VNGeen brandstof
meer voor Serviërs
Europese leiders zuinig in
strijd tegen werkloosheid
Buitenland
Hoe een klein land zich groot rekent
Wetenschappers VS wekken grootste kernfusie op
Palestijnen gedood bij Israëlische aanslag
Algerije: Er hangt hier lood in de lucht
ZATERDAG 11 DECEMBER 1993
Honderden gewonden bij brand Amman
amman Bij een brand in een warenhuis in de Jordaanse hoofd
stad Amman zijn gisteren meer dan 200 mensen gewond ge
raakt. Volgens het ministerie van binnenlandse zaken moesten
alle slachtoffers in het ziekenhuis worden opgenomen. Een aan
tal van de gewonden verkeert in levensgevaar. De oorzaak van
de brand is kortsluiting, waardoor een grote kerstman en een
metershoge plastic kerstboom vlam vatten.
Nieuwe verdachte Duits bloedschandaal
Het Duitse openbaar ministerie onderzoekt of er
nog een derde bedrijf betrokken is bij het schandaal rond met
HIV-virus besmet bloed. Het ministerie van volksgezondheid
van de deelstaat Hessen deelde mee dat een man die in 1986 vijf
keer bloed had gegeven aan de firma Plasmadienst in Offen
bach, een jaar later seropositief bleek te zijn. De firma's UB Plas
ma uit Koblenz en Hemoplas uit Hannover hebben in verband
met het bloedschandaal al moeten sluiten. Het HIV-virus ver
oorzaakt AIDS.
Toestand Hongaarse premier verslechtert
Budapest» De toestand van de Hongaarse premier Jozsef An tall,
die op 23 november in het ziekenhuis werd opgenomen, ver
slechtert. De 61-jarige Antall lijdt aan lymfldierkanker en heeft in
oktober een celtransplantatie ondergaan. Een nabehandeling
met chemotherapie en straling werd gevolgd door een griepaan
val. Minister Peter Boross (binnenlandse zaken) treedt sinds de
ziekte van Antall op als waarnemend premier.
Dode bij ongeregeldheden in Gabon
Libreville» Bij rellen in de Gabonese hoofdstad Libreville is giste
ren een dode gevallen. Aanhangers van de oppositie hebben
barricades opgeworpen en zijn op verschillende plaatsen slaags
geraakt met de politie, nadat donderdagavond bekend werd dat
president Omar Bongo was herkozen. Ambassades hebben bui
tenlanders in Libreville aangeraden binnen te blijven.
Brief Lincoln brengt 1,4 miljoen op
new york Een brief van de voormalige Amerikaanse president
Abraham Lincoln heeft op een veiling in New York bijna 1,4 mil
joen gulden opgebracht. Lincoln schreef de brief in 1860 aan een
vriend van een van zijn zoons, die er niet in slaagde te worden
toegelaten tot de universiteit van Harvard.
Kurden in Duitsland in hongerstaking
frankfurt-am-main» Zo'n 1.000 Kurden zijn in Duitsland in hon
gerstaking gegaan uit protest tegen het Duitse verbod op de Kur
dische Arbeiderspartij (PKK). „Duitsland heeft de partij aange
pakt en steunt nu openlijk de mensenrechtenschendingen van
de Turkse regering", aldus een Kurdische zegsman. Frankrijk
heeft vorige week een aantal Kurdische organisaties verboden
die banden zou hebben met de PPK.
VS vernietigen lanceersilo's
Washington De VS hebben gistermorgen in Missouri de eerste
van driehonderd lanceersilo's voor Minuteman-II-raketten ver
nietigd. Onder president Bush waren de elektronische systemen
van de raketten al uitgeschakeld. Dit alles gebeurt volgens het
START-verdrag tussen Washington en Moskou voor drastische
vermindering van strategische kernwapens.
Dode bij aanslag bioscoop Egypte
helwan Onbekenden hebben gisteren in de Egyptische plaats
Helwan, 24 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Cairo, dyna
miet in een bioscoop laten ontploffen en met automatische ge
weren om zich heen geschoten. Daarbij kwam een politieman
om en raakten zeker zes anderen gewond. De politie gaat ervan
uit dat de aanslag het werk is van extremistische moslims.
Londen betaalt voor schoonmaakactie
londen Groot-Brittannië heeft zich na slepende onderhande
lingen bereid verklaard Australië een schadeloosstelling te beta
len voor de schoonmaak van drie gebieden waar de Britten tot
1967 atoomproeven hielden. Londen zal de komende zes jaar in
termijnen ongeveer 57 miljoen gulden aan Australië betalen. De
Britten gebruikten in het zuiden van Australië drie gebieden,
Maralinga, Emu Field en de Monte-Bello-eilanden voor kern
proeven.
Tankvliegtuig geëxplodeerd: 6 doden
Milwaukee Een tankvliegtuig van de Amerikaanse Nationale
Garde is gistermorgen op het vliegveld van Milwaukee in brand
gevlogen en geëxplodeerd. Bij de explosie op Mitchell Interna
tional Airport kwamen zes beroepsmilitairen van de luchtmacht
om het leven.
Nobelprij s voor de Vrede uitgereikt °ok EU ovenvee^ scherpere sancties
De Verenigde Naties leveren sinds gisteren geen enkele
brandstof meer aan de Bosnische Serviërs. Op die manier
hopen de VN hen te dwingen de hulpkonvooien naar de
moslims door te laten. Ook de Europese Unie (EU) over
weegt de sancties tegen de Serviërs te verscherpen als zij
niet meer grondgebied aan de Bosnische moslims willen
afstaan.
Oslo» ANC-leider Mandela en de Zuidafrikaanse
president De Klerk gaan zich nog meer inspannen
om een einde te maken aan de apartheid in hun land.
Zij hebben dit gisteren beloofd nadat zij gezamenlijk
de Nobelprijs voor de Vrede 1993 ontvingen in het
stadhuis van de Noorse hoofdstad Oslo. Mandela
loofde in zijn dankrede De Klerks rol. „Hij had de
vooruitziende blik om te beseffen en te aanvaarden
dat alle mensen in Zuid-Afrika in een onderhande
lingsproces als gelijkwaardige partners tezamen
moeten besluiten hoe hun toekomst eruit zal zien."
De Klerk feliciteerde Mandela in zijn rede en zei: „Er
is geen plaats voor zelfgenoegzaamheid, ledereen
van ons die in vrede gelooft, moet zijn inspanningen
verdubbelen om onze landgenoten te verzekeren dat
hun rechten en veiligheid gegarandeerd zijn." Op de
foto tonen Mandela en De Klerk hun onderscheidin
gen die zij zojuist uit handen van de voorzitter van
het Nobelcomité, Francis Sejersted (links), hebben
ontvangen. foto reuter ulli michel
SARAJEVO/BRUSSEL
Dertig procent van alle brand
stofleveranties van de VN aan
Bosnië gaat naar de Serviërs.
Die blokkeren sinds een week
het overgrote deel van de kon
vooien naar de moslims, vooral
die naar de moslim-enclaves
Srebrenica en Gorazde. Volgens
Bill Aikman, woordvoerder van
de VN-troepen in de Bosnische
hoofdstad Sarajevo, is de situa
tie in deze gebieden zeer ern
stig.
Bemiddelaars Owen (EG) en
Stoltenberg (VN) hebben de
nieuwe ronde van onderhande
lingen over Bosnië uitgesteld tot
21 december. Aanvankelijk zou
het overleg morgen in het
Griekse Thessaloniki worden
voortgezet. Maar vooroverleg
met de Servische leiders Milose
vic, Karadzic en Krajisnik in Bel
grado leverde niets op. Struikel
blok is de eis van de moslims
vier procent meer van Bosnië te
krijgen dan de 30 procent die de
Serviërs hebben toegezegd.
De ministers van buitenland
se zaken, bijeen in Brussel voor
de Eurotop, beraden zich nog
over scherpere sancties tegen
de Serviërs. „De humanitaire
hulpverlening verloopt na de
jongste afspraken in Genève iets
beter, ook al hebben de hulp
konvooien nog steeds proble
men. Maar op het politieke vlak
is er geen enkele vooruitgang.
Daar moet iets aan gebeuren".
zei minister Kooijmans (buiten
landse zaken).
De twaalf ministers willen de
strijdende partijen op 20 de
cember uitnodigen om hun
duidelijk te maken wat de eisen
van de EU zijn. Kooijmans liet
blijken dat wat hem betreft de
belangrijkste voorwaarde is dat
de Serviërs territoriale conces
sies doen aan de moslims.
De EU hield onlangs de Ser
viërs een wortel voor met de be
lofte de sancties eventueel te
verzachten als ze meer grond
gebied in Bosnië zouden opge
ven. „Maar als ze niet in deze
wortel bijten, moet de stok
maar tevoorschijn komen", al
dus Kooijmans.
Voor de EU is het onderwerp
Bosnië een pijnlijke en bescha
mende zaak. Toen Joegoslavië
in 1991 uiteen begon te vallen,
nam de EU het initiatief de cri
sis te beheersen. Door interne
meningsverschillen heeft de EU
toegekeken hoe Bosnië verstrikt
raakte in een burgeroorlog die
al aan meer dan 200.000 men
sen het leven heeft gekost.
Ierse premier
hoopt op vrede
met Kerstmis
brussel/dublin» ap
De Ierse premier Albert
Reynolds heeft gisteren de hoop
uitgesproken dat met Kerstmis
een einde kan komen aan 25
jaar bloedvergieten in Noord-
Ierland. Maar een gesprek met
zijn Britse ambtgenoot John
Major heeft de meningsver
schillen over de toekomst van
Ulster voorlopig niet uit de weg
kunnen ruimen.
Reynolds en Major spraken
een uur met elkaar in de marge
van de EG-top in Brussel. In een
korte verklaring zei de Britse re
gering dat de twee leiders heb
ben afgesproken nog voor het
einde van het jaar bij elkaar te
komen om te proberen „de be
sprekingen tot een succesvol,
einde te brengen". Een volgen
de top tussen Major en
Reynolds zal nog voor Kerstmis
plaatsvinden, zei een Ierse
woordvoerder. Doelstelling van
de beide premiers is een geza
menlijke aanpak om aan het ge
weld een einde te maken.
Reynols zei geen tijdslimiet te
willen stellen, maar „Kerstmis is
een tijd van vrede, dus laten we
hopen dat we het voor die tijd
redden".
De Ierse politie heeft donder
dagavond in Letterkenny, 22 ki
lometer van de Noordierse
grens, vier mortieren gevonden
die kennelijk bestemd waren
voor een aanslag op veiligheids
troepen in Noord-Ierland. De
aanslag had waarschijnlijk sa
men moeten vallen met de ont
moeting tussen Reynolds en
Major. De politie verrichtte vier
arrestaties.
Aantal lidstaten tegen nieuwe leningen
BRUSSEL-PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
De Europese regeringsleiders
hebben gisteren afhoudend ge
reageerd op Brusselse plannen
de komende zes jaar meer dan
honderd miljard gulden extra te
lenen, om daarmee de werk
loosheid in Europa terug te
dringen. Vooral Groot-Brittan^
nië, Duitsland en Nederland
verzetten zich tegen nieuwe
'Euroleningen'. De drie landen
eisten op de halfjaarlijkse top
van de Europese Unie (EU), de
opvolger van de EG, dat Brussel
eerst in de eigen begroting geld
zoekt.
De Europese Commissie, het
dagelijks bestuur van de EU,
had het plan voor de
'Euroleningen' tot kern gemaakt
van een omvangrijk econo
misch herstelprogramma. Om
de werkloosheid terug te drin
gen, pleit de Commissie verder
voor loonmatiging, meer deel
tijdwerk, flexibeler arbeidstij
den, een vereenvoudiging van
de vaak ingewikkelde regels
voor bedrijven, een versoepe
ling van ontslag- en aanwerf-
procedures voor personeel en
meer geld voor research.
Volgens premier Lubbers
werden de meeste aanbevelin
gen positief ontvangen. Hij
noemde het programma zelfs
een „onderschrijving van het
ingeslagen beleid in Neder
land". Volgens Lubbers bevat
het Brusselse rapport boven
dien een aanbeveling in Neder
land verder te gaan met verla
ging van de arbeidskosten,
loonmatiging en investeringen
in onderwijs en research.
Terwijl de Europese rege
ringsleiders vergaderden, was
het centrum van Brussel giste
ren een zee van rode vlaggen.
De socialistische vakcentrale
ABW had namelijk opgeroepen
actie te voeren tegen het bezui
nigingsbeleid van premier
Dehaene. De bond wilde ook
aandacht vragen voor de mas
sawerkloosheid in Europa.
peter de vries
CORRESPONDENT
Opgelucht, om niet te zeggen
apetrots, heeft minister Kooij
mans (buitenlandse zaken) gis
teravond het einde gemeld van
een oude Haagse frustratie: Ne
derland lijkt voortaan in Brussel
als 'groot land' mee te tellen.
Dat die nieuwe status niets
voorstelt, hebben Kooijmans en
premier Lubbers overigens di
rect aan den lijve ondervonden.
Hartekreten om vooral de posi
tie van de Nederlandse taal in
de Brusselse instellingen te ver
beteren, werden alleen maar
beleefd aangehoord.
Nederland heeft nooit kun
nen verkroppen dat het niet als
'groot' lid van de Europese Unie
(EU), de opvolger van de EG,
werd aangezien. Die positie was
gereserveerd voor Duitsland,
Frankrijk, Groot-Brittannië,
Spanje en Italië. Den Haag stak
daarom uit arrenmoede altijd
de borst vooruit door zich 'de
grootste van de kleine' landen
te noemen.
Wanneer de dunbevolkte lan
den Noorwegen, Finland, Zwe
den en Oostenrijk zoals de be
doeling is in 1995 lid worden
van de EU, wordt de schare van
kleine landen echter wel erg
groot. Dat schept problemen
met het halfjaarlijks wisselende
voorzitterschap en de vertegen
woordiging van de EU in het
buitenland, die is toevertrouwd
aan de scheidende, huidige en
komende voorzitter. De erkende
grote landen vreesden dat een
driemanschap van ministers uit
Noorwegen, Oostenrijk en Por
tugal internationaal weinig ge
wicht in de schaal zou leggen.
De gisteren gevonden oplossing
is heel simpel: de volgorde van
voorzitters wordt veranderd zo
dat er telkens één 'groot' land
bijzit.
In 1997 komt Nederland tus
sen Ierland en Luxemburg aan
de beurt. Omdat daaraan giste
ren niet is getornd, constateer
de Kooijmans dat Nederland nu
als groot land telt.
Proefin Princeton levert drie miljoen Watt op
new YORK DPA-Rtr-AFP
Amerikaanse wetenschappen
zijn er donderdag
Een
de grootste kernfusie-r
dusver op te wekken,
woordvoerder van dt
teit van Princeton, waar de
proef werd uitgevoerd, zei giste
ren dat het experiment een
nieuwe stap betekent op weg
naar een onuitputtelijke en
schone energiebron.
De uitgevoerde kernfusie van
waterstof wordt gekenschetst
als de energiebron van de toe
komst. Het gaat volgens de na
tuurkundigen van Princeton, 75
kilometer ten zuiden van New
York, om een doorbraak in de
nucleaire technologie.
In de Tokamak-fusie-testre-
actor bewerkstelligden geleer
den de grootste beheerste ver
smelting of fusie van atoomker
nen, waarbij een energie-op
brengst van drie MegaWatt
(drie miljoen Watt) werd be
reikt. De kernreactie duurde ze
ven seconden en beantwoordde
aan de gespannen verwachtin
gen van de 500 medewerkers
van het project waaraan al 20
jaar wordt gewerkt. Binnenkort
willen de geleerden van Prince
ton een energie-opbrengst van
vijf MegaWatt behalen en voor
het einde van het volgend jaar
tien MegaWatt.
Het vrijkomen van energie is
volgens de wetenschappers be
reikt dankzij een mengsel van
de brandstoffen tritium en deu
terium, dat tot ongeveer 300
miljoen graden werd verhit om
de energie op te wekken voor
het experiment.
Natuurkundigen hopen dat
kernfusie een mogelijkheid
biedt een onuitputtelijke ener
giebron te vinden die, in tegen
stelling tot kernsplitsing, vrijwel
geen radioactief afval produ
ceert.
Het experimenteren om over
vloedige en schone energie-
De zoon van Zaki Ahmed el-Majjar, de Palestijn die onlangs ii
tijnse vlag is gewikkeld.
Jabalya werd doodgeschoten, treurt bij het lichaam v
D BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Drie Palestijnen zijn gistermid
dag omgekomen toen onbeken
den vanuit een auto met Israë
lisch nummerbord het vuur op
hen openden. De aanslag had
plaats bij het dorp Beit Aula, in
de buurt van Hebron, op de
Westelijke Jordaanoever. On
middellijk na de schietpartij
kwam het tot felle anti-Israëli
sche demonstraties in het ge
bied.
In een telefonische medede
ling aan de Israëlische radio,
vertelde iemand die zich be
kendmaakte als 'Ronen' dat de
actie een vergelding is voor de
moord op twee Israëlische kolo
nisten, afgelopen r
De leider van de Israëlische
oppositie Benjamin Neta
nyahu, zei gisteravond geschokt
te zijn door de drievoudige
moord. „Als blijkt dat de moor
denaars Israëli's zijn, moet het
leger er alles aan doen hen in
handen te krijgen. Daarna moe
ten ze hun gerechte straf krij
gen." De links-liberale rege
ringspartij Meretz heeft ge
vraagd een aantal extremisti
sche kolonisten-organisaties il
legaal te verklaren.
Bij een guerrilla-aanval op
twee patrouillerende Israëlische
tanks in de door Israël ingestel
de veiligheidszone in Zuid-Li-
banon is gisteren een Israëli
sche militair omgekomen.
bronnen te vinden, is echter
niet zonder problemen. De re
actor in Princeton verbruikt bij
de fusie ongeveer twee keer zo
veel energie als hij oplevert. In
zijn soort zou het evenwel om
de efficiëntste reactor gaan. De
proef leverde een rendement op
dat twee keer zo groot was als
een Europees kernfusie-proef
twee jaar geleden.
'Diefstal uit
post voor DDR
niet strafbaar'
BERLIIN DPA
De door de voormalige DDR ge
organiseerde postroof, de dief
stal van geld en waardevolle
voorwerpen uit westerse post
voor DDR-burgers, is niet straf
baar. Dat bepaalde de hoogste
Duitse rechtbank in Karlsruhe
gisteren.
De ontvreemding van vooral
Westduitse deviezen was een
lucratieve bezigheid voor de
Oostduise regering. Medewer
kers van de betrokken afdeling
van de geheime politie, M. ont
vreemdden alleen al in de jaren
1986 tot 1989 omgerekend ruim
dertig miljoen gulden uit brie
ven en pakketten die van West
naar Oost waren verstuurd.
De toen legale diefstal is niet
strafbaar, net zo min als het af
luisteren van de telefoon of het
vernietigen van brieven. De
Duitse grondwet verbiedt nu
eenmaal de vervolging van op
zich strafbaar gedrag, als dat
volgens de wetten niet strafbaar
is, aldus de rechters.
De geheime politie Stasi had
de bewaking van de post perfect
georganiseerd. Het ging daarbij
niet alleen om verrijking, maar
vooral om het bespieden van de
eigen bevolking. De Stasi open
de de brieven, fotografeerde de
inhoud en sloot de brieven
weer. Ongewenste brieven en
pakketten werden uiteindelijk
simpelweg vernietigd.
Erich Mielke, de voormalige
Oostduitse minister van staats
veiligheid, moet voorlopig in de
gevangenis blijven. Dat bepaal
de een Berlijnse rechtbank gis
teren. Mielke beweert te ziek te
zijn om opgesloten te blijven.
De 85-jarige Mielke werd in
oktober veroordeeld wegens de
moord op twee Berlijnse agen
ten in 1931. Daarnaast moet
Mielke zich verantwoorden
voor zijn rol bij het neerschieten
van vluchtende Oostduitsers.
ALGIERS-PARUS DPA-AFP-Rtr
Het fundamentalistische geweld tegen het
regeringsapparaat heeft in Algerije inmid
dels zulke vormen aangenomen dat buiten
landers gedwongen zijn hun biezen te pak
ken. Sinds de moordacties van radicale
moslims begonnen, zijn elf vreemdelingen
in koelen bloede gedood. De fundamenta
listen hadden geëist dat alle buitenlanders
het land voor 1 december uit moesten zijn.
Frankrijk heeft zijn staatsburgers reeds te
ruggeroepen. Maar sommigen, vooral men
sen die al jarenlang in Algerije woonden,
bleven en werden daarmee een expliciet
doelwit. Rusland heeft inmiddels besloten
de familieleden te evacueren van het perso
neel van zijn ambassade en handelsverte
genwoordiging in Algerije. Bij Algiers is erop
aangedrongen maatregelen te nemen om
de veiligheid van de Russische onderdanen
te waarborgen.
Nederland gaf woensdag een negatief reis
advies uit voor Algerije en landgenoten die
er al zijn, wordt aangeraden hun verblijf te
beëindigen. De 75 tot 80 Nederlanders die
er wonen en werken, zijn nog niet terug
geroepen. Er ligt wel een evacuatieplan
voor hen klaar. Parijs heeft iets soortgelijks
voor de 25.000 Fransen die nog in Algerije
zijn gebleven.
Anderen krijgen van de Algerijnse autoritei
ten zelf het dringend advies te gaan. „Ver
trek, we kunnen de verantwoordelijkheid
voor uw veiligheid niet meer nemen", kreeg
een Duitse expert voor stadsontwikkeling
bij het Algerijnse ministerie voor woning
bouw te horen. Met zijn vrouw staat hij op
het punt terug te keren naar Duitsland. „Ik
woon hier al twintig jaar. maar we moeten
Algerije verlaten", zegt zij niet zonder spijt.
„Er hangt hier lood in de lucht."
Niet alleen vreemdelingen en Algerijnse or
detroepen zijn slachtoffer bij de golf van
aanslagen, maar ook steeds meer burgers.
Deze week kwamen al meer dan achttien
bij gewelddaden die worden
toegeschreven aan moslimfundamentalis
ten.
Gezien het ontbreken van een duidelijke
leiding, vallen de fundamentalisten steeds
meer in rivaliserende groepjes uiteen. Dat
maakt hen onberekenbaar. De militaire arm
van het fundamentalistische Islamitische
Heilsfront FIS, de bewapende Islamistische
Beweging, heeft zich al lang bij de Bewa
pende Islamitische Groep (G1A) aangeslo
ten, die naam maakt met de moorddreige-
menten aan het adres van buitenlanders.
Daarnaast wedijveren plaatselijke 'emirs',
die hun troepen uit teleurgestelden en on
tevredenen rekruteren, om de eer in de Hei
lige Oorlog. En bijzonder explosief: de Alge
rijnse mujahedien, bijgenaamd de Afgha-
nen, wier aantal op 3.000 wordt geschat. Ze
vochten in de jaren tachtig aan de zijde van
de guerrillastrijders in Afghanistan tegen de
Sovjetunie, maar de helft van hen is in het
geheim teruggekeerd naar Algerije.
Konan Bédié
nieuwe president
van Ivoorkust
Het Hooggerechtshof van Ivoor
kust heeft Henri Konan Bédié
(59) gisteren benoemd tot presi
dent. Daarmee is de strijd om
de opvolging van de afgelopen
dinsdag overleden Felix Houp-
houët-Boigny beslecht. Onmid
dellijk na zijn benoeming trad
Bédié in overleg met de leiders
van de belangrijkste oppositie
partijen. Over het verloop van
die gesprekken wilde hij geen
mededelingen doen. Verwacht
wordt dat hij een aantal opposi
tieleiders in zijn nieuwe rege
ring zal opnemen.
