien de Rooij zijn tekenin
gen geselecteerd. Verder wer
den fotowerk van Hans Aars
man, een wandversiering van
Joep van Lieshout en een schil
derij /wandobject van Emo Ver
kerk en Paul Beekman uitverko-
Verdwenen film Ivens wel bewaard
jDe Nederlandse cineast Joris
Ivens (1898-1989) heeft kort na
de Tweede Wereldoorlog fil
mopnamen gemaakt in Bosnië.
iNa de breuk tussen de Joegosla
vische president Tito en zijn
iSovjet collega Stalin in 1948, is
ide rolprent verdwenen.
De film zou politiek onge
wenst zijn, omdat Ivens niet
koos voor Tito's communisti
sche weg. De Sloveense regis
seur Dusan Povh heeft dat vrij
dag laten weten tijdens een dis-
(cussie op het International Do-
icumentary Filmfestival Amster
dam (1DFA).
Povh vermoedt dat het mate
riaal ergens in het voormalige
i Oostblok is opgeborgen. Hij
hoopt dat de Tsjechische presi
dent Vaclav Havel, wiens ouders
in Praag eigenaar waren van het
Barandove-filmlaboratorium,
hem -kan helpen. Ivens werkte
daar vaak.
De film maakte deel uit van
een project getiteld Vier demo
cratieën. Behalve over Joegosla
vië zou de film over Hongarije,
Roemenië en Bulgarije gaan. In
Bosnië filmde Ivens de aanleg
van de nieuwe spoorweg Brcko-
Sarajevo, waarbij communisti
sche vrijwilligers uit verschillen
de landen waren betrokken.
Een deel van het materiaal is
door de Nederlandse filmer ge
monteerd om aan Tito als ver
jaarscadeautje aan te bieden.
Ook deze filmversie is verdwe-
Het fotoboek 'Joy', van de
Amsterdamse fotograaf Er-
win Olaf zal niet door ie
dereen als een sieraad voor
de salontafel worden be
schouwd. Zijn foto's zijn
vaak bizar. Sommigen zul
len ze schunnig, zelfs shoc
kerend vinden. Er komt
veel bloot in voor. Van
mannen en vrouwen.
Vooral vrouwen met enor
me borsten en indrukwek
kende derrières. Zijn mo
dellen zijn bijna nooit
mensen met een conven
tionele schoonheid. Erwin
Olaf is de hoffotograaf van
dwergen, dikke vrouwen
en travestieten.
In de galerijen van de Kunsthal
Rotterdam is een overzichtsten
toonstelling ingericht van het
werk van de Amsterdamse foto
graaf, naar aanleiding van het
verschijnen van'het boek waar
in zijn belangrijkste foto's en fo
toseries van de afgelopen twaalf
jaar zijn opgenomen. Olaf werkt
voornamelijk als studiofoto
graaf, zijn foto's zijn geënsce
neerd en theatraal. Over zijn
modellen zegt hij: „Mensen ver
wijten mij wel eens dat ik alleen
geïnteresseerd ben in 'freaks'.
Ten eerste is dat niet waar, ten
tweede bestaan 'freaks' hele
maal niet, of is iedereen een
beetje een 'freak'.
Dat Olaf een uitgesproken
voorkeur heeft voor voluptueu
ze wouwen is wel duidelijk.
Daarentegen zijn de heren in
zijn foto's doorgaans goed ge
proportioneerd. „Vollere vrou
wen geven veel mooiere scha
duwen", verklaarde hij vorig
jaar in een interview met De
Volkskrant. „Bij mannen is het
net omgekeerd. Dikkere man
nen worden op de foto glad,
rond en saai."
Een van de bekendste foto's
van Erwin Olaf is ongetwijfeld
die van een mooie, naakte jon
gen met een spuitende cham
pagnefles: een erotisch zeer ge
laden foto, misschien wel de ul
tieme 'nieuwjaarskaart'. In de
categorie wenskaarten maakte
Olaf ooit ook een alternatief ge
boortekaartje, met een dikke
travestiet in een luier, gedragen
door een ooievaar. Hij portret
teerde enkele bekende Neder
landers (choreograaf Flans van
Manen, zangeres La Pat en
zichzelf), maakte foto's voor en
kele (omstreden) theateraffiches
en, voor Vrij Nederland, een se
rie over sado-masochisme. De
meeste foto's liegen er niet om.
Excentriek
Hoewel humor en ironie een
belangrijke rol spelen in de fo
to's van Erwin Olaf worden zijn
posanten over het algemeen als
excentriek en zijn foto's als aan
stootgevend ervaren. Zoals in
zijn eerdere fotoboek 'Ches
smen' (1988) waarin mensen
verschillende schaakstukken
uitbeelden: naakt, ingesnoerd in
touwen, bedekt met spinrag en
uitgedost met helmen, sabels en
zwepen. Olaf werd er in Duits
land voor bekroond met de eer
ste prijs voor jonge fotografen.
In 1990 volgde het fotoboek
'Blacks' waarin hij zwarte mo
dellen plaatste in een passe
partout van zwart gekleurde
takjes, bladeren en bessen. De
modellen zijn gemaskerd en ge
huld in schaarse kledij die het
geslachtsdeel veelal onbedekt
Een jaar later maakte hij sa
men met kunstschilder Frans
Franciscus 'Tadzio'. Een door
menig criticus geprezen film.
Hij nam een aantal videoclips
op, onder anderen met Mathil-
de Santing die een liedje zong
van Annie M.G. Schmidt. Flet
filmpje werd door de schrijfster
zelf de grond ingeboord.
In 1992 fotografeerde Olaf het
werk van ontwerper Borek Si-
pek voor de catalogus van diens
tentoonstelling in het Stedelijk
Museum. Hij fotografeerde de
buitenissige gebruiksvoorwer
pen van Sipek, glazen schalen,
vazen, lampen, tussen de zigeu
ners in Slowakije. De luxueuze,
barokke voorwerpen in handen
van de arme bevolking leveren
een vervreemdend effect op.
Erwin Olaf gaat er prat op zijn
modellen niet te zien als een
prooi, maar als trotse Slowaken,
of als mensen die van hun eigen
lichaam, hoe onvolmaakt ook in
de ogen van anderen, houden.
Seks speelt, volgens de fotograaf
zelf, een ondergeschikte rol. Hij
zegt zijn modellen niet te kiezen
uit seksuele overwegingen. Zijn
foto's zouden in eerste instantie
ook niet prikkelend bedoeld zijn
maar, bijvoorbeeld, als weerga
ve van „een ander volk met an
dere seksuele codes."
In een zuiver 'Olafiaanse'
context is dat misschien alle
maal waar. Desondanks zijn Er
win Olafs foto's gewaagder dan
de erotische fantasiën in Ma
donna's 'Sex' boek, minstens zo
seksueel geladen als het werk
van Robert Maplethorp, en in
elk geval vele malen prikkelen
der dan de vaselinefoto's in
Penthouse. Ze zijn bovenal een
ode aan de 'beautiful people',
die stoet van dwergen, dikkerds,
transseksuelen en travestieten
die de cultus van het perfecte li
chaam voorbij zijn.
De overzichtstentoonstelling
'Joy' in de Kunsthal Rotter
dam, aan de Westzeedijk 341,
is te zien t/m 30 januari 1994,
dinsdag t/m zaterdag 10.00-
17.00 uur, zon- en feestdagen
11.00 tot 17.00 (1 januari ge
sloten). Het fotoboek 'Joy' is
een uitgave van Focus Amster
dam. De prijs bedraagt f 89,50.
Sprookjesachtig
jubileum
bibliotheek
Schouwburg, Leiden.
Alle wufte lakschoentjes lichtten helder op in het
rode licht. Rood, dat is gevoelig, gepassioneerd
zelfs. Koel blauw kleurde het zigeunerorkest van
Tata Mirando als er wat minder gearticuleerd ui
ting werd gegeven aan het zigeunerleed. En daar
hield de niet-muzikale expressie mee op. Als je de
uitgestreken koppen van Armando en de familie
Mirando (een Nello, Nello, Tata en een Nello)
ziet, begrijp je ineens dat alle emoties uit de vio
len moeten komen. Het gaat hier om de muziek
en niet om de show.
Het schijnt dat het Koninklijk zigeunerorkest
voor Armando op zijn zestigste verjaardag is ko
men spelen en dat daaruit dit tournee met de
schrijver-kunstenaar is voortgekomen. Want hoe
wel hij al een dikke veertig jaar zijn viool op non-
actief had gesteld, bleek hij alle bekende melodie
ën nog goed mee te kunnen .fiedelen'.
De traditionele zigeunerwijsjes, ongetwijfeld zo
oud als de straat, werden zaterdagavond met ver
ve en virtuositeit gespeeld: smeuïge, lange halen,
met weemoed getrokken. Het gevaar van dit soort
muziek zit 'm in het hoge kitsch-gehalte. De
structuur is voorspelbaar, in zichzelf gekeerde
stukken worden afgewisseld met extroverte uit
barstingen. Langzame, zachte stukken met dyna
mische, of zelfs jazzy intermezzi, waarvan het
tempo steeds hoger wordt. En zo hoort het ook.
Zigeunermuziek moet schrijnend zijn en, indien
niet ten gehore gebracht in een zomerse nacht
met volle maan, doen verlangen dat het dak van
de Schouwburg even niet het zicht op de sterren
hemel ontneemt.
In het beste geval vergeet je dat je in een zaal
met keurig pluche zit, en waan je je aan de oevers
van de Donau, maar die momenten waren
schaars. Heel even, toen Armando's viool een ge
sprek aanging met de bas en de viool van de pri
masde eerste viool, ja toen was de Schouwburg
even weg. Toen even geen virtuositeit en klank
schoonheid, maar een omfloerst
boos en verdrietig om heel het wereldleed.
Wellicht laatste aflevering wedstrijd om popprijs
amsterdam peter bruyn
De Grote (pop)Prijs van Neder
land werd afgelopen zaterdag in
het Amsterdamse Paradiso ge
wonnen door 20 Brothers Hou
se üit Alkmaar. Een groep bont
uitgedoste muzikanten die oogt
als The Village People, vijftien
jaar geleden, en ongeveer klinkt
als het voormalige Gotcha! Een
winnaar van het grijze compro
mis. Het werkelijke nieuws is
daarom dat dit de laatste keer is
geweest dat de Grote Prijzen
slag op deze manier heeft
plaatsgevonden.
En dat is maar goed ook. Af
gelopen dinsdag gunde de
VPRO-televisie haar kijkers een
hilarische blik op het overleg
van de jury tijdens een halve fi
nale van dit popmuziekcon
cours. Een onzinnige vraag als
'Wat zou er van die band over
blijven zonder die zanger?'
kwam serieus ter tafel. Alsof je
ter discussie stelt of Maradonna
een groot voetballer zou zijn ge
weest als hij met één been was
geboren. Kwaliteit in
muziek is een zaak
kwantitatief vast te stellen be
grippen als 'diepgang' en 'oor
spronkelijkheid'. En die waren
zaterdag bij de finale van de
Grote Prijs ver te zoeken. 20
Brothers House, dat met een
cheque van vijf mille naar huis
ging, had het in ieder geval niet.
En hetzelfde kan gezegd wor
den van nummer twee goed
voor f 3000 de braaf alle soul-
en hiphopclichés invullende
Rotterdamse formatie Update.
Ook de schoolse latin van het
Utrechtse Alcasar en de funkre-
vue van de als Pat uitgedoste
Kacha the Trance Machine
bleken flinterdun.
Twee groepen onder
scheidden zich enigzins: Hel
met de derde prijs f 1000
beloonde Rotterdamse hiphop-
metal-gezelschap Döppelgan-
gers rond de Neanderthaler-act
van bassist Skoeter heeft kracht
en diepgang voor zover je
daar in het genre van kunt spre
ken. En het meest fris en oor-
de pop- spronkelijk hoewel geënt op
van niet bestaande elementen was
het buiten de prijzen vallende
Barby-Pop uit Amsterdam. Ne
derlandstalig, zich. bij vlagen
kwetsbaar opstellend en tegelij
kertijd vol branie.
De Grote (pop)Prijs is een
aanmoedigingsprijs zonder 'im
pact'. En het is ook een veeg te
ken, dat nergens in het officiële
programmaboekje een over
zicht wordt gegeven van de ne
gen voorgaande winnaars. Bij
deze: Neel (1983), Gaga (1984),
Gin on the Rocks (1985), Longs-
tory Short (1986), The Riff
(1987), One Track Charlie
(1988), La Lupa (1990), Super
and the Allstars (1991) en Doe
Aerobics Lobo Probe (1992).
Geen van deze bands heeft bin
nen de Nederpop een deuk in
een pakje margarine weten te
slaan.
Geen wonder dat tijdens de
finale het gerucht al ging, dat
het met de Grote Prijs op deze
manier afgelopen is.
recensie li dy van der spek
Middagconcert van Voces Lugdunenses (zangleerlin
gen van Leny Stevens-Ridderhof) en het Jeugdka-
merorkest Leiden, dirigent Henk Briër, m.m.v. Reinilde
Buys, harp. Gehoord 12/12, Lokhorstkerk. Leiden.
Onder de naam 'Voces Lugdunenses'
zongen Leidse vocale ensembles in di-
verse bezettingen van leerlingen van Le
ny Stevens-Ridderhof, gecompleteerd
door het Jeugdkamerorkest Leiden onder
leiding van Henk Briër gistermiddag in
de geheel gevulde Lokhorstkerk hun de-
cemberconcert, redelijk doordrenkt van
de kerstgedachte.
Een Concerto Grosso in g kl. van een
tijdgenoot van Bach, de Italiaan Frances
co Durante. Een heerlijk in het gehoor
liggend maar zeker niet overbekend
werk, dat hinkte op twee gedachten: het
teruggrijpen op de 16e-eeuwse muziek
en de nieuwe smaak van de 18e. Flet
Concertino was gereduceerd tot twee
violisten, Hartmut Ometzberger en Cinta
Depondt, waarin met name Ometzber
ger de hoofdrol speelde in zijn virtuoze
solorol èn in een mooie dialoog met De
pondt. Voor een kamerorkest van louter
jonge amateurs was dit een mooi staaltje
van technisch en muzikaal kunnen,
waarbij het hobospel zeker geprezen
mag worden.
In 'Lauft, ihr Flirten, allzugleich' van
Michaël I-Iaydn (1737-1805) zong Els van
Onselen een stralende sopraansolo,
waarbij zij zichzelf overtrof in <de herha
ling van de melodie. Was het koor hier al
goed op dreef, de vruchten van Leny Ste
vens' zanglessen werden overduidelijk
getoond in 'a Ceremony of Carols' van
Benjamin Britten met zijn verrassende
niet voor de hand liggende harmonieën.
Prachtig gescandeerd, zeer dynamisch,
soms huppelend dan weer als 'een
stormwind werd er onder leiding van
Henk Briër gezongen, eindigend met een
wegstervende Gregoriaansachtige onder
toon. Deze liederen voor vrouwenkoor
werden krachtig en overtuigend begeleid
door de harpiste Reinilde Buys, die zich
ook als een professionele muzikale
vakvrouw liet horen in de 'Aria in Classic
Style' voor harp en strijkorkest van Mar
cel Grandjany (1891-1975), romantisch
werk vol breedgolvende melodielijnen.
Een selectie uit 'A Christmas Cantata'
van de vorige week 83 jaar geworden
pianist en componist Gerard Hengeveld
vormde de sfeervolle afsluiting van het
concert: overbekende kerstliederen die
door subtiele veranderingen in de van
zelfsprekende harmonie weerklonken als
een vernieuwend veeltonig zangfeest.
Hoé goed de verschillende leden van
Voces Lugdunenses ook soleerden, de
bas Hans Brons en de sopraan Els van
Onselen staken door hun techniek en
bovenal hun interpretatie en uitstraling
daar met kop en schouders bovenuit.
Het Leidse bibliotheekfiliaal
Zuid-West, aan de Ed. van Bei-
inumstraat 2, viert deze week
I haar 25-jarig jubileum. Nieuwe
leden krijgen 25 kwartjes kor
ting op een jaarabonnement en
er is een aantal activiteiten op
touw gezet die het thema
'sprookjes' hebben meegekre
gen.
Morgenmiddag wordt in de
bibliotheek een lezing gehou
den door Ingrid Moerman, con
servatrice van het Stedelijk Mu
seum De Lakenhal, over het
„lugubere Leidse sprookje rond
Goeie Mie." Louise Schamper,
die de hoofdrol speelt in de ge
lijknamige speelfilm die over de
Leidse gifmengster wordt ge
maakt, - speelt een scène uit de
film. Het programma Êegint om
14.30 uur en de toegang is gratis
(reserveren: 071-761441).
Op zaterdag 18 december
houdt de bibliotheek, van 10.00
tot 15.00 uur, open huis. Er
wordt dan een sprookjes-voor-
lees-estafette gehouden. Cul
tuurwethouder Koek, directeur
en personeel van de biblio
theek, bekende en minder be
kende Zuid-Westers zullen alle
maal hun steentje bijdragen.
Er is verder onder meer een
tentoonstelling van sprookjes
boeken en illustraties, de jeugd
kan zich laten schminken en in
een vitrine zal het een en ander
te zien zijn over Goeie Mie en er
mag gesnoept worden van het
huis van Hans en Grietje.
Amsterdam 'Een schransende koning' van Fred de Hey is een van de illustraties die morgen bij Van Gendt Book Auctions in Amsterdam wor
den geveild. Het gaat om originele tekeningen die Nederlandse illustratoren maakten in tal van boeken voor kinderen en volwassenen.
FOTO ANP
